SprawdĨ, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 25 stron (zadania 1 – 20)

(1)

ARKUSZ PRÓBNEJ MATURY Z NOWINAMI

HISTORIA

POZIOM ROZSZERZONY

CZAS PRACY 180 MINUT Instrukcja dla zdającego

1. SprawdĨ, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 25 stron (zadania 1 – 20). Ewentualny brak zgáoĞ

przewodniczącemu zespoáu nadzorującego egzamin.

2. Odpowiedzi zapisz w miejscu na to przeznaczonym.

3. Pisz czytelnie. UĪywaj dáugopisu/pióra tylko z czarnym tuszem/atramentem.

4. Nie uĪywaj korektora, a báĊdne zapisy wyraĨnie przekreĞl.

5. PamiĊtaj, Īe zapisy w brudnopisie nie bĊdą oceniane.

6. Na karcie odpowiedzi wpisz swój numer PESEL i przyklej naklejkĊ z kodem.

7. Nie wpisuj Īadnych znaków w czĊĞci przeznaczonej dla egzaminatora.

PESEL

STYCZEē 2013

Za

rozwiązanie wszystkich zadaĔ 50 punktów

Kod zdającego

Miejsce na naklejkĊ z kodem szkoáy

1

(2)

CZĉĝû I – TEST ( 20 PUNKTÓW ) Zadanie 1. (2 punkty)

Rozpoznaj krĊgi cywilizacyjne i wpisz ich nazwĊ pod wáaĞciwym tekstem.

Tekst 1.

„ Ci, którzy popeániali ciĊĪkie grzechy Ğmiertelne (…) narodzą siĊ w róĪnych postaciach. Ludzie, którzy zadawali rany, staną siĊ miĊsoĪernymi zwierzĊtami; ci, którzy jedli zakazane potrawy, staną siĊ robakami, záodzieje bĊdą stworzeniami poĪerającymi wáasne dzieci(…). Za kradzieĪ ziarna czáowiek stanie siĊ szczurem, za kradzieĪ konia bĊdzie tygrysem, za kradzieĪ owoców i korzeni stanie siĊ osáem, za kradzieĪ kobiety bĊdzie niedĨwiedziem, za kradzieĪ bydáa stanie siĊ kozáem.”

/Ĩr. T. Maresz, K, Juszczyk, Historia w Ĩródáach- nie tylko pisanych, cz. 1, wys. SOP, ToruĔ 2004, s. 23/

………..

Tekst 2.

„(…) Przed zachodem sáoĔa dnia siódmego korab byá gotów. ZaczĊto go spychaü . Byá bardzo ciĊĪki. CieĞli go kazali z góry i z doáu na waákach wesprzeü. W wodzie siĊ w dwóch trzecich pogrąĪyá.

WáoĪyáem na korab wszystko, co miaáem. Co tylko miaáem, wáoĪyáem naĔ srebra, co tylko miaáem, wáoĪyáem naĔ záota, co tylko miaáem, wáoĪyáem naĔ zwierzĊta.

Podniosáem na korab rodzinĊ, krewnych, dzikie bydáo i zwierzynĊ oraz wszelakiego synów rzemiosáa. Bóg Szamasz porĊ mi przeznaczyá. (…)

PĊkáa wielka ziemia jakoby garnek.(…) Burza idzie szeĞü dni, siedem nocy, burza poáudniowa ziemiĊ równa potopem.

Kiedy dzieĔ siódmy siĊ uczyniá, poniechaáa burza poáudniowa potopu, zmagaĔ, co sroĪyáy siĊ jakoby wojska , co miotaáy siĊ jak Īona rodząca. Morze siĊ uspokoiáo, ucicháa burza, potop waliü przestaá.”

/Ĩr. T. Maresz, K, Juszczyk, Historia w Ĩródáach- nie tylko pisanych, cz. 1, wys. SOP, ToruĔ 2004, s. 23/

………..

Tekst. 3

2

(3)

„Wytyczają obóz w czworobok (…). Wewnątrz obozu stają namioty, a caáe obwiedzenie ma pozór warowni, najeĪonej wieĪycami w równych od siebie odstĊpach. MiĊdzy wieĪycami ustawiają szeregiem machiny szybkostrzelne, katapulty, balisty i tym podobne wyrzutnie, z których kaĪda zawsze jest gotowa do miotania pocisku. Cztery budują bramy, jedną po kaĪdej stronie obozowego czworoboku(…). Wewnątrz caáy obóz na równe rozpada siĊ dziaáki; w Ğrodku znajdują siĊ namioty, a miĊdzy nimi niby Ğwiątynia wznosi siĊ namiot wodza. (…) OszaĔcowaniem obozu i caáym wewnĊtrznym urządzeniem zajmują siĊ liczni a zrĊczni rzemieĞlnicy. W razie potrzebykopią przed szaĔcami jeszcze fosy na gáĊbokoĞü czterech áokci i na szerokoĞü tej samej miary.”

/Ĩr. J. Flawiusz, Wojna Īydowska, przeá. A. Niemojewski [w:] G. SzczepaĔski, Poznaü przeszáoĞü, zrozumieü dziĞ, Historia, zeszyt üwiczeĔ z tekstami Ĩródáowymi, wyd. Stentor, Warszawa 2005, s. 25./

……….

Tekst 4.

„Zakáadanie kolonii przebiega nieáatwo, gdy nie odbywa siĊ (…), Īe Īaden jeden jakiĞ szczep opuszcza jakąĞokolicĊ (…). PrzyjaĨnie Īegnany, i osiada gdzie indziej, bo mu za ciasno na miejscu lub jakieĞ inne tego rodzaju dokuczają mu udrĊki. Zdarza siĊ, Īe czĊĞü obywateli gnĊbiona przez przeciwników w walkach domowych zmuszona jest uchodziü z kraju i osiedlaü siĊ na obczyĨnie, a bywaáo i tak, Īe opuszczaáa swe siedziby nawet caáa ludnoĞü jakiegoĞ paĔstwa po ostatecznej klĊsce z potĊĪniejszym wrogiem.”

/Ĩr. Platon, Prawa, przeá. M. Maykowska, Warszawa 1960 [w:] T. Puchalska-Klejment, Historia, Testy do podrĊcznika Poznajemy przeszáoĞü do koĔca XVII wieku, wys. SOP, ToruĔ 2003, s. 25./

……….

Zadanie 2. ( 1 punkt)

Uszereguj postaci w kolejnoĞci chronologicznej wpisując cyfry od 1 do 5 we wáaĞciwym miejscu tabeli.

Temistokles Teodozjusz Wielki Karakalla

Diogenes z Sinope Marek Krassus

Zadanie 3. (1 punkt)

3

(4)

Nadaj tytuá poniĪszej mapie uwzglĊdniając zachodzący proces, czas i przestrzeĔ, np.

Wojny grecko-perskie w V w.p.n.e.

Mapa 1.

/T. Puchalska-Klejment, Historia, Testy do podrĊcznika Poznajemy przeszáoĞü do koĔca XVII wieku, wys. SOP, ToruĔ 2003, s. 44./

……….

Zadanie 4. (2 punkty)

Uzupeánij schemat etnogenezy Sáowian, wpisując we wáaĞciwe miejsce wáaĞciwe nazwy plemion spoĞród podanych poniĪej:

Dulebowie, Serbowie, Prusowie, WiĞlanie, àuĪyczanie, Woáynianie, SáoweĔcy

4

(5)

Uzupeánij tabelĊ dotyczącą relacji polsko-krzyĪackich w Ğredniowieczu, wpisując brakujące dane.

Miejsce Data Ziemie

odzyskane/utracone/nadane

Kalisz Kujawy, ziemia dobrzyĔska

1411 ToruĔ

Kraków Prusy KsiąĪĊce lennikiem

Korony

Rozpoznaj style architektoniczne, a nastĊpnie nazwij elementy architektoniczne i detale, oznaczone literami.

Rys. 1

5

(6)

Styl architektoniczny: ………

a) ……….

b) ………

c) ………

d) ………

e) ………

Rys. 2

Nazwa stylu architektonicznego ……….

6

(7)

a) ……….

b) ………

c) ………

d) ……….

Zadanie 7. ( 2 punkty)

Podaj nazwĊ paĔstwa, które symbolizuje poniĪszy herb, a nastĊpnie nazwij jego elementy.

/Ĩr. www.zapytaj.onet.pl/

PaĔstwo: ……….

Elementy herbu: ………

Zadanie 8. ( 2 punkty)

WskaĪ wydarzenie chronologicznie pierwsze, wpisując A i wydarzenie chronologicznie ostatnie, wpisując B.

bitwa pod Kircholmem

7

(8)

traktaty welawsko-bydgoskie bitwa pod Káuszynem

rozejm w Sztumskiej Wsi traktat w Karáowicach

Rozpoznaj autora teorii, przedstawionej w poniĪszym tekĞcie. Podaj jego imiĊ i nazwisko, nazwĊ teorii oraz wiek, w którym powstaáa.

„ PrzypuĞümy, Īe ludzie doszli do tego kresu, kiedy przeszkody utrudniające ich zachowanie w stanie natury biorą górĊ, przez swój opór, nad siáami stosowanymi przez jednostkĊ dla utrzymania siĊ w tym stanie. Wówczas ten stan pierwotny nie moĪe nadal istnieü i ród ludzki zginąáby, gdyby nie zmieniá swego sposobu Īycia.

PoniewaĪ ludzie nie mogą tworzyü nowych siá, ale tylko áączyü i kierowaü tymi, które istnieją, nie mają przeto innego sposobu samozachowania, jak utworzyü drogĊ skupienia sumĊ siá, które by mogáy przeáamaü przeszkody, wprawiü je w ruch za pomocą jednej sprĊĪyny i spowodowaü ich zgodne wspóádziaáanie.(…)

Warunki te naleĪycie rozumiane, sprowadzają siĊ wszystkie do jednego mianowicie:

zupeáne oddanie siĊ kaĪdego czáonka ze wszystkimi jego prawmi caáemu spoáeczeĔstwu; poniewaĪ kaĪdy oddaje siĊ w zupeánoĞci, sytuacja jest równa dla wszystkich; a skoro sytuacja jest jednakowa dla wszystkich, nikt nie ma interesu czyniü ją uciąĪliwą dla innych.

Co wiĊcej poniewaĪ oddanie siĊ nastĊpuje bez zastrzeĪeĔ, związek jest tak doskonaáy, jak tylko byü moĪe, i Īaden czáowiek nie ma nic do Īądania; gdyby bowiem pozostawione zostaáy jakiekolwiek prawa jednostkom poszczególnym, to w braku wspólnego przeáoĪonego, kto by mógá rozstrzygaü miĊdzy nimi a ogóáem, kaĪdy, bĊdąc w pewnym kierunku swoim wáasnym sĊdzią, pretendowaáby wkrótce zostaü nim we wszystkich; stan natury utrzymaáby siĊ nadal i zrzeszenie staáoby siĊ z koniecznoĞci tyraniczne lub daremne.

Wreszcie kaĪdy oddając siĊ wszystkim, nie oddaje siĊ nikomu, poniewaĪ nie ma Īadnego czáonka, nad którym by nie nabyáo siĊ tych samych praw, które mu wzglĊdem siebie odstĊpuje, uzyskuje siĊ ekwiwalent wszystkiego, co siĊ traci, i wiĊcej siáy dla zachowania tego, co zostaje.

JeĪeli wiĊc usuniemy z umowy spoáecznej to, co nie stanowi jej istoty, zobaczymy, Īe sprowadza siĊ ona do nastĊpującej treĞci: „KaĪdy z nas spoáem oddaje swą osobĊ i caáą swą potĊgĊ pod naczelne kierownictwo woli powszechnej i traktujemy kaĪdego czáonka jako czĊĞü niepodzielną caáoĞci”.

Ten akt zrzeszenia tworzy natychmiast, w miejsce prywatnej osoby kaĪdego kontrahenta, ciaáo moralne i zbiorowe, które záoĪone jest z tylu czáonków, ile zgromadzenie liczy gáosów, które uzyskuje przez ten akt swoją jednoĞü, swoje ja

8

(9)

wspólne, swoje Īycie i swą wolĊ. Ta osoba publiczna, utworzona w ten sposób przez poáączenie wszystkich, otrzymywaáa dawniej miano civitas, obecnie republiki, czyli ciaáa politycznego, którego czáonkowie jego nazywają paĔstwem, gdy jest biernym, zwierzchnikiem, gdy jest czynnym mocarstwem, gdy je porównują z innymi. Co do czáonków, to przybierają oni ogólne miano ludu, w szczególnoĞci nazywają siĊ obywatelami, jako uczestnicy wáadzy zwierchniej, i poddanymi, jako podlegli ustawom paĔstwowym.”

/J. Feldman, Teksty Ĩródáowe do nauki historii w szkole Ğredniej, z. 41, Kraków 1924, s. 29-30 [w:] W. Kalwat, Poznaü przeszáoĞü, zrozumieü dziĞ. Zeszyt üwiczeĔ z tekstami Ĩródáowymi, wyd. Stentor, Warszawa 2006, s.

128./

ImiĊ i nazwisko autora ………..

Nazwa teorii ………..

Wiek powstania teorii ………

Dopasuj nazwiska polityków do nazw ruchów politycznych na ziemiach polskich na przeáomie XIX i XX w., wpisując wáaĞciwą cyfrĊ obok nazwiska polityka:

a) Zygmunt Balicki ………….

b) Jakub Bojko ………….

c) Julian Marchlewski ………….

d) Stanisáaw Wojciechowski ………….

e) Roman Dmowski ………….

f) Wincenty Witos ………….

1) Stronnictwo Narodowo-Demokratyczne 2) Polskie Stronnictwo Ludowe

3) Wielki Proletariat

4) Socjaldemokracja Królestwa Polskiego i Litwy 5) Polska Partia Socjalistyczna

Wybierz nazwy jednostek Polskich Siá Zbrojnych walczących na Zachodzie podczas II wojny Ğwiatowej spoĞród podanych poniĪej i wpisz ich nazwy we wáaĞciwe miejsce tabeli.

9

(10)

Samodzielna Brygada Strzelców PodhalaĔskich, 2 Korpus Polski, 1 Dywizja Pancerna, Samodzielna Brygada Strzelców Karpackich, 1 Samodzielna Brygada Spadochronowa

Walki o Tobruk Bitwa pod Falaise Walki o Narvik Bitwa o AnkonĊ

W oparciu o dane z wykresu i wiedzĊ pozaĨródáową wykonaj polecenia:

/Ĩr. Opracowanie wáasne/

a) Jaki byá cel uruchomienia pomocy w ramach planu Marshalla?

………

b) Dlaczego Polska nie byáa beneficjentem pomocy w ramach Planu Marshalla?

………

10

(11)

CZĉĝû II – ANALIZA ħRÓDEà ( 10 PUNKTÓW ) Zadanie 13. (1 punkt)

Na podstawie tekstu i wiedzy wáasnej odpowiedz na pytania:

„ (…) propagowaá szeroko hasáo powszechnego pokoju, Pax Romana, który miaá byü dobrodziejstwem nie tylko dla samego Rzymu i Italii, lecz takĪe dla wszystkich prowincji. Wyrazem tych tendencji byá sáynny Oátarz Pokoju (Ara Pacis) , zbudowany w Rzymie na Polu Marsowym. Propaganda mówiąca o odrodzeniu religijnym, nadejĞciu nowego wieku i roli (…) wybawiciela z okresu zamĊtu i wojen domowych, znalazáa swe odbicie w literaturze…”

/Ĩr. M. Jaczynowska, D. Musiaá, M. StĊpieĔ, Historia staroĪytna, Warszawa 1999, s.508./

a) Kto byá twórcą Pax Romana ?

………

b) Podaj nazwĊ formy ustrojowej, panującej w Rzymie, w czasach, o których mowa w tekĞcie Ĩródáowym.

………..

Na podstawie mapy i wiedzy wáasnej uzupeánij tabelĊ.

Miejsce zawarcia traktatu

Data zawarcia traktatu

Strony zawierające traktat

Gáówne

postanowienia traktatu

Tordesillas

11

(12)

Mapa 1.

/ Ĩr. Atlas historyczny od staroĪytnoĞci do wspóáczesnoĞci, wyd. Nowa Era, Warszawa 2008, s.46./

Na podstawie tekstów Ĩródáowych odpowiedz na pytania:

12

(13)

Tekst 1.

„WyspĊ HispaniolĊ, pierwszą, na którą przybyli chrzeĞcijanie, gdy zaczĊli dzieáo zagáady tych ludów, zniszczyli i wyludnili w ten sposób, Īe zabierali Indianom kobiety i dzieci, aby siĊ nimi posáugiwaü i na záe ich uĪywaü, zjadali ĪywnoĞü, którą tamci zdobywali w pocie i trudzie, nie zadowalając siĊ tym, co Indianie dawali im dobrowolnie, odpowiednio do swych moĪliwoĞci, które zawsze są niewielkie. Indianie bowiem nie zwykli mieü wiĊcej niĪ to, co niezbĊdne i co kosztuje niewiele pracy, tak Īe iloĞü ĪywnoĞci wystarczającą dla trzech domów czy dziesiĊciu osób na miesiąc zjada chrzeĞcijanin w jeden dzieĔ. Sprawiali im teĪ wiele udrĊki, popeániali gwaáty i akty przemocy. Indianie zaczĊli rozumieü, Īe ci ludzie zapewne nie przybli z nieba.

Przeto jedni chowali ĪywnoĞü, drudzy Īony i dzieci, inni wreszcie uciekali do lasu, aby oddaliü siĊ od ludzi o tak strasznych i trudnych do zniesienia obyczajach.

ChrzeĞcijanie policzkowali ich, okáadali kuáakami, kijami, a nawet podnieĞli rĊkĊ na wáadców paĔstewek. (…). Odtąd Indianie poczĊli szukaü sposobów wypĊdzenia chrzeĞcijan ze swoich ziem. Zaopatrzyli siĊ w broĔ sáabą, maáo wytrzymaáą i nie bardzo zdatną do ataku, a tym mniej do obrony. Z tego powodu wszystkie ich wojny niewiele groĨniejsze są od naszej bijatyki na kije, i to wĞród dzieci. ChrzeĞcijanie za pomocą swych koni, mieczy i wáóczni rozpoczĊli rzeĨ i ywmyĞlne okrucieĔstwa (…).

Robili dáugie szubienice i wieszali po trzynastu [Indian] na kaĪdej na czeĞü i chwaáĊ naszego Zbawiciela i dwunastu apostoáów…”

/Ĩr. Bartolomé de Las Casas, Krótka relacja o wyniszczeniu Indian, [w:] T. Maresz., K. Juszczyk. Historia w Ĩródáach – nie tylko pisanych,cz. 1, wys. SOP, ToruĔ 2004, s.100./

Tekst 2.

„ Nie naleĪy nazywaü odkryü podbojami. PoniewaĪ pragniemy, aby przeprowadzono je pokojowo i miáosiernie, nie Īyczymy sobie, aby uĪycie sáowa „podbój”

usprawiedliwiaáo uĪycie siá i krzywdy wyrządzone Indianom. BĊdziemy sobie udzielaü informacji o róĪnorodnoĞci ludów, jĊzyków, sekt i innych związków mieszkaĔców, jakie istnieją w prowincjach, jak równieĪ o panach, do których te ludy naleĪą. Po czym, pod przykrywką wymiany i handlu, nawiąĪe siĊ z nimi przyjazne stosunki, okazując im wiele miáoĞci, pochlebiając im i rozdając jakieĞ podarki i drobne przedmioty, które mogáyby ich zainteresowaü. Oraz, nie okazując chciwoĞci, zadzierzgnie siĊ wiĊzy i sojusze z wodzami i panami, którzy okaĪą siĊ najbardziej zdolni do popeirania pacyfikacji kraju. Aby Indianie mogli sáuchaü sáów wiary z wiĊkszym lĊkiem i szacunkiem, ksiĊĪa powinni nosiü krzyĪ w rĊkach i powinni mieü przynajmniej albiĊ i stuáĊ; nakaĪe siĊ takĪe chrzeĞcijanom, aby sáuchali kazaĔ z wielką czcią i szacunkiem, tak aby ich przykáadem zachĊciü niewiernych do przyjĊcia instrukcji. (…) Takimi i innymi podobnymi Ğrodkami Indianie zostaną spacyfikowani i poddani indoktrynacji, ale w Īadnym razie nie naleĪy im szkodziü, poniewaĨ naszym gáównym pragnieniem jest ich dobrobyt i nawrócenie.”

13

(14)

/Ĩr. Wytyczne wáadz hiszpaĔskich w sprawie polityki wobec Indian – 1573rok., [w:] T. Maresz., K. Juszczyk.

Historia w Ĩródáach – nie tylko pisanych, cz. 1, wys. SOP, ToruĔ 2004, s.100./

a) Jakie byáy cele (min. 2) konkwistadorów wobec ludnoĞci indiaĔskiej?

………...

b) Który z testów jest bliĪszy rzeczywistoĞci? Uzasadnij swoją odpowiedĨ, podając 2 argumenty.

………..

Na podstawie Ĩródeá i wiedzy pozaĨródáowej odpowiedz na pytania:

Mapa 1.

/Ĩr. T. Cegielski, K. ZieliĔska, Historia, Dzieje nowoĪytne, wyd. WsiP, Warszawa 1994, s. 28./

14

(15)

Tekst 1.

„ (…) Na początku roku 1524 król Francji miaá wielką armiĊ w Italii pod dowództwem swego admiraáa (…). Niedáugo po odwrocie (…) p. admiraá, widząc, Īe jego obóz zmniejsza siĊ z dnia na dzieĔ tak z braku Ğrodków ĪywnoĞci, jak z powodu choroby, która grasowaáa wĞród jego ludzi, odbyá naradĊ ze swoimi dowódcami, na której uchwalono odwrót i uszykowaá swe oddziaáy, w których tylnej straĪy znajdowaá siĊ zacny rycerz (…). Hiszpanie (…) w piĊknym szyku posuwali siĊ za Francuzami i czĊste staczali utarczki, lecz gdy przychodziáo do ataku , zawsze znajdowali w tyle zacnego rycerza z pewną liczbą jazdy pancernej, który okazywaá wobec nich tak pewną postawĊ, Īe zmuszaá ich do zatrzymania siĊ.”

/ Ĩr. W. Kalwat, Poznaü przeszáoĞü, zrozumieü dziĞ. Zeszyt üwiczeĔ z tekstami Ĩródáowymi, wyd. Stentor, Warszawa 2006, s.102./

a) Podaj nazwĊ konfliktu zbrojnego, jaki zdominowaá rywalizacjĊ francusko- habsburską na początku XVIw.

……….

b) W którym roku nastąpiá podziaá imperium, „w którym nigdy nie zachodziáo sáoĔce”?

………..

Na podstawie tekstów Ĩródáowych i wiedzy pozaĨródáowej odpowiedz na pytania:

Tekst 1.

„ Miasto utrzymuje siĊ gáównie z handlu i swój dobrobyt oraz sáawĊ w znacznej mierze zawdziĊcza cudzoziemskim kupcom. ZaznaczĊ po pierwsze, Īe niezaleĪnie od tutejszych mieszkaĔców i ludzi przyjeĪdĪających z innych miejscowoĞci, a takĪe licznych kupców z Francji, których tutaj w czasie pokoju bywa bardzo duĪo, w Antwerpii zamieszkuje stale ponad 1000 kupców, naleĪących do szeĞciu róĪnych narodowoĞci i przebywających w tym mieĞcie tak w czasie wojny, jak i pokoju. WĞród kupców tych są takĪe gáówni agenci zagranicznych kupców: Niemcy, DuĔczycy z Hanzeatami, Wáosi, Hiszpanie, Anglicy i Portugalczycy (…). Miejscowi i przyjezdni kupcy dokonują tu ogromnych transakcji finansowych, tak z wekslami i zastawami, jak i z towarami (…).

Istota transakcji wekslowych polega na tym, Īe w Antwerpii biorą lub poĪyczają pewną sumĊ pieniĊdzy, którą nastĊpnie muszą zwróciü albo teĪ otrzymają we Wáoszech lub gdzie indziej. (…). TransakcjĊ tĊ wymyĞlono wyáącznie w celu usprawnienia handlu, ale przewrotnoĞü wielu kupców, szczególnie najbogatszych, nie poprzestając na tym ze skąpstwa, chciwoĞci i ciągáego dąĪenia do wielkich

15

(16)

zysków spaczyáa tĊ uczciwą transakcjĊ. Oni bowiem, to dając pieniądze, to znów zabierając powaĪne sumy z gieády, powodują brak stabilizacji na rynku pieniĊĪnym, podczas gdy inni ponoszą straty.”

/Ĩr. J. Tazbirowa, Teksty Ĩródáowe do nauki historii w szkole, nr 14, PZWS, Warszawa 1960, s. 3/

Tekst 2.

„ Polska prowadzi handel nie tylko z sąsiadami, lecz i odleglejszymi krajami. Caáe atoli prawie handlu skupienie jest w GdaĔsku, porcie nad Morzem Baátyckim, naleĪącym do króla polskiego. W miesiącu sierpniu odbywa siĊ tu wielki jarmark od Ğw. Dominika czternaĞcie dni i dáuĪej trwający, na który zbierają siĊ Niemcy, Francuzi, Flamandy, Anglicy, Hiszpanie, Portugalczycy i wtedy zawija do portu przeszáo 400 okrĊtów naáadowanych winem francuskim i hiszpaĔskim, jedwabiem, oliwą, cytrynami, konfiturami i innymi páodami hiszpaĔskimi, korzeniami portugalskimi, cyną i suknem angielskim. Zastają w GdaĔsku magazyny peáne pszenicy, Īyta i innego zboĪa, lnu, konopi, wosku, miodu, potaĪu, drzewa do budowy, solonej woáowiny i innych drobniejszych rzeczy, którymi kupcy rozáadowane swoje okrĊty na powrót áadują, co siĊ odbywa w pierwszych oĞmiu dniach jarmarku, a w ostatnich oĞmiu i przez caáy rok przybywają do tego miasta nie tylko kupcy krajowi, ale wiele innych osób dla opatrzenia swych sklepów lub domów w wino, sukna korzenie i inne potrzebne rzeczy. ZboĪe zaĞ i inne páody zbywające od potrzeb krajowych spáawiają do GdaĔska na wiosnĊ i przedają hurtem kupcom gdaĔskim, którzy skáadają je w swych magazynach na nastĊpny jarmark, a Īe oni tylko sami mogą prowadziü ten handel, są niezmiernie bogaci i nie masz miasta, z którego by król polski mógá mieü wiĊcej pieniĊdzy.”

/ Ĩr. fragm. Relacji nuncjusza J. Ruggieri z 1568r. [w:] T. Cegielski, K. ZieliĔska, Historia, Dzieje nowoĪytne, wyd.

WsiP, Warszawa 1994, s.47./

a) WskaĪ 2 róĪnice miĊdzy handlem gdaĔskim a handlem antwerpskim.

………..

b) Nazwij zjawisko ekonomiczne wystĊpujące w Europie w XVI w.

………..

Na podstawie Ĩródeá i wiedzy pozaĨródáowej odpowiedz na pytania:

16

(17)

Mapa 1.

/ Ĩr. Atlas historyczny od staroĪytnoĞci do wspóáczesnoĞci, wyd. Nowa Era, Warszawa 2008, s.78/

17

(18)

Tekst 1.

„ (…) MiĊdzynarodowy status KsiĊstwa Warszawskiego oraz jego ustrój wewnĊtrzny stanowiáy rozwiązania modelowe. W Niemczech i we Wáoszech Napoleon wytyczaá nowe granice, narzucaá wykreowanym przez siebie paĔstwom wáadców i nowe ustroje, podobnie jak konstytucja polska áączące miejscowe tradycje polityczne z Kodeksem cywilnym i równoĞcią wobec prawa. Rosnący wciąĪ konglomerat paĔstw i paĔstewek áączyáa osoba cesarza Francuzów. (…) Owa wáadza byáa czĊsto iluzoryczna; bracia i krewni cesarza okazywali siĊ nielojalni. (…) Napoleon postanowiá (…) doprowadziü do ruiny gospodarkĊ przeciwnika i w ten sposób zmusiü do zaniechania wojny z Francją…”

/Ĩr. T. Cegielski, K. ZieliĔska, Historia, Dzieje nowoĪytne, wyd. WsiP, Warszawa 1994, s.418./

a) WymieĔ 2 kraje europejskie, pozostające poza systemem napoleoĔskim.

………..

Na podstawie Ĩródáa i wiedzy pozaĨródáowej odpowiedz na poniĪsze pytania:

Rys. 1.

/ Ĩr. Karykatura kongresu wiedeĔskiego z 1815r. [w:] S. Roszak, A. àaszkiewicz, ĝladami przeszáoĞci PodrĊcznik do historii dla klasy trzeciej gimnazjum, wyd. Nowa Era, s. 107./

a) WymieĔ zasady, ustalone podczas obrad kongresu.

……….

18

(19)

b) Podaj nazwĊ sojuszu, którego celem byáo pilnowanie zasad, ustalonych na kongresie.

………

CZĉĝû III – WYPRACOWANIE ( 20 PUNKTÓW ) Zadanie 20. (20 pkt )

Napisz pracĊ na jeden z dwóch podanych niĪej tematów, dokonując selekcji materiaáu oraz opierając siĊ na znajomoĞci stanowisk historiograficznych.

Temat 1.

MiĊdzy wáadzą Ğwiecką a duchowną – walka o wáadzĊ nad chrzeĞcijaĔską Europą od XI do XV w.

„ Naszym zadaniem jest z pomocą Boga Ğw. KoĞcióá Chrystusa na zewnątrz broniü orĊĪem przeciwko napadowi pogan i spustoszeniu niewiernych, a wewnątrz wzmocniü go przez uznanie katolickiej wiary. Wasze zadanie, Ojcze ĝwiĊty, polega na wspieraniu naszej sáuĪby wojennej ze wzniesionymi do Boga razem z MojĪeszem rĊkoma, aby lud chrzeĞcijaĔski, dziĊki waszym modáom, przez Boga prowadzony i wyposaĪony, zawsze i wszĊdzie uzyskiwaá zwyciĊstwo nad wrogami w Jego imieniu.”

/ List Karola Wielkiego do Leona III, 796 r. [w:] T. Maresz, K. Juszczyk, Historia w Ĩródáach – nie tylko pisanych, cz. 1, wys. SOP, ToruĔ 2004, s.87./

Temat 2.

Koncepcje integracyjne w Europie po II wojnie Ğwiatowej i ich realizacja.

„ Rządy Królestwa Belgii, Królestwa Danii, Republiki Francuskiej, Irlandii, Republiki Wáoskiej, Wielkiego KsiĊstwa Luksemburga, Królestwa Holandii, Królestwa Norwegii, Królestwa Szwecji i Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Póánocnej Irlandii, Przekonane, Īe utrwalenie pokoju oparte na sprawiedliwoĞci i wspóápracy miĊdzynarodowej ma podstawowe znaczenie dla przetrwania spoáecznoĞci ludzkiej i cywilizacji;

potwierdzając swoje gáĊbokie przywiązanie do duchowych i moralnych wartoĞci stanowiących wspólne dziedzictwo ich narodów i Ĩródáo zasad wolnoĞci osobistej,

19

(20)

swobód politycznych i praworządnoĞci, które stanowią podstawĊ kaĪdej prawdziwej demokracji;

w przekonaniu, Īe dla utrzymania i dalszego urzeczywistnienia tych ideaáów w interesie postĊpu spoáecznego i ekonomicznego zachodzi potrzeba ĞciĞlejszej jednoĞci wszystkich wyznających zbliĪone poglądy krajów europejskich;

zwaĪywszy, Īe w celu zadoĞüuczynienia tej potrzebie i wyraĪanym aspiracjom ich narodów naleĪy stworzyü organizacjĊ skupiającą w ĞciĞlejszym związku paĔstwa europejskie,

postanowiáy wobec powyĪszego powoáaü RadĊ Europy (…)”

/ Statut Rady Europy, Londyn, 5 maja 1949 roku [w:] J. Bonecki i in., Wiedza o spoáeczeĔstwie, Materiaáy Ĩródáowe, wyd. Operon, Gdynia 24, s. 129./

Wybieram temat nr :………

………

20

(21)

………

21

(22)

………

22

(23)

………

23

(24)

BRUDNOPIS

………

24

(25)

25

………