"Vox Patrum" 7 /1 9 8 7 / z . 12-13
K S . W O J C I E C H K A N I A
K siąd z W ojciech K ania u r o d z ił s i ę 18 k w ie tn ia 1911 roku w Grą dach k . Szczepanow a, w r o d z in ie r o b o tn ic z e j W ojciecha i Anny K ania. S z k o łę podstawową r o z p o c z ę tą w M okrzyszce, u k oń czył w 1923 r . w od
ległym o S km B rzesku, a p ie r w sz e l a t a s z k o ły ś r e d n ie j w gimnazjum o p r o f i l u humanistycznym w B rzesk u . W stąpiwszy n a s tę p n ie do Małego Seminarium w Tarnow ie, kontynuował j ą p r z e z o s t a t n i e 3 l a t a w n e o k la - sycznym Państwowym Gimnazjum im. hetmana Jana Tarnowskiego w Tarnowie, g d z ie 23 maja 1931 r . z d a ł c e lu j ą c o m aturę. Już wówczas zd ra d za ł sw oje z a in te r e s o w a n ia p a t r y s t y c z n e , bo będąc j e s z c z e w V k l a s i e sz k o ł y ś r e d n ie j w Brzesku p rzygotow ał 1 w y g ło s ił w gim nazjalnym K ole La- ty n isty c z n y m r e f e r a t p t . "Św ięty Augustyn - c z ło w ie k 1 d z i e ł o " . Gdy z a ś w gimnazjum brzeskim n ie m iał m o ż liw o śc i u c z e n ia s i ę ję z y k a g r e c k ie g o , p o d ją ł naukę p r y w a tn ie , dorównując je g o z n a jo m o ścią p ó ź n ie j szym k olegom . W następnym 1932 r . r o z p o c z ą ł s t u d ia w I n s t y t u c i e T eologicznym w T arnow ie, g d z ie s łu c h a ł m .in . wykładów z p a t r o l o g i i h is to r y k a k s . dra W ładysława W ęgla, o p ie r a ją c e g o s i ę g łó w n ie o pow s z e c h n ie wówczas używany p o d ręczn ik G. Rauschena - A.Nowackiego .
1 Zarys p a t r o l o g i i . Pism a Ojców K o ś c io ła i nauka w n ic h zaw arta, Poznań 1929.
S tu d ia t e ukończył w 1937 r . , k ie d y t o 20 czerw ca p r z y ją ł ś w ię c e n ia k a p ła ń sk ie z rąk m iejscow ego o r d y n a r iu sz a k s . bpa dra F r a n c isz k a L iso w sk ie g o .
Po św ię c e n ia c h p e ł n i ł p r z e z s z e r e g ł a t obow iązki k a p ła ń sk ie w ta k io h m ie jsc o w o śc ia c h , ja k : Łącko / l 9 3 7 - i 9 4 l / , Mystków /1 9 4 1 -1 9 4 5 /, W ojnicz / 1 9 4 6 / , Tarnów /1 9 4 7 -1 9 5 1 : k a te c h e ta 5 s z k ó ł ś r e d n ic h /.
W tym t e ż c z a s i e z e tk n ą ł s i ę z k ilk u p o sta c ia m i św ia ta naukowego, k tó r e wywarły d ecydujący wpływ na j e g o d a ls z e z a in te r e s o w a n ia . Pod wpływem k s . Jana C zuja, od i9 3 8 r . p r o fe s o r a p a t r o l o g i i na U niwersy t e c i e Warszawskim, ukryw ającego s i ę podczas o k u p a c ji w Łącku / 1 9 4 1 / , r o z p o c z ą ł s t u d ia , prowadzone w tajnym n a u cza n iu , na W ydziale T eo lo gicznym U n iw ersy tetu W arszawskiego ze s p e c j a l i z a c j ą w p a t r o l o g i i , d o je ż d ż a ją c od i9 4 1 r . do Warszawy. Wówczas to m iał możność z e t k n ię c i a s i ę z f ila r a m i ów czesnej t e o l o g i i s t o l i c y , k t ó r ą rep rezen tow ać*: k s . W incenty Kwiatkowski /a p o lo g e t y k a /, k s . Zygmunt K ozubski / e t y k a / , k s . A ntoni B o r o w s k i/te o lo g ia m o r a ln a /, k s . Ignacy Grabowski /p r a w o /, k s . J ó z e f Archutowski /P ism o ś w i ę t e / , k s . Jan Staw arczyk / j ę z y k i b i b l i j n e / . Zajmując s i ę w s z c z e g ó ln y sposób p a tr y s ty k ą , n a p is a ł pod kierunkiem k s . Jana Czuja n ajp ierw p racę sem in a ry jn ą p t . "Poglądy k a te c h e ty c z n e św. Augustyna", a n a s tę p n ie w i9 4 5 r . pracę m a g iste r ską p t . " Id eał k ap łan a według św. Jana Chryzostoma" . W m ię d z y c z a sie z e tk n ą ł s i ę z pochodzącym z Burzyna pod Tarnowem, p r o f . Janem Sajdakiem k tó r y b y ł tam wówczas dyrektorem t a j n e j s z k o ły ś r e d n i e j . On t o d o s tr z e g a ją c u młodego k s ię d z a z a in te r e s o w a n ia Ojcami Wschodnimi, a s z c z e g ó l n ie św. Janem Chryzostomem, z a c h ę c ił go do p r z e ło ż e n ia na ję z y k p o l s k i je g o tr a k ta tu "O k a p ła ń stw ie " , k tó r y p ó ź n ie j wydał ja k o 23 tom stw o rzo n ej p rzez s i e b i e s e r i i "Pisma Ojców K o śc io ła " ^ . W tym t e ż o k r e s ie pod wpływem p r o fe s o r a języków b ib lij n y c h k s . J . Staw arczyka r o z p o c z ą ł prywatną naukę ję z y k a s y r y j s k ie g o , k tó r y m iał mu otw orzyć drogę do pism Ojców S y r y js k ic h . Naukę t ę , kontynuowaną sa m o d z ie ln ie p rzez k i l k a następnych l a t , u w ień czy ł egzaminem końcowym, k tó r y ze w zględu na śm ieró m istr z a / 1 9 4 4 / z d a ł d o p ie r o w 1965 r . na K a to lic k im U n iw e r sy te c ie Lubelskim . J e d n o c z e śn ie pod kieru n k iem k s . p r o f .
2 Opublikowana w: AK 3 9 /1 9 4 7 / t . 4 6 , 1 0 5 -1 3 0 .
3 św. Jan Chryzostom, 0 k a p ła ń s tw ie . Z g r e c k ie g o p r z e tłu m a c z y ł, d a ł w stęp 1 o b ja ś n ie n ia k s . dr W ojciech K ania, Poznań 1949, POK 2 3 . 4 P or. Z aśw iad czen ie z d n ia 13 VI 1965: "N iniejszym stw ierd zam , że
11
j . Czuja pracow ał nad rozprawą d o k to r sk ą p t . " Id e a ł mówcy k o ś c i e l t - go według św. Jana Chryzostoma" , k tó r ą p rzy pozytyw nej r e c e n z j i k s . p r o f . Z. K ozubskiego o b r o n ił i3 czerw ca 1946 r . na W ydziale T eologicznym U n iw e r sy te tu W arszaw skiego.
Wkrótce po u zysk an iu d o k to r a tu z t e o l o g i i z e s p e c j a l i z a c j ą w t r o l o g i i k s . W. K ania z o s t a ł p r z e n ie s io n y do Tarnowa, g d z ie praouj przy k o ś c i e l e katedralnym z o s t a ł mianowany k a te c h e tą s z k ó ł ś r e d n ic W tym t e ż c z a s i e /1 9 4 7 - 1 9 4 9 / p e ł n i ł obow iązki d ie c e z j a ln e g o d yrek t r a R ycerstw a Jezusow ego /K r u c ja ty E u ch a ry sty czn ej D z i e c i / lic z ą o e g wówczas w d i e c e z j i ta r n o w sk ie j ponad 140 k ó ł z 7 ty s ią c a m i r y c e r z y i r y c e r e k . Owocem te g o r o d z a ju d u s z p a s te r s k ie j d z i a ł a l n o ś c i wśród d z i e c i i m ło d z ie ż y b y ło k i l k a p u b lik a c j i" .
Rok 1951 p r z y n ió s ł d la k s . K ani, wskutek d e c y z j i ord yn ariu sza k s \ bpa dra Jana S te p y , nowe ukierunkow anie ż y c ia , k tó r e trwa do d z i ś . Wtedy bowiem z o s t a ł mianowany rektorem zabytkowego pom ocnicze go k o ś c ió łk a pod wezwaniem św. T rójcy z a Wątokiem na T e r lik ó w c e , zwanej n ie k ie d y tarnowskim Zatybrzem. W tym małym drewnianym sanktu: rium , zbudowanym w 1563 r . , a konsekrowanym w 1597 r . p r z e z kard.Jan
"T
R a d z iw iłła , określanym c z ę s t o mianem " p erły Tarnowa" , k o r z y s ta z pc s ł u g i d u s z p a s t e r s k ie j ok. 1000 w iern y ch . W tym t e ż roku z o s t a ł powo ła n y ja k o wykładowca w p o c z e t p rofesorów Wyższego Seminarium Duchow nego, n o szą ceg o od c z a su konkordatu / 1 9 2 5 / u przyw ilejow aną nazwę I n s t y t u t u T e o lo g ic z n e g o w Tarnow ie. Pow ierzono mu t u t a j z a j ę c i a z pa t r o l o g i i oraz n a u cza n ie ję z y k a g r e c k ie g o , p rzez j a k i ś c z a s ję z y k a n ie m ie c k ie g o , a w o s t a t n ic h k ilk u la t a c h ta k ż e ję z y k a s y r y j s k ie g o / d l a o c h o tn ik ó w /.
K s. Dr W ojciech K ania, p r o f . I n s t y t u t u T e o lo g ic z n e g o w Tarnowie z ł o ż y ł egzam in z ję z y k a s y r y j s k ie g o z wynikiem bardzo dobrym". W p o d p is ie : K s. Dr S ta n isła w Łach, P r o f. K a to lic k ie g o U niwersy t e t u L u b e ls k ie g o . S tw ierd za s i ę a u te n ty c z n o ść podpisu: K ierownik K a n c e la r ii mgr Jan Z ió łe k . P ie c z ę ó o k rą g ła : K a t o lic k i U n iw e r sy te t L u b e lsk i - W ydział T e o lo g ic z n y .
5 Opublikowana w: AK 3 9 /1 9 4 7 / t . 4 7 , 1 1 3 -131, 2 2 5 -2 4 0 , 3 2 9 -3 3 9 . 6 P or. W s łu ż b ie id e a łó w K ru cjaty E u c h a r y sty c z n e j, Tarnów 1948;
Z ż y c ia K ru cjaty E u ch arystyczn ej w n a sz e j d i e c e z j i , "Currenda" 9 7 /1 9 4 8 / 225 -2 3 3 ; B łę k itn e rozwińmy sz ta n d a r y . Rozważania d la m ło d z ie ż y , Tarnów 1985.
7 Por. W. K ania, P e r ła Tarnowa. W 4 0 0 - i e c i e k o ś c i o ł a T rójcy św. na T e r lik ó w c e , Tarnów 1974; wyd. 2 , Tarnów 1977; wyd. 3 , Tarnót. 1984.
Mimo naw ału z a j ę ć d y d a k ty c zn y ch w Sem inarium Duchownym i sz k o - ła o h ś r e d n ic h /n a d a l aż do r . i9 8 5 n a u c z a ł r e l i g i i / o r a z obowiązków d u s z p a s t e r s k i c h , r o z p o c z ą ł p r a c ę nad rozp raw ą h a b i l i t a c y j n ą . W m ię d z y c z a s i e proponow ano mu w 1955 r . z a j ę c i a z p a t r o l o g i i na Akadem ii T e o l o g i i K a t o l i c k i e j w W arszaw ie , a l e z p r o p o z y c j i t e j n i e s k o r z y s t a ł . W u z n a n iu n a to m ia s t w i e l o l e t n i e j p r a k t y k i d y d a k ty c z n e j i z a s ł u g w d z i e d z i n i e p a t r y s t y c z n e j z o s t a ł mianowany pod k o n ie c 1972 r . p r z e z m ie jsc o w e g o o r d y n a r iu s z a k s . bpa d ra J e r z e g o A b le w ic z a p r o f e -
9
sorem zw yczajnym I n s t y t u t u T e o lo g ic z n e g o w T arnow ie . W 4 l a t a póź n i e j 19 I i9 7 6 r . o d b y ło s i ę na W y d zia le T e o lo g ic z n y m A kadem ii Teo l o g i i K a t o l i c k i e j w W arszaw ie kolokw ium nad j e g o u k oń czon ą rozprawą h a b i l i t a c y j n ą p t . " P rob lem atyk a p a s t e r s k a w p ism a ch e g z e g e ty c z n y c h św . J a n a C hryzostom a w ś w i e t l e w s p ó łc z e s n e j h e r m e n e u ty k i b i b l i j n e j " ^ , k t ó r e j r e c e n z e n ta m i b y l i : k s . p r o f . dr S t a n is ła w G rzyb ek , k s . p r o f . d r S t a n is ła w Ł ach , i k s . p r o f . d r M arian M ic h a ls k im i} w k r ó tc e potem
8 P o r . k r ó t k i l i s t K s. J . C zu ja z d n ia 23 I 1955: " C a r is s im e t Na- p i s z ż y c i o r y s /s w ó j o c z y w i ś c i e / , p r z y g o t u j f o t o g r a f i e - p o s ta r a j s i ę u O r d y n a r iu sz a o zg o d ę na w s p ó łp r a c ę z Akadem ią T e o l o g i i Ka t o l i c k i e j / n a m oje r ę c e / . P a p ie r y a n k ie to w e - j a k i e o trz y m a sz - w y p e łn ij z a r a z i o d s y ł a j . To p o tr z e b n e do m i s j i k a n o n ic z n e j . Zaz n a c z , ż e j e s t e ś w t r a k c i e h a b i l i t a c j i . I l e l a t u c z y s z ? " w p od p i s i e Jan C z u j.
9 P o r . dokument wydany p r z e z K u rię D ie c e z j a l n ą w T a r n o w ie , z d n ia 18 g r u d n ia 1 9 7 2 , L .d z .O S .1 - 3 / 1 6 5 / 7 2 : " P r z e w ie le b n y K s. P r o fe s o r dr W o jcie ch K a n ia , Tarnów. N in ie j s z y m m ia n u ję K s ię d z a D oktora p r o fe s o r e m zw yczajnym I n s t y t u t u T e o lo g ic z n e g o w T a r n o w ie . Ufam, ż e K sią d z P r o f e s o r , sw ą p r a c ą naukową i w ychowawczą p r z y c z y n i s i ę do r o z w o ju i n t e l e k t u a l n e g o o r a z duchow ego p r z y s z ły c h kapłanów d ie c e z j i t a r n o w s k ie j . Ż ycząc o b f i t y c h ła s k B ożych w d a l s z e j pracy u d z ie la m p a s t e r s k i e g o b ło g o s ła w ie ń s t w a " . W p o d p i s i e : K a n c le r z : K s. Jan R zepa o r a z + J e r z y A b le w ic z . P i e c z ę ć o k r ą g ła : C u r ia D io e- c e s i s T a r n o v i e n s is .
10 C zę ść t e j p r a c y z o s t a ł a op u b lik o w a n a w " T arn ow skich S tu d ia c h T eolo g ic z n y c h " , p o r . P ro b le m a ty k a p a s t e r s k a w p ism a ch e g z e g e ty c z n y c h św. J a n a C hryzostom a w ś w i e t l e w s p ó łc z e s n e j h e r m e n e u ty k i b i b l i j n e j , TST 1 0 /1 9 8 7 / c z . 2 , 2 3 4 - 2 5 3 . R e s z t a z ło ż o n a do druku w tym samym w y d a w n ictw ie i w " C u rr en d z ie" .
11 P o r . Z a ś w ia d c z e n ie z 20 s t y c z n i a i9 7 6 nr W T -4 0 -1 0 -7 S /7 6 wydane p r z e z W yd ział T e o lo g ic z n y A kadem ii T e o l o g i i K a t o l i c k i e j w W arsza w ie : " N in ie jsz y m za św ia d cza m , ż e w d n iu i 9 s t y c z n i a 1976 r . odbyło s i ę kolokw ium h a b i l i t a c y j n e k s . d ra W o jc ie c h a K ani i Rada W ydziału T e o lo g ic z n e g o A kadem ii T e o l o g i i K a t o l i c k i e j w W arszaw ie n a d a ła k s . W. K ani s t o p i e ń naukowy d o k t o r a h a b ilit o w a n e g o " . W p o d p i s i e : D zie k a n - k s . S t a n is ła w G rzybek, k s . p r o f . dr h a b . S t a n is ła w G rzybek.
1 3
-k s . -k a r d , dr S te fa n W yszyńs-ki u d z i e l i ł mocy -k a n o n ic z n e j uzys-kanemu sto p n io w i d ok tora h a b ilito w a n e g o ze w sz y stk im i je g o skutkami i p r z y -
, 12
w ile ja m i przew idzianym i w praw ie k o śc ie ln y m .
Tak o to w y gląd ało p atrystyczn o-n au k ow e p rzygotow an ie k s . W ojciecha K ani. D la u z u p e łn ie n ia p r o f i l u je g o s y lw e tk i w arto J e s z c z e d odać, że j e s t to c z ło w ie k n iezw yk le s z c z e r y , p r o s ty w o b e j ś c iu , skromny w ż y c iu , p o św ię c a ją c y w s z e lk ie sw oje o s z c z ę d n o ś c i na wydawa ne p rzez s i e b i e p u b lik a c je przew ażn ie p a tr y s ty c z n e , oddany K o ś c io ło wi i swojemu B iskupow i, któremu dedykował c z ę ś ć sw oich p u b lik a c j i, a od r . 1974 p r a ła t-k a p e la n Ojca Ś w ię te g o .
Na każdym p r o fe s o r z e i wychowawcy w i n s t y t u c j i , ja k ą j e s t Wyższe Seminarium Duchowne, sp oczyw ają dwa z a sa d n ic z e obow iązki: p raca dydaktyczna i praca p o p u la r y z a c y jn a rep rezen tow an ej p rzez s i e b i e d y s c y p lin y . W ty c h dwóch a sp ek ta ch s t a r a ć s i ę w ięc b ę d z ie my sch a rak teryzow ać d z ia ła ln o ś ć D osto jn eg o J u b ila t a .
P r a c a d y d a k t y c z n a . Seminaryjnym za jęcio m dydaktycznym oddawał s i ę k s . W. Kania p r z e z 36 l a t p rzek azu jąc w tym c z a s i e p rzede w szystkim w ied zę o Ojcach K o ś c io ła d la ponad 1000 kapłanów , k tó r z y d z iś p r a c u ją na różnych sta n o w isk a ch d i e c e z j i ta r n o w s k ie j. Trzymając s i ę zasady: "Non m ulta sed multum" wymagał od swych studentów n ie z b y t r o z le g łe g o , a l e gruntownego pozn an ia da nego wycinka w iedzy,w egzekwowaniu k tó r e g o b ył konsekwentny i n i e
-12 P o r . p o tw ie r d z e n ie / T e s t i f i c a t i o / k s . S te fa n a kard yn ała W yszyńskiego wydane 8 czerw ca 1976 r . , nr 1 3 3 0 /7 6 /P .: "Vlgore
fa c u lta tu m C a n c e lla r io Magno Academiae T h e o lo g ia e C a th o lic a e V a r sa v ia e , l i t t e r l s S acrae C o n g r e g a tio n is pro I n s t i t u t i o n e C a th o lic a de d ie 25 I I 1974 N .5 5 2 /5 9 /4 4 concessarum , p r a e se n - t i b u s , secundum r e g u la s in D ecreto N ostro d ie 12 IX 1974 N. 2 2 2 0 /7 4 /P . e x p r e s s a s , cum c o n s t e t omnia a iu r e r e ą u i s i t a adim- p l e t a e s s e , gradum academicum dictum - " h a b ilita tio n e m " a s a c e r - d o te d o c to r e V ojtech o K A N I A , e D io e c e s i T a r n o v le n si in Academia T h e o lo g ia e C a th o lic a e V arsaviae acąusitum I n te r c o l -
loqium publicum 19 ia n u a r ii 1976 super argumentum "Problem aty- t a d u sz p a ste r sk a w pismach e g z e g e ty cz n y c h św. Jana Chryzostoma w ś w i e t l e w sp ó łc z e sn e j herm eneutyki b i b l i j n e j " , valorem C a n o n i c u m habere declaram us e t u t i talem ratum habemus cum omnibus in iu r e e c c l e s l a s t i c o e f f e c t i b u s ; s e r v a t i s c e t e r i s de iu r e s e r v a n d is " . W p o d p is ie : "+ S te fa n Card. W yszyński Aca demiae T h e o lo g ia e C a th o lic a e C a n c e lla r lu s Magnus" na p a p ie r z e firmowym z nadrukiem 1 herbem: S te fa n C a r d in a lis Wyszyński Prlmas P o lo n ia e .
u s t ę p liw y . Aby im u ła tw ić z d o b y cie te g o podstawowego zasobu wiedzy z d y s c y p lin y , k tó r e j n a u c z a ł, s t a r a ł s i ę opracować i podać im do r ę k i n i e w i e l k i , a l e c ie k a w ie u j ę t y , c i ą g l e udoskonalany i u zu p eł niany p o d r ę c z n ik , będący owocem je g o d łu g o le t n ie j p r a k ty k i pedago g ic z n e j . I tak ucząc p rzez s z e r e g l a t ła c in y op u b lik ow ał w 1960 r ., dostosow any do wymogów sem in aryjn ych , p od ręczn ik p t . " R e lig io n i et l i t t e r i s " ! , k tó r y s p o tk a ł s i ę z bardzo dobrym p r z y ję c ie m łacinników i szybko z n ik ł z p ó łe k k s ię g a r s k ic h z w ielokrotnym p o stu la te m jego w zn ow ien ia. A n a lo g ic z n e p o d r ę c z n ik i p o s ia d a k s . W. Kania gotowe do druku do dwóch p o z o s ta ły c h język ów , k tó r y c h naucza - ję z y k a greckie- go i s y r y j s k ie g o .
Największym jednak o s ią g n ię c ie m D o sto jn e g o J u b ila t a j e s t udo sk on alan y p rzez w ie le l a t w form ie sk ry p tu owoc je g o za sa d n ic z e j d z i a ł a l n o ś c i d yd ak tyczn ej - opublikowany w 1982 r . n ie w ie lk i elemen ta r z p a tr y s ty c z n y p t . "Świadkowie T r a d y c ji. Rys p a tr y sty c z n y " ^ , sta w ia ją c y go w sz e r e g u n ie lic z n y c h p o ls k ic h autorów podręczników dla t e j d y s c y p lin y / J . S z p a d e r sk i, A. R etk e, J . Nowacki, J . Czuj, S z . P ie s z c z o c h , J . M. S zy m u sia k /. Ta n ie w ie lk a , a le p ię k n ie wydana i z a c h ę c a ją c a do c z y t a n ia k s ią ż e c z k a , "ma być - ja k p is z e Autor w przedmowie - pomocą d la ty c h , k tó r z y pragną rozkoszow ać s i ę lektu r ą Ojców, a n ie mają c z a su na c z y t a n ie obszern ych wstępów i komenta r z y " . "I zam ysł t e n - ja k p is z e je d e n z j e j recen zen tów - realizu je Autor w sposób zn ak om ity. Po p r z e c z y ta n iu bowiem n ie k tó r y c h sylwetet Ojców K o ś c io ła p ió r a k s . W. Kani - nawet j e ś l i s ą t o s y lw e tk i Ojców w ie lo k r o t n ie ju ż p rzed sta w ia n y ch w p olsk im p iś m ie n n ic tw ie - wyłania j ą s i ę nowe p o s t a c ie "świadków T r a d y c ji" , s k ła n ia j ą c e c z y t e ln ik a do z a in te r e s o w a n ia s i ę ic h te k sta m i na nowo"^ .
Naocznym wyrazem pracy dobrego dydaktyka j e s t wyselekcjonowa n ie z nauczanej m ło d z ie ż y , grupy n a jb a r d z ie j z a in te r e so w a n y c h osób i p r z e k a z a n ie im g łę b s z y c h ta jn ik ó w w iedzy danej d y s c y p lin y . Ks. W. K ania n a le ż a ł do bardzo n ie lic z n y c h p ro feso ró w Wyższych Seminarit
13 R e lig io n i e t l i t t e r l s . Wstępna nauka ła c in y k o ś c i e l n e j , Poznać 1 9 6 0 ,s s . 128, K s ię g a r n ia św. W ojciech a. B ib lio t e k a pomocy s e m inaryjnych 7 .
14 Świadkowie T r a d y c ji. Rys p a tr y s ty c z n y , Tarnów 1982, s s . 116; wyd. 2 , 1984.
15
Duchownych w P o l s c e , k t ó r y j u ż od r . 1956 p r o w a d z ił sem in ariu m nau-r kowe z p a t r o l o g i i . P oczątk ow o u czo n o s i ę na nim m e t o d o lo g i i p a t r y s t y c z n e j , p ó ź n ie j z a ś od r . 1 9 6 2 , a s z c z e g ó l n i e gdy w 19T9 r . a g r e gowano I n s t y t u t T e o lo g ic z n y w T arnow ie do P a p i e s k i e j A kadem ii T e o lo g ic z n e j w K rakow ie i z a i s t n i a ł a m o ż liw o ść nadaw ania s t o p n i naukow ych, omawiano na n ic h i k s z t a łt o w a n o p is a n e p r a c e m a g i s t e r s k i e i dyplom o w e. C zc ig o d n y J u b i l a t z o s t a ł w t e n sp o só b prom otorem 12 p ra c m agi s t e r s k i c h ^ i 26 p ra c dyplom ow ych^?, a 8 in n y c h se m in a r z y stó w p o s i a da a k t u a l n i e u s t a l o n e tem a ty i p r a c u j e nad n im i.
16 P o r . K s. Z b ig n iew Ćwik, Nauka O r y g en esa o m o d li t w ie , 1962;
k s . S t a n is ła w Burzawa, Ś w ię t e g o B a z y le g o W ie lk ie g o i n t e r p r e t a c j a H exam eronu, 1969; k s . Jan M ic h a lik , I n t e r p r e t a c j a w yp ow ied zi św . B a z y le g o W ie lk ie g o z 27 r o z d z i a ł u t r a k t a t u "0 Duchu Ś w iętym " , 1969; k s . S t a n is ła w M a r cz ew sk i, Ż y c ie c h r z e ś c i j a n u p rogu K oś c i o ł a w ś w i e t l e "Nauki Dwunastu A p o sto łó w " , 1973; k s . A n ton i L o r c z y k , I d e e t e o l o g i c z n e hymnu l i t u r g i c z n e g o św . Efrem a "O Ma r y i i M ędrcach", 1975; k s . S t a n is ła w S a ła d y g a , M o d litw a P ańska u św . A u gu styn a z e s z c z e g ó ln y m u w z g lę d n ie n ie m problem ów e g z e g e - t y c z n y c h , 1978; k s . S t a n is ła w S a l e t n i k , P ro b le m a ty k a k a t e c h e t y c z n a u św . A u g u sty n a , 1979; k s . A nd rzej D ź w ig a j, Prym at b isk u p a r z y m sk ie g o w ś w i e t l e L i s t u św . K lem en sa R zym sk iego do K o r y n t ia n ,
1979; k s . L e sze k S t r ę k , I d e a ł k a p ła n a w ed łu g św . E frem a, 1983; k s . M arian Z a ją c , I d e a ł c h r z e ś c i j a n i n a w "De o f f i c i i s " św . Am b r o ż e g o , 1985; k s . P aw eł F a ło w s k i, T e o lo g ia B a la j a " P ie ś n i na p o ś w i ę c e n ie k o ś c i o ł a w K e n e szr in ^ 1987; k s . S t a n is ła w G a r n c a r s k i, T e o lo g ia hymnu " A k a th is t o s " , 1 9 8 7 .
17 P o r . k s . F e l i k s Górką, Nauka św . G rzegorza z N y ssy o m o d lit w ie , 1967; k s . S t a n is ła w S w id e r s k i, M o d litw a P ańska u św . C y p r ia n a , 1968; k s . Jan T r e l a , D z i a ł a l n o ś ć c h a r y ta ty w n a p a p ie ż a G rzeg o rza W ie lk ie g o , 1968; k s . J ó z e f M a j e r s k i, Z a g a d n ie n ie m o d litw y u T e r - t u l i a n a , 1969; k s . M arian C zech , Św. C yryl A le k s a n d r y j s k i w ś w i e t l e e n c y k l i k i P lu s a X II "Ozdoba K o ś c i o ł a W sch od n iego" , 1971; k s . A nto n i G ie ro ń , Z a g a d n ie n ie j e d n o ś c i K o ś c i o ł a u św . L eona W ie lk ie g o , 1971; k s . Roman Rak, I d e a ł k a p ła n a w ed łu g św . H ie ro n im a , 1971; k s . S t a n is ła w Ż u r a t, I d e a ł k a p ła n a w ed łu g św . G r ze g o rz a W ie lk ie g o , 1972; k s . Jan B y lin o w s k i, Ż y c ie p ie r w o t n e j gminy c h r z e ś c i j a ń s k i e j w ś w i e t l e " T ra d y o jl A p o s t o l s k i e j " ś w .H l p o l i t a ,1 9 7 3 ; k s .A u g u s t y n Gur g u l , Ż y c ie sam otne ź r ó d ł e m s z c z ę ś c i a w u j ę c i u św.l Jana C h r y z o sto ma, 1973; k s . S t a n is ła w B o rek , L i t u r g i a Mszy św . w IV w iek u w u j ę c i u św . C y r y la J e r o z o l im s k ie g o , 1974; k s . A nd rzej I ż y k , E u c h a r y s tia w p i e ś n i a c h C y r y llo n a s a , 1974; k s . J u l i a n M a r ec ik , Z a g a d n ie n ie c i e r p l i w o ś c i u T e r t u l i a n a , 1974; k s . J ó z e f D om inik, Nauka T e r t u l i a - n a o c h r z c i e , 1975; k s . C ze sła w F r ą c z e k , P ie r w s z e k a z a n ie p rym i c y j n e , 1975; k s . W iesław K s ią ż k o , P o g lą d y T e r t u l ia n a na w id o w isk a , 1975; k s . S t a n is ła w Skow ron, I n t e r p r e t a c j a Rdz 1 , 1 u św . Jan a C h ryzostom a, 1975; k s . A n to n i P o t o n i e c , Nauka św . C y r y la J e r o z o lim s k i e g o o Duchu Ś w iętym , 1976; k s . S t a n is ła w Wdowiak, Nauka św . J a n a C hryzostom a o Duchu Ś w iętym , 1976; k s . S t a n is ła w Adamczyk, S tr u k tu r a mów ż a ło b n y c h św . G r z e g o rz a z N y s s y , 1979; k s . M arian K u rn y ta , I d e a j e d n o ś c i K o ś c i o ł a u św . I g n a c e g o A n t io c h e ń s k ie g o ,
naukowych, p o d c z a s k tó r y c h c z ę s t o w y g ła s z a ł p r e l e k c j e . Zdawał sobie d o s k o n a le spraw ę z t e g o , j a k w i e l e p r o f e s o r o w i d a j ą o s o b i s t e konta! t y z k o le g a m i i wymiana d o św ia d c z e ń d y d a k ty c z n y c h na s p o tk a n ia c h zm g a n izo w a n eg o ż y c i a p a t r y s t y c z n e g o . N a jp ie rw w I n s t y t u c i e T eo lo g lcz- nym w T arn ow ie w y g ł o s i ł p rzy r ó ż n y c h o k a z ja c h ponad 10 r e fe r a tó w , ja k n p . d l a c a ł e j s p o ł e c z n o ś c i s e m in a r y j n e j p o d c z a s in a u g u r a c j i ro ku a k a d e m ic k ie g o lu b d o r o c z n y c h a k a d e m i i ^ , d l a w s z y s t k ic h k s ię ż y , 19 d i e c e z j i p o d c z a s d u s z p a s t e r s k ic h kursów k a t e c h e t y c z n y c h , d la inte 20 l i g e n c j i k a t o l i c k i e j d i e c e z j i , c z y w r e s z c i e d l a k o le g o w profesor)! 21
w tarn ow sk im o d d z ia le P o l s k i e g o T ow arzystw a T e o lo g ic z n e g o . Naukę Ojców K o ś c i o ł a g ł o s i ł r ó w n ie ż p o z a d i e c e z j ą , g d z i e b y ł zapraszany z p r e le k c j a m i do naukowych ośrodków a k a d e m ic k ic h . T rzeb a tu wspomni j e g o w y s t ą p ie n i e w P o lsk im T o w a r z y stw ie O r ie n t a lis t y c z n y m z oddział w K rakow ie^ , ja k r ó w n ie ż j e g o p r e l e k c j e w y g ła s z a n e na ogólnopolski
1980; k s . S t a n is ła w P i s z c z e k , M yśl s p o łe c z n a K lem en sa Aleksandr s k i e g o , 1984; k s . T ad eu sz R z e ź n ik , O brońca t y t u ł u "T heotokos"- św . C yryl A le k s a n d r y j s k i, 1984; k s . K a z im ie r z N a w a la n ie c , Idea ga w K a te c h e z a c h św . C y r y la J e r o z o l i m s k i e g o , 1986; k s . Wojciech O c h a lik , Nauka św . J an a C h ryzostom a o m o d li t w ie , 1986; k s . Emil M yszk ow sk i, Ś w ia d ectw o l u d z k i e j d u sz y o Bogu w n a u ce T ertuliam
i 9 8 6 .
18 P o r . A p o s t o ls t w o ś w ie c k ic h we wczesnym c h r z e ś c i j a ń s t w i e /inaugt c j a roku a k a d e m ic k ie g o 1 9 6 1 /; S z u k a ją c s z c z ę ś c i a . W 1600 roczni ś m ie r c i św . H ila r e g o z P o i t i e r s /in a u g u r a c j a 1 9 6 7 /; Maryjne oH c z e św . B a z y le g o . W 1600 r o c z n i c ę j e g o ś m i e r c i /a k a d e m ia maryj) 8 X II 1 9 7 9 /.
19 Np. p o d c z a s k u r su k a t e c h e t y c z n e g o zo r g a n iz o w a n e g o w s t y c z n iu i! r . na tem at "Wychowanie r o d z in n e w n a u ce Ojców K o ś c io ła " wygło! r e f e r a t p t . "Poemat wychowawczy św . J a n a C h ryzostom a" .
20 Np. p o d c za s T y g o d n ia K u ltu r y K a t o l i c k i e j w 1985 r . w Tarnowie, w M ie lc u i Nowym S ączu w y g ł o s i ł r e f e r a t p t . " C h ry stu s p o sta c ią h i s t o r y c z n ą - św ia d e c tw a w c z e s n o c h r z e ś c i j a ń s k i e " .
21 Np. "Św. Efrem a K o ś c ió ł n a sz y c h czasów " / 1 9 7 3 / , " P ie r w sz a rod! na k a t e c h e z a domowa w u j ę c i u św . J an a C hryzostom a" / 1 9 8 0 / , "Au! t y c z n o ś ó Mowy S oborow ej o NMP św . C y r y la A le k s a n d r y js k ie g o " /l! "Pismo ś w i ę t e w p a s t e r s k i e j p o s łu d z e św . J a n a C hryzostom a" /19I "Św. Efrem ja k o p iew ca e u c h a r y s t i i " / 1 9 8 7 / .
22 " P o e z ja k r a j u Owóch Rzek o ra z j e j wpływ na p o sta w ę w spółczesny! / 3 7 I I 1981 K raków /.
17
n ie k ie d y o c h a r a k t e r z e m iędzynarodow ym , sy m p o zja ch naukowych, o r g a n izo w a n y ch p r z e z M ięd zy w y d zia ło w y Z ak ład Badań nad A ntykiem C h r z e ś c ija ń s k im KUL i S e k c j ę P a t r y s t y c z n ą p rzy K o m is ji E p isk o p a tu P o ls k i do Spraw Nauki K a t o l i c k i e j . Z Zakładem A ntyku C h r z e ś c i j a ń s k ie g o zw ią z a n y b y ł od p o c z ą t k u , b io r ą c p r a w ie za w sze u d z i a ł w o r g a n izo w a n y ch p r z e z e ń od 1969 r . sy m p o zja ch i w y g ła s z a j ą c na n ic h a ż p i ę c i o k r o t n i e p o stu lo w a n e r e f e r a t y ^ . Od p o c z ą tk u ró w n ie ż z w ią zan y b y ł z p o w s t a łą pod k o n ie c 1977 r . / 3 X I / S e k c j ą P a t r y s t y c z n ą , na k t ó r e j d o r o c z n y c h s p o tk a n ia c h d w u k r o tn ie w y g ła s z a ł p r e l e k c j e ,
24 w tym r a z p o d c z a s K on gresu T eologów P o ls k ic h w L u b l in i e .
P r a c a p o p u l a r y z a c y j n a - t o d ru ga d z i e d z in a , k t ó r e j D o sto jn y J u b i l a t p o ś w i ę c i ł swe ż y c i e . To z a ś p o p u la r y zo w a n ie m y ś li Ojców K o ś c i o ł a w yraża s i ę g łó w n ie w dokonywanych p r z e ze ń p r z e k ła d a c h i c h p ism . Na 158 w y lic z o n y c h w j e g o b i b l i o g r a f i i pu b l i k a c j i , a ż i3 3 s t a n o w ią p o z y c j e p a t r y s t y c z n e , a z t y c h o s t a t n i c h 84 s ą w ięk sz y m i lu b m n ie js z y m i p r z e k ła d a m i. Wśród t y c h z a ś p r z e k ła d ó w i d n i e j e aż 7 s a m o is tn y c h zw a r ty c h tomów, f ig u r u j ą c y c h w zn an ych pa t r y s t y c z n y c h p o l s k i c h s e r i a c h tłu m a c z e n io w y c h , j a k : "Pism a Ojców K o ś c io ła " 2 5 , "Pism a S t a r o c h r z e ś c i j a ń s k i c h P is a r z y " ^ ^ , "Beatam me d i - c e n t " 2 7 . J e s t on p o n a d to w sp ó ła u to re m 8 in n y c h tomów tłu m a c z e ń wcho d z ą c y c h w s k ła d w yżej w ym ien ion ych s e r i i 2 8 , a lb o s e r i i : " S ta r o ż y tn e
23 P o r . "Ruch p rzek ła d o w y w z a k r e s i e j ę z y k a s y r y j s k ie g o " /W łocław ek 2 6 -2 7 V 1 9 7 1 /, R e f e r a t o k o lic z n o ś c io w y d l a u c z c z e n i a 1600 r o c z n ic y ś m ie r c i św . Efrem a S y r y j c z y k a /K raków , R e z y d e n c ja k a r d . K. W o j t y ły ,1 2 -1 3 I I 1 9 7 4 /, "Poemat p e d a g o g ic z n y ów. Jan a C hryzo stom a" / L u b l i n , 1 1 -1 2 I I I 1 9 8 1 /, " P ie r w sz a r o d z in n a k a t e c h e z a domowa w u j ę c i u św . Jan a C hryzostom a" / L u b l i n , 2 4 -2 5 XI i 9 8 3 / , "Sw. A u gu styn w o c e n i e k s i ę d z a J an a C z u ja " / L u b lin , 2 4 -2 5 IV i 9 8 7 / .
24 P o r . " P ie rw sz y naukowy t r a k t a t o m o d litw ie O rygenesa" /T arn ów , 1 9 - 2 0 X 1 9 7 8 /, "Król Jan S o b ie s k i - ż a r liw y c z y t e l n i k pism Oj ców K o ś c io ła " / L u b lin . K on gres T eologów P o l s k i c h , 1 4 -1 6 IX 1 9 8 3 / 25 P o r . n o tę 3 .
26 P o r . H o m ilie i k a z a n ia w ybrane św . J an a C hryzostom a /PSP 8 , 2 1 4 / K a te c h e z y C y r y la J e r o z o l im s k ie g o /PSP 9 , s . 3 5 6 / , Wybrane p i e ś n i
i poem aty s y r y j s k i e /P SP 1 1 , s . 1 7 8 /, Wybór pism św . G rzeg o rza z N y ssy /P SP 1 4 , s . 1 9 4 / , Wybór pism św . C y r y la A l e k s a n d r y j s k ie go /PSP 1 8 , s . 2 7 0 / .
27 P o r . T e k s ty o M atce B o ż ej g r e c k ic h i s y r y j s k i c h Ojców K o ś c io ła / s . 2 8 8 / .
T eksty C h rześc ija ń sk ie " ^ ^ lu b "Ojcowie Ż y w i" ^ , a lb o w r e s z c ie d z ie ł zbiorow ych31.i N ie w ie lu w sp ółczesn ych patrologów może s i ę p o s z c z y c ić tak pokaźnym dorobkiem tłumaczeniowym.
Obok przekładów w dużych s e r ia c h tłu m aczen iow ych , p rzezn aczo nych g łó w n ie d la s p e c j a lis t ó w , D ostojny J u b ila t zap ragn ął d o tr z e ć z pismami Ojców K o ś c io ła rów nież do odbiorców m niej przygotowanych. W tym w ła ś n ie c e lu stw o r z y ł i r o z p o c z ą ł wydawanie własnym kosztem m ałej p op u larn ej s e r i i zwanej "Głos T r a d y c ji" , p o d a ją cej polskiem u c z y te ln ik o w i w form ie drobnych zesz y c ik ó w /d o 32 s t r o n / , a lb o n ie w ie lk ie p rz e k ła d y pism Ojców K o ś c io ła a lb o ic h k r ó t k ie ch arak tery s t y k i . Uważa bowiem, że w i e l k i e opracow ania lu b poprzedzone dużymi wstępam i 1 komentarzami p rze k ła d y pism p a tr y sty c z n y c h c z ę s t o zniech$- c a j ą do c z y t a n ia , n a to m ia st wybrane z n ic h n ie w ie lk ie p e r ły , podane w p ię k n e j g r a f ic z n e j s z a c i e , k tó r e można p r z e c z y ta ć w c ią g u 1-2 go d z in , budzą w ię k sz e z a in te r e s o w a n ie 1 ch ęć z a z n a jo m ie n ia s i ę z pro blem atyką w c z e s n o c h r z e ś c ija ń s k ą . W te g o r o d z a ju w ięc s e r i i drobnych p o c k e t-b o o k s wydał ju ż dotąd 16 zeszytów ^ ^ , a in n e c z e k a ją na publi k ację^
Innym stosowanym p rzez k s . W. Kanię sposobem popularyzow ania Ojców K o ś c io ła , t o p r z y b liż a n ie ic h sy lw e te k poprzez ik o n o g r a fię . Pow ierzony je g o d u s z p a s t e r s k ie j t r o s c e zabytkowy drewniany k o ś c ió łe k Ś w ię te j T rójcy j e s t chyba jedynym w P o ls c e s w o is te g o rod zaju mu zeum, zaw ierającym g a l e r i ę nowych obrazów Ojców K o ś c io ła , fundowa nych kosztem własnym lub p a r a fia n z o k a z ji różnych przypadających r o c z n ic p a tr y s ty c z n y c h . Każde p o św ię c e n ie ta k ie g o ob razu , mające zaw sze u r o c z y sty c h a r a k te r , ja k r ó w n ie ż l i t u r g i c z n e w spom nienie któ r e g o ś O jca K o ś c io ła , d o s t a r c z a j ą o k a z ji do m ówienia o n ic h . Spośród
Komentarza na ew a n g e lię św. Jana w p r z e k ła d z ie Ojca Szołdrskiago /PSP 15, 2 /; T eksty o Matce Bożej ł a c iń s k ic h Ojców K o ś c io ła - ra* zem z k s . W. Eborowiczem /Beatam me d i c e n t / ; T ek sty o Matce Bożej ła c iń s k ic h autorów późnego antyku c h r z e ś c ij a ń s k ie g o /Beatam me d i c e n t , w
druku/.-29 K azania i h o m ilie na ś w ię t a P a ń sk ie i maryjne /STCh i / ; A ntolo g ia l i s t u s t a r o c h r z e ś c ija ń s k ie g o /STCh 2 / .
30 Muza c h r z e ś c ij a ń s k a . P o e z ja s y r y js k a - razem z tłum aczeniam i innych autorów z ję z y k a arm eńskiego i e t io p s k ie g o .
31 Sakramenty w ia r y . Ojcowie K o ś c io ła o sakram entach - razem z o . A. Boberem.
19
tych p ortretow anych p rzez tarn o w sk ieg o m alarza S ta n is ła w a W e s tfa le w l- c z a fila r ó w sta r o ż y tn e g o c h r z e ś c ij a ń s t w a , s p o g lą d a ją na nas z e ś c ia n wspomnianego k o ś c ió łk a p o s t a c ie : św . Efrema / 1 9 7 3 / , św . Jana Chryzo stoma /1 9 7 8 /, św. B azylego W ie lk ie g o / 1 9 7 9 / , św . Benedykta / 1 9 8 0 / , św. Cyryla A le k sa n d r y jsk ie g o / 1 9 8 1 / , św. C yryla J e r o z o lim s k ie g o / 1 9 6 6 / i w dwóch obrazach św. Augustyna / 1 9 8 7 / . Jak n ie g d y ś w ś r e d n io w ie c z u b i b l i a pauperum, tak o b e c n ie ś c ia n y k o ś c i o ł a s t a j ą s i ę w te n sp osób d la przebyw ających w nim w iernych s w o is te g o r o d za ju " p a tr o lo g ia pau perum" .
W h i s t o r i i p o ls k ie j p a t r y s t y k i k s . W ojciech K ania z a p is u j e s i ę g łów n ie jako tłum acz pism Ojców K o ś c io ła . Poprzez sw oje p rze k ła d y p r z y b liż y ł on n a sz e j k u ltu r z e c h r z e ś c ij a ń s k ie j n ie t y lk o um iłowanych
p rzez s i e b i e św. Jana Chryzostoma i C yryla J e r o z o lim s k ie g o , a l e rów n ie ż Jako pierw szy z Polaków - Ojców S y r y js k ic h : B a la ja , C y r y llo n a s a , a p rzede w szystkim św. Efrema, nad którym n adal p r a c u je . Ż yczyć w ięc n a le ż y Dostojnemu J u b ila to w i wydania j e s z c z e w ie lu udanych p r z e k ła dów pism Ojców K o ś c io ła , a z w ła sz c z a od dawna oczekiw anych " P ie ś n i N is ib lj s k ic h " św . Efrema.
