Z A P I S K I
Rotoerit B r o w n i n g , J u sty n ia n i T eo d o ra , PIW , W arszaw a 1977, s. 26$.
M im o p e w n e g o p ostęp u za n o to w a n eg o w ostatn ich la ta ch , k sią żk i p o d ejm u ją ce te m a ty z h isto rii p o w szech n ej w cią ż zb yt rza d k o goszczą n a n a szy m ry n k u w y d a w n iczy m . N a le ż y w ię c z za d o w o len iem p o w ita ć k o le jn y to m s e r ii „ B io g ra fie S ła w n y c h L udzi” , w y d a w a n e j p r z e z P a ń stw o w y In sty tu t W y d a w n iczy , p o św ięco n y p a r z e cesa rzy b iza n ty ń sk ich V I w ie k u . Z ad ow olen ie z d e c y z ji w y d a w n ic tw a p ły n ie te ż z fak tu , ż e w y b r a n o p o zy cję, której au tor n a d er u m ie ję tn ie łączy w a lo ry n a u k o w e z p rzy stęp n y m , p o p u la rn y m to k ie m w y k ła d u , d z ię k i czem u k rą g c z y te ln ik ó w m o że z d e c y d o w a n ie s ię rozszerzyć.
J u sty n ia n a p r z e d sta w ia R ob ert B r o w n i n g p rzed e w sz y stk im jak o r e a liz a to ra w ie lk ic h p la n ó w p o lity czn y ch , zm ierzających d o o d zy sk a n ia zach od n ich p ro w in c ji C esa rstw a R zym sk iego, d o o d b u d o w y jed y n eg o im p e r iu m z ortod ok syjn ą c h rześcija ń sk ą w ia rą . D ą żen ie oesanza d o od zy sk a n ia ziem , b ęd ą cy ch d zied zictw em R zym u , m ia ło n ie ty lk o p r a w n e i m o r a ln e u zasad n ien ie, a le sta n o w iło w r ę c z ś w ię te p o sła n n ictw o . J u sty n ia n d z ia ła ł w ię c n ie ja k o pod p resją ep o k i, a le sposób r e a liz a c ji sta w ia ł g o w sz e r e g u w ła d c ó w b ard zo w y b itn y c h . Ś w ia d c z y te ż o ty m u m iejętn o ść p o zy sk a n ia z d o ln y c h w sp ó łp ra co w n ik ó w : B elia a riu sza i N a rsesa , p ro w a d zą cy ch z w y c ię sk ie w o jn y , T ry b o n ia n a , p rzep ro w a d za ją ceg o k o d y fik a c ję i u n o w o c z e śn ie n ie p raw a, czy w r e sz c ie J a n a z K apadocja, b ęd ą ceg o fa k ty c z n y m a d m i
n istr a to r e m p a ń stw a . J u sty n ia n — s y n ch ło p a z iliryjsfeiej w io e k i, .w yn iesion y n a tr o n p r z e z s w e g o w u ja J u sty n a — s t a ł s ię jed n y m z n a jb a rd ziej w y k sz ta łc o n y c h lu d z i ep o k i, w ie lk im m e c e n a s e m sztuiki, p ro tek to rem p rz e m y słu i h an d lu . T eod ora p o z o sta je n ie c o w c ie n iu s w e g o m ałżon k a. D o tych czas, d z ię k i „H istorii se k r e tn e j”, c h y b a le p ie j z n a n a b y ła jaiko b oh aterk a s k a n d a li o b y cza jo w y ch ; te r a z p o z n a je m y ją ja k o k o b ie tę in te lig e n tn ą , en erg iczn ą , p o tra fią cą p o d trzy m a ć w a h a
ją c e g o s ię J u sty n ia n a p od czas g ro źn eg o b u n tu s tr o n n ic tw p o lity czn y ch w 532 r.
i o d w ie ś ć g o o d za m ia ru a b d y k a cji. P o tr a fiła n ie ty lk o brać c z y n n y u d zia ł w rząd ach , a le ta k ż e re a liz o w a ć w ła s n e p la n y , n iek ied y sp rzeczn e z in te n c ja m i c e sa rza (p ro b lem m onoifizytów ). O b oje — b y z a cy to w a ć au to ra — „ o d cisn ęli n a epo
c e p ię tn o s w y c h oso b o w o ści, m o c n ie j n iż k tó r y k o lw ie k z ich p o p rzed n ik ów , p o c zy n a ją c od A u g u sta p rzed p ię c iu i p ó ł w ie k a m i”.
T e k st k sią ż k i u zu p ełn ia ją ta b lic e 'chronologiczne i g en ea lo g iczn e, n o ty d o ty czą ce źródeł, b ib lio g ra fia , a ta k ż e d o b re tech n iczn ie, b a rw n e i c z a r n o -b ia łe ilu stra cje.
A . D.
K a to lic y z m ś r e d n io w ie c z n y , p raca zb io ro w a pod red . J ó zefa K e l l e r a , P W N , W arszaw a 1977, s. 520.
„K atolicyzm sta r o ż y tn y ” i „ K atolicyzm w czesn o śred n io w ieczn y ” t o d w a k o le jn e , ju ż o p u b lik o w a n e to m y , ja k ie u k a z a ły s ię w ram ach stu d iu m n a d h isto rią d o k tr y n y k a to lick iej. N in ie jsz y , tr z e c i to m , s ta n o w i ic h k o n ty n u a cję, p rzy c zy m p u n k te m g ra n iczn y m w sto su n k u d o to m u p o p rzed n ieg o je s t sz c z y to w y o k res roz
11 P R Z E G L Ą D H IS T O R Y C Z N Y , T O M L X X , 1979, Z E S Z . 1
