z zaburzeniami psychicznymi należy do obowiązków

Dr n. społ. Błażej Kmieciak Aspekty prawne w psychiatrii Zakład Prawa Medycznego Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

z dnia 19 sierpnia 1994 r. (Dz. U. z dnia 20 października 1994 r.) Dz.U.94.111.535

„Uznając, że zdrowie psychiczne jest fundamentalnym dobrem osobistym człowieka, a ochrona praw osób

z zaburzeniami psychicznymi należy do obowiązków

państwa, stanowi się, co następuje (…)”

z dnia 19 sierpnia 1994 r. (Dz. U. z dnia 20 października 1994 r.) Dz.U.94.111.535

„Uznając, że zdrowie psychiczne jest

fundamentalnym dobrem osobistym człowieka, a ochrona praw osób

z zaburzeniami psychicznymi należy do obowiązków

państwa, stanowi się, co następuje (…)”

1. zapewnienie promocji zdrowia psychicznego, zapobieganie zaburzeniom psychicznym i kształtowanie właściwych postaw społecznych wobec osób z zaburzeniami psychicznymi

- podejmowanie działań zapobiegawczych w zakresie ochrony zdrowia psychicznego gł. wobec dzieci i młodzieży, osób starszych i osób znajdujących się w sytuacjach stwarzających zagrożenie dla zdrowia psychicznego

 Rada ds. Promocji Zdrowia Psychicznego (1997)

 zagadnienia promocji zdrowia psychicznego wprowadzone do programów dydaktycznych i wychowawczych szkół

2. zapewnienie osobom z zaburzeniami

psychicznymi wielostronnej i powszechnie dostępnej opieki zdrowotnej i innych form pomocy niezbędnych do życia w środowisku rodzinnym i społecznym;

- POZ, PZP, pomoc doraźna, dzienna, środowiskowa, szpitalna, DPS;

- nauczanie i postępowanie rewalidacyjno- wychowawcze dla dzieci i młodzieży

upośledzonej umysłowo;

- środowiskowe domy samopomocy, usługi

opiekuńcze.



ochrona praw obywatelskich osób z

zaburzeniami psychicznymi oraz zapewnienie

praw obywatelskich pacjentom poddawanym

przymusowemu postępowaniu.



Ustawa składa się z siedmiu rozdziałów:

1.

Przepisy ogólne.

2.

Badanie, leczenie, rehabilitacja oraz opieka i pomoc.

3.

Postępowanie lecznicze.

4.

Przyjęcie do domu pomocy społecznej.

5.

Postępowanie przed sądem opiekuńczym.

6.

Ochrona tajemnicy.

7.

Przepisy karne, zmiany w przepisach

obowiązujących oraz przepisy przejściowe i końcowe.



ZGODA – swobodnie wyrażony wybór czy decyzja osoby z zaburzeniami psychicznymi, niezależnie od stanu zdrowia psychicznego, rzeczywiście zdolnej do zrozumienia

przekazywanej w dostępny sposób informacji o celu przyjęcia do szpitala psychiatrycznego, jej stanie zdrowia, proponowanych czynnościach

diagnostycznych i leczniczych oraz dających się przewidzieć skutkach tych działań lub ich

zaniechania.



Świadectwo o stanie zdrowia osoby z zaburzeniami psychicznymi, opinię lub skierowanie do innego lekarza lub

psychologa albo zakładu opieki zdrowotnej lekarz może wydać wyłącznie na podstawie uprzedniego osobistego zbadania tej

osoby. Skierowanie do Szpitala

psychiatrycznego wydawane jest w dniu

badania, a jego ważność wygasa po 14

dniach.

Zasada najmniejszej uciążliwości a przymus

Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego z dnia 19.08.1994 ( DzU 1994 nr 111, poz.535)

• Zgodnie z art.12 lekarza obowiązuje tzw. zasada najmniejszej uciążliwości dla pacjenta. Jednak gdy osoba z zaburzeniami psychicznymi dopuszcza się zamachu przeciwko życiu lub zdrowiu własnemu, czyli usiłuje popełnić samobójstwo, dokonuje samouszkodzenia, można wobec niej zastosować przymus bezpośredni (art. 18)

• W przypadku, kiedy pacjent w chwili targnięcia się na swoje życie był niepoczytalny, względnie po

próbie był nieprzytomny na lekarzu jako

„gwarancie” spoczywa obowiązek udzielenia

pomocy lekarskiej.

Rzecznik Praw Pacjenta Szpitala

Psychiatrycznego

Historia prac nad stanowiskiem Rzecznika



Koniec lat 90. XXw. - podjęcie starań przez IPiN w Warszawie,



Finansowanie przez IPiN, a następnie prz Ministerstwo Zdrowia łącznie sześciu lat pracy Rzecznika w Szpitalu w Drewnicy k/

Warszawy,



18 stycznia 2006r.- rozstrzygnięcie konkursu na stanowisko Rzecznika na podstawie

znowelizowanej ustawy o ochronie zdrowia

psychicznego.

 Rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie szczegółowego trybu

i sposobu działania Rzecznika Praw Pacjenta Szpitala Psychiatrycznego (Dz. U. Nr 1 16, poz.126.)

.



Od stycznia 2006 r. w drodze konkursu powołani zostali Rzecznicy Praw Pacjenta Szpitala

Psychiatrycznego.



Obecnie wspomnianą funkcję pełni 20 Rzeczników, w 14 województwach, na terenie 38 szpitali

psychiatrycznych



do RPPSzP na początku istnienia wspomnianej

funkcji, w latach 2006- 2008 wpłynęło niespełna 30 tyś skarg



Rzecznicy są pracownikami Biura Rzecznika Praw

Pacjenta powołanego do życia na mocy ustawy z dnia 6 listopada 2008r. o prawach pacjenta i Rzeczniku

Praw Pacjenta (Dz. U. nr 52 poz. 417,



1) posiada wykształcenie wyższe,

2) posiada wiedzę na temat praw i wolności

człowieka, w szczególności osoby z zaburzeniami psychicznymi,

3) posiada doświadczenie w pracy z osobami z zaburzeniami psychicznymi,

4) jest obywatelem Polski,

5) korzysta z pełni praw publicznych,

6) nie była karana za przestępstwo popełnione z winy umyślnej,

7) cieszy się nieposzlakowaną opinią.



w jakikolwiek sposób będąca

świadczeniodawcą- udziela świadczeń zdrowotnych w ramach wykonywanej

działalności gospodarczej- art.. 5 ust. 41 ustawy o świadczeniach,



w jakikolwiek formalny sposób związana z NFZ-em,

( pracownik NFZ-u, członek Rady NFZ),



będąca pracownikiem, udziałowcem firmy związanej z rynkiem usług medycznych, produktów farmaceutycznych,(

pracownik/ właściciel apteki, hurtowni

farmaceutycznej itd.)



pomoc w dochodzeniu praw w zakresie

przyjęcia, pobytu, leczenia i wypisu ze szpitala,



rozpatrywanie skarg wniosków, zapytań,



współpraca z rodziną, opiekunem prawnym i faktycznym,



działalność informacyjno- edukacyjna,



z własnej inicjatywy - ocena przestrzegania praw pacjentów, w szczególności w odniesieniu do

pacjentów:

1) przyjętych do szpitala psychiatrycznego bez zgody;

2) wobec których zastosowano przymus bezpośredni;

3) niezdolnych do wyrażenia zgody lub stosunku do przyjęcia albo leczenia;

4) przebywających w szpitalu psychiatrycznym

na mocy orzeczenia sądowego o zastosowaniu

środka zabezpieczającego.

 wkracza w konflikt, stara się zrozumieć jego przyczynę.

 Prowadzi negocjacje zawierającą elementy mediacji,

 stosuje pewne procedury mediacyjne. Może np

- stać na straży odpowiedniego, kulturalnego przebiegu rozmowy,

- ustanowić swoisty kontrakt, którego lekarze i pacjenci będą przestrzegać (rozmowa ma być kulturalna, bez

używania wulgaryzmów, bez przerywania sobie )

-stworzyć. „złoty most”, a więc płaszczyznę, na której będzie prawdopodobne uzyskanie porozumienia (ustalenie zakładanego terminu opuszczenia części obserwacyjnej lub pierwszej przepustki, ustalenie terminu rozmów z

lekarzem, zaproponowanie kontaktu z ordynatorem itd.).

- przyjąć postawę aktywnego słuchania, objawiającą się w:

przybraniu np. pochylonej postawy ciała skierowanego w stronę rozmówcy (otwarta postawa bez skrzyżowanych rąk i nów), patrzenie na rozmówcę, zachęcanie do

sformułowania wypowiedzi, stosowanie ilustratorów i regulatorów, parafrazowanie usłyszanych wypowiedzi, zadawanie pytań pomocniczych oraz podsumowywanie wypowiedz.



Postawa aktywnego słuchania,



Relacja terapeutyczna,

okazanie pacjentowi empatii, wzbudzenie do siebie zaufania. wypracowanie u pacjenta

poczucia nadziei, zachęcenie pacjenta do odpowiedzialnego poddania się leczeniu,



ma za zadanie ukazywać stałą relację pomiędzy przepisami prawa, a powrotem do zdrowia.

Unikanie zachowań agresywnych, świadome i regularne przyjmowanie leków, regularne branie udziału w zajęciach, a więc wypełnianie zapisów

„wewnątrzszpitalnego prawa” w sposób

ewidentny przyczynia się do poprawy zdrowia

pacjenta



Art.. 5 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego



przymusie bezpośrednim, bez wskazania środka

przymusu bezpośredniego, należy przez to rozumieć:



a) przytrzymanie - doraźne, krótkotrwałe

unieruchomienie osoby z użyciem siły fizycznej,



b) przymusowe zastosowanie leków - doraźne lub przewidziane w planie postępowania leczniczego wprowadzenie leków do organizmu osoby - bez jej zgody,



c) unieruchomienie - obezwładnienie osoby z użyciem pasów, uchwytów, prześcieradeł, kaftana bezpieczeństwa lub innych urządzeń technicznych,



d) izolację - umieszczenie osoby, pojedynczo, w zamkniętym i odpowiednio przystosowanym

pomieszczeniu.

Art. 18 ustawy o o.z.p.

 Art. 18. 1. Przymus bezpośredni wobec osób z

zaburzeniami psychicznymi, przy wykonywaniu czynności przewidzianych w niniejszej ustawie, można stosować tylko wtedy, gdy przepis niniejszej ustawy do tego

upoważnia albo osoby te:

 1) dopuszczają się zamachu przeciwko:

 a) życiu lub zdrowiu własnemu lub innej osoby lub

 b) bezpieczeństwu powszechnemu, lub

 2) w sposób gwałtowny niszczą lub uszkadzają przedmioty znajdujące się w ich otoczeniu, lub

 3) poważnie zakłócają lub uniemożliwiają

funkcjonowanie zakładu psychiatrycznej opieki zdrowotnej lub jednostki organizacyjnej pomocy społecznej.

Art. 18 ustawy o o.z.p.

. O zastosowaniu przymusu bezpośredniego decyduje lekarz, który określa rodzaj zastosowanego środka przymusu oraz osobiście nadzoruje jego wykonanie. W szpitalach psychiatrycznych, jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej oraz w trakcie wykonywania czynności, o których mowa w art. 21 ust. 3 oraz art. 46a ust. 3, jeżeli nie jest możliwe uzyskanie natychmiastowej decyzji lekarza, o zastosowaniu przymusu bezpośredniego decyduje i nadzoruje osobiście jego wykonanie

pielęgniarka, która jest obowiązana niezwłocznie zawiadomić o tym lekarza. Każdy przypadek zastosowania przymusu bezpośredniego i uprzedzenia o możliwości jego zastosowania odnotowuje się w dokumentacji medycznej.

6. Zastosowanie przymusu bezpośredniego wobec osoby, o której mowa w ust. 1 pkt 1 i 2, polega na przytrzymaniu, przymusowym podaniu leków, unieruchomieniu lub izolacji, a wobec osoby, o której mowa w ust. 1 pkt 3 - na przytrzymaniu lub przymusowym podaniu leku.

8. Przed zastosowaniem przymusu bezpośredniego uprzedza się o tym osobę, wobec której środek ten ma być podjęty. Przy wyborze środka przymusu należy wybierać środek możliwie dla tej osoby najmniej uciążliwy, a przy stosowaniu przymusu należy zachować szczególną ostrożność i dbałość o dobro tej osoby.

Na podstawie art. 18 ust. 11 ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego

§ 1. Rozporządzenie określa sposób: 1) stosowania przymusu

bezpośredniego wobec osoby z zaburzeniami psychicznymi; 2) dokumentowania zastosowania przymusu bezpośredniego; 3) dokonywania oceny zasadności zastosowania przymusu

bezpośredniego.

§ 2. Zastosowanie przymusu bezpośredniego może nastąpić z użyciem więcej niż jednego środka spośród wymienionych w art. 3 pkt 6

ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego, zwanej dalej „ustawą”.

§ 3. Przymus bezpośredni może trwać tylko do czasu ustania przyczyn jego zastosowania.

§ 4. 1. Lekarz zleca zastosowanie przymusu bezpośredniego w formie unieruchomienia lub izolacji na czas nie dłuższy niż 4 godziny.



4. Lekarz, po osobistym badaniu osoby z zaburzeniami psychicznymi, może przedłużyć stosowanie przymusu

bezpośredniego w formie unieruchomienia lub izolacji na następne dwa okresy nie dłuższe niż 6-godzinne.



5. Po dwukrotnym przedłużeniu przez lekarza stosowania przymusu bezpośredniego w formie unieruchomienia lub izolacji dalsze przedłużenie stosowania tych środków

przymusu bezpośredniego na kolejne okresy nie dłuższe niż 6- godzinne jest dopuszczalne wyłącznie po każdorazowym

osobistym badaniu osoby z zaburzeniami psychicznymi oraz uzyskaniu opinii innego lekarza będącego lekarzem

psychiatrą.



6. Po upływie 24 godzin stosowania przymusu bezpośredniego w formie unieruchomienia lub izolacji w przypadku, o którym mowa w ust. 5, lekarz powiadamia również ordynatora

(lekarza kierującego oddziałem albo jednostką lub komórką

organizacyjną, w której zastosowano przymus bezpośredni).

Przykład A 13letnia Ania została przyjęta do szpitala psych. z powodu nieustannie nawracających ataków agresji oraz autoagresji. Pacjentka na stałe przebywała w DPSie, w którym w ostatnim czasie wykazywała takie zachowania, jak: uderzanie głową w ścianę, gryzienie (do krwi ramion), uderzanie innych pensjonariuszy. Z pacjentką nie ma kontaktu werbalnego, nie potrafi samodzielnie chodzić. Przez dwa pierwsze tygodnie pobytu wobec pacjentki stosowany był przymus w postaci unieruchomienia. Próbowano odbezpieczyć pacjentkę, sadzano ją unieruchomioną w fotelu, którego drewniane części były osłonięte poduszkami. Pacjentka sama domagała się założenia jej kaftana bezpieczeństwa w chwili gdy szła spać. W taki sposób funkcjonowała w ośrodku.

Pacjentka sama domagała się założenia jej kaftanu bezpieczeństwa w chwili gdy szła spać. W taki sposób funkcjonowała w ośrodku (bez kaftanu dotkliwie gryzła swoje ramiona, biła się pięścią po twarzy). Ponadto pacjentka często miała zakładany na głowę kast dostarczony z ośrodka, który uniemożliwiał powstanie obrażeń w okolicach głowy (powstałych po uderzeniach o ścianę lub barierę łózka),

Przykład B

 Decyzją sądu opiekuńczego skierowaną do lekarzy oddziału psychiatrii dziecięcej nakazano by nie zakładać za każdym razem nowej karty zastosowania przymusu bezpośredniego wobec Olka, mającego lat 8.

Z racji na występowanie silnych zachowań agresywnych oraz autoagresywnych wobec Olka stosowany był przymus przez większość jego pobytu w szpitau. Pacjent

nieoczekiwanie bił innych pacjentów pięścią, podbiegał do kontaktu i po jego wyrwaniu wkładał ręce w miejsce

znajdowania się kabli, niszczył pomieszczenia szpitalne, smarując ściany kałem.

Badanie psychiatryczne osoby bez jej zgody

Zgodnie z art. 21 ustawy „osoba, której zachowanie wskazuje na to, że z powodu zaburzeń psychicznych może zagrażać bezpośrednio własnemu życiu albo życiu lub zdrowiu innych osób, bądź nie jest zdolna do zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych, może być poddana badaniu psychiatrycznemu również bez jej zgody, a osoba małoletnia lub ubezwłasnowolniona - także bez zgody jej przedstawiciela ustawowego”.

Celem takiego badania jest określenie czy osoba stanowi zagrożenie dla

własnego życia lub dla innych, przejawia zaburzenia psychiczne i czy wymagana jest hospitalizacja

 Badanie takie może przeprowadzić lekarz psychiatra lub inny lekarz, w tym również podstawowej opieki zdrowotnej.

W razie potrzeby może on zarządzić przewiezienie badanego do szpitala z zastosowaniem przymusu bezpośredniego w obecności lekarza lub ratownika medycznego

 Istotne jest to, aby takie badanie wraz z uzasadnieniem odnotować w dokumentacji medycznej.

1.

Przyjęcie osoby z zaburzeniami psychicznymi do szpitala psychiatrycznego następuje za jej pisemną zgodą na

podstawie ważnego skierowania do szpitala, jeżeli lekarz wyznaczony do tej czynności, po osobistym zbadaniu tej osoby, stwierdzi wskazania do przyjęcia.

1a. W nagłych przypadkach, w szczególności w przypadku braku możliwości uzyskania pomocy lekarskiej przed zgłoszeniem się do szpitala, osoba z zaburzeniami psychicznymi może być przyjęta do szpitala

psychiatrycznego, za jej pisemną zgodą, bez skierowania,

o którym mowa w ust. 1.

2. Przyjęcie do szpitala psychiatrycznego osoby chorej psychicznie lub osoby upośledzonej umysłowo niezdolnej do wyrażenia zgody lub stosunku do przyjęcia do szpitala psychiatrycznego i leczenia następuje po uzyskaniu zgody sądu opiekuńczego właściwego ze względu na miejsce zamieszkania tej osoby.

2a. W przypadkach nagłych osoba, o której mowa w ust. 2, może być przyjęta do szpitala psychiatrycznego bez wcześniejszego uzyskania zgody sądu opiekuńczego. W takim przypadku lekarz przyjmujący tę osobę ma obowiązek, o ile to możliwe,

zasięgnięcia pisemnej opinii innego lekarza, w miarę możliwości psychiatry, albo pisemnej opinii psychologa.

2b. W przypadkach, o których mowa w ust. 2a, kierownik szpitala psychiatrycznego zawiadamia niezwłocznie sąd opiekuńczy

właściwy ze względu na siedzibę szpitala, w celu uzyskania zgody

sądu na pobyt tej osoby w szpitalu. W zawiadomieniu kierownik

szpitala psychiatrycznego wskazuje okoliczności uzasadniające

przyjęcie.

3. Przyjęcie do szpitala psychiatrycznego osoby małoletniej lub ubezwłasnowolnionej całkowicie następuje za pisemną zgodą jej przedstawiciela ustawowego.

4. Jeżeli przyjęcie do szpitala dotyczy osoby małoletniej powyżej 16 roku życia lub osoby pełnoletniej całkowicie ubezwłasnowolnionej, zdolnej do wyrażenia zgody, jest

wymagane również uzyskanie zgody tej osoby na przyjęcie.

W przypadku sprzecznych oświadczeń w sprawie przyjęcia do szpitala psychiatrycznego tej osoby i jej przedstawiciela ustawowego, zgodę na przyjęcie do szpitala wyraża sąd

opiekuńczy właściwy ze względu na miejsce zamieszkania

tej osoby.

 Osoba chora psychicznie może być przyjęta do szpitala

psychiatrycznego bez zgody wymaganej w art. 22 tylko wtedy, gdy jej dotychczasowe zachowanie wskazuje na to, że z powodu tej choroby zagraża bezpośrednio własnemu życiu albo życiu lub zdrowiu innych osób.

 2. O przyjęciu do szpitala osoby, o której mowa w ust. 1,

postanawia lekarz wyznaczony do tej czynności po osobistym jej zbadaniu i zasięgnięciu w miarę możliwości opinii drugiego

lekarza psychiatry albo psychologa.

 3. Lekarz, o którym mowa w ust. 2, jest obowiązany wyjaśnić choremu przyczyny przyjęcia do szpitala bez zgody i

poinformować go o jego prawach.

 4. Przyjęcie do szpitala, o którym mowa w ust. 1, wymaga

zatwierdzenia przez ordynatora (lekarza kierującego oddziałem) w ciągu 48 godzin od chwili przyjęcia. Kierownik szpitala

zawiadamia o powyższym sąd opiekuńczy miejsca siedziby szpitala w ciągu 72 godzin od chwili przyjęcia.

 5. Czynności, o których mowa w ust. 2, 3 i 4, odnotowuje się w dokumentacji medycznej.

 Art. 24. 1. Osoba, której dotychczasowe zachowanie wskazuje na to, że z powodu zaburzeń psychicznych zagraża bezpośrednio swojemu życiu albo życiu lub

zdrowiu innych osób, a zachodzą wątpliwości, czy jest ona chora psychicznie, może być przyjęta bez zgody

wymaganej w art. 22 do szpitala w celu wyjaśnienia tych wątpliwości.

2. Pobyt w szpitalu, o którym mowa w ust. 1, nie może trwać dłużej niż 10 dni.

3. Do przyjęcia do szpitala, o którym mowa w ust. 1,

stosuje się zasady i tryb postępowania określony w art. 23.

 Art.. 29.

Rodzina (opiekun faktyczny )>> lekarz PZP>>wniosek do sądu opiekuńczego >>badanie przez biegłego psychiatrę>>

postanowienie sądu



Przykład 1

W trakcie leczenia szpitalnego pacjenta

przyjętego do szpitala w trybie art. 24 ustawy o o.z.p., u ww. osoby wystąpiły niezwykle silne zachowania agresywne. Pacjent atakował

personel, wyważył drzwi. Personel podał pacjentowi standardowe preparaty

uspokajające, które niestety nie zadziałały. W wyniku utrzymywania się pobudzonego

zachowania pacjenta zdecydowano się na podanie pacjentowi preparatu

przeciwpsychotycznego depot- środek

farmaceutyczny działający od 2 do 4 tygodni.



Przykład 2

Do szpitala psychiatrycznego został przyjęty pacjent w ciężkim stanie psychotycznym.

Pacjent deklarował chęci dokonania morderstwa.

W trakcie badania przyznał się do potrójnego morderstwa dokonanego na terenie DPSu, w

którym mieszka (dokładnie opisał osoby zmarłe, działania, które podjął, ułożenie zwłok) .

Pacjent utrzymywał, iż w dalszym ciągu będzie

odejmował podobne działania, także na terenie

oddziału.

 Przykład 3

Pan Jan został przyjęty do szpitala na podst. art..29 ustawy o o.z.p.

Wnioskodawcą w sprawie była żona pacjenta, z którą mieszka razem w domu. Pan Jan od dłuższego czasu leczy się psychiatrycznie.

Zdiagnozowano u niego zespół paranoidalny. Podstawą do wniesienia sprawy do sądu było natarczywe zachowanie, jakie Pan Jan kierował w stosunku do koleżanki swojej córki. Żona w trakcie rozmowy z lekarzem w PZP powiadomiła go, iż mąż nieustannie nachodzi koleżankę córki

próbując ją, jak sam stwierdził uleczyć (pacjent nie jest lekarzem). Jego wizyty pod domem wspomnianej osoby były coraz częste. Choć pacjent nie wykazywał zachowań stricte agresywnych to jednak jego częstsza obecność pod domem wspomnianej osoby, nawoływanie jej oraz

okazjonalne kierowanie w jej stronę obraźliwych sformułowań

kilkakrotnie wywoływało silne konflikty z braćmi w/w kobiety. Pan Jan w trakcie rozmówi z lekarzami z PZP oraz ze szpitala stwierdził, iż nie widzi nic złego w swoim zachowaniu, a podejmowane przez niego działania wynikają z jego dobrego serca. Decyzją sądu opiekuńczego pacjent został umieszczony przymusowo w szpitalu psychiatrycznym.

Pacjent został przyjęty do szpitala po dwóch latach od wydania postanowienia.



Przypadek 4



W trakcie badania pani Joanny przyjętej do szpitala za własną zgodą pacjentka

powiadomiła lekarzy, iż zamierza wypisać się ze szpitala. Twierdzi, iż nie podoba jej się

leczenie, jednocześnie zaznacza, iż w dalszym ciągu występują u niej myśli o charterze

samobójczym, Stwierdziła, iż leczenie nic jej nie dało i rozważa chęć popełnienia

samobójstwa. Lekarze w trakcie hospitalizacji

trwającej kilka tygodni nie zdiagnozowali u

pacjentki choroby psychicznej, ale silne ,

utrwalone zaburzenia osobowości.

Art. 50. 1. Osoby wykonujące czynności wynikające z niniejszej ustawy są obowiązane do zachowania w tajemnicy wszystkiego, o czym powezmą

wiadomość w związku z wykonywaniem tych czynności, stosownie do odrębnych przepisów, a nadto z zachowaniem przepisów niniejszego rozdziału.

2. Od obowiązku zachowania tajemnicy osoba wymieniona w ust. 1 jest zwolniona w stosunku do:

1) lekarza sprawującego opiekę nad osobą z zaburzeniami psychicznymi, 2) właściwych organów administracji rządowej lub samorządowej co do

okoliczności, których ujawnienie jest niezbędne do wykonywania zadań z zakresu pomocy społecznej,

3) osób współuczestniczących w wykonywaniu czynności w ramach pomocy społecznej, w zakresie, w jakim to jest niezbędne,

4) służb ochrony państwa i ich upoważnionych pisemnie funkcjonariuszy lub żołnierzy w zakresie niezbędnym do przeprowadzenia postępowania

sprawdzającego na podstawie przepisów o ochronie informacji niejawnych.

Art. 51. W dokumentacji dotyczącej badań lub przebiegu leczenia osoby, wobec której podjęto czynności wynikające z niniejszej ustawy, nie utrwala się oświadczeń obejmujących przyznanie się do popełnienia czynu zabronionego pod groźbą kary. Zasadę tę stosuje się również do dokumentacji dotyczącej badań przeprowadzonych na żądanie

uprawnionego organu.

Art. 52. 1. Nie wolno przesłuchiwać osób obowiązanych do zachowania tajemnicy, stosownie do przepisów niniejszego rozdziału, jako

świadków na okoliczność wypowiedzi osoby, wobec której podjęto czynności wynikające z niniejszej ustawy, co do popełnienia przez nią czynu zabronionego pod groźbą kary.

2. Zakaz określony w ust. 1 stosuje się odpowiednio do lekarzy wykonujących czynności biegłego.



Najczęściej biegli powoływani są w:



- procesach karnych



- procesach cywilnych



- związku z orzecznictwem inwalidzkim i rentowym



„ .. w celu wydania opinii o stanie zdrowia psychicznego oskarżonego – sąd, a w postępowaniu

przygotowawczym – prokurator, powołuje co najmniej 2 biegłych lekarzy psychiatrów.”



„.. opinia psychiatrów powinna zawierać stwierdzenia dotyczące zarówno poczytalności oskarżonego w

chwili popełnienia czynu, jak i jego aktualnego stanu

zdrowia psychicznego oraz zdolności do udziału w

postępowaniu , a w razie potrzeby co do okoliczności

wymienionych w art. 93 kk.”



Określenie poczytalności



Ewentualne środki zabezpieczające



Badanie ofiar czynów przeciwko zdrowiu (ciężki uszczerbek na zdrowiu…)



Badanie ofiar czynów przeciwko wolności seksualnej

i obyczajności



Badanie zdolności stawania przed sądem lub możliwości odbywania kary



Badanie alkoholików naruszających przepisy ustawy

o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu

alkoholizmowi



POCZYTALNOŚĆ

- pojęcie prawno-psychologiczne oznaczające zdolność rozpoznawania znaczenia czynu

karalnego i zdolność kierowania postępowaniem.



NIEPOCZYTALNOŚĆ

- zaprzeczenie poczytalności



choroby psychiczne ( z wyjątkiem remisji w chorobach afektywnych);



głębokie upośledzenie umysłowe;



zespoły otępienne;



zaburzenia świadomości, upojenie patologiczne,

afekt patologiczny.



upośledzenie umysłowe;



niektóre zespoły psychoorganiczne;



osoby uzależnione o cechach degradacji;



niektóre niezwykłe formy upojenia;



niektóre głęboko wyrażone zaburzenia

osobowości i dewiacje seksualne, jeśli czyn jest

ich wynikiem.

Art.1. §1. Odpowiedzialności karnej podlega tylko ten, kto

popełnia czyn zabroniony pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia.

Art. 31



§1. Nie popełnia przestępstwa, kto, z powodu choroby

psychicznej, upośledzenia umysłowego lub innego zakłócenia czynności psychicznych, nie mógł w czasie czynu rozpoznać jego znaczenia i pokierować swoim postępowaniem.



§2. Jeżeli w czasie popełniania przestępstwa zdolność

rozpoznania znaczenia czynu lub kierowania postępowaniem były w znacznym stopniu ograniczone, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.



§3. Przepisów § 1 i 2 nie stosuje się, gdy sprawca wprawił się w stan nietrzeźwości lub odurzenia powodujący

wyłączenie lub ograniczenie poczytalności, które

przewidywał lub mógł przewidzieć.



Sprawcy czynów karalnych w stanie niepoczytalności lub zmniejszonej poczytalności mogą być umieszczeni

w zamkniętym zakładzie (w tym w oddziale psychiatrycznym).



Celem internacji jest:

- zapobieżenie ponownemu popełnieniu przez nich czynu zabronionego, związanego z zaburzeniami psychicznymi,

upośledzeniem umysłowym lub uzależnieniem od alkoholu albo innego środka odurzającego;

- leczenie i rehabilitacja.



Z tego powodu czasu pobytu w zakładzie nie określa się

z góry – sąd orzeka zwolnienie sprawcy, jeśli jego dalsze

pozostanie w zakładzie nie jest konieczne.

 Ubezwłasnowolnienie to pozbawienie osoby fizycznej zdolności do czynności prawnej całkowicie lub częściowo. Jego podstawą jest orzeczenie sądu.

 Ubezwłasnowolniona całkowicie może być osoba, która ukończyła 13 lat, jeżeli wskutek choroby psychicznej, niedorozwoju

umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w

szczególności pijaństwa lub narkomanii, nie jest w stanie kierować swym postępowaniem.

 Te same powody mogą być przyczyną ubezwłasnowolnienia

częściowego osoby pełnoletniej, jeżeli stan tej osoby nie uzasadnia ubezwłasnowolnienia całkowitego, lecz gdy istnieje potrzeba

pomocy do prowadzenia jej spraw. Ubezwłasnowolniony częściowo ma ograniczoną zdolność do czynności prawny

Źródło: E. Wereszczyńska, Praktyczna encyklopedia prawa

Art. 8. § 1. Każdy człowiek od chwili urodzenia ma zdolność prawną (zdolność do bycia podmiotem praw i obowiązków prawnych).

Art. 10. § 1. Pełnoletnim jest, kto ukończył lat osiemnaście.

§ 2. Przez zawarcie małżeństwa małoletni uzyskuje pełnoletność.

Nie traci jej w razie unieważnienia małżeństwa.

Art. 11. Pełną zdolność do czynności prawnych nabywa się z chwilą uzyskania pełnoletności.

Art. 12. Nie mają zdolności do czynności prawnych osoby, które nie ukończyły lat trzynastu, oraz osoby ubezwłasnowolnione całkowicie.

Art. 13. § 1. Osoba, która ukończyła lat trzynaście, może być ubezwłasnowolniona całkowicie, jeżeli wskutek

choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności pijaństwa lub narkomanii, nie jest w stanie kierować swym postępowaniem.

§ 2. Dla ubezwłasnowolnionego całkowicie ustanawia się opiekę, chyba że pozostaje on jeszcze pod władzą rodzicielską.

Art. 14. § 1. Czynność prawna dokonana przez osobę, która nie ma zdolności do czynności prawnych, jest nieważna.

§ 2. Jednakże gdy osoba niezdolna do czynności prawnych zawarła umowę należącą do umów powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia

codziennego, umowa taka staje się ważna z chwilą jej wykonania, chyba że pociąga za sobą rażące pokrzywdzenie osoby niezdolnej do czynności prawnych.

Art. 15. Ograniczoną zdolność do czynności prawnych mają małoletni, którzy ukończyli lat trzynaście, oraz osoby ubezwłasnowolnione częściowo.

Art. 16. § 1. Osoba pełnoletnia może być ubezwłasnowolniona częściowo z powodu choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego

rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności pijaństwa lub narkomanii, jeżeli stan tej osoby nie uzasadnia ubezwłasnowolnienia całkowitego, lecz potrzebna jest pomoc do prowadzenia jej spraw.

§ 2. Dla osoby ubezwłasnowolnionej częściowo ustanawia się kuratelę.

Art. 17. Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, do ważności czynności prawnej, przez którą osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych zaciąga zobowiązanie lub rozporządza swoim prawem, potrzebna jest zgoda jej przedstawiciela ustawowego.

Art. 20. Osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych może bez zgody przedstawiciela ustawowego zawierać umowy należące do umów powszechnie zawieranych w drobnych

bieżących sprawach życia codziennego.

Art. 21. Osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych może bez zgody przedstawiciela ustawowego rozporządzać swoim zarobkiem, chyba że sąd opiekuńczy z ważnych powodów inaczej postanowi.



Wniosek o ubezwłasnowolnienie może zgłosić małżonek osoby, której dotyczy wniosek

o ubezwłasnowolnienie,

jej krewni w linii prostej oraz rodzeństwo, jej przedstawiciel ustawowy,

prokurator.



Osobę, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie, należy wysłuchać niezwłocznie po wszczęciu postępowania. Wysłuchanie powinno odbyć się w obecności biegłego psychologa oraz - w

zależności od stanu zdrowia osoby, która ma być wysłuchana - biegłego lekarza psychiatry lub neurologa.



Sąd może z urzędu uchylić orzeczenie

o ubezwłasnowolnieniu, gdy ustaną przyczyny,

dla których je orzeczono.



Częściowa lub całkowita niezdolność do pracy z powodu choroby psychicznej;



Przyznanie renty;



Określenie związku przyczynowego między:

wypadkiem a inwalidztwem psychiatrycznym;

szkodliwymi warunkami pracy; służbą wojskową;

pobytem w więzieniu i obozie koncentracyjnym

itp



U. to śmierć cywilna,



U. pozbawia wszelkich praw,



U. = przymusowa hospitalizacja psychiatryczna,



U. oznacza, iż opiekun przejmuję w całości majątek

osoby ubezwłasnowolnionej,



Czy osoba ubezwłasnowolniona posiada prawa pacjenta?



W jaki sposób prawa osoby ubezwłasnowolnionej mogą być naruszane?



Z czyjej strony owe naruszenia mogą wystąpić?



Kto w sposób realny może upomnieć się o prawa osoby ubezwłasnowolnionej?



Czy ubezwłasnowolnienie w obecnym stanie prawnym istotnie służy interesom osoby

ubezwłasnowolnionej?



Prawo do:

1. poszanowania godności oraz intymności,

2. tego by kierowane wobec niej postępowanie terapeutyczne posiadało charakter, jak najmniej uciążliwy,

3. do wyrażenia zgody/ sprzeciwu na przyjęcie do szpitala, w chwili, w której to osoba

ubezwłasnowolniona posiada zdolność do wyrażenia zgody,

4. dostępu do posług duszpasterskich,



5 „świadczeń zdrowotnych odpowiadających wymaganiom aktualnej wiedzy medycznej”.

6. informacji przekazanej „w zakresie i formie potrzebnej do prawidłowego przebiegu procesu diagnostycznego lub terapeutycznego”.

7. „do porozumiewania się bez ograniczeń z rodziną i innymi osobami; korespondencja takiej osoby nie podlega kontroli”,

8. „umierania w spokoju i godności”,



W jednym ze szpitali w centralnej Polsce podjęta została sprawa pacjentki, która została

ubezwłasnowolniona w sposób całkowity. Na opiekuna ww. osoby wyznaczono jej syna, który na stałe mieszkał w Stanach Zjednoczonych. Osoba ta przebywała na stale w DPSie bez jakiegokolwiek faktycznego wsparcia ze

strony syna. Syn wspomnianej osoby nie podejmował regularnych działań opiekuńczych wobec mamy.



W tym samym mieście do szpitala przywieziono

pacjenta ubezwłasnowolnionego całkowicie z powodu zaburzeń afektywnych dwubiegunowych oraz z racji na brak podejmowania terapii związanej z

uzależnieniem od alkoholu. Jako opiekuna prawnego wyznaczono, małżonkę pacjenta, również

uzależnioną od alkoholu.



Propagowanie idei kuratora osoby niepełnosprawnej,



wprowadzenie modelu wspieranego podejmowania decyzji- dana osoba powinna posiadać prawo by uzyskać pomoc w załatwienia konkretnej sprawy, bez niebezpieczeństwa utraty własnych praw,



Edukacja przedstawicieli zawodów prawniczych w zakresie: psychiatrii oraz psychologii,



Rozwój ruchu selfadwokatów,