ANNALES
UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA
VOL.LVIIII, SUPPL. XIII, 101 SECTIO D 2003 Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu
Katedra Anatomii i Antropologii, Gdańsk
Jędrzej Śniadecki Academy of Physical Education and Sport, Department of Anatomy and Anthropology, Gdansk
JANUSZ JERZEMOWSKI, MACIEJ JERZEMOWSKI, DAMIAN JEŻYK
The comparative investigations of chosen clinical parameters in groups of swimmers and competitors practicing orienteering
Badania porównawcze wybranych parametrów klinicznych w grupach pływaków i zawodników biegu na orientację
WSTĘP
Uzyskanie wysokich wyników w sporcie wyczynowym jest uzależnione od szeregu czynników zewnętrznych i wewnętrznych. Wśród nich poczesne miejsce zajmuje somatyczny stan zdrowia. Uprawianie sportu na obszarze dwóch środowisk może w odmienny sposób oddziaływać na organizm i jego stan psychofizyczny oraz być przyczyną zmniejszenia sprawności fizycznej.
Celem pracy było porównanie wybranych wyników badań klinicznych w grupie zawodników uprawiających pływanie z wynikami badań zawodników uprawiających bieg na orientację.
MATERIAŁ I METODY BADAŃ
Badany materiał stanowiło 28 zawodników uprawiających pływanie w wieku 18-24 lat, średnia 21,4. Staż pływania przekraczał 10 lat. Grupę porównawczą stanowiło 30 zawodników w zbliżonym wieku 18-25 lat, średnia 21,7 uprawiających bieg na orientację.
U wszystkich badanych przeprowadzono badanie lekarskie w tym badanie podmiotowe i badanie przedmiotowe. Badanie elektrokardiograficzne: spoczynkowe i powysiłkowe.
Badania laboratoryjne: morfologię krwi z rozmazem, wybrane badania biochemiczne:
poziom białka całkowitego, mocznika i glukozy w surowicy krwi, stężenie kinazy kreatyninowej, aminotransferazy alaninowej i asparaginowej w surowicy krwi, stężenie w surowicy krwi niektórych pierwiastków: cynku, magnezu, miedzi, potasu, żelaza oraz całkowitą zdolność wiązania żelaza. Badanie lekarskie miało za zadanie uchwycenie nieprawidłowości, które czasowo lub trwale mogłyby dyskwalifikować zawodnika do uprawiania danej dyscypliny sportu. Badanie elektrokardiograficzne służyło do uchwycenia
547
nieprawidłowości w wytwarzaniu i przewodzeniu bodźców, a także w uchwyceniu innych anomalii w obrazie EKG zarówno w spoczynku jak i po wysiłku. Badania laboratoryjne miały na celu ocenę homeostazy w czasie obciążenia maksymalnego i w zmienionych warunkach.
WYNIKI BADAŃ
Po przeprowadzeniu badania lekarskiego, z grupy uprawiającej pływanie wyłączono dwie osoby i dwie osoby z grupy porównawczej z powodu infekcji nieżytowej górnych dróg oddechowych.
Badanie EKG zostało przedstawione w tabeli 1 i 2. Zmiany klasyfikowano według następującego schematu: zaburzenia rytmu, zaburzenia przewodnictwa, zaburzenia ukrwienia, przerost i przeciążenie.
Tab. 1. EKG spoczynkowe
Rodzaj zmian Grupa
badana
Grupa porówna
wcza zaburzenia rytmu 1 (3%) 3 (9%) zaburzenia przewodnictwa - 1 (3%)
zaburzenia ukrwienia - -
przerost i przeciążenie 1 (3%) 4 (12%)
Tab. 2. EKG wysiłkowe.
Rodzaj zmian Grupa
badana
Grupa porówna
wcza zaburzenia rytmu 2 (6%) 4 (12%) zaburzenia przewodnictwa - 2 (6%)
zaburzenia ukrwienia - -
przerost i przeciążenie 2 (6%) 4 (12%)
Badania biochemiczne: poziom białka całkowitego, stężenie mocznika i glukozy w surowicy mieściły się w granicach normy. Ilustruje to tabela 3.
Przedstawione wartości mocznika i białka ogólnego w grupie uprawiającej pływanie były nieco wyższe do grupy porównawcze, niemniej jednak u żadnego z zawodników nie było wartości przekraczającej normę. U dwóch badanych z grupy uprawiających pływanie i jednej osoby z grupy porównawczej stężenie glukozy w surowicy krwi było poniżej normy.
Tab. 3. Badania biochemiczne.
Badany parametr Grupa
badana Grupa porównawcza Mocznik (N: 2.5-7.4 mmol/l) 5.17 mmol/l 4.8 mmol/l Białko ogólne (N: 6.0-8.0 g/l) 7.66 g/l 7.33 g/l Glukoza w surowicy (N: 3.9-5.9mmol/l) 4.5 mmol/l 5.33 mmol/l
Badania enzymatyczne przedstawiono w tabeli 4. W grupie osób uprawiających pływanie wartości CK były wyższe. Określa się to jako powysiłkowy wzrost aktywności i jest on wskaźnikiem wytrenowania, a im jest lepszy tym słabiej jest zaznaczony wpływ
548
wykonanego wysiłku. Średnie wartości pozostałych enzymów kształtowały się w granicach normy. Prawidłowe wartości ALAT i ASPAT mogą świadczyć o fakcie nie wystąpienia zmęczenia treningowego w obu grupach.
Tab. 4. Badania enzymatyczne Badany parametr Grupa badana grupa
porównawcza CK (N: 10-80 u/l) 105.7 u/l 53.3 u/l ALAT (N: 6-31 u/l) 21.4 u/l 15.6u/l ASPAT (N: 8-22 u/l) 14.8 u/l 18.4 u/l
Ocena stężenia biopierwiastków w surowicy krwi badanych grup wykazała, że średnie stężenie cynku, magnezu i miedzi mieściło się w granicach normy (tab. 5.). U trzech osób w grupie badanej stężenie potasu było na dolnej granicy normy. Mogłoby to świadczyć o intensywnym pobieraniu przez mięśnie tego pierwiastka u osób poświęcających dużo czasu treningom. Podwyższony poziom żelaza a także poziom żelaza na górnej granicy normy mogłoby świadczyć o nadmiernej suplementacji tego pierwiastka w pożywieniu.
Tab. 5. Ocena stężenia biopierwiastków w surowicy krwi Badany parametr Badana grupa Grupa
porównawcza Zn (N: 11.5-21.4mol/l) 15.9 mol/l 15.1 mol/l
Mg (N: 0.7-1.3 mmol/l) 0.82 mmol/l 0.85 mmol/l Cu (N: 11.5-21.4 mol/l) 19.8 mol/l 14.2 mol/l K (N: 3.7-5.3 mmol/l) 4.3 mmol/l 4.4 mmol/l Fe (N: 60-145 mol/l) 131 mol/l 137 mol/l TIBC (N: 210-390 g/100 ml 381 g/100 ml 391 g/100 ml
WNIOSKI
Przedstawione wyniki badań własnych są zbliżone do obserwacji innych autorów [1-6]
badających wpływ wysiłku na wybrane parametry biochemiczne i układ krążenia, jednak nie uzyskano różnic statystycznie znamiennych. Istniejące różnice były ewidentne w zakresie badań EKG i niektórych parametrów biochemicznych (CK, poziom Cu w surowicy).
PIŚMIENNICTWO
1. Figura F. i wsp.: Heart rate, alveolar gases and blood lactate during synchronized swim- ming., J. Sports Sci., 1993, 2, 103.
2. Hauber C.: Heart rate response to submaximal and maximal workloads during running and swimming., Int. J. Sports Med., 1997, 6, 181.
3. Kowalski J. i wsp.: Wpływ wysiłku fizycznego na aktywność biologiczną neutrofilów u osób zdrowych., Med. Sportiva, 2000, 4, 105.
4. Krebs P. S.: The effects of cycling and marathon training on eighteen blood parameters.
J. Sports Med. Phys. Fitness, 1992, 3, 95.
5. Lutosławska G.: Wpływ wielkości mięśni aktywnych na zmiany fizjologiczne i biochemiczne po wysiłku i treningu., Med. Sportiva, 1999, 3, 21.
549
6. Lukaski H. C. i wsp.: Iron, copper, magnesium and zinc status as predictors of swim- ming performance., Int. J. Sports Med., 1996, 10, 535.
STRESZCZENIE
Uzyskanie wysokich wyników w sporcie wyczynowym jest uzależnione od szeregu czynników. Wśród nich poczesne miejsce zajmuje somatyczny stan zdrowia.
Celem pracy było porównanie wybranych wyników badań klinicznych w grupie zawodników uprawiających pływanie z wynikami badań zawodników uprawiających bieg na orientację.
Badany materiał stanowiło 28 zawodników uprawiających pływanie w wieku 18-24 lat, średnia 21,4. Staż pływania przekraczał 10 lat. Grupę porównawczą stanowiło 30 zawodników w zbliżonym wieku 18-25 lat, średnia 21,7 uprawiających bieg na orientację.
U wszystkich przeprowadzono dokładne badania kliniczne obejmujące badanie internistyczno - chirurgiczne, EKG w spoczynku i po wysiłku oraz badania biochemiczne z uwzględnieniem biopierwiastków.
W oparciu o uzyskane wyniki wykazano różnice istotne w zakresie badań EKG i niektórych badań biochemicznych (CK, poziom Cu w surowicy).
SUMMARY
High sports results depend on various internal and external factors. Somatic health state play a meaningful role among them.
The aim of work is a comparison of chosen results of clinical investigations between groups of swimmers and competitors practicing orienteering.
The material of the research was 28 swimmers at the age of 18 to 21 (average –21,4).
They have practiced swimming above 10 years. The control group consists of 30 competi- tors practicing orienteering at similar age (average age - 21,7).
All competitors were clinically examined. The investigations comprised: internal-surgi- cal examinations, rest and effort ECG and biochemical investigations.
The obtained result showed important differences in the range of ECG and some bio- chemical investigations (CK, level Cu in serum).
550
