opracowany w ramach projektu
„Tworzenie programów nauczania oraz scenariuszy lekcji i zajęć wchodzących w skład zestawów narzędzi edukacyjnych wspierających proces kształcenia ogólnego w zakresie kompetencji kluczowych uczniów niezbędnych do poruszania się na rynku pracy”
dofinansowanego ze środków Funduszy Europejskich w ramach
Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój, 2.10 Wysoka jakość systemu oświaty.
WarszaWa 2019
GDZIE MIESZKAJĄ LICZBY?
SCENARIUSZ LEKCJI
Program edukacji wczesnoszkolnej w szkole podstawowej
RENATA
PASYMOWSKA
mgr Jadwiga Iwanowska
Agnieszka Ratajczak-Mucharska mgr Urszula Borowska
Redakcja językowa i korekta – Editio Projekt graficzny i projekt okładki – Editio Skład i redakcja techniczna – Editio Warszawa 2019
Ośrodek Rozwoju Edukacji Aleje Ujazdowskie 28 00-478 Warszawa www.ore.edu.pl
Publikacja jest rozpowszechniana na zasadach wolnej licencji Creative Commons – Użycie niekomercyjne 4.0 Polska (CC-BY-NC).
https://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0/deed.pl
3
Czas trwania zajęć:
2 godz. lekcyjne.
Temat:
Gdzie mieszkają liczby?
Cele główne:
uświadomienie uczniom, czym jest oś liczbowa,
wdrożenie dzieci do korzystania z tabeli stu liczb,
rozwijanie spostrzegawczości i logicznego myślenia,
doskonalenie motywacyjnej sfery rozwoju uczniów.
Cele operacyjne – uczeń:
współpracuje w parze, dzieli się spostrzeżeniami, podaje przykłady wykorzystania miarki, tworzy własną miarkę, dokonuje pomiarów, wskazuje liczby w tabeli, naprowadza kolegę na liczbę, porządkuje liczby, odnosi sukces z pomocą kolegi.
Metody:
drama, pracy we współpracy, twórczego działania, wizualizacji, praca z tekstem.
Formy pracy:
grupowa, zespołowa jednolita.
Środki dydaktyczne:
chusta animacyjna, liczby na kartkach papieru, lina, klamerki, spryskiwacz, paski papieru, miarki krawieckie, linijki, tablice stu liczb – wypełnione i puste.
Przebieg zajęć:
1. Zapoznanie z tematem i celami zajęć, określenie NaCoBeZU –
poznanie miejsc zamieszkania liczb, kolejności zajmowania miejsc przez liczby, współdziałanie i wnioskowanie, zaangażowanie w działania.
2. Wprowadzenie uczniów w klimat zajęć. Nauczyciel snuje narrację:
Pewnego dnia w Cyferkowie rozpętała się straszliwa burza, wiatr rozwiał liczby na wszystkie strony świata (uczniowie stoją w kręgu i trzymają w dłoniach chustę animacyjną, potrząsając nią niespokojnie, na jej powierzchni leżą liczby zapisane na kartkach papieru), a deszcz je zmoczył (nauczyciel polewa wszystkich wodą ze spryskiwacza, tak by mieli odczucie padającego deszczu). Królowa je zobaczyła i bardzo się przejęła. Pozbierała wszystkie liczby i zaczęła wieszać je na sznurze (dwóch uczniów trzyma linę, kilku otrzymuje klamerki do bielizny i wiesza mokre liczby tak jak pranie). Gdy liczby wyschły (kilku uczniów delikatnie macha chustą, wytwarzając wiatr)
i nabrały mocy, zaczęły się zastanawiać nad tym, dlaczego wiszą w tym, a nie innym miejscu, dlaczego mają nierówną przestrzeń wokół siebie. W ten sposób rozpętała się kolejna burza, ale już na sznurze, o kolejność i odległości (uczniowie trzymający linę zmieniają się i nowi trzymający delikatnie nią potrząsają, jakby liczby żyły). Królowa przerwała ją szybko wieścią o tym, że sama zadecyduje, gdzie zamieszkają liczby.
Zadała im zadanie, by ustawiły się kolejno od najmniejszej do największej mocy (kilku uczniów porządkuje liczby według usłyszanej zasady). By je pogodzić, wyznaczyła równą przestrzeń między nimi. Zawsze o jej długości zadecyduje jedynka, stając w dowolnej odległości od zera, każda kolejna liczba musi ustawić się tak samo daleko od swoich sąsiadek (kilku uczniów dostosowuje jednostki, a dwóch zmienia trzymających linę).
Tę odległość Królowa nazwała jednostką. Dlaczego to zadanie powierzyła jedynce?
Może dlatego, że jest pierwsza?”
3. Rozmowa w kręgu. Przypomnienie przebiegu historyjki. Wprowadzenie nazwy oś liczbowa dla takiego miejsca zamieszkania liczb, które przypomina miarkę.
Podanie przykładów zastosowania osi liczbowej w codziennym życiu.
4. Praca w parach z wykorzystaniem zdobytych wiadomości. Wspólne konstruowanie osi liczbowej na pasku papieru z wykorzystaniem kolorowych liczb do odmierzania jednostki. Zaznaczenie miejsc zamieszkania liczb.
5. Zabawa w pomiary. Wspólne mierzenie tych samych rzeczy, np. blatów ławek, parapetów, tablic itp. Zwrócenie uwagi na to, że zaczynamy mierzenie od zera.
6. Podsumowanie praktycznych działań. Porównanie wyników pomiarów i jednostek w miarkach, którymi mierzyły dzieci. Wyciągnięcie wniosku na temat jednostek w miarkach codziennego użytku. Podanie informacji na temat nazwy
„centymetr”.
7. Obserwacja miarek mających zastosowanie w codziennym życiu. Zabawy z miarką krawiecką i linijką. Uczniowie pracują w parach i wspierają się.
8. Kontynuacja opowieści. Nauczyciel opowiada dalej, a dzieci siedzą „na widowni”:
„Królowa Matematyka z trudem mogła objąć wzrokiem swoje liczby, więc myślała nad tym, jak sprawić, by »mieć wszystkie liczby na oku«. Wreszcie wpadła
na pomysł. »Wiem! Zamieszkacie w tym bloku (pokazuje tabelę stu liczb), będę miała was na oku. Jeśli się w jednym nie zmieścicie, następny stworzycie«”.
9. Analiza struktury tabeli stu liczb. Uczniowie pracują w parach i prowadzą obserwacje dotyczące miejsca zamieszkania liczb. Dzielenie się wnioskami z pozostałymi parami. Ustalenie, jakie liczby zamieszkają w kolejnych blokach.
10. Zabawa z wypełnioną tabelą stu liczb. Naprowadzanie na konkretną liczbę z użyciem wskazówek: rząd, pion, poziom, wiersz, na skos, w prawo, w lewo, w górę, w dół (dla uczniów ze SPE można zaznaczyć słoneczko i trawkę).
11. Ćwiczenia w parach z pustą tabelą. Zastosowanie wizualizacji – przeniesienia obrazu. Wyjaśniamy dzieciom, że to ta sama tabela, tylko liczby zamknęły drzwi.
5
Kładziemy dzieciom żetony na puste pola i polecamy, by odgadły, jakie liczby tam mieszkają. Ocena koleżeńska podyktowana możliwościami uczniów.
12. Podsumowanie zajęć. Przypomnienie wiadomości na temat mieszkań liczb.
Komentarz metodyczny
Zarówno tabela stu liczb, jak i oś liczbowa mogą służyć dzieciom ze SPE jako pośrednik w wykonywaniu działań matematycznych pod warunkiem, że tabela będzie pusta, a na osi liczbowej zaznaczymy tylko jednostkę i kilka liczb.
