Aka de mia Œwiê to krzy ska, Sta cja Mo ni to rin gu
In sty tut Ge o gra fii, Zak³ad Ochro ny i Kszta³to wa nia Œro do wi ska ul. Œwiê to krzy ska 15, 25-406 Kie l ce
ra fa l ka@pu.kie l ce.pl
Ilo œcio wa trans fo r ma cja opa dów atmo sfe ry cz nych w drze wo sta nie jod³owo - bu ko wym
w la tach hy dro logi cz nych 2000–2004
Qu an ti ty trans fo r ma tion of pre ci pi ta tions in fi r - be ech fo rest stands
in hy dro lo gi cal ye ars 2000–2004
Abs tract: The re se arch car ried out in the exa mi ned geo e co sy stem re ve a led a si g ni fi cant par ti ci pa tion of hu mid de po si tion in qu an ti ty of wa ter that re a ches the fo rest bot tom in a form of the thro u g h fall. The in ten si ty of this pro cess is in flu en ced not only by the spe cies co m po si tion but also by con fi gu ra tion and to po gra p hy of the area and pre va lent mete oro lo gi cal con di tions. The spa tial va ria bi li ty of the hy dro gen load de li ve red to so ils shows that the re exist are as in the fo rest bot tom which are sub ject of aci dic de po si tion. The qu an ti ty of this de po si tion sig nifi can t ly dif fers from the ave ra ge le vel. The hi g hest lo ads un der the fi r - tree crowns con tri bu te to the fa stest aci di fi ca tion of so ils in the tree trunk sur ro un ding.
Key words: Œwiê to krzy skie Mo un ta ins, pre ci pi ta tion, thro u g h fall, ste m flow, trans fo r ma tion of pre ci pi ta tion
S³owa klu czo we: Góry Œwiê to krzy skie, opad atmo sfe ry cz ny, opad pod ko ro no wy, sp³yw po pniach drzew, trans fo r ma cja opadu
Wstêp
Rola ro œlin no œci w mo dy fi ka cji w³aœci wo œci fizy koche mi cz nych, sk³adu che mi cz ne go oraz ilo œci opa dów atmo sfe ry cz nych zwi¹zana jest z czte re ma pod sta wo wy mi pro ce sa mi. Po przez pro ces in ter ce pcji sza ta ro œlin na od gry wa istotn¹ rolê w kszta³to wa niu wie l ko œci opa du do cie raj¹cego do dna lasu w po - sta ci opa du pod koro no we go i sp³ywaj¹cego po pniach drzew. W wy ni ku zmy - wa nia de po zy tów na gro ma dzo nych w ko ro nach drzew przez opad atmo sfe ry - cz ny, wy my wa nia sk³ad ni ków z we wnê trz nych tka nek ro œlin oraz po bie ra nia sub stan cji roz pu sz czo nych przez or ga ny asy mila cy j ne, na stê pu je na to miast modyfikacja w³aœciwoœci fizykochemicznych i chemicznych opadów do cie - raj¹cych do gleb (Parker 1990).
Wa r sza wa 2006
Ob szar i me to dy ba dañ
Ba da nia wp³ywu drze wo sta nu na pro ce sy ilo œcio wej trans fo r ma cji opa du atmo sfe rycz ne go pro wa dzo no w drze wo sta nie jod³owo - bu ko wym ze spo³u De nta rio glan dulo sae- Fage tum (Bró¿, Ka pu œci ñ ski 1990) na te re nie Sta cji Mo ni to rin gu Aka de mii Œwiê to krzy skiej, po³o¿o nej na pó³no c nym sto ku £ysej Góry (ryc. 1) w Œwiê to krzy skim Par ku Na ro do wym. Ba da ny geo e ko sy stem ze wzglê du na swo je po³o¿e nie pod da wa ny jest od dzia³ywa niu zanie czy sz czo - nych mas po wie trza z do mi nuj¹cych kie run ków wia trów – S, SW i W (Jó Ÿ - wiak i in. 2005). Ponad to rów no leg³y uk³ad grzbie tów gó r skich i do lin oraz wy so ko œci nad po ziom mo rza okre œlaj¹ indy wi du a lizm kli ma tu tego ob sza ru (Ol sze wski 1992), któ ry cha ra kte ryzu je siê m.in. wy¿sz¹ wil go t no œci¹ po wie - trza oraz wy¿sz¹ czêstotliwoœci¹ wystêpowania mgie³ w stosunku do s¹siednich, ni¿ej po³o¿onych obszarów (¯arnowiecki 2001).
Za kres po mia rów obe j mo wa³ iloœæ opa du, ana li zê w³aœci wo œci fizy ko- chemi cz nych i sk³adu che mi cz ne go wód w uk³ad zie pio no wym: opad atmo sfe - ry cz ny, pod ko ro no wy i sp³ywaj¹cy po pniach drzew. Sto so wa ne me to dy po - mia ro we by³y zgod ne z wy ma ga nia mi Zin te gro wane go Mo ni to rin gu Œro do wi - ska Przy rod ni cze go (Ko strze wski i in. 1995) i zo sta³y szcze gó³owo opi sa ne m.in. przez Jó Ÿwia ka i Kowa l ko wskie go (2003) oraz Koz³owskie go (2003a).
Po dda ny ana li zie ma te ria³ obe j mu je lata hydrologiczne 2000–2004. Opis powierzchni badawczej zamieszczono w tabeli 1.
Ryc. 1. Lo ka li za cja ba da ne go geoe ko sy ste mu Fig.1. Lo ca tion of geo e co sy stem in ve sti ga ted
Tab.1. Opis po wie rz ch ni ba da w czej Tab. 1. De scri p tion of in ve sti ga tion plot
Œwiê ty Krzy¿
Geo e ko sy stem w cen tra l nej czê œci Gór Œwiê to krzy skich Geo e co sy stem in cen tral part of Œwiê to krzy skie Mo un ta ins Po³o¿e nie
Lo ca tion
21°03´10½ E, 50°51´20½ N
Po wie rz ch nia Area
1,26 km2
Wy so koϾ He ight
268–595 m n.p.m.
Opad (TF+SF/BP) Pre ci pi ta tion
550,6 + 17,6 (jod³a, fir), 539,7 + 200,6 (buk, be ech)/720,7 mm a–1 a
Tem pe ra tu ra Tem pe ra tu re
6,7°Ca
Gle by So ils
Rdza we bie li co we opa dowo -gle jo we
Ge o lo gia Ge o lo gy
Kwa r cy ty ka m bry j skie
Ro œlin noœæ Ve ge ta tion
De nta rio glan du lo sae – Fa ge tum [Buk (Fa gus sy l va ti ca), Jod³a (Abies alba), Klon (Acer pseu dop la ta nus), Grab (Ca r pi nus be tu lus)]
Hy dro lo gia Hy dro lo gy
Wy da j noœæ 10,2 l s–1 b
pHa BP TF
jod³a, fir buk, be ech
SF jod³a, fir buk, be ech
pH 5,08 pH 4,24 pH 4,80 pH 3,29 pH 4,27
De po zy cjaa De po si tion
BP
H+ 119,6 g ha–1 a–1 S-SO4 9,4 kg ha–1 a–1 N-NO3 10,0 kg ha–1 a–1 Ca2+ 15,7 kg ha–1 a–1 Mg2+ 11,2 kg ha–1 a–1
TF+SF (drze wo stan igla sty) H+ 923,5 g ha–1 a–1 S-SO4 30,5 kg ha–1 a–1 N-NO3 29,6 kg ha–1 a–1 Ca2+ 48,4 kg ha–1 a–1 Mg2+ 21,0 kg ha–1 a–1
TF+SF (drze wo stan li œcia sty) H+ 674,6 g ha–1 a–1 S-SO4 18,1 kg ha–1 a–1 N-NO3 23,3 kg ha–1 a–1 Ca2+ 29,1 kg ha–1 a–1 Mg2+ 20,5 kg ha–1 a–1
a = RH 2000-2004 hy drol ogi cal years, BP – opad at mosf ery czny (su chy+mo kry) bulk pre cip ita - tion (dry+wet), TF+SF – opad pod kor ono wy i sp³ywu po pniach drzew, throughfall and stem - flow, b = RH 2000–2002 hy drol ogi cal years
Opra co wa nie sta ty sty cz ne i gra fi cz ne
W celu okre œle nia tren dów, ko re a l cji oraz po zio mów isto t no œci sta ty sty cz - nej miê dzy ana lizo wa ny mi pa ra me tra mi, ze bra ne dane pod da no opra co wa niu sta ty sty czne mu przy u¿y ciu pro gra mu Statistica 6.0 oraz Origin 7.0.
W opra co wa niu za sto so wa no rów nie¿ ilo œcio wy wska Ÿ nik kon cen tra cji wody wokó³ pnia drze wa, tzw. fun nel ling ra tio (FR).
Trans fo r ma cja opa dów atmo sfe ry cz nych
Uzy ska ne w tra kcie piê cio le t nich ba dañ wy ni ki wy ka za³y, ¿e œred nia suma opa du atmo sfe rycz ne go wy nios³a 720,7 mm. Naj wy ¿sze sumy opa dów od no - to wa no w roku 2001 z 908,1 mm, naj ni ¿ sze w roku 2003 z 522,8 mm. Z ilo œci opa du mie rzo ne go ponad ko ro na mi drzew, czêœæ wody za trzy mu je siê w ko ro - nach drzew i na pniu, po zo sta³a na to miast do cie ra do dna lasu w po sta ci opa du pod koro no we go i sp³ywaj¹cego po pniach.
Œre d nio w okre sie ba da w czym w drze wo sta nie jod³owym do dna lasu do - tar³o 550,6 mm opa du, co sta no wi³o 76,4% opa du bez po œred nie go, z wa ha nia - mi od 67,7 do 85,7% w po szcze gó l nych la tach. Od po wie d nio w drze wo sta nie bu ko wym do dna lasu do tar³o 539,7 mm (74,9%), z wa ha nia mi w po szcze gó l - nych la tach od 69,7 do 81,0% opa du bez po œred nie go. Uzy ska ne œred nie wa r to - œci opa du pod koro no we go nie wy ka za³y isto t nych ró ¿ nic pod wzglê dem sk³adu ga tun ko we go drze wo sta nów. Nie mniej jed nak w ujê ciu se zo no wym daj¹ siê zaob se r wo waæ pe w ne pra wid³owo œci. W mie si¹cach wio sen nych w drze wo sta nie bu ko wym no to wa no wy ¿sze wa r to œci opa du pod koro no we go, ni¿ w jod³owym, co wy ni ka z bra ku uli st nie nia (ryc. 2).
Ob ser wo wa ne cza so we zró¿ ni co wa nie wie l ko œci opa du pod koro no we go uza le ¿ nio ne jest od sze re gu czyn ni ków. Do naj wa¿ nie j szych na le¿¹: wy so koœæ n.p.m., czê sto t li woœæ wy stê po wa nia mgie³, tem pe ra tu ry i wil go t no œci po wie - trza, stru ktu ra i zwa r cie ko ron oraz prze de wszy stkim wie l koœæ opa du bez po - œred nie go. Prze pro wa dzo ne pro ce du ry te sto wa nia sta ty sty czne go przy u¿y ciu te stu ko re la cji rang Spe a r ma na, wy ka za³y isto t nie sta ty styczn¹ za le ¿ noœæ, na po zio mie isto t no œci a = 0,05 (tab. 2).
Za le ¿ no œci miê dzy opa dem bez po œred nim a opa dem prze ni kaj¹cym przez ko ro ny drze wo sta nu bu ko we go (OpBk) i jod³owe go (OpJd) s¹ rów nie¿ do sko - na le wi do cz ne na ryc. 3a–d, przed sta wiaj¹cych wy kre sy re gre sji li nio wej.
W tra kcie ob se r wa cji, zw³asz cza w mie si¹cach zi mo wych i wio sen nych, stwier dzo no opa dy pod ko ro no we w wie l ko œci prze kra czaj¹cej opa dy bez po - œred nie. Do da t ko wym Ÿród³em w bi lan sie wod nym s¹ tzw. osa dy po zio me.
W li te ra tu rze okre œla ne s¹ one mia nem pro ce su wy cze sy wa nia i s¹ chara ktery - sty cz ne dla ob sza rów gó r skich (Er mich i in. 1967) (ryc. 2). Pro ces ten szcze gó l - nie za zna cza siê w przy pa d ku ga tun ków igla s tych, któ re ze wzglê du na wiêksz¹ po wie rz ch niê re ce pcyjn¹ maj¹ do god nie j sze wa run ki do wy cze sy wa nia kro pel z mg³y. Zja wi sko to opi sy wa ne by³o w Pol sce m.in. przez Eri cha i wsp. (1967), B³asia i So bi ka (2002) oraz Koz³owskie go (2003a). Po ten cja l na rola mg³y w do - da t ko wym przy cho dzie wody jest wy pa d kow¹ od dzia³ywa nia czyn ni ków meteo rolo gi cz nych i mor folo gi cz nych. Do naj wa¿ nie j szych z nich za li czyæ mo -
¿ na czê sto t li woœæ wy stê po wa nia mgie³ lub chmur o ni skim pu³apie, ich wod - noœæ, prê d koœæ wia tru, wy so koœæ nad po zio mem mo rza, eks po zy cjê, typ fo r my oraz ró ¿ no rod noœæ ty pów po kry cia te re nu (Bau mga r t ner 1958, B³aœ, So bik 2002).
Sp³yw po pniach drzew
Rozk³ad prze strzen ny opa du do cie raj¹cego do gleb w le sie zwi¹zany jest nie ty l ko z moza iko wa to œci¹ opa du pod koro no we go (Koz³owski 2003b), ale rów nie¿ ze sp³ywem wody po pniach drzew (Kle in 1979, Kru szyk 2001, Koz³owski 2002). Szy b koœæ i in ten sy w noœæ sp³ywu wody za le ¿y prze de wszy - stkim od ga tun ku, szo r stko œci kory oraz wie l ko œci opa dów. Po mi mo no to wa - nych nie wie l kich ilo œci wody, szcze gó l nie u ga tun ków igla s tych, jest to zja wi - sko maj¹ce du¿e zna cze nie hy dro logi cz ne. Jest to bo wiem pun kto wy dop³yw wody do po wie rz ch ni gle by wokó³ pnia drze wa, co wp³ywa na prze bieg te m pa de nu da cji che mi cz nej oraz za chodz¹cych w tej stre fie pro ce sów bioge oche mi - cz nych (Ko æ mit, Ra cz ko wski 1993, Haase, Neumeister 1999, Kowalkowski i in. 2002).
W wy ty po wa nym geoe ko sy ste mie w ŒPN w okre sie ba da w czym, œred nio w okre sie ba da w czym po pniach bu ków sp³ynê³o 27,8% opa du bez po œred nie - go, a w przy pa d ku drzew igla s tych sp³yw po pniach jode³ wy niós³ 2,4% opa du bez po œred nie go. S¹ to wa r to œci zbli ¿o ne do po da wa nych w literaturze (Balázs 1998).
Ryc. 2. Mie siê cz ne sumy opa du bez po œred nie go (OA) i pod koro no we go w drze wo sta nie jod³owym (OpJd) i bu ko wym (OpBk) w la tach hy dro logi cz nych 2000–2004
Fig. 2. Sum of mon t hly pre ci pi ta tion (OA) and thro u g h fall in fir stand (OpJd) and be ech (OpBk) in hy dro lo gi cal ye ars 2000–2004
Ryc. 3. Wy kre sy re gre sji li nio wej przed sta wiaj¹ce za le ¿ noœæ miê dzy opa dem bez po œred nim (OA) a opa dem pod ko ro no wym w drze wo sta nie jod³owym (OpJd) i bu ko wym (OpBk) oraz sp³ywem po pniach jode³ (SpJd) i bu ków (SpBk) w geoe ko sy ste mie w cen tra l nej czê œci Gór Œwiê to krzy skich
Fig. 3. The graph li ne ar re gres sion pre sen ted re la tion s hip be twe en pre ci pi ta tion (OA) and thro u g h fall in fir stand (OpJd) and be ech (OpBk) as well as ste m flow of fir (SpJd) and be ech (SpBk) in geo e co sy stem in cen tral part of Œwiêtokrzyskie Mountains
Tab. 2. Wy ni ki te sto wa nia sta ty sty czne go przy u¿y ciu te stu ko re la cji rang Spe a r ma na (a = 0,05) (opis pod ryc. 3)
Tab. 2. The sta ti sti cal re sults of the va lu es te sting by using the R-Spe a r man test (a = 0,05) (de scri p tion un der fig. 3)
Zmien na Ko re la cja rang Spe a r ma na
n r
OA/OpJd 60 0,667
OA/OpBk 60 0,809
OA/SpJd 58 0,466
OA/SpBk 60 0,671
Dys pro po rcje w ilo œci wody do cie raj¹cej do dna lasu po strza³ach drzew wy - bra nych ga tun ków drzew igla s tych i li œcia s tych mo ¿ na wyt³uma czyæ ró¿n¹ mo r - fo lo gi¹ kory, „le j ko wat¹” ko ron¹ buka, co w znacz¹cy spo sób u³atwia przep³yw wody z ga³êzi do pnia oraz wie kiem po szcze gó l nych ba da nych drzew.
Ma ksy ma l ne wa r to œci sp³ywu po pniu buka na Œwiê tym Krzy ¿u no to wa no w mie si¹cach X–IV, kie dy brak jest li œci – za cho dzi mnie j sza in ter ce p cja (ryc. 4).
W okre sie tym wie l koœæ wody sp³ywaj¹cej po pniu osi¹ga³a wa r to œci po wy ¿ej 50% opa du bez po œred nie go. Przy czyn¹ tak wy so kich ilo œci s¹ niew¹tpli wie sadŸ oraz opa dy mgie l ne. Przep³yw do po wie rz ch ni gle by u³atwia rów nie¿ za - ma rz niê ta, g³adka kora, po któ rej woda po chodz¹ca z opa dów atmo sfe ry cz nych jak i z roz ta pia na osa dzo ne go na ga³êziach œnie gu lub sa dzi bar dzo szy b ko sp³ywa w dó³.
Naj ni ¿ sze wa r to œci no to wa no od maja do li pca, kie dy sp³yw wy no si³ œred - nio 21,8% opa du bez po œred nie go. Mnie j sze ilo œci spo wo do wa ne s¹ niew¹tpli - wie obe cno œci¹ li œci, wy ¿szy mi tem pera tu ra mi po wie trza atmo sfe rycz ne go, spo ra dy cz nym wy stê po wa niem opa dów mgie l nych oraz nisk¹ wil go t no œci¹ po wie trza. Uzy ska ne wy ni ki te sto wa nia sta ty sty czne go po twier dzi³y, ¿e za - sad ni czym ele men tem kszta³tuj¹cym iloœæ wody sp³ywaj¹cej po pniach drzew s¹ sumy opadu bezpoœredniego (tab. 2).
Ryc. 4. Mie siê cz ne sumy opa du bez po œred nie go (OA) i sp³ywaj¹cego po pniach jode³ (SpJd) i bu ków (SpBk) w la tach hy dro logi cz nych 2000–2004
Fig. 4. Sum of mon t hly pre ci pi ta tion (OA) and ste m flow of fir (SpJd) and be ech (SpBk) in hy dro lo gi cal ye ars 2000–2004
Ilo œcio wym wska Ÿ ni kiem kon cen tra cji wody wokó³ pnia jest tzw. fun ne ling ra tio (FR), bêd¹cy sto sun kiem wy so ko œci opa du w prze li cze niu na prze krój po prze cz ny pnia do opa du na te re nie otwa r tym (Ko strze wski i in. 1994, Kru - szyk 2001). W okre sie przy jê tym do ba dañ naj wy ¿sze wa r to œci tego wska Ÿ ni - ka no to wa no w przy pa d ku drzew o naj wiê kszych ob wo dach, za rów no dla ga - tun ków li œcia s tych jak i igla s tych (tab. 3).
Tab. 3. Wa r to œci wska Ÿ ni ka FR dla po szcze gó l nych ga tun ków drzew Tab. 3. Va ria bi li ty of the FR co ef fi cient for cho sen spe cies of tre es
Ga tu nek Ob wód pnia (cm) FR œred nie FR min–maks
Jod³a
116 1,0 0,01–4,8
157 1,5 0,01–10,5
190 1,4 0,00–19,2
190 1,5 0,01– 19,2
218 0,7 0,01–11,8
Buk
108 14,3 0,0–48,2
130 14,5 0,3–74,6
135 8,2 1,1–22,4
147 12,7 0,3–61,0
160 14,7 0,1–104,4
W przy pa d ku jode³ œred nie wa r to œci wspó³czyn ni ka FR kszta³towa³y siê w prze dzia le od 0,7 do 1,5. Wie lo kro t nie wy ¿sze wa r to œci stwier dzo no u bu - ków, gdzie za kres œred nich wa r to œci dla po szcze gó l nych drzew waha³ siê w prze dzia le 8,2 do 14,7, co wska zu je na znaczn¹ kon cen tra cjê wody wokó³ pni. W wiê kszo œci przy pa d ków naj wy ¿szy mi œred ni mi wa r to œcia mi od zna - cza³y siê drze wa o naj wiê kszych pie r œ ni cach.
Wnio ski
– Wody opa do we do cie raj¹ce do gleb w le sie ule gaj¹ znacz¹cej trans fo r ma cji ilo œcio wej w ob rê bie hy lo s fe ry.
– Na wie l koœæ opa du pod koro no we go i sp³ywaj¹cego po pniach drzew de cy - duj¹cy wp³yw ma wie l koœæ opa du bez po œred nie go.
– W ba da nym geoe ko sy ste mie w okre sie ba da w czym z opa dem pod ko ro no - wym do gleb do tar³o œred nio 550,6 mm opa du w drze wo sta nie igla stym i 539,7 mm w drze wo sta nie li œcia stym, co sta no wi³o od po wie d nio 76,4%
i 74,9% opa du bez po œred nie go (ryc. 5).
– Œred nio ro cz ny sp³yw po pniach jode³ wy niós³ 17,6 mm, a po pniach bu ków 200,6 mm, co sta no wi od po wie d nio 2,4% i 27,8% opa du ponad la sem.
– Naj wy ¿sze wa r to œci sp³ywu po pniach drzew no to wa no w okre sie póŸ no zi mo - wym oraz wczes no wio sen nym (II–III), co zwi¹zane by³o z mniejsz¹ in ter cepcj¹.
– Wiek i ga tu nek drze wa oraz wy so koœæ opa du bez po œred nie go de cy duj¹ o wie l ko œci opa du sp³ywaj¹cego po pniach drzew oraz o wa r to œci wspó³ czyn - nika FR (fun nel ling ra tio).
– Drze wa li œcia ste cha ra kte ry zuj¹ siê wy ¿szymi wa r to œcia mi FR ni¿ igla ste.
Ma ksy ma l ne wa r to œci tego wspó³czyn ni ka dla jod³y kszta³towa³y siê w prze dzia le od 0 do 19,2, na to miast dla buka od 0 do 104,4.
Ni nie j sza pra ca rea li zo wa na jest w ra mach te ma tu 252/w Aka de mii Œwiê to - krzy skiej w Kie l cach.
Li te ra tu ra
Bálazs Á., 1998: 14 Ja hre Niede rschla gsdepo si tion in Hes si s chen Wal d ge bie ten. Hann, Münden: 1–129.
Bau mga r t ner A., 1958: Ne bel und Nebel niede r s chlag als Stan dort s fa ktor am Gr.Fa l ken - ste in. „For stwis sens chaft liches Zen tra l b latt”, nr 77: 257–272.
B³aœ M., So bik M., 2002: Zna cze nie lasu w kszta³to wa niu przy cho du wody z mg³y w Su de - tach. „Cza so pi s mo Te ch ni cz ne In ¿y nie ria Œro do wi ska”: 129–140.
Bre de me ier M., 1988: Fo rest co no py trans fo r ma tion of at mo sp he ric de po si tion. „Wa ter, Air and Soil Pol lu tion”, 40: 121–138.
Bró¿ E., Ka pu œci ñ ski R., 1990: Chro nio ne i za gro ¿o ne ga tun ki ro œlin na czy nio wych Œwiê to - krzy skie go Par ku Na ro do we go oraz pro je kto wane go Ze spo³u Par ków Krajo bra zo wych Gór Œwiê to krzy skich. „Ro cz nik Œwiê to krzy ski” XVII PWN W-wa, Kra ków: 107–133.
Er mich K., Bed narz Z., Fe li ksik E., 1967: Wstê p ne ba da nia nad osa da mi z mg³y w ka r pa - c kim ob sza rze le œ nym. „Probl. Za gosp. Ziem Gó r skich PAN”, 3 (16): 123–143.
Ryc. 5. Ilo œcio wa trans fo r ma cja opa du atmo sfe rycz ne go w drze wo sta nie jod³owo - - bu ko wym w geoe ko sy ste mie w cen tra l nej czê œci Gór Œwiê to krzy skich
Fig. 5. Qu an ti ty trans fo r ma tion of pre ci pi ta tion in fi r - be ech fo rest stand in geo e co sy stem in cen tral part of Œwiê to krzy skie Mo un ta ins
Ha a se D., Ne u me i ster H., 1999: Stof f dy na mik in wald be stan de nen Auenökosystemen. Er - fas sung und Be we r tung. Le i p zi ger Geo wis sens chaf ten. Bd.11. Le i p zig: 9–17 Jó Ÿwiak M., Ko wa l ko wski A., 2003: Re a li za cja kon ce pcji Zin te gro wane go Mo ni to rin gu
Œro do wi ska Przy rod ni cze go w re gio nie œwiê to krzy skim w 10-le cie jego ina u gu ra cji.
„Re gio na l ny Mo ni to ring Œro do wi ska Przy rod ni cze go” 4/03, KTN Kie l ce: 9–22 Jó Ÿwiak M., Ko wa l ko wski A., Koz³owski R., Wró b le wski H., 2005: Ra port Sta cji Ba zo wej
ZMŒP „Œwiê ty Krzy¿” za rok 2004. Aka de mia Œwiê to krzy ska, Kie l ce, ma szy no pis.
Kle in J., 1979: Prze ni ka nie opa dów atmo sfe ry cz nych do dna lasu gr¹do we go Tilio -Car pi ne - tum w pó³no c nej czê œci Pu sz czy Nie po³omi c kiej. „Fra g men ta Flo ri sti ca”, XXV: 563–578.
Ko æ mit A., Ra cz ko wski B., 1993: Wp³yw drze wo sta nu bu ko we go i za nie czy sz czeñ atmo - sfe ry cz nych na zró¿ ni co wa nie w³aœci wo œci che mi cz nych gleb w wa run kach Po mo rza Za chodnie go. W ZMŒP – Mo ni to ring eko sy ste mów [w:] Ko strze wski A. (red.), Bi - blio te ka Mo ni to rin gu Œro do wi ska, Wa r sza wa: 128–139.
Ko strze wski A., Dzba nu szek J., Stach A., 1994: Wp³yw lasu na pro ces ³ugo wa nia gleb na ob sza rze Wiel kopo l skie go Par ku Na ro do we go [w:] Ko za cki L. (red.) Geo e ko sy stem Wiel kopo l skie go Par ku Na ro do we go jako ob sza ru chro nio ne go pod le gaj¹cego an - tro po pre sji: 55–88.
Ko strze wski A., Ma zu rek M., Stach A., (red.), 1995: Za sa dy or ga ni za cji, sy stem po mia - ro wy, wy bra ne me to dy ba dañ. Bi b lio te ka Mo ni to rin gu Œro do wi ska, Wa r sza wa.
Ko wa l ko wski A., Jó Ÿwiak M., Koz³owski R., 2002: Me to da ba da nia wp³ywu wód opa do - wych na w³aœci wo œci gleb le œ nych. „Re gio na l ny Mo ni to ring Œro do wi ska Przy rod ni - cze go”, 3/02: 45–52.
Koz³owski R., 2002: Zró¿ ni co wa nia wie l ko œci i ja ko œci sp³ywu wód opa do wych po pniach drzew w wy bra nych eko sy ste mach le œ nych w Gó rach Œwiê to krzy skich. „Re gio na l ny Mo ni to ring Œro do wi ska Przy rod ni cze go”, 3/02: 95–102.
Koz³owski R., 2003a: Uwa run ko wa nia i zmien noœæ che mi z mu opa dów atmo sfe ry cz nych i ich sku t ki w wy bra nych geoe ko sy ste mach Gór Œwiê to krzy skich. Ma szy no pis roz pra - wy do kto r skiej, Aka de mia Œwiê to krzy ska, Kie l ce: 1–212.
Koz³owski 2003b: Prze strzen ne zró¿ ni co wa nie opa du pod oka po we go w drze wo sta nie jod³owo - bu ko wym w cen tra l nej czê œci Gór Œwiê to krzy skich. „Re gio na l ny Mo ni to ring Œro do wi ska Przy rod ni cze go”, Kie le c kie To wa rzy stwo Na uko we, Kie l ce: 99–106.
Kru szyk R., 2001: Zró¿ ni co wa nie prze strzen ne w³aœci wo œci fizy koche mi cz nych sp³ywu po pniach so s ny zwy cza j nej w ze spo le Pino -Que r ce tum, zle w nia Je zio ra Cza r ne go, Po mo - rze Za chod nie [w:] Jó Ÿwiak M., Ko wa l ko wski A. (red.) Zin te gro wa ny Mo ni to ring Œro - do wi ska Przy rod ni cze go. Fun kcjo no wa nie i mo ni to ring geoe ko sy ste mów z uw z glêd nie - niem zanie czy sz cze nia po wie trza. „Bi b lio te ka Mo ni to rin gu Œro do wi ska”, Kie l ce:
191–206.
Ol sze wski J.L., 1992: Indy wi du a lizm kli ma ty cz ny Gór Œwiê to krzy skich. „Ro cz nik Œwiê - to krzy ski”, 19: 153–165.
Par ker G.G., 1990: Eva lu a tion of dry de po si tion, pol lu tant da ma ge, and fo rest he alth with thro ug h fall stu dies [w:] Lu cier A.A., He i nes S.G. (Eds.) Me ch nisms of Fo rest Re spon de to Acid De po si tion. Sprin ger- Ve r lag, New York-Ber lin-Heidel berg-Lon - don-Pars- Hong Kong: 5–32.
¯ar no wie cki G., 2001: Wy stê po wa nie dni z mg³¹ na sta cjach meteo rolo gi cz nych Œwiê ty Krzy¿. Kie l ce i Nowa S³upi. „Ro cz nik Œwiê to krzy ski”, se ria B, Na uki Przyr., 27:
265–279.
