KS.PROF.DR WACŁAW SCHENK - ZNAWCA ANTYKU CHRZEŚCIJAŃSKIEGO
29 p a ź d z ie r n ik a i9 8 2 r . zm arł w B y to m iu , po d ozn an ych d n ia p o p r z e d n ie g o w wypadku samochodowym c i ę ż k i c h o b r a ż e n ia c h o i a ł a , ks.W acław S c h e n k , p r o f e s o r l i t u r g i k i w KUL i p r o b o s z c z m ie js c o w e j p a r a f i i pod wezwaniem W n ie b o w z ię c ia NMP. Duchową s y lw e t k ę t e g o w y b itn e g o p r z e d s t a w i c i e l a nauk t e o l o g i c z n y c h i c z y n n e g o d u s z p a s t e r z a , u k s z t a łt o w a ł je g o s z c z e g ó ln y z w ią z e k z KUL-em o r a z lo s a m i K o ś c i o ł a na t e r e n i e Ś lą s k a O p o ls k ie g o . P r o f e s y j n y n u r t z a in t e r e s o w a ń k s .S c h e n k a k ie r o w a ł s i ę ku p r o b le m a ty c e l i t u r g i c z n e j . D z ie d z in ę t ę jed n a k ukazyw ał i dokumen to w a ł s z e r o k im k o n te k ste m ż y c i a k o ś o ie ln e g o w sp ó ln o t w c z e sn o c h r z e ś c i j a ń s k i c h . Dotykamy t u p odstaw ow ego p o g lą d u P r o f e s o r a w j e g o s p o j r z e n i u na i s t o t ę S łu ż b y B o ż e j , wypracowaną p r z e z m ięd zyw ojen n y Ruch l i t u r g i c z n y , k tó r y w o f ic j a ln y m k u l o i e w s p ó l n o t s t a r o c h r z e ś c i j a ń s k i c h w i d z i a ł n i e d o ś c i g ł y i d e a ł fo r m a c ji u c z n ia Pana i sp o só b u r z e c z y w i s t n i a n i a s i ę sam ego K o ś c i o ł a . Z a ło ż e n ie t o s p r a w iło , że k s .S c h e n k o w i b l i s k i e b y ły z a g a d n ie n i a w c z e s n o c h r z e ś c i j a ń s k i e j t r a d y c j i k o ś c i e l n e j , u w z g lę d n ia n e p r z e z l i t u r g i s t ó w t e j m iary co L .E is e n h o f e r , O .C a s e l, P .P a r s c h , J .A .Ju n gm an n , J .M .H a n s s e n s , B .B o t t e , a ta k ż e w y n ik i stu d ió w nad a n ty k ie m c h r z e ś c ij a ń s k im t a k i c h au torów ja k : J .D B l l g e r , H .R ah n er, L .D u c h e sn e , J .Q u a s t e n , T h .K la u s e r . N ic w ię o d z iw n e g o , że znane p r a c e wspom nianych tu autorów z a w ie r a ła l i c z ą c a ponad 20 t y s . p o z y c j i b i b l i o t e k a k s .S c h e n k a , k t ó r a j e g o t e s - tam entalnym z a p ise m s t w o r z y ła podstaw y za so b u k sią ż k o w e g o D ie c e z j a l n e g o I n s t y t u t u P a s t o r a ln o - L it u r g ic z n e g o w O polu.
K s.S c h e n k b y ł naukowo d ok ład n y we w ła s n e j a s k r y b i i , a t a k ż e o d p o w ie d z ia ln ie tr a k to w a ł p r a c e p is a n e pod j e g o k ie r u n k ie m . Uozniom P r o f e s o r a d o b r z e b y ł znany j e g o d o c ie k liw y s t y l w p r a
-cy n a u k o w e j, k t ó r y s p r a w i a ł , że p ro m o to r n i e t y l k o s p r a w d z a ł p r z y p i s y o p r a c o w a n ia , o p a r t e na rz a d k o s p o t y k a n e j l i t e r a t u r z e , n p . p o z y c ja c h E .D e k k e r s a , czy B .P o sc h m a n n a , a l e p y t a ł t a k ż e , g d z ie p i s z ą o y z a p o z n a l i s i ę z k s i ą ż k ą . I t u s o n d a ż m ógł o k a z a ć s i ę n iep o m y śln y m d l a a d e p t a n auk l i t u r g i c z n y c h , gdy n i e b y ł on w s t a n i e udo k u m en to w ać, że d a n e swe z a c z e r p n ą ł z je d y n e g o w P o ls c e e g z e m p la r z a s tu d iu m D e k k e r s a , j a k i n a l e ż a ł do b i b l i o t e k i P r o f e s o r a , lu b w d ru g im p r z y p a d k u , n i e p o w o ły w ał s i ę n a t e n ż e sam z b i ó r lu b z a w a r to ś ć b i b l i o t e k i b e ned y k ty n ó w w T y ń c u . Tę naukow ą s o l i d n o ś ć p r z y s w o i ł s o b i e k s .S c h e n k w to k u w ła s n y c h s t u d i ó w , o d b y ty c h pod k ie r u n k ie m w y b itn y c h s p e c j a l i s t ó w , k t ó r z y o d d z i a ł a l i ró w n ie ż n a sam k i e ru n e k naukow ych z a i n t e r e s o w a ń d o s k o n a łe g o znawcy d z ie jó w l i t u r g i i w P o l s c e .
Wacław S chenk u r o d z i ł s i ę 27 IX 1913 r . w G liw ic a c h . R o d z ic a m i je g o b y l i : Paw eł S c h e n k , s p e c j a l i s t a w z a k r e s i e bu dowy p iecó w m a rte n o w s k ic h i c z ło n e k Z w iązku Polaków w Niem c z e c h o r a z je g o m a łż o n k a P a u l i n a z domu R a t h e r . W G liw ic a c h u c z ę s z c z a ł do s z k o ły p o d staw o w ej i do 9 - k la s o w e g o gim n azju m h u m a n is ty c z n e g o ty p u k l a s y c z n e g o , g d z i e w 1933 r . u z y s k a ł ś w ia d e c tw o d o j r z a ł o ś c i . N a s tę p n ie j a k o alum n S e m in a riu m Duchowne go we W ro c ła w iu odbyw ał w l a t a c h 19 3 3 -1 9 3 7 s t u d i a f i l o z o f i c z n o - t e o l o g i c z n e n a W y d z ia le T e o lo g ic z n y m m ie jsc o w e g o U n iw e r s y t e t u , z a l i c z a j ą c obow iązkow y s e m e s t r g o ś c in n y w U n iw e rs y t e c i e we F ry b u rg u B a d e ń sk im . W ś r o d o w is k u w ro c ła w sk im n a le ż y wówczas o d n o to w ać a k ty w n ą d z i a ł a l n o ś ć B e r t h o l d a A l t a n e r a w z a k r e s i e p a t r o l o g i i o r a z p ro f e s o r ó w l i t u r g i k i : F r a n z a S c h u b e r ta i W a lth e r a D H rig a , k o n ty n u a to ró w z a i n t e r e s o w a ń F e rd y n a n d a P ro b - s t a / + 1 8 9 9 / , a u t o r a l i c z n y c h p r a c z d z i e d z i n y l i t u r g i i s t a r o ż y t n e j . N ie d z iw i w ię c , że j u ż w owym c z a s i e o d k r y ł k s .S c h e n k żywe ź r ó d ł o d u ch o w ej s i ł y K o ś c i o ł a , j a k i m j e s t l i t u r g i a . B yło t o e fe k te m l e k t u r y p o p u l a r n e j w tedy m y ś li P i u s a P a r s c h a i Ro mano G u a r d in ie g o , a może w w i ę k s z e j j e s z c z e m ie rz e n a s tę p s tw e m z e t k n i ę c i a s i ę alu m n a S c h e n k a z k r ę g ie m w s p ó ln o ty b e n e d y k ty ń s k i e j w K rz e s z o w ie , aktywnym c e n tru m Ruchu l i t u r g i c z n e g o i d u s z p a s t e r s t w a m ło d z ie ż o w e g o n a Ś l ą s k u . To w ł a ś n i e w tym ś r o d o w is k u , k t ó r e o d w ie d z ił k i l k a k r o t n i e w c z a s i e sw o ic h s tu d ió w , z w ła s z
c z a w c z a s ie obchodów w ielk anocnych lu b w a k a c ji, u k s z ta łto w a ł w#
s i ę u p ó ź n ie js z e g o P r o fe so r a l i t u r g i k i , duchowy smak i orga n ic z n y zw iązek życiow y z l i t u r g i ą K o ś c io ła . Tu t e ż p rzy sw o ił s o b ie alumn Schenk zasad ę p o le ca n ą p rzez K a t o lic k i Ruch Mło d zieżo w y , że na s z l a k i w akacyjnych wędrówek n a leży zabraó w p leo a k u : Pismo ś w ., m sz a lik l i t u r g i c z n y , śp iew n ik i tomik p o e z j i r e l i g i j n e j .
Po otrzym aniu 7 s i e r p n i a 1938 r . św ięoeń k a p ła ń sk ich z rąk k ard . A d o lfa Bertram a, pracow ał k s.S ohenk w d u s z p a s te r s t w i e . P ierw sze dwa l a t a ja k o w ik a r iu s z p a r a f i i B rzezin k a k .G liw ic , a n a s tę p n ie w o h a ra k ter ze k apelan a jeńców wojen nych i k a te c h e ty w Konwikcie Biskupim w Głogowie nad Odrą. Stąd we w r ześn iu 1941 p r z e n ie s io n y z o s t a ł do G liw ic , p e łn ią c do l is t o p a d a 1946 obow iązki k ap elan a S i ó s t r N otre Damę i ka te c h e ty w p o b lisk im gimnazjum. P racując wśród m łod zieży u c z e s t n ic z y ł w b ó lu w ie lu sw oioh uczniów , k tó r z y b y li w y sy ła n i na fr o n t w sch o d n i, z k tó r e g o n a j o z ę ś c ie j n ie b y ło d la n ic h po w rotu. Za swe p rzek o n a n ia i p racę wśród m ło d zieży g r o z iło ks.Sohenkow i a r e sz to w a n ie p rzez G estapo, d la t e g o ukrywał s i ę p rzez j a k i ś c z a s w o k o lic a c h Magdeburga.
Po za k o ń czen iu d z ia ła ń wojennych p e łn i k s.S ohenk obo w ią zk i a d m in is tr a to r a p a r a f i i Piotrów ka k o ło S t r z e l e c Op. a n a s tę p n ie od lu t e g o 1948 r . do w r z e śn ia 1949 r . p o z o s ta je na podobnym sta n o w isk u w K rapkowicach. Stąd powołano go do Wyż sze g o Seminarium Duohownego Ś lą s k a O polsk iego w N y s ie . Przez dwa l a t a p o z o s ta je na sta n o w isk u w ic e r e k to r a i wykładowoy l i t u r g i k i . Pozbawiony ty c h fu n k c ji w tz w . o k r e s ie sta lin o w sk im , odbywa w la ta c h 1952-1955 s t u d ia s p e c j a li s t y c z n e na KUL, k tó re zamknął doktoratem , na p o d sta w ie praoy: "Kult ś w .S t a n i s ł a wa b isk u p a na Ś lą sk u " . Rozprawę t ę opublikow ał drukiem w ro ku 1959 w TN KUL. Od roku 1956 k s.S oh en k w ykładał l i t u r g i k ę w KUL, początkowo w form ie z a ję ó z le c o n y c h , n a s tę p n ie w la ta c h
1959-1960 w o h a ra k terze za stę p c y p r o fe s o r a , zaś od 1964 r . na sta n o w isk u a d iu n k ta . W m ięd zy o z a sie w 1957 r . z o s t a j e miano wany proboszczem n a j s t a r s z e j b ytom sk iej p a r a f i i pod wezw. Wnie b o w z ię c ia NMP. Od te g o t e ż cza su d a tu ją s i ę r e g u la rn e dojazdy k s.S ch en k a z wykładami do L u b lin a . Mimo pracy d u s z p a s te r s k ie j
1 d ydak tyczn ej n a ra sta sy ste m a ty c z n ie naukowy dorobek k s.S ch en k a . On t e ż w pow iązaniu z pierwszym syntetycznym u jęciem h i s t o r i i nauk litu r g ic z n y c h w P o ls c e , zatytułowanym " D zieje nauk lit u r g ic z n y c h w P o ls c e " , s t a j e s i ę podstawą d la Jego h a b i l i t a c j i w 1973 r . , a n a stę p n ie n om inacji w 1975 r . na d ocen ta i w r e s z c ie w 1981 na p r o fe s o r a nadzw yczajnego. Trzeba tu do d a ć, że wspomniana rozprawa h a b i l i t a c y j n a z o s t a ła opublikowa na w c a ł o ś c i w "D ziejach t e o l o g i i k a t o l i c k i e j w P o ls c e " , pod r e d . M .Lechowicza, t . 1 - 3 , L u b lin 1 9 7 4 -1 9 7 7 . W zm ien ion ej n ie co w e r s j i , p t . "Służba Boża" u w zględ n ia j ą " H is to r ia K o śo io - ł a w P o ls c e " , pod re d . B.Kumora i Z .O b erty ń sk ieg o , t . 1 - 2 , Poz nań 1974 -1 9 7 9 . Oprócz w ła sn ej pracy badaw czej, trwałym wkła dem P ro feso ra w d z i e ł o p o ls k ie j nauki t e o l o g i c z n e j , b y ło stwo r z e n ie wraz z k s.p rof.M .R echow iczem l u b e l s k i e j sz k o ły badań nad l i t u r g i ą w P o ls c e . Z grona uczniów k s.S ch en k a 15 o sią g n ę ło pod je g o k ieru nk iem d o k to r a ty , z a ś 62 osoby m a g is te r ia i l i - o e n o ja ty . 0 randze odkrywczej w ie lu z ty c h prac św ia d czy , że znaczna ic h l i c z b a u kazała s i ę drukiem , z w ła sz c z a w s e r y jn e j e d y c j i "S tu d ia z d ziejó w l i t u r g i i w P o ls c e " , t . 1 - 4 , L ub lin 1 9 7 3 -1 9 8 2 . Na s z c z e g ó ln e odnotowanie z a s łu g u je ponadto fa k t, że 26 słu c h a c zy P r o fe so r a j e s t d z i ś wykładowoami l i t u r g i k i w p o ls k ic h u c z e ln ia c h te o lo g ic z n y c h , sem in a ria ch d ie c e z ja ln y c h lub zakonnych. Od 1964 r . podejmuje k s.S ch en k ta k ż e z a j ę c i a dydaktyczne z zak resu l i t u r g i k i na Papieskim W ydziale T eo lo gicznym w K rakowie, z a ś od 1976 r . podobne obow iązki na Pa p iesk im F a k u lte c ie T eologicznym we Wrocławiu oraz w Seminarium Duchownym d i e o e z j i o p o ls k ie j w N y s ie .
Już p ierw sze l a t a związku k s.S ch en k a z KUL-em s t a ł y s i ę o k a zją do u ja w n ie n ia , w wydawanych w TN KUL p u b lik a c ja c h , za sa d n icz eg o kierunku je g o m y śle n ia naukowego. W tym dorobku, k tó ry w c h w ili ś m ie r c i P r o fe so r a p r z e k r o c z y ł l i o z b ę 100 pu b l i k a c j i / i c h wykaz do roku 1973 podaliśm y w "Studia z d z ie jów l i t u r g i i w P o ls c e " , t . 2 , L ub lin 1976, s . 9 - 1 3 , z a ś pozo s t a ł y dorobek za l a t a 1973-1982 p rzygotow uje J.Abramowioz d la t . S t e j ż e e d y c j i / , pragniemy p o d k r e ś lić p ra o e, odnosząoe s i ę w prost do l i t u r g i i s t a r o c h r z e ś c i j a ń s k i e j . P ierw szą p u b lik a c ją
w t e j m ierze j e s t rozprawa: "U dział ludu w o f i e r z e Mszy ś w ię t e j . Zarys H isto r y c z n y " , L u b lin i9 6 0 , s . 4 0 . To s y n te ty c z n e opracow anie p r z e n o s i na gru n t p o ls k i w yniki najnowszych s t u diów nad sprawowaniem E u c h a r y s t ii. Autor ukazuje to c e n t r a l ne w ydarzenie zbaw cze, p o czy n a ją c od w c z e s n o c h r z e ś c ija ń s k ic h gmin z ozasów J u sty n a / + 1 6 7 / , T e r tu lia n a /+ ok. 2 2 0 / i Hipo l i t a Rzymskiego /+ 2 3 5 / aż po epokę w sp ó łc z e s n ą . K s.Schenk u p a tru je w a k ty w iz a c ji ludu w o f i e r z e Mszy c e n tr a ln y problem odnowionej l i t u r g i i , d la t e g o opracow anie w łą c z y ł do p o z y c j i "Wprowadzenie do l i t u r g i i " . Opr. pod re d . F .B la c h n ic k ie g o , W.Sohenka i R .Z ie la s k o , Poznań 1967, s . 2 0 7 -2 3 8 , a n a s tę p n ie
z a k tu a liz o w a ł rozprawę i nadał j e j p a sto r a ln y ak cen t w skryp c i e " E u ch a ry stia " , Kraków 1980, s . 4 2 . Wychodząc z a n a liz y ry tu a ln e j w ieo z erz y żydow skiej i sy n a g o g a ln ej słu ż b y Bożej oraz elem entów h e l l e n i s t y c z n e j k u ltu r y r e l i g i j n e j w skazuje k s.S ch en k , że l i t u r g i a s ta n o w iła w p ierw szych w iekach cen trum ż y c ia r e l i g i j n e g o c h r z e ś c ij a n , b y ła s z k o łą w ia ry , mod lit w y i m o r a ln o ś c i, k s z t a łt o w a ła p o czu o ie w sp ólnoty i ducha o f i a r n o ś c i . U lubiony p rzez P r o fe s o r a sposób n a ś w ie tla n ia pro blemów lit u r g ic z n y c h p rzez od w ołanie s i ę do ic h uwarunkowań h is to r y c z n o -g e n e ty c z n y c h dominuje ta k ż e w dw uczęściow ej p ra - oy " L itu r g ia sakramentów św ię ty c h " , L u b lin 1 9 6 2 -1 9 6 4 . Opie r a ją c swą a n a liz ę t e o lo g ic z n o - p a s t o r a ln ą na źr ó d ła ch p a tr y s ty czn y ch i te k s ta c h litu r g io z n y c h w opracowaniu tym za p rezen tow ał Autor w łasn ą k o n cep cję s a k r a m e n to lo g ii, tzw . krzyżowe s p o jr z e n ie na t e o l o g i ę sakram entu. Podobnie jak w C h r y s tu s ie , k tó ry j e s t Prasakramentem zb a w ien ia , tak i w każdym ze zna ków sak ram entaln ych , k r z y ż u je s i ę to co Bóg d a je w nim c z ł o w iek ow i, z a ś c z ło w ie k oddaje Bogu, a ta k że t o ,c o K o ś c ió ł p rze k a zu je św ia tu a ś w ia t wnosi do K o ś c io ła . D la teg o t e ż każdy ze znaków sakram entalnych jed n o czy i upodabnia przyjm ującego go o zło w iek a do C h ry stu sa , domagając s i ę od n ie g o w iary i ma- n lf e s t u j ą o swój o h a ra k ter te o c e n tr y c z n y , sp o łeczn y i p e r - s o n a li s t y c z n y .
Z a in te reso w a n ie l i t u r g i ą i j e j przejawami w epoce c h r z e ś c ij a ń s k ie g o antyku, s ta n o w iło wiodący elem ent k o m p a ra ty sty cz- nej metody w badaniach k s.S o h en k a , nawet ty c h , k tó r e d o ty c z y
-ł y d om in anty j e g o s t u d ió w , j a k ą b y -ły d z i e j o l i t u r g i i w P o l s c e . I w t e g o bowiem ty p u p r a ca c h u k azyw ał P r o f e s o r l i c z n e a n a l o g i e , r e l i k t y czy z a t r a c e n i e p r z e z K o ś c ió ł czasów nowo ż y tn y c h - ducha l i t u r g i i p ie r w s z y c h w iek ów . T ak i sam a k c e n t m etodyczn y rozp ozn ajem y w p r a c a c h l i t u r g i c z n o - p a s t o r a l n y c h , t a k i c h ja k s e r i a a r ty k u łó w " L it u r g ia d z i s i a j " , p u b lik o w a n y ch w rok u 1965 i 1966 na łam ach m ie s i ę c z n ik a "Znak": "Podstaw a ż y c i a l i t u r g i c z n e g o " nr 1 3 6 , s . 1 3 6 8 - 1 3 7 0 , " L it u r g ia sło w a " - nr 1 3 9 - 1 4 0 , s . 1 8 6 - 1 9 1 , "Zanim z ł o ż y s z Bogu o f i a r ę " - nr 1 4 1 , s . 3 3 8 - 3 4 1 , "Moja i w asza o f ia r a " - nr 1 4 2 , s . 4 8 2 - 4 8 5 . To w ła ś n ie. k s .S c h e n k p r z y s w o ił p o l s k i e j r e f l e k s j i t e o l o g i c z n e j s t a r o c h r z e ś c i j a ń s k i e p o j ę c i e m i ł o ś c i s p o ł e c z n e j , ł ą c z ą c e j m o d litw ę z o f i a r ą , d ar o ł t a r z a z ło ż o n y Bogu w pomocy d l a b l i ź n i c h . J e s z c z e w ym owniejszym p rzyk ład em w s z u k a n iu w t r a d y c j i s t a r o c h r z e ś c i j a ń s k i e j w zo r ca d la zreform ow an ej l i t u r g i i Soboru Watykań s k i e g o I I s ą p r a c e : " W ta jem n ic ze n ie w l i t u r g i ę c h r z t u i j e g o s y m b o lik a " , AK 6 8 / 1 9 6 5 / 1 7 7 -1 8 3 ; "Reforma sa k ra m en tu p o k u ty " , " Z e sz y ty Naukowe KUL" 9 / 1 9 6 6 / nr 4 , s . 3 9 - 4 7 ; " L a ik a t w K o ś c ie l e " , " Z e sz y ty Naukowe KUL" 1 1 / 1 9 6 8 / nr 1 , s . 9 - 1 9 ; "Duoh l i t u r g i i w n a b o ż e ń stw a c h " , AK 7 5 / 1 9 7 2 / 2 8 4 - 2 9 3 ; "Z h i s t o r i i l i t u r g i i c h r z t u " , RBL 2 5 / 1 9 7 2 / 8 9 - 9 6 ; " C h rz est d z i e c i . H i s t o r i a , t e o l o g i a , wymogi d u s z p a s t e r s k i e " , RBL 2 6 / 1 9 7 3 / 2 0 - 3 8 ; "Z d z i e jów p r a k ty k i s a k r a m e n ta ln e j w K o ś c ie le " w: C h r z e ś c ij a ń s k a po k u t a . Dni s k u p ie n ia d l a k a z n o d z ie jó w r e k o l o k o j i o r a z m i s j i l u - dowyoh", Kraków i9 7 3 , s . 1 2 -1 4 i " Z n a c ze n ie z a d o ś ć u c z y n ie n ia " /ta m ż e s . 1 5 - 1 9 / , "Pokuta s a k r a m e n ta ln a o só b d uchow nych. Za r y s h is t o r y c z n y " , RBL 2 9 / 1 9 7 6 / 8 2 - 8 5 i " R o z g r z e s z e n ie z b io r o we w p r a k ty c e K o ś c io ła na Z a o h o d z le i w P o ls o e do 1975 r f /ta m
ż e , s . 1 2 8 - 1 3 4 /.
Ju ż w ym ien ion e t u p ra o e k s .S c h e n k a w s k a z u ją , że j e g o nau kowe z a i n t e r e s o w a n ie d u c h o w o śc ią K o ś c io ła z e p o k i w o z e s n o o h r z e ś - o i j a ń s k l e j b y ło p o w ią za n e z p r z e ś w ia d c z e n ie m , i ż d ucha l i t u r g i i n ie można z r o z u m ie ć b e z p o z n a n ia n a j s t a r s z y c h j e j form .
Tu dotykam y ta k ż e naukowego w s p ó ł u c z e s t n ic t w a P r o f e s o r a w l i c z nych p r z e d s i ę w z i ę c i a c h , k o m is ja c h i sy m p o zja ch p o św ię c o n y c h p r o b le m a ty c e p a t r y s t y c z n e j , a z w ła s z o z a j e g o w sp ó łp r a o y z M iędzyzakładow ym Zakładem Badań nad A ntykiem C h r z e ś c ija ń s k im KUL.
K s.S c h e n k c h ę t n ie podejm ow ał z a d a n ie g ł ę s z e n i a r e fe r a tó w na sym p ozjach " s ta r o ż y tn ik ó w " z KUL, g d z ie zarówno j e g o fachow e p r e l e k c j e ,J a k i u d z ia ł w d y s k u s j i , s p o ty k a ły s i ę z e z r o z u m iałym z a in te r e s o w a n ie m . Im ponujący j e s t sam z e sta w ty tu łó w
ty c h r e f e r a tó w : " L it u r g ia c h r z tu do VI w!' w ramach tem a tu "Chrz s t w o k r e s ie p a tr y sty c z n y m " - W ągrowiec 3 0 -3 1 V 1974 r . ; "L i t u r g i a E u c h a r y s t ii od I I do IV w iek u " , p o d cza s sympozjum "Eu c h a r y s t i a w o k r e s ie p a tr y sty c z n y m " - L u b lin 5 -6 V 1975; "Kult ś w ię t y c h w s t a r o ż y t n o ś c i c h r z e ś c i j a ń s k i e j do IV w ." / o p u b l i kowany w: "W k ie r u n k u c h r z e ś c i j a ń s k i e j k u lt u r y " , r e d .B .B e j z e , Warszawa 1 9 7 8 , 3 1 1 - 3 1 8 / w y g ło sz o n y na sympozjum " ś w ię t o ś ć i k u l t ś w ię t y c h w o k r e s i e p a tr y sty c z n y m " - Kraków 31 V - 2 VI 1976; "Wpływ ruohu p ielg rzy m k o w eg o na l i t u r g i ę rzym ską do V III w ." /drukow any w RTK 2 6 / 1 9 7 9 / z . 4 1 2 9 - 1 3 6 / ja k o c z ę ś ć tem atu
" P ie lg r z y m k i w s t a r o ż y t n o ś c i c h r z e ś c i j a ń s k i e j " - L u b lin 31 V - 2 VI 1977; "Geneza m o d litw y b r e w ia r z o w e j" , kom unikat z g ł o s z o ny na sympozjum "M odlitwa s t a r o ż y t n y c h c h r z e ś c ij a n " - Tarnów 1 9 -2 1 X 1978 / n i e w y g ło sz o n y z r a o j i w yjazdu do Rzym u/, "L i t u r g i a IV w. na t l e k u lt u r " , p o d c z a s sympozjum " Ś w ięty B a z y li W ie lk i - 1 6 0 0 - l e c i e ś m ie r c i" , L u b lin i 5 - 1 7 V 1979; "Przemiany w l i t u r g i i z a c h o d n ie j IV-V w ." /drukow any pod ty tu łe m "Prze miany m łodego K o ś c io ła " , " K ierunki" 2 9 / 1 9 7 9 / nr 4 7 , 8 - 9 / , r e f e r a t na sympozjum " R e la c je m iędzy a r c h it e k t u r ą a l i t u r g i ą w IV 1 V w ." - L u b lin 1 6 - i 9 X i9 7 9 o r a z "Wpływ d e c y z j i e f e s k ic h na l i t u r g i ę i k u l t m aryjny" ja k o p r e le k c j a n a . Sympozjum E fe s k im - N iep ok alan ów 1 4 -1 6 IX 1981 r .
W achlarz z a j ę ć d y d a k ty c z n y c h , k t ó r e k s.S c h e n k podejm o w ał zaw sze c h ę t n i e , p o w ię k s z a ł s i ę w y d a tn ie w końcowych l a ta c h s z e ś ć d z i e s i ą t y c h , k ie d y w ramach o rgan izow an ego wówczas d o k s z t a ł c e n i a sob orow ego d l a d u ch ow ień stw a o d w ie d z ił on n i e mal w s z y s t k ie d i e c e z j e p o l s k i e . Już od roku 1958 d a tu je s i ę j e g o u d z ia ł w o r g a n iz o w a n iu Sem inariów Naukowych Wykładowców L i t u r g i k i w P o l s c e , z a ś od 1969 c o r o c z n y c h Sympozjów L i t u r g i c z nych d l a a k ty w istó w d u s z p a s te r s tw a l i t u r g i c z n e g o w K r o śc ie n k u nad Dunajcem . Z nało k s.S o h e n k a duohow ieństw o c a ł e j P o ls k i z j e go s ie r p n io w y c h wykładów na KUL, ze zjazd ów r e k o le k c j o n is t ó w p r z e d W ielkim Postem ozy W rooław skich Dni D u s z p a s t e r s k ic h . B ył
on zapraszany na międzynarodowe sympozja i k o n g resy , np. Kon g re s J ó z e fo lo g io z n y w Toledo /1 9 7 6 / i M ontrealu / 1 9 8 0 / , Sym pozjum L itu r g istó w Środkow o-Europejskioh w Padeborn / 1 9 7 8 / , Kongres pośw ięcony wspólnym korzeniom c h r z e śc ija ń sk im k u l
tu ry e u r o p e js k ie j w Rzymie / i 9 8 i / ozy s p o tk a n ia S o c ie ta s L i- tu r g io a .
Jego w iedza t e o lo g ic z n a , d o św ia d czen ie d u s z p a s te r s k ie , mądrość życiow a a nade w szystko oddanie K o śo io ło w i, b y ły ta k że w ykorzystane p rzez w ie le l a t w ramach Rady Naukowej Episko patu P o ls k i, zw ła sz cza jako c z ło n k a Krajowej K om isji E pisko patu P o ls k i do spraw L it u r g ii oraz Krajowej K om isji Episkopa tu P o ls k i do spraw D u szp a sterstw a O gólnego. Wyrazem uznania Jego kom petencji naukowych i d o św ia d czen ia p a sto r a ln e g o b yło pow ołanie go w roku 1972 do g o d n o ści ta jn e g o szam belana Ojca ś w ., a ta k że je g o fu n k cje we w ła sn ej d i e c e z j i : Przew odniczą cego D ie c . K om isji d /s L i t u r g i i /o d roku 1 9 7 7 /, ozy dziekana rejonowego bytom skiego rejo n u d u s z p a s te r s k ie g o / I 9 8 i r . / . Nie będziemy w b łę d z i e , j e ż e l i stw ierd zim y , że w wymiarze osobo wej i s p o łe c z n e j i d e n t y f i k a c j i jako c z ło w ie k i k a p ła n , c z u ł s i ę ks.Sohenk przede w szystkim d u szp asterzem . Praca naukowa n ie z a s ł a n i a ła mu c z ło w ie k a . Z agadnienia d u s z p a s te r s k ie le ż a ły u p o d ło ża je g o p r z e d s ię w z ię ć , n auczan ia w s a l i uniw ersy t e c k ie j i g ło s z e n ia Słowa B ożego, a nawet przypadkowej rozmo wy w p o cią g u . C ią g le u ja w n ia ł on proboszczow ską tr o s k ę o bu dowę K o ś c io ła ja k o w spólnoty k u ltu , o fia r n e j m iło ś c i i t r o s k liw e j o d p o w ie d z ia ln o ści za b r a c i. Zatroskany o duchowe do bro sw oich p a r a fia n , p r z y s t ą p ił do r e a l i z a c j i o s ta tn ie g o z trw a ły ch d z i e ł swego ż y c ia - budowy nowej ś w ią ty n i na t e r e n ie sw ojej p a r a f i i . Z m yślą o t e j in w e s t y c j i u zy sk a ł w c z a s i e p ielg rzy m k i do Rzymu, z r a o j i k a n o n iz a c ji Maksymiliana K olbe, p o św ięo en ie p rzez Jana Pawła I I kam ienia w ęg ieln eg o d la nowego k o ś o io ł a . Los c h o i a ł , że w krytyoznym dniu swego ż y c ia , jadąo na p lao budowy nowego k o ś c i o ł a , doznał urazu w ta k só w ce, p otrąoon ej p rzez ja d ą cą za n ią cięża ró w k ę. Nawet jednak to trudne d o św ia d czen ie n ie b y ło w s t a n ie p r z e k r e ś lić je g o wiary i n a d z ie i, k tó r e u ja w n ia ł c z ę s to w c z a s ie Mszy za zm arłyoh: "Pamiętajmy, nasz zmarły ż y j e . D la Boga i u Boga.
Wszysoy ż y ją " . Ten sam optymizm wiary k a za ł mu n a p isa ć w swoim te s ta m e n c ie : "Żyozę Wam - w iary w C h ry stu sa , m iło ś c i Boga i b li ź n i e g o oraz n a d z ie i w ieczn eg o zb a w ien ia . Wasz p rob oszcz i Wasz p r o fe s o r " .
J erzy J ó z e f Kopeć CP
A L F R E D S T U I B E R
/ I 9 i 2 - i 9 8 1 /
I n s t y t u t F ra n ciszk a J ó z e fa DHlgera p r z y .U n iw e r s y te c ie w Bonn, powołany do badań późnego an tyk u, a ś c i ś l e j mówiąo, wzajemnych powiązań antyku i c h r z e ś c ija ń s tw a , p rzygotow ał na 7 0 - l e c i e A lfr e d a S tu ib e r a , przyp ad ające 27 I I I 1982, K sięg ę pamiątkową na tem at "wyobrażeń zaśw iatow ych w antyku i c h r z e ś c ij a ń s t w ie " . Tymi bowiem zagad n ieniam i zajmował s i ę S tu ib e r p rzez c a łe ż y c ie w sw oich o ry g in a ln y c h pracach i recenzowanych d z i e ł a c h . Jednakże u r o c z y s to ś c i ju b ile u s z o w e j n ie d o cze k a ł umie r a ją c n a g le 24 VI 1981.
Planowana K sięg a pamiątkowa w y sz ła po śm ie r c i autora^ 1 k o n sek w en tn ie, za m ia st ad resu h o łd o w n iczeg o , z a m ie ś c iła ne k r o lo g Autora p ió r a sęd ziw eg o d z i ś / u r . 1894 r . / p r o f. Uniwersy t e t u w Bonn, Teodora K lau sera^ , u k tó re g o S tu ib e r doktoryzow ał s i ę / i 9 4 8 / i h a b ilit o w a ł / 1 9 5 2 / .
A lfr e d S tu ib e r u r o d z ił s i ę 27 I I I i9 1 2 w Koding /O b e r p fa lz / O jcieo je g o L u itp o ld , o g rod n ik , zmarł ju ż w 1920 r . na sk utek u tr a ty zdrow ia w I w ojn ie św ia to w e j. Wychowaniem młodego A lf r e
-1 J e n s e it v o r s t e llu n g e n in A ntike und C hristentum . G ed en k sch rift fa r A lfr e d S tu ib e r . Jahrbuch fUr A ntike und C h ristentu m . E r- gHnzungsband 9 , MMnster W estfa len 1982, XX + 250, 20 t a b l . 2 Theodor K la u se r, A lfr ed S tu ib e r 1 9 1 2 -1981. Tamże VII-XV.