"Święty Łukasz teolog zbawienia", Stanisław Włodarczyk, Częstochowa 1995 : [recenzja]

Ewa J. Jezierska

"Święty Łukasz teolog zbawienia",

Stanisław Włodarczyk, Częstochowa

1995 : [recenzja]

Wrocławski Przegląd Teologiczny 5/2, 167-168

OMÓWIENIA I RECENZJE

167

P ublikacja została zaopatrzona w b ibliografię: źródła i literaturę. Z aw iera także w yk az p rzytaczanych kanon ów K PK , w yk az cy tow an ych autorów, w yk az w ykorzystan ych doku ­ m en tów oraz indeks rzeczow y. C echuje j ą przejrzystość. C zytelnik ch ętn ie p o n ią sięga; także p o lsk i czyteln ik ze w zg lę d u na p okrew ień stw o ję z y k o w e i zalety sło w a ck ieg o tekstu.

Gratulując w y d aw cy om awianej p o zy cji m ożna stw ierdzić, ż e p o lsk i rynek w yd a w n i­ czy dotąd nie m oże się p o sz c z y c ić p o d o b n ą p u b lik a cją W form ie rozszerzonej o inne k w e ­ stie i etapy p rocesu (dow ody, dyskusji w spraw ach orzekania) b yłaby przydatna dla d uch o­ w ień stw a i św ieck ich , którzy u cze stn ic zą w p ro cesie i n iew ażn ość m ałżeństw a.

ks. Edward Górecki

Ks. Stanisław Włodarczyk, Święty Łukasz teolog zbawienia, Często­

chowa 1995, s.80

K s. Stanisław W łodarczyk zajm uje się studium nad Łukaszem , je g o d ziełam i i zawartą w n ich teologią. D latego dobrze się stało, że udostępnił czyteln ik om o w o c sw o ich dociekań.

A utor pracy zatytułow anej „Ś w ięty Ł ukasz te o lo g historii zb aw ien ia” stw ierdza w e w stęp ie, że id ea te o lo g iczn a Łukasza m ocn o o sad zon a j e s t w Ł ukaszow ej k on cep cji zb a­ w ienia. A utor przedstaw ia (w rozdziale I p o św ięc o n y m o m ó w ien iu p o ję cia i zakresu zb a­ w ien ia) term in ologię so terio lo g iczn ą u żyw an ą przez Łukasza (soter, soterion, soteria, so- dzein), zastanaw ia się nad w p ły w em starotestamentalnej historii zbaw ienia na m yśl Łukasza. U kazuje m in . w p ły w tej starotestam entow ej k o n cep cji na tekst hym nu Zachariasza, u o b e c ­ n ien ie m iłosierd zia, b ęd ą ceg o cz y n e m zb aw czym , w czy n a ch Jezusa realizującego proroc­ tw o Iz 6 1 ,1 -3 , u ob ecn ien ie zb a w czeg o charakteru m iłosierd zia w p rzy p o w ieścia ch o synu m arnotraw nym , za g u b io n ej o w c y c z y d rach m ie (c o b y ło r e a liz a c ją s łó w Jr 3 1 ,2 0 ).

A utor zauw aża p odob ień stw a m ięd zy d ziałam i Łukasza i listam i P aw iow ym i, p o leg a ją ­ ce na w sp ó ln y ch tem atach teo lo g iczn y ch , w śród których n ajistotniejszym j e s t uniw ersa­ liz m zbaw czy. K s. W łod arczyk ukazuje teksty Łukasza, w k tórych ten u niw ersalizm j e s t w idoczny. S ą to: kantyk S ym eona (Łk 2 ,2 9 ,3 2 ), układ rod ow odu Jezusa (Łk 3 ,2 3 -3 8 ), w o ­ łanie Jana Chrzciciela (Łk 3,16), i także przypow ieści o zagubionej o w cy i drachmie (Łk 15,1- 7 .8 -1 0 ); a w D zie ja ch A postolskich: g ło sz en ie Jezusa zm artw ychw stałego p rzez A p o sto ­ łó w „aż p o krańce ziem i” (D z 1,8) i w śród w szy stk ich lu d ów (Sam aria - 8,4 -1 7 ; poganie: K orn eliu sz i j e g o rodzina - 1 0 ,1 -1 1 ,1 8 ; m o w a Piotra - 1 0 ,3 4 -4 3 ; d zia ła ln o ść Paw ła).

W I I rozdziale A utor zajm uje się Ł u k a szo w ą k o n cep cja historii zbaw ienia. Zastanaw ia­ ją c się najpierw nad tym , cz y Łukasz ch ciał w o g ó le p isać historię, poszukując źródeł d zieł

Łukasza, ks. W łod arczyk d o ch o d zi do w niosku, ż e c e le m E w an gelisty b y ło c o ś w ięcej, niż tylko ustalenie h istorycznego charakteru n otow anych w ydarzeń. C elem tym b y ł Jezus Chry­ stus. B ó g , który je s t P anem historii, sto so w n ie do obietnicy, w yprow adził Izraelow i Z b aw i­ c iela (D z 13,23). Z atem historia Łukasza je s t h istorią zbaw ienia, realizującą się zgod n ie z zap ow ied ziam i p roroków ST.

Punktem kulm inacyjnym Ł ukaszow ej historii zb aw ien ia (o c z y m m ó w i rozdział III) je s t m ęka i śm ierć Jezusa (będąca w y p ełn ien iem za p o w ied zi proroków ). Z analizy tek stów Trzeciej E w a n g elii i D z ie jó w A p ostolsk ich , w ynika, zd an iem Autora, soterio lo g iczn y i za- d ośću czynn y charakter m ęki i śm ierci Jezusa. (W obec takiego stw ierdzenia, niezrozum

ia-168

fy m je st zdanie na s. 60, że „nie w yak cen tow ał o n (= Łukasz) w yraźnie jej (= m ęki, śm ierci) zb a w czeg o zn aczenia, p o n iew a ż w łą cz y ł j ą w cały B o ż y p lan zb aw ien ia...”).

Ł ukasz w id z i m ękę Jezusa w k ontek ście P asch y żyd ow skiej (2 2 ,7 -8 ; 2 2 ,1 5 -1 6 ), która b ęd ąc pam iątka w y jścia Izraela z n iew o li egipskiej b y ła je d n o c z e śn ie z a p o w ied zią u w o l­ nien ia lu d zk ości z n iew o li grzechu.

R o zd zia ł IV, m oim zdaniem , o d b iega tem atyczn ie o d treści i toku pracy. W praw dzie A utor stw ierdził w e w stęp ie, że tem atyka zawarta w rozdz. IV je s t w y jście m naprzeciw zainteresow an iom eg z e g e tó w strukturą Łukaszow ej historii zb aw ien ia, to jed n a k w ydaje się, że w yn ik i badań H. C onzelm anna nad p rob lem em p eriod yzacji Ł ukaszow ej historii zb aw ien ia m ożn a b y ło o m ó w ić w e w stęp ie. A utor sam w pracy sw ojej przyjm uje d w u cz ło ­ n ow y p o d zia ł historii zbaw ienia, ja k i zau w aża u Łukasza, m ianow icie: „ zap ow ied ź - w y ­ p ełn ien ie”, a p o za teo rią H . C onzelm anna, żadnej innej h ipotezy d otyczącej ok resów Łuka­ szow ej historii zbaw ienia, nie przedstaw ia.

K s. Stanisław W łod arczyk u b o g a cił nas d zieląc się w ynikam i sw o ic h p rzem yśleń nad d zie łem Łukasza. Jednakże w j e g o opracow aniu te o lo g ii historii zb aw ien ia w u jęciu Łuka­ sza brak j e s t istotnego elem en tu ek on om ii zb aw czej, m ian ow icie zm artw ychw stania Jezusa Chrystusa. Jest prawdą, ż e punktem k ulm inacyjnym historii zb aw ien ia je s t zad ośćuczyn na m ęka i śm ierć Jezusa, ale p rzecież j e s t ona nierozd zieln ie zw iązana z e zm artw ychw staniem Jezusa, T ego, którego p otem g ło s z ą A p o sto ło w ie, a c o op isuje Łukasz w drugim sw o im d ziele, w D zie ja ch A p ostolsk ich.

s. Ewa J. Jezierska OSU

Christoph Schónbom, Albert Góres, Robert Spaemann, Grzech pier­

worodny w nauczaniu Kościoła, „W drodze”, Poznań 1997, s. 94

Tytuł tej n iew ielk iej, b o nie liczącej stu stron publikacji zapow iada, ja k m ożn a b y przy­ p u szczać, rodzaj p odsu m ow an ia dotychczasow ej nauki K o śc io ła o grzechu pierw orodnym . T ym czasem ok reślon ym ju ż w p rzedm ow ie c e le m k siążk i je s t skonfrontow anie nauki K o ­ śc io ła z od nośn ym i problem am i w sp ó łcz esn o ści. C hod zi w ię c raczej o krytyczne spotkanie się teo lo g ic z n e g o spojrzenia z panującym i w tym p rzed m iocie tendencjam i zd ążającym i do zastąpienia nauki o grzechu pierw orodnym z w łasn ym i protologiam i i w ła ściw y m i im esch a­ tologiam i. S ą to zresztą u jęcia nie tylko o skutkach negatyw nych, le c z prow adzące rów n ież pośrednio do p o g łęb io n eg o n aśw ietlen ia napotykanych problem ów .

Przedstaw iając u w agi z d zied zin y p sy ch o lo g ii A. G órres d o w ó d w ia rygod n ości zaist­ niałej prakatastroiy u obecnionej w grzechu p ierw orodnym d opatm je się w braku w b y cie ludzkim logiczn ej k o n ie cz n o śc i zła u cie leśn io n eg o w lu dzkich skłonnościach: p o g o n i za korzyścią, czy n a ch p rzeciw n ych sum ieniu, n ien aw iści, d ok on yw an ych o szu stw ach i w y z y ­ sku. Trudność w ynikająca z ro zziew u p o m ięd zy stanem n iew in n o ści p ierw szy ch ro d ziców z jed nej strony i ic h u padkiem z drugiej strony tłum aczy autor ic h w ied zą, która jed n a k nie m iała c e c h w szech w ied zy. P o d sta w o w ą lu k ą b y ła n ieśw iad om ość, ż e w granicach e g z y ­ stencji pierw szej pary zło j u ż istniało. B eztrosk a u fn ość w zb u d ziła w ą tp liw o ści tam, gd zie trzeba b y ło ufać, a zaufanie tam, g d zie n ależało w ątpić. Skutki błędnej d ecyzji ob jaw iły się w autonom ii czą stk o w y ch sk łonn ości, w yrażonej w b e z w z g lę d n o ś c i w o b e c b liźn ie g o oraz