Słownik języka polskiego

(1)

S I E Ć J Ę Z Y K O W I S Ł U Ż Y

Gdzie sprawdzić znaczenie wyrazów i powiedzeń w języku polskim? A do tego ich pochodzenie, odmianę, połączenia i cytaty z ich użyciem? Mamy takie pokaźne współczesne źródło. To Wiel- ki słownik języka polskiego pod redakcją Piotra Żmigrodzkiego, dostępny pod adresem wsjp.pl.

Słownik języka polskiego

(2)

Czy mój tekst jest zrozumiały dla wszystkich? A może tylko dla specjalistów? Co w nim zmienić, żeby był spójny? Odpowiedź na te pytania przynoszą internetowe narzędzia do sprawdzania tekstu, dostępne pod adresem jasnopis.pl oraz logios.pl. Mierzą one długość słów, zdań i akapitów, zaznaczają trudniejsze frag- menty, a czasem podpowiadają, jak coś zmienić.

Prosty język

(3)

Serwis językowy Wydawnictwa Naukowego PWN, dostępny pod adresem sjp.pwn.pl, ma bardzo dużo przydatnych funkcji. Znaj- dziemy tu słownik ogólny i ortograficzny z zasadami pisowni, korpus autentycznych tekstów, kompetentną poradnię językową. Moż- na tu także poczytać różne ciekawostki związane z polszczyzną.

Kopalnia wiedzy

(4)

Korpus to zbiór prawdziwych tekstów, w którym szukamy typo- wych użyć słów i konstrukcji oraz innych informacji o ich znacze- niu i funkcji. Mamy swój – Narodowy Korpus Języka Polskiego, dostępny pod adresem nkjp.pl. Składa się on, bagatela, z ponad półtora miliarda słów!

Internetowy skarbiec polszczyzny

(5)

Siatka ze słów

A gdyby tak móc zobaczyć, jak się ze sobą łączą polskie słowa?

Które wyrazy się lubią, a które – niekoniecznie? Wszystko to mo- żemy sprawdzić w wyszukiwarce kolokacji (czyli właśnie połączeń wyrazowych) HASK, dostępnej pod adresem pelcra.pl/hask_pl.

(6)

Poradnie językowe

Kogo zapytać, kiedy rozwiązania jakiegoś swojego problemu ję- zykowego nie znajdziemy w słowniku? Najlepiej zwrócić się bez- pośrednio do językoznawcy, który czeka pod telefonem lub przy e-mailu w poradni językowej. Poradnie działają przy uczelniach:

• w Gdańsku (ug.edu.pl/ug_poleca/ug_dla_trojmiasta/porad- nie/telefoniczna_poradnia_jezykowa)

• w Szczecinie (wf.usz.edu.pl/instytut-polonistyki-kulturoznaw- stwa/telefoniczna-internetowa-poradnia-jezykowa)

• w Katowicach (www.poradniajezykowa.us.edu.pl)

• w Poznaniu (polonistyka.amu.edu.pl/dla-absolwenta/dla-ab- solwenta/poradnie/poradnia-jzykowa)

(7)

Filmiki z sensem

Język jest atrakcyjnym tematem dla youtuberów, którzy dzięki opowiadaniu o zawiłościach polszczyzny uzbierali już wcale niemało lajków i subów. Koniecznie obejrzyjcie wideoblog „Mówiąc inaczej” Pauliny Mikuły (www.youtube.com/channel/UCsOsC07_

jdCII52CAW9SbUg), zajrzyjcie także do Mateusza Adamczyka (www.youtube.com/channel/UCHjf8tyI9UxYcm2heuLO0xQ).

(8)

Tyle nowych słów

Żeby nadążyć za dzisiejszym językiem, trzeba się nieźle napocić.

Tyle się dzieje, tyle nowych słów! Pomaga się w nich odnaleźć, tłumacząc ich znaczenia i pokazując wizualizacje, portal Obser- watorium Językowe Uniwersytetu Warszawskiego, dostępny pod adresem nowewyrazy.uw.edu.pl.

(9)

Nie tylko Yoda

Kogo zapytać, czy dane imię „przejdzie” w urzędzie? Radę Języka Polskiego (www.rjp.pan.pl), która doradza, ale także wydaje opinie o imionach dla młodych Polaków. Językoznawcy z powagą wy- powiadają się ty nie tylko o Vanessie i Malcolmie, lecz także o…

Ordynacji, Fantazji i Opieńku.

(10)

Gdy brakuje słowa

Ile razy można używać tego samego przymiotnika? Tymczasem fajny ma co najmniej 20 odpowiedników, a dobry… aż 70. Takie bogactwo jest do znalezienia w internetowych słownikach syno- nimów, takich jak synonimy.pl, synonim.net oraz synonimy-online.pl.

(11)

Żywioł potoczności

Polszczyzna to nie tylko język ogólny, znany ze słowników, lecz także mowa potoczna, pełna dziwnych, zastanawiających form.

Kiedy mamy kompletny bezczaj, czyli nie wiemy, co tu jest grane, z pomocą przychodzą słowniki takie jak miejski.pl czy vasisdas.pl.

(12)

Gwary polskie

Ile jest w Polsce języków, dialektów, gwar? Okazuje się, że całkiem sporo i że język polski pomieści naprawdę wiele odmian. Opisu całej tej różnorodności podjęli się językoznawcy dialektolodzy i ich uczniowie. Panorama gwar polskich, wzbogacona nagraniami i filmikami, jest dostępna pod adresem www.dialektologia.uw.edu.pl.

(13)

Porządek w poradnikach

A gdyby tak dowiedzieć się raz a dobrze, ile razy i gdzie dane słowo zostało skomentowane pod kątem poprawności? Rekordy bije trójka wziąć, pan i procent. Elektroniczna bibliografia normatywna elbino.pl wszystko to zbiera w całość i podpowiada, do którego poradnika sięgnąć, żeby rozwiać swoje wątpliwości.

(14)

Nazwy geograficzne wreszcie okiełznane

Załącznik do rozporządzenia Ministra Administracji i Cyfryza- cji dostępny pod adresem https://mc.bip.gov.pl/fobjects/down- load/618/zalacznik-pdf.html liczy 2656 stron i jest niekończącą się tabelą. Ale jaką! Mamy tam wszystkie nazwy miejscowości w Pol- sce z podaniem lokalizacji, ale także ze wskazówkami, jak odmie- nić daną nazwę i jaki utworzyć od niej przymiotnik.

(15)

Nie tylko polski

A gdyby tak czasem przejść na język gudżarati, khmerski albo telugu? Błyskawiczne tłumaczenie na ponad 100 różnych języków zapewnia Tłumacz Google, dostępny pod adresem translate.

google.pl. Z kolei brakujące słówko po angielsku, niemiecku, francusku, hiszpańsku, rosyjsku lub włosku podpowie nam słownik ling.pl.

(16)

Nie tylko współczesne

Gdyby tak cofnąć się w czasie i pobuszować w polskim słownictwie sprzed kilku wieków? Nie ma sprawy. Podróż w czasie oferuje wyszukiwarka szukajwslownikach.uw.edu.pl.

(17)

Jakie mamy słowniki

Źródeł leksykograficznych dla języka polskiego, czyli po prostu słowników i leksykonów, powstało przez kilkaset lat całkiem sporo. Pod adresem www.leksykografia.uw.edu.pl można się im wszystkim przyjrzeć z bliska.

(18)

Dla odmiany

Spełnieniem marzeń o tym, żeby szybko i sprawnie ogarniać odmianę wyrazów, jest Słownik gramatyczny języka polskiego (sgjp.pl). Ponad 333 tysiące słów, które wreszcie nie stanowią fleksyjnej czarnej magii – to lubimy!