KONKURS POLONISTYCZNY DLA UCZNIÓW SZKÓŁ PODSTAWOWYCH

(1)

KONKURS POLONISTYCZNY

DLA UCZNIÓW SZKÓŁ PODSTAWOWYCH WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO

II ETAP REJONOWY 5 LISTOPADA 2015

Ważne informacje:

1. Masz 90 minut na rozwiązanie wszystkich zadań.

2. Pisz długopisem lub piórem, nie używaj korektora. Jeżeli się pomylisz, przekreśl błąd i napisz ponownie.

3. Pisz czytelnie i zamieszczaj odpowiedzi w miejscu na to przeznaczonym. Pamiętaj, że zapisy w brudnopisie nie podlegają ocenie.

Życzymy powodzenia!

Maksymalna liczba punktów 50 100%

Uzyskana liczba punktów %

Podpis osoby sprawdzającej

(2)

Zadania od 1. do 4. dotyczą tekstu 1.

Tekst 1.

Jan Twardowski Świat

Bóg się ukrył dlatego by świat było widać gdyby się ukazał to sam byłby tylko kto by śmiał przy nim zauważyć mrówkę piękną złą osę zabieganą w kółko

zielonego kaczora z żółtymi nogami czajkę składającą cztery jajka na krzyż kuliste oczy ważki i fasolę w strąkach matkę naszą przy stole która tak niedawno za długie śmieszne ucho podnosiła kubek jodłę co nie zrzuca szyszki tylko łuski cierpienie i rozkosz oba źródła wiedzy tajemnice nie mniejsze ale zawsze różne kamienie co podróżnym wskazują kierunek miłość której nie widać

nie zasłania sobą

Zadanie 1. (0-1p.)

Zaznacz właściwą odpowiedź:

Podmiot liryczny w wierszu Świat Jana Twardowskiego a) zachwyca się bogactwem przyrody;

b) zastanawia się nad największą tajemnicą świata;

c) wysławia dzieło Boga;

d) wnika w istotę boskości, wyjaśnia, dlaczego Bóg jest niewidzialny.

(3)

Zadanie 2. (0-3p.)

Z jakich elementów zbudowany jest obraz rzeczywistości w wierszu Świat? Uzupełnij tabelę.

Świat materialny (przyroda) Wspomnienia i wyobrażenia ………..

……….

………. cierpienie rozkosz

Zadanie 3. (0-2p.)

a) Zaznacz słowo, które Twoim zdaniem najpełniej określa stosunek Boga do ludzi i świata w wierszu Jana Twardowskiego:

1. mądrość 2. miłosierdzie 3. miłość

4. sprawiedliwość

b) Wypisz z tekstu cytat na poparcie swojego wyboru.

………

Zadanie 4. (0-1p.)

W wersie: cierpienie i rozkosz oba źródła wiedzy słowa: cierpienie i rozkosz

a) mają znaczenia przenośne;

b) są zestawione na zasadzie uzupełniających się przeciwieństw;

c) są użyte w funkcji wyrazów dźwiękonaśladowczych;

d) są synonimami.

(4)

Tekst 2.

Ares i Nikos Chadzinikolau

Ilustrowana księga mitów greckich Orfeusz i Eurydyka

Orfeusz (…) był synem jednej z dziewięciu muz (…) – Kaliope i boga rzecznego

Ojagrosa. (…) Po ojcu odziedziczył dar pięknego śpiewu i grania na lirze i harfie. Za żonę miał śliczną nimfę Eurydykę. Jej uroda budziła miłość u każdego mężczyzny. Tak właśnie stało się z Aristajosem, lekarzem i właścicielem rozległych gajów winnych. Zobaczył nimfę i oszalał z miłości. Zaczął ją gonić. Eurydyka uciekała i stało się nieszczęście. W najpiękniejszej dolinie świata ukąsiła ją śmiertelnie żmija. Eurydyka opuściła ziemię. Orfeusz długo jej szukał, błądził po górach, lasach i gajach. Wołał i śpiewał, grał i płakał. Był czarodziejem. Słuchając jego rzewnej muzyki, łagodniały dzikie zwierzęta, drzewa pochylały swoje gałęzie, cichło morze, a rzeki zatrzymywały się w biegu. Nie znalazł jednak Eurydyki na ziemi.

Oszalały z bólu postanowił pójść do podziemia, gdzie nie dochodziły promienie Heliosa. Wziął ze sobą harfę. Jej złote struny rozświetlały mu drogę. Idąc przed siebie, grał i śpiewał. Oczarował nawet przewoźnika dusz Charona, który przewiózł go bez zapłaty na drugi brzeg rzeki podziemia, Styksu. Piekielny pies Cerber nie warczał, mściwe i nieubłagane erynie płakały. Persefona wzruszona do łez uprosiła surowego Hadesa, by spełnił błaganie Orfeusza i oddał mu Eurydykę. Hades zgodził się, pod jednym wszak warunkiem: w drodze do światła Eurydyka będzie szła za Orfeuszem, któremu nie wolno obejrzeć się za siebie.

Orfeusz spotkał Eurydykę blisko asfodelowych łąk i Pól Elizejskich, pod pięknym drzewem Leuka (…).

- Eurydyko, słońce moich oczu! – zawołał szczęśliwy Orfeusz.

- Kto mnie woła? – odezwała się wystraszona Eurydyka.

- Nie poznajesz mnie? To ja, twój Orfeusz.

- Przypominam sobie ten głos, ale nie poznaję cię…

- To ja, Orfeusz – powtórzył i objął ją czule. – Teraz coś ci zaśpiewam. Czy poznajesz tę pieśń?

- Tę pieśń, którą zawsze nuciłam. Już wiem, śpiewałam ją, gdy wracaliśmy z pomarańczowego gaju. Kochany mój. Nie zapomniałeś o mnie.

- Jak mógłbym zapomnieć. Byłaś i jesteś moją duszą. Przyszedłem po ciebie.

- Nie mogę… Należę już do świata cieni.

- Nieprawda! Pluton i Persefona zgodzili się, żebym cię stąd zabrał.

- Jeśli tak, idę z tobą.

Orfeusz i Eurydyka szli długo ścieżkami w milczeniu, wspinali się coraz wyżej i wyżej. I gdy byli prawie na górze, Orfeusz zapomniał o boskiej przestrodze i odwrócił się, aby

popatrzeć na piękną, upragnioną żonę. Nagle zrobiło się ciemno, Eurydyka znikła, a przed Orfeuszem zatrzasnęły się piekielne bramy.

Załamany Orfeusz powrócił do Tracji. Lamentował i śpiewał, skarżył się na swój los i cierpiał tak boleśnie, że nawet góry i doliny, lasy i rzeki milczały.

(5)

Zadanie 5. (0-1p.)

Śpiew i gra Orfeusza wzbudzały w słuchaczach a) miłość

b) żal c) zachwyt d) cierpienie.

Zadanie 6. (0-2p.)

a) Uzupełnij wypowiedzenie wybranym spośród określeń podanych poniżej. Podaj krótkie uzasadnienie swojego wyboru, odwołując się do przytoczonego fragmentu i swojej wiedzy na temat mitologii greckiej.

Warunek, który Hades postawił Orfeuszowi, zgadzając się na wypuszczenie Eurydyki z

królestwa piekieł, świadczy o tym, ze cechą boga była/było………

miłosierdzie, okrucieństwo, złośliwość, życzliwość, pogarda wobec ludzi, małostkowość b) Podaj krótkie uzasadnienie swojego wyboru, odwołując się do przytoczonego

fragmentu i znajomości innych mitów greckich.

………

……….

Zadanie 7. (0-2p.)

Podaj przykład innej postaci mitologicznej, której udało się opuścić podziemne królestwo;

krótko przytocz okoliczności, w jakich to nastąpiło.

………..

(6)

Zadanie 8. (0-4p.)

Poniższe utrwalone połączenia wyrazów wywodzą się z mitologii greckiej. Podaj ich źródła oraz znaczenie, w jakim są używane we współczesnym języku.

Połączenie wyrazów Źródło Znaczenie, w jakim jest

używane paniczny strach

syzyfowa praca

puszka Pandory

Zadanie 9. (0-1p.) Uzupełnij zdanie:

W wypowiedzeniu złożonym Lamentował i śpiewał, skarżył się na swój los i cierpiał tak boleśnie, że nawet góry i doliny, lasy i rzeki milczały możemy wydzielić (podaj

liczbę)……….. wypowiedzeń składowych.

Zadania od 10. do 13 . dotyczą tekstu 3.

Tekst 3.

Rick Riordan Złodziej pioruna

Stałem na wąskim kamiennym chodniku zawieszonym w powietrzu. Pode mną rozciągał się Manhattan, widoczny jak z okien samolotu. Przede mną białe marmurowe schody ciągnęły się po chmurach prosto w niebo. Powiodłem wzrokiem ku szczytowi schodów, ale mój mózg po prostu nie chciał się pogodzić z tym, co widział.

Popatrzcie jeszcze raz, mówił mózg.

Ależ patrzymy, upierały się oczy. To tam naprawdę jest.

Nad chmurami wznosił się zawieszony w powietrzu górski szczyt, pokryty śniegiem na samym wierzchołku. Do zbocza góry przykleiły się dziesiątki wielopoziomowych pałaców – całe miasto eleganckich rezydencji – wszystkie otoczone portykami, złoconymi tarasami i brązowymi trójnogami, na których płonął ogień. Między nimi szaleńczo wiły się ścieżki, prowadząc na sam szczyt, gdzie na tle śniegu pysznił się największy pałac. W wiszących ogrodach rosły oliwki i krzewy różane. Wypatrzyłem też agorę z kolorowymi namiotami

(7)

kramów, kamienny teatr oparty o zbocze góry, hipodrom i amfiteatr. To było starożytne miasto z tą różnicą, że nie leżało w ruinie. Było nowe, czyste i kolorowe – zapewne podobnie wyglądały Ateny dwadzieścia pięć wieków temu.

To jest niemożliwe, powtarzałem sobie. Góra zwieszona nad Nowym Jorkiem jak ważąca miliard ton asteroida? Jak można coś takiego przyczepić do Empire State Building na oczach milionów ludzi i pozostać niezauważonym?

Ale to tam było. A ja stałem tuż przed nim.

Zadanie 10. (0-1p.)

Przytoczony opis odnosi się do:

a) obozu herosów b) Olimpu

c) parku rozrywki d) Tartaru.

Zadanie 11. (0-2p.)

W opisie miejsca, na które patrzy bohater, użyto czasowników w znaczeniu przenośnym.

Z przytoczonego fragmentu wypisz trzy przykłady takich czasowników wraz z wyrazami, do których się odnoszą.

1. ………

2. ………

3. ………...

Zadanie 12. (0-2p.)

Uzupełnij zdania i zaznacz właściwą odpowiedź:

a) W świecie przedstawionym w powieści Ricka Riordana bohaterowie przeżywają swoje przygody zarówno w………, jak i..……….

(określ miejsce akcji)

b) Dzieje się tak:

1. dzięki zdolności teleportacji, którą bohaterowie zostali obdarzeni;

2. ponieważ świat greckiej mitologii jest sercem zachodniej cywilizacji i wraz z nią przemieszcza się do kolejnych jej centrów;

3. ponieważ Złodziej pioruna jest baśnią, w której wydarzenia realne i fantastyczne współtworzą świat przedstawiony;

4. ponieważ bohaterowie są obdarzeni bujną wyobraźnią i żyją w świecie swoich fantazji.

(8)

Zadanie 13. (0-3p.)

Określ typ narracji i narratora występujący w książce Złodziej pioruna. Wybierz określenia, które odnoszą się do powieści Ricka Riordana, zaznacz je.

a) narracja pierwszoosobowa;

b) narracja trzecioosobowa, autorska, pozornie obiektywna;

c) wiedzę narratora ogranicza sytuacja, w której się znajduje;

d) narrator opowiada o zdarzeniach, w których sam uczestniczył lub których był świadkiem;

e) narrator jest wszechwiedzący;

f) narrator nie uczestniczy w zdarzeniach, co pomaga mu w zachowaniu dystansu;

g) narrator opowiada o zdarzeniach odległych w czasie;

h) narrator jest postacią pierwszoplanową;

i) dystans czasowy wobec relacjonowanych zdarzeń nie jest odczuwalny;

j) narrator jest świadkiem przygód innej postaci.

Zadania od 14. do 1 8. dotyczą tekstu 4.

Tekst 4.

Paweł Beręsewicz

Warszawa Spacery z Ciumkami

Okazało się, że pałac Ostrogskich to inaczej zamek na Ordynackiej, czyli ten sam, w którym skąpa księżniczka zaklęta w złotą kaczkę miała swą zaczarowana sadzawkę.

Okazało się również, że Kaśka nigdy w życiu nie słyszała (…) i po drodze musiałem jej opowiedzieć. Zwolniłem trochę, żeby mogła nadążyć i zacząłem:

- Był sobie raz taki jeden gostek. Zdaje się, że krawczyk albo szewczyk, w każdym razie raczej biedny. Któregoś dnia chłopak podsłuchał rozmowę o czarodziejskiej złotej kaczce, pływającej w jeziorku w podziemiach starego zamku. Podobno niełatwo było ją znaleźć, ale jak już się komuś udało, mógł liczyć na sporą kasę. Szewczyk postanowił spróbować. Którejś nocy wśliznął się potajemnie do zamkowych piwnic i, przyświecając sobie pochodnią, ruszył na poszukiwanie kaczki. Szedł, szedł, szedł, aż wreszcie patrzy: jest sadzawka, a na niej złote ptaszysko. Na widok szewczyka kaczka nagle przybrała postać pięknej księżniczki i

powiedziała, że jeśli chce dostać skarby, najpierw musi przejść mały teścik. Dała mu sakiewkę pełną złotych dukatów, żeby je wydał w ciągu jednej doby i z nikim się nie dzielił.

„Prościzna!” pomyślał szewczyk. Włożył sakiewkę do kieszeni i poszedł wydawać. Łaził od sklepu do sklepu i kupował sobie, co tylko wpadło mu w oko. Kiedy została mu już jedna ostatnia moneta, podszedł do niego ubogi żebrak i poprosił o wsparcie. Szewczyk pomyślał, że o parę groszy kaczka nie będzie się czepiać. Jeszcze na wszelki wypadek rozejrzał się, czy nie ma jej w pobliżu, i dał biedakowi monetę. W tej samej chwili wszystko się zatrzęsło, rozległ się wstrętny chichot, a straszny głos jak spod ziemi zawołał: „Nie posłuchałeś mnie, głupcze! Wara od moich skarbów!”.

- Świnia ta kaczka! – zauważyła Kaśka i zaraz spytała: - A z tym szewczykiem co się stało?

(9)

- Nic takiego – powiedziałem. – Wściekł się na skąpiradło i wziął się do roboty.

Po paru latach sam zarobił sporo kasy. Może nie tyle, ile dawała kaczucha, ale za to mógł sobie z nią robić, co chciał.

W samą porę skończyłem opowiadać, bo właśnie dojechaliśmy do siedziby złotej kaczki. Potężny mur starego zamczyska podpierał rozległy taras, na którym stał pałacyk Ostrogskich. Wielka żelazna brama zamykała wejście do podziemi i żaden współczesny szewczyk, choćby nawet chciał, nie dostałby się do środka. Na niewielkim placyku u podnóża zamku w okrągłej sadzawce z fontanną stała figurka skąpej kaczki i Kaśka pokazała jej język.

Zadanie 14. (0-2p.)

a) Zaznacz właściwą odpowiedź:

Opowieść Grześka o złotej kaczce to 1) bajka

2) mit 3) legenda 4) baśń.

b) Podaj cechy wskazanego przez siebie gatunku obecne w opowieści Grześka.

………

……….

Zadanie 15. (0-4p.)

Grzesiek, opowiadając historię złotej kaczki, posługuje się językiem potocznym.

Wypisz trzy przykłady wyrazów lub konstrukcji typowych dla tej odmiany języka i podaj ich oficjalne odpowiedniki.

Potocznie Oficjalnie

(10)

Zadanie 16. (0-3p.)

Napisz w imieniu Ciumków zaproszenie na kolejny spacer po Warszawie skierowane do kolegów lub przyjaciół tej sympatycznej rodziny.

………

Zadanie 17. (0-2p.)

Podaj dwa przykłady nawiązania do mitologii lub kultury antycznej, które Ciumkowie zaobserwowali, zwiedzając zabytki Warszawy.

1. ………..

2. ……….

Zadanie 18. (0-1p.)

Przekształć zdanie bogato rozwinięte w zdanie nierozwinięte:

Na niewielkim placyku u podnóża zamku w okrągłej sadzawce z fontanną stała figurka skąpej kaczki.

………

Tekst 5.

Guus Kuijer

Książka wszystkich rzeczy

Myślę, że dobrze będzie to wyjaśnić: cała ta sprawa z Thomasem mnie również zaskoczyła. Tak naprawdę chciałem napisać zupełnie inną książkę: wzruszającą, a

jednocześnie taką, przy której można by się pośmiać. Miała opowiadać o moim szczęśliwym dzieciństwie. O tacie, który wieczorami pięknie grał na skrzypcach. O mamie, która ślicznie i przejmująco śpiewała. O moich braciach i siostrach, którzy nosili mnie na rękach. O

przyjaciołach, którzy przychodzili na tort urodzinowy. Zamierzałem nadać jej tytuł Przygody szczęśliwego dziecka. Wyobrażałem sobie, że stanie się ulubioną lekturą bożonarodzeniową.

Nie tylko dzieci, ale także matki, ojcowie, dziadkowie i babcie, a nawet sam pan premier

(11)

czytaliby ją od deski do deski za jednym zamachem. Najlepiej przy świetle świec i ogniu wesoło trzaskającym w kominku, z kubkiem gorącego kakao w ręku.

Ale właśnie wtedy złożył mi wizytę pan Klopper. (…)

Pan Klopper był dokładnie w moim wieku. Miał siwe włosy dookoła prawie łysego czubka głowy. Ale kiedyś on także był dzieckiem.

Gdy zasiedliśmy przy ogniu wesoło trzaskającym w kominku, wyjął z teczki gruby zeszyt.

- Wiem, że jako pisarz darzy pan bliźnich wieloma uczuciami – powiedział.

Kiwnąłem głową na znak, że to prawda. Darzyłem bliźnich wyjątkowo wieloma uczuciami. W zasadzie nie protestowałbym, gdyby było ich nieco mniej.

- Dlatego chciałbym, żeby pan to przeczytał. – Podał mi zeszyt. – Moje notatki z czasów, gdy miałem dziewięć lat – ciągnął. – Niedawno ponownie do nich zajrzałem i myślę, że na coś się przydadzą. Ale najpierw musi pan je przeczytać, bo może są zbyt zuchwałe.

- Zuchwałe – powtórzyłem zaskoczony.

- Tak – przyznał pan Klopper. – Miałem nieszczęśliwe dzieciństwo, a przez to człowiek robi się zuchwały.

Wpatrywałem się w ogień wesoło trzaskający w kominku. Zuchwałość to problem, zwłaszcza w książkach dla dzieci.

- Przejrzę je – obiecałem. – I skontaktuję się z panem.

Odprowadziłem go do wyjścia

- Czy nadal jest Pan zuchwały? – zapytałem, gdy staliśmy już w drzwiach.

Pan Klopper skinął twierdząco głową.

- W pańskim wieku?

- Nie inaczej – odparł i zniknął za zasłoną gęsto padającego śniegu.

Jeszcze tego samego dnia przeczytałem Książkę wszystkich rzeczy. Rzeczywiście była zuchwała. Ja sam nie jestem ani trochę zuchwały, ale mnie łatwo mówić. Miałem szczęśliwe dzieciństwo. Chodziłem – i to przez calusieńki tydzień – do fantastycznej szkoły, gdzie uczyli pan Dłutoząb i pani Szydełko! Co wieczór słuchałem rzewnej gry ojca na skrzypcach i

słodkiego sopranu mamy! Nie widzę żadnego powodu, dla którego mógłbym stać się zuchwały, ale myślę, że nieszczęśliwe dzieci mają do tego prawo.

Zadzwoniłem do pana Kloppera i umówiliśmy się na spotkanie. Spędziliśmy wiele wieczorów przy ogniu wesoło trzaskającym w kominku – i w ten właśnie sposób powstała ta książka.

- No i, Thomasie? – zapytałem ostatniego dnia. Od dawna byliśmy na ty. – Udało ci się?

- Co takiego, Guus?

- Zostać szczęśliwym.

- Tak – odpowiedział.

Poczym wypiliśmy po kubku gorącego kakao.

(12)

Zadanie 19. (0-2p.)

zuchwały: 1) zbyt pewny siebie, lekceważący innych; też: świadczący o takich cechach;

2) bardzo odważny, skłonny do ryzykowania; też: dokonany przez taką osobę.

Podaj wyrazy bliskoznaczne do dwóch podanych znaczeń słowa zuchwały.

1. ………

2. ………

Zadanie 20. (0-2p.)

Narrator w przytoczonym fragmencie wstępu do Książki wszystkich rzeczy wspomina swoje dzieciństwo jako szczęśliwe. Podaj dwa elementy, które we wspomnieniach narratora budują obraz szczęśliwego dzieciństwa i przytocz odpowiednie cytaty.

1. ………

………

2. ……….

……….

Zadanie 21. (0-2p.)

Miałem nieszczęśliwe dzieciństwo, a przez to człowiek robi się zuchwały.

Zinterpretuj w 2-3 zdaniach słowa pana Kloppera, który jako stary człowiek twierdzi, że wciąż jest zuchwały, a jednocześnie przyznaje, że udało mu się zostać szczęśliwym.

………

Zadanie 22. (0-7p.) Temat 1. lub 2. do wyboru:

1. Napisz opowiadanie o wydarzeniu, które pomaga pokonać własną słabość.

2. W formie kartki z pamiętnika opisz swoje spotkanie z wybraną postacią występującą w lekturach II etapu konkursu. Przedstaw i opisz spotkanego bohatera.

/ Twoja praca powinna zająć przynajmniej połowę wyznaczonego miejsca/

(13)

………

………...

(14)

Brudnopis

(15)

(16)