Marek Rybakowski
"Kształcenie, dokształcanie i
doskonalenie egzaminatorów osób
ubiegających się o uprawnienia do
kierowania pojazdami", Roman
Uździcki, Warszawa-Radom 2007 :
[recenzja]
Problemy Profesjologii nr 1, 173-176
Recenzja książki:
Roman Uździcki, Kształcenie, dokształcanie i doskonalenie
egzaminatorów osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami,
Wyd. ITE-PIB w Radomiu, Warszawa - Radom 2007, 159 ss.
Książka autorstwa R om ana Uździckiego, wydana w Instytucie Technologii Eksploata cji - Państwowy Instytut Badawczy, wpisuje się do radomskiej serii wydawniczej: Biblioteka Pedagogiki Pracy ja k o tom 154.
Jestem przekonany, że na tem at kształcenia, dokształcania i doskonalenia egzam inato rów osób ubiegających się o upraw nienia do kierowania pojazdami wiem y niewiele. Z egza minatorem pracującym w W ojew ódzkim Ośrodku Ruchu Drogowego spotkały się „oko w oko” tylko te osoby, które zdawały egzam in „na prawo ja z d y 1” . Przypomnę tylko, że kształcenie kierow ców według modelu obowiązującego w Polsce, nazywane szkoleniem, od bywa się głównie w O środkach Szkolenia Kierowców, które funkcjonująjako ośrodki eduka cji pozaoświatowej oraz w ram ach przygotowania zawodowego kandydatów na kierowców w Szkołach Zaw odow ych o profilu samochodowym. Dokształcanie i doskonalenie kierowców - w myśl Rozporządzenia M inistra Infrastruktury z dnia 15 kwietnia 2004 r., w spraw ie kur
sów do k szta łca ją cych k iero w có w w ykonujących tra n sp o rt dro g o w y, Dz.U.Nr 122, poz. 1269, odbywa się w W ojew ódzkich O środkach Ruchu Drogowego, dla uzyskania odpowiedniego „Św iadectwa kw alifikacji zawodowej” , lub dalej w szkołach nauki jazdy, dla podniesienia kategorii upraw niającej do kierowania określonym pojazdem drogowym. N atom iast same egzam iny spraw dzające kw alifikacje osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania po jazdam i odbyw ają się wyłącznie w W ojewódzkich Ośrodkach Ruchu Drogowego. W W oje wódzkich O środkach Ruchu D rogow ego kierowcy m ogą także dokształcać się w zakresie w ykonywania transportu drogowego pojazdami samochodowymi lub zespołami pojazdów. Przedstaw ione pow yżej spojrzenie na kształcenie, dokształcanie i doskonalenie kierowców, to tylko niewielki zarys problem atyki z obszaru pedagogiki pracy, jakim zajm ują się w swojej pracy zawodowej egzam inatorzy z W ojewódzkich Ośrodków Ruchu Drogow ego. Dobre, a nawet doskonałe - m istrzowskie wykonywanie zawodu egzam inatora W ORD i sprostanie opisanym powyżej zadaniom, wym aga od pracującej na tym stanowisku osoby w łaściwego przygotow ania zaw odow ego - w ykształcenia oraz własnego dokształcania i doskonalenia w zawodzie.
A utor w publikowanej monografii skupia się na dwóch ważnych celach: Pierwszym, 0 charakterze poznawczym ; rozpoznania i opisania problem ów kształcenia, dokształcania 1 doskonalenia egzam inatorów osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami jako specyficznej grupy specjalistów szkolnictwa oraz czynników, które je warunkują. Dru gim, o charakterze praktyczny, polegającym na dostarczeniu wniosków oraz postulatów i konkretnych propozycji, które m ogłyby stanowić podstawę do w prow adzenia zmian (w tym
Marek Rybakowski
174 Recenzje
form alnopraw nych) na rzecz optym alizacji i doskonalenia działalności egzam inatorów. Efek tem osiągniętych celów badaw czych je st autorska propozycja kierunków modyfikacji systemu kształcenia kandydatów na egzam inatorów oraz dokształcania i doskonalenia egzam inatorów ujętych w spójnej koncepcji.
K siążka autorstw a Rom ana U ździckiego składa się z przedmowy, wstępu, pięciu roz działów, zakończenia, bibliografii, dopełnienia w formie dokum entów i źródeł, spisu tabel, rysunków i wykresów. Całość zawarto na 159 stronach a twarda i kolorowa okładka w zrów noważonej tonacji przyciąga wzrok.
W recenzow anej książce autor przedstaw ia przemiany, jakie zaszły w kształceniu oraz w kon cepcjach kształcenia egzam inatorów i kształtowaniu się zawodu egzam inatora. Przedstawia przem iany w koncepcjach kształcenia oraz aktualne koncepcje kształcenia, dokształcania i doskonalenia egzam inatorów oraz w skazanie (w oparciu obadania em piryczne) niedomagań obecnego system u kształcenia kandydatów na egzam inatorów. Za bardzo cenne koncepcyjnie uznać należy zaproponow anie przez autora kierunku zm ian mające na celu usprawnienie pro ces kształcenia, dokształcania i doskonalenia egzam inatorów tak, by zapewnić jak najlepsze jego efekty. W podjętych przez R. U ździckiego poszukiw aniach em pirycznych i teoretycz
nych, nie udało się niestety jednoznacznie określić potrzeb kształcenia egzam inatorów w kie runku nauczania osób dorosłych. Pozostaje to jednak w ścisłym zw iązku z niejednoznacznymi zapisami ustawowym i o kw alifikacjach kadry nauczającej na kursach realizowanych w W o jew ódzkich O środkach R uchu D rogowego.
Rozdział pierw szy książki w prow adza czytelnika w zagadnienia term inologiczne sta now iące, ja k to nazyw a autor - „rusztowanie” , na którym wspiera się książka; wyjaśnia je i um iejscaw ia w dziedzinie szeroko pojętej pedagogiki pracy, wskazuje na zachodzące po między pojęciam i zw iązki i zależności. Problem atyka ta rozszerzona została także o podstawy dotyczące kw alifikacji i kom petencji oraz o standardy kwalifikacji zawodowych i standardy edukacyjne oraz rozwój zaw odowy prowadzący do osiągnięcia m istrzostwa w zawodzie. Te zgoła ogólne rozw ażania są jednak podstaw ą do dalszej analizy i bardziej szczegółowych rozw ażań ukazujących genezę i rozw ój om awianego zawodu egzam inatora.
Rozdział drugi książki autor poświęcił problem atyce kształtow ania się zawodu egza m inatora osób ubiegających się o upraw nienia do kierow ania pojazdami. Czytelnik może za poznać się z pierwszymi przepisam i porządkowym i na drodze i zachodzącymi zmianami pol skiego praw a w odniesieniu do kwalifikacji i kompetencji egzam inatora kierowców.
Trzeci rozdział, to opis głównych kierunków przemian w procesie kształcenia, do kształcania i doskonalenia egzam inatorów . A utor przedstawił oraz szeroko omówił strukturę w spółczesnego system u kształcenia, dokształcania i doskonalenia egzam inatorów w Polsce oraz w wybranych krajach europejskich.
Czw arty rozdział przedstaw ia opinie badanych egzam inatorów z terenu całej Polski na system kształcenia, dokształcania i doskonalenia egzam inatorów. Zaw iera prezentację wyni ków badań i ich analizę. W e wprow adzeniu do tej części książki ukazano przyjęte w bada niach procedury oraz poszczególne kroki od postaw ienia problem u badawczego po dobór właściwych metod, technik i narzędzi badawczych. Przedstaw iono charakterystykę badanej
Recenzje 1 7 5
populacji, tj. czynnych zawodowo egzam inatorów oraz ich przełożonych (pracodawców), czyli dyrektorów W ojew ódzkich Ośrodków Ruchu Drogowego. Tym samym rozdział pre zentuje rzadkie w badaniach podejście o charakterze całościowym, angażujące w badania wszystkie jednostki egzam inacyjne w kraju. Poglądy badanych osób odnoszą się do: funkcjo now ania systemu kształcenia, poziomu przygotow ania egzam inatorów do realizacji zadań wynikających z pełnienia funkcji kontrolno-spraw dzającej, dokształcania i doskonalenia eg zaminatorów, zapotrzebow ania na ustawiczne uczenia się egzam inatora jako specjalisty szkolnictwa realizującego inne niż egzam inowanie cele dydaktyczne oraz oceny praw idłow e go rozw oju egzam inatora i możliwych zakłóceń tego procesu.
W rozdziale piątym autor książki przedstawia główne kierunki m odyfikacji w zakresie kształcenia, dokształcania i doskonalenia egzam inatorów osób ubiegających się o upraw nie nia do kierow ania pojazdam i, a także spraw dzania wiadomości i um iejętności kierowców i kandydatów na kierowców, ja k i realizow ania szeregu zadań dydaktycznych w zakresie na uczania osób dorosłych. N iedom agania obecnego systemu kształcenia egzam inatorów, na jakie w skazują badani, posłużyły autorowi do wypracowania spójnej koncepcji zakładającej wprowadzenie zupełnie nowych rozwiązań zabezpieczających jakość i efektywność wykony wanego zawodu. Po rozległej analizie wyników badań autor wyprowadza wniosek, że najpil niejsze rozw iązania optym alizacyjne powinny być ukierunkowane na pobudzenie aktywności edukacyjnej egzam inatorów , które pozostają w ścisłym związku z zakresem realizowanych zadań zaw odowych. Zaproponow ano wprowadzenie elementów doskonalących system kształcenia zaw odow ego egzam inatorów wymuszających perm anentną edukację wśród osób należących do tej grupy zawodowej. Równolegle do rozwiązań zaproponowanych do wpro wadzenia w systemie edukacji egzam inatorów na poziomie podstawowym, autor książki zwraca uwagę na rozw iązania usprawniające działania osób ju ż pracujących. Ponadto jako novum proponuje wprowadzenie obowiązku realizacji cyklicznych kursów doskonalenia techniki jazdy. W zakresie doskonalenia zawodowego R. Uździcki proponuje wprowadzenie szczeblowego system u doskonalenia egzam inatorów poprzez okresowy e-leam ing. U znaje zarazem za celowe ukończenie przez egzam inatorów właściwych kursów pedagogicznych, a ponadto uczestnictw o w obowiązkowych, cyklicznie odnawialnych kursach ratowników drogowych. Jako istotny elem ent w ym uszający perm anentną edukację proponuje system szczeblow ego rozw oju egzam inatora od początku jego drogi zawodowej aż do m istrzostwa w zawodzie.
Słusznie, że sam autor książki właściwie zauważa, że: „przedstaw ione w nioski i p o
stu laty z badań nie w yczerp u ją w szystkich p ro blem ów , których ogrom u św iadom iono sobie w trakcie wnikania w p o szczeg ó ln e p ro b lem y b a d a w cze”. Stanow ią one jednak „m ocne” zało żenie wyjściowe do form ułowania postulatów dalszych badań służących optymalizacji funk cjonowania grupy zawodowej egzam inatorów osób ubiegających się o upraw nienia do kiero wania pojazdam i, kształcenia, dokształcania i doskonalenia zawodowego egzam inatorów oraz w yznaczenia kierunków m odyfikacji, które pozw olą wyjaśnić nie tylko zakres i treść zaini cjowanych ju ż zm ian, lecz rów nież wskazać na ich genezę, dylematy związane z w prowadze niem oraz dalszy możliwy rozwój, który może przyczynić się do podniesienia jakości wyko
1 7 6 Recenzje
nywanego zawodu i efektyw niejszej pracy, dającej zadowolenie nie tylko samym egzam inato rom, lecz głównie licznemu kręgowi odbiorców ich usług.
K siążka dr-a inż. Rom ana U ździckiego znakomicie wypełnia lukę w dotychczasowych badaniach nad zaw odem egzam inatora osób ubiegających się o upraw nienia do kierowania pojazdami. M oże ona okazać się przydatna dla różnych odbiorców - zarówno teoretyków, jak i praktyków pedagogiki pracy, a w szczególności zainteresowanych kształceniem w zawodzie egzam inatora osób ubiegających się o upraw nienia do kierowania pojazdami. Dodam jeszcze, czytając książkę oczam i rzeczoznaw cy techniki motoryzacyjnej, ruchu drogowego i rekon strukcji wypadków drogow ych, oraz jako praktykujący w cześniej instruktor nauki jazdy, że recenzow ana książka w pisuje się bardzo m ocno w nurt problem atyki bezpieczeństw a w ruchu drogowym oraz kształtow ania kultury bezpieczeństwa uczestników ruchu drogowego. „Dobra praktyka” w odniesieniu do egzam inatorów - dotycząca rozw iązań edukacyjnych to zarazem działania uprzedzające z zakresu bezpieczeństw a na drogach.
