• Nie Znaleziono Wyników

Wpływ kompostów z torfu nizinnego na rozwój roślin

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Wpływ kompostów z torfu nizinnego na rozwój roślin"

Copied!
14
0
0

Pełen tekst

(1)

WPŁYW KOMPOSTÓW Z TORFU NIZINNEGO NA ROZWÓJ ROŚLIN (Zakład Gleboznawstwa U. P. obecnie WSR w Poznaniu)

Gleby zasobne w próchnicę od daw na cenione były przez rolników tak ze względu na w ysoką produktyw ność jak i ze względu na dobre w ła­ sności upraw ne. W k raju naszym w ystępuje wiele gleb ubogich w próch­ nicę. Nawożenie obornikiem czy nawozami zielonymi nie rozwiązuje cał­ kowicie kw astii wzbogacenia gleb w próchnicę z uwagi chociażby na to, że w naszych* w arunkach nawozy te stosunkowo szybko ulegają m ineraliza­ cji (1). W związku ze wzrostem intensyfikacji naszej gospodarki rolnej, większość gospodarstw rolnych odczuwa jeszcze brak naw et i tych na- wożów.

i Wobec tego aktualne jest zagadnienie, czy stosowanie torfów —1 wobec dużej zawartości m aterii organicznej, nieraz stosunkowo dobrze żhum ifikowanej, a jednak więcej odpornej na m ineralizację •— nie przy­ czyniłoby się do wybitniejszego wzbogacenia gleb w próchnicę. F ak t ten tym bardziej zasługuje na rozważanie, że w niektórych okolicach nie brak terenów zasobnych w torf, który stanowi bogate źródła substancji organicznych.

Poza wzbogaceniem gleb w próchnicę, torf możnaby uważać za źró­ dło składników pokarmowych dla roślin. Przeciętny skład chemiczny to r­ fów podaje Górski (2) za Besche’em w poniższej tabeli:

F. TERLIKOWSKI i B. REIMANN

Rodzaj torfu С H O N k,o P -A CaO

Torf wyżynny 57,03 5,79 35,58 1,60 0,08 0,11 0,52

„ przejściowy 57.20 6,61 34,74 1,95 0,10 0,13 1,38

„ nizinny 54,18 5,67 37.27 2,88 0,10 0,16 2,95

Z zestawienia tego widocznym jest, że torf i to przede wszystkim torf nizinny — uważać należy głównie jako źródło azotu, wobec niedużej zasobności w fosfor i potas.

W ykorzystanie więc surowca torfowego i z tego względu jest również nie bez znaczenia.

N ajprostszym sposobem użycia torfu do próchnicowania gleb jest za­ stosowanie masy torfowej, naturalnej. Jak w ykazują liczne doświadcze­ n ia prowadzone w k raju i zagranicą (Górski (2), Lem m erm ann (16),

(2)

Ba-Wpływ komppstów z torfu nizinnego na rozwój roślin 215

■chulin (4), Rozanow i Usienko (5), Scholl i Vavis (6), D rużinin (17), Onosz- ko (18 i inni) oraz prak ty k a rolnicza, stosowanie torfów naturalnych jako środka wzbogacenia gleb w próchnicę, daje w yniki rozbieżne. Obok w y­ ników wielce korzystnego działania na rozwój i plony roślin w wielu w y­ padkach nie zauważono żadnego względnie nieraz w ręcz ujem ny wpływ stosowania torfu naturalnego, na rozwój roślin. Różne działanie torfu n a­

turalnego jako nawozu organicznego W iessmann (19) jest skłonny tłum a­ czyć nawożeniem dodatkowym, a także w arunkam i odczynu gleb.

' Małą efektywność względnie zawodność stosowania torfów n a tu ra l­ nych, tłumaczyć należy przede wszystkim tym, że torf taki bardzo powoli ulega rozkładowi i niezwykle opornie ulega hum ifikacji, zachowując swo­ ją odrębność i m ałą aktywność.

Okazuje się więc, że zamiast stosowania torfu surowego do gleby, należy używać torfów odpowiednio spreparow anych lub skompostowa- nych. Przez kompostowanie torfów, podnosi się ' znacznie ich wartość nawozowa. Wielu autorów (3, 7, 8, 9, 10, 11, 13 i inni) na podstawie do­ świadczeń — a także na podstaw ie prak tyk i rolnej — stwierdzâ, że torfy kompostowane w yw ierają dodatni wpływ ha rozwój i plonowanie roślin.

W ostatnich latach więcej uwagi poświęcono wysycaniu torfów am o­ niakiem. Amoniakowanie torfu prowadzi nieraz do zasorbowania znacz­ niejszych ilości amoniaku. Jak podaje Zusser (14) torf niski nasycony amoniakiem może zawierać 5—6% N ogólnego, a torf wysoki od 11— 17°/«. Według Maksimowa i Grudzińskiego (15), torf o większej zawartości wo­ dy przy nasycaniu amoniakiem gazowym sorbuje go w większej ilości niż ten sam torf mniej uwilgotniony. Tak więc i w ten sposób otrzym ać moż­ na wartościowy nawóz organiczny o znaczniejszej zawartości azotu.

Celefti niniejszej pracy było zbadanie działania na rozwój roślin to r­ fów kompostowych w ciągu jednego roku z dodatkiem niewielkich ilości różnych substancji, ażeby ew entualnie w sposób stosunkowo prosty i nie- kosztowny otrzym ać wartościowy m ateriał organiczny do próchnicowa- nia gleb.

Do kompostowania użyty został tórf nizinny z Chyb pod Poznaniem. Przeprow adzona analiza chemiczna tego torfu wykazała następujący jego skład w suchej masie:

N ogólny k?o P A CaO

w % w % w % w %

Torf nizinny z Chyb 2,23 0,08 0,25 7.59

W tychże Chybach w m aju 1948 roku rozpoczęto kompostowanie. Aby uniknąć wysuszającego działania w iatrów i słońca, stosy komposto­

(3)

216 F. Terlikowski i B. Reimann

we ułożono w m iejscu osłoniętym drzew am i i zacieniowym, gdyż należy­ ta i stała wilgotność m asy kompostowej jest jednym z głównych w arun­ ków otrzym ania dobrego kompostu. Teren przeznaczony na kompostowa­ nie tych torfów był równy, przez co uniknięto zalew ania czy podm yw ania przy silnych opadach.

Kompostowanie przeprowadzono na powierzchni gruntu, układając pryzm y o długości 7 m, szerokości 3 m i wysokości 1,5 m. Stosy układano na w arstw ie chrustu, podkładając każdą 30—40 cm grubą w arstw ą torfu, odpowiednią substancją. W każdym stosie kompostowym w ykonano sze­ reg otworów, umożliwiających dostęp powietrza.

W ten sposób ustawiono siedem stosów:

1) to rf n atu raln y kom postowany bez żadnych dodatków

2) torf + Na2C 0 3 — 6% w stosunku do ilości torfu (w roztworze) 3) torf + azotniak — 3,75% „ „ „ „

4) torf + chwasty — 2% „ „ ,, ,, 5) torf + obornik — 2,5% „ „ „ „ 6) torf + (NH4)2 C 0 3 — 2,5% „ „ „ 7) torf + Na2S i0 3 — 6% „ „ „ „

Dodanie Na2C 0 3, Na2S i0 3 oraz (NH4)2 C 0 3 miało na celu związanie w apnia, a tym sam ym uruchom ienie i uaktyw nienie połączeń próch­ nicznych.

W stosie trzecim dodano azotniak, ażeby zmniejszyć zbyt szeroki sto­ sunek С : N, który w torfach wynosi około 25 :1 (14). Zm niejszenie tego stosunku powoduje energiczniejszą hum ifikację i pow stanie bardziej czynnych połączeń próchnicznych.

W pryźm ie czwartej dodano niedużą ilość świeżych chwastów, które jako m ateriał łatw o rozkładający się, spowodować mogły szybszy prze­ bieg rozkładu masy torfowej.

Podobne znaczenie miało dodanie obornika w stosie piątym , przy czym chodziło tu także o w prowadzenie większych ilości m ikroorganiz­ mów, celem wzmożenia rozkładu i hum ifikacji torfu. W pierwszym stosie kompostowano torf n atu raln y bez jakichkolw iek dodatków.

Kompostowanie trw ało jeden rok. W ciągu tego czasu przerabiano stosy trzykrotnie, a mianowicie w końcu czerwca, w e w rześniu i ostatni raz w listopadzie.

Wiosną roku 1949 przed założeniem doświadczeń, pobrano próbki z poszczególnych kompostów torfowych, w których oznaczono azot całko­ wity, m etodą K jeldahla oraz odczyn.

Pew ną ilość torfu naturalnego, kompostowanego poddano ekstrakcji alkoholem etylowym w przeciągu 4 godzin w aparacie Soxhlet’a. E kstrak­ cję tę przeprowadzono, celem usunięcia z tego torfu takich substancji jak

(4)

Wpływ kompostów z torfu nizinnego na rozwój roślin 217

wosk, żywice itp., których obecność wpływać by mogła konserw ująco i utrudniać rozkład masy torfowej.

W poszczególnych kompostach torfowych, znaleziono następujące w artości pH oraz zawartość azotu całkowitego w %>.

pH % N 1) Torf n atu ra ln y 7,38 2,05 2) 11 + Na2C 0 3 7,66 2,36 3) 11 + azotniak 7,44 2,50 4) 11 + chwasty 6,94 2,21 5) i i + obornik 7,56 2,28 6) 11 + (NH4)2 c o, 7,46 2,57 V) 11 + N ajS i03 7,50 2,09 8) 11 + ekstrahow any 7,18 2,21

J a k z powyższego zestawienia wynika, torf kompostowany z dodat­ kiem w ęglanu amonu zaw iera najwięcej azotu ogólnego. Odczyn poszcze­ gólnych kompostów waha się od pH = 6,94 do 7,66.

Doświadczenia z wyżej podanym i kompostami torfow ym i przepro­ wadzono w hali w egetacyjnej Zakładu Gleboznawstwa U niw ersytetu Po­ znańskiego w Poznaniu na Sołaczu, w wazonach M itscherlicha. Jako gle­ by użyto bezpróchnicznego podglebia szczerku średnio-gliniastego z pola Zakładu Chemii Rolnej U. P. w Poznaniu, z domieszką żw iru (ca 30%).

P rzy nabijaniu wazonów przygotow ana gleba zaw ierała 4,3% wody hygroskopowej, a jej ogólna nasiąkliwość wynosiła 16,0%. Do w ytaro- wanego wazonu dano 4 kg gleby, a resztę gleby w ilości 3,5 kg wymiesza­ no dokładnie z odpowiednimi nawozami.

Jako nawożenie podstawowe w jednej serii doświadczenia zastoso­ wano N. P. K., a w drugiej serii P. K., a więc bez N, ażeby wykazać ewen­ tualne działanie azotu, zaw artego w poszczególnych kompostach to r­ fowych.

Azot dano w form ie soli N aN 0 3 w ilości 0,3 g N n a wazon.

Fosfor dano w formie soli NaH2P 0 4 w ilości 0,5 g P 20 5 na wazon. P otas dano w form ie soli potasowej w ilości 0,5 g K20 n a wazon. Nawozy te dano w formie roztworów przy nabijaniu wazonów. Przygotow ane komposty torfowe stosowano w dawkach 5 i 10 g su­ chej masy n a wazon. Jako roślin doświadczalnych użyto owsa i gor­ czycy.

Wazony nabito dnia 6 m aja 1949 r. Owies wysiano 7 maja, gorczycę 9 maja. W kom binacjach były cztery powtórzenia. Doświadczenia podle­ wano wodą wodociągową na wagę do 60% całkowitej nasiąkliwości.

(5)

218 F. Terlikowski i В. Reimann

r ' Początek wschodów Owsa i gorczycy stwierdzono dnia 15.V:1949 n W czasie w egetacji przeprowadzono pbserwacje, które w ykazały już po 10-ciu dniach lepszy rozwój w serii kom binacji z pełnym nawożeniem NPK. Różnica ta w m iarę w zrostu roślin w ystępow ała coraz w yraźniej. Natom iast nie stwierdzono różnic w poszczególnych kom binacjach kom­ postów torfowych obu serii, a jedynie rośliny na kompoście torfowym ekstrahow anym wykazyw ały w yraźnie lepszy rozwój od pozostałych kom­ binacji, przy czym na dawce 10 g rozwój roślin był na ogół lepszy niż przy 5 g.

Dnia 15 czerwca sprzątnięto gorczycę, a owies 18 lipca. W y n i k i d o ś w i a d c z e n i a z g o r c z y c ą . Plony ogólne gorczycy zestawiono w tablicach I i II.

* T a b l i c a I

Gorczyca — Średni plon z waząnu w g (bez korzeni) - Seria NPK

Ł. p. ‘ Nawożenie Dawka 5 g Dawka 10 g

i Bez torfu 20,2 z b 0,38 20,2 z b 0.38

2 Torf naturalny kompostowy 20,5 z b 0,32 20,2 z b 0,26

3 Torf + Na, CO:i 20,7 z b 0,58 20.3 z h 0,44

4 Torf -)- azotniak 21,2 z b 0,38 22,3 z b 0.17

5 Torf -f- chwasty 21,1 z b 0,33 20,2 z b 0,36

Torf -f- obornik 0 22,1 z b 0,24 22,1 z b 0.24 7 Torf - f (MH4), CO, 21,7 z b 0,41 22,2 z b 0,08

8 Torf + Na, SiO, 20,3 z b 0,17 20,8 z b 0,05

Jak w ykazują tablice I i II plony ogólne w serii kom binacji przy peł­ nym nawożeniu podstaw ow ym (NPK) — ogólnie rzecz biorąc — są p ra­ wie czterokrotnie wyższe, niż w serii bez N. Porów nyw ując w yniki w po­ szczególnych kombinacjach, zauważamy w obu seriach nieznacznie lep­ sze plony w kom binacjach z torfem kompostowym z dodatkiem azotnia- ku, w ęglanu am onu i częściowo z dodatkiem obornika (przy NKP), a więc w tych torfach, gdzie zaw artość azotu ogólnego była nieco wyższa. W po­ zostałych kom binacjach różnice są nieznaczne, leżące zwykle w grani­ cach błędu. Działanie dawek praw ie, że się nie zaznacza.

N atom iast stw ierdzam y w yraźnie korzystne działanie torfu ekstraho­ wanego. Jeżeli przyjm iem y za 100 plon kom binacji kontrolnej, to przy dawce 5 g torfu ekstrahowanego, plon wynosi 164, a przy dawce 10 g

(6)

Wpływ kompostów z'torfù nizinnego lia rozwój roślin

T a b l i c a II.

Gorczyca Średni plon z wazonu w g (beż korzeni) Seria PK (bez N)

L. p. Nawożenie Dawka 5 g Dawka 10 g

1 Bez torfu 4,5 i t 0,17 4,5 z f c 0,17

2 Torf naturalny kompostowy 5,0 z t 0,08 4,9 z t 0,13

3 Torf + Na2 CO;; 5,0 d z 0,16 5,2 z t 0,08

4 Torf -f- azotniak 5,5 z t 0,17 6,3 z t 0,13 5 Torf + chwasty | 5,1 z t 0,28 5,0 z t 0,08

6 Torf + obornik 4,8 z t 0,28 5,9 z t 0,19

7 Torf + (NH4)2 G03 „ 5,6 z t 0,17 6,0 z f c 0,08 8 Torf + Na2 S i0 3 4,8 z t 0,08 5 , 3 =t ó;io

9 Torf ekstrahowany 7,3 z±= 0,13 9,1 =fc 0,19

plon ogólny podnosi się do 222. Z faktu tego wnosimy, że aktywność i efektywność torfu naturalnego, zależy między in n y m i. od zawartości substancji, rozpuszczalnych w alkoholu etylowym. Chodzić tu będzie 0 takie związki jak woski, żywice, smoły itp. substancje działające anty-

biotycznie, ham ujące rozkład m aterii organicznej i u trudniające urucho­ mienie w niej zaw artych składników pokarmowych dla roślin.

Uzyskane w tym doświadczeniu plony gorczycy zostały zbadane na zawartość azotu. W yniik zawartości azotu odnoszą się do absolutnie su­ chej masy rośliny a odnośne dane zestawione w tabelach III i IV.

Jak widoczne jest z tablicy III i IV wyniki pobieralności azotu są na ogół zgodne z w ynikam i plonów.

Podobnie i tu plon ogólny pobranego azotu, który pobrały rośliny . w serii przy pełnym nawożeniu podstawowym jest praw ie cztery do pię­ ciokrotnie wyższy niż w serii bez N. Jeżeli chodzi o pobieralność azotu w poszczególnych kombinacjach^ ,to jedynie nieco wyższe w yniki pobra­ nia azotu widoczne są w kom binacjach z azotniakiem, węglanem amonu 1 częściowo z obornikiem. Różnice plonów azotu uzyskane przy działaniu pozostałych rodzajach kompostów w porów naniu z kom binacją bez torfu­ j ą nieznaczne.

Natomiast, jeżeli chodzi o torf ekstrahow any to i tutaj pobranie azo­ tu przez gorczycę było znaczne. P rzyjm ując ilość azotu pobraną w kom­ binacjach bez torfu za 100 —- otrzym ujem y, że przy 5 g dawce torfu eks­ trahow anego pobranie azotu wynosiło 147, a przy dawce 10 g — 173. Tak

więc usunięcie z torfu naturalnego substancji rozpuszczalnych w alkoholu etylow ym umożliwiło zdecydowanie pobieranie azotu.

(7)

220 F. Terlikowski i В. Reimann

T a b l i c a I II

Plon azotu i jego procentowa zawartość w gorczycy — Seria NPK

Nawożenie

Plon N w mg 1 * N

Torfu na wazon

5 g 10 g 5 g 10 g

Bez torfu 234 234 1,27 1,27

Torf naturalny kompostowy 254 248 1,36 1,33

Torf + Na,C03 248 236 1,33 1,26 Torf + azotniak 257 268 1,33 1,33 Torf + chwasty 241 252 1,24 1,35 Torf -f- obornik 261 280 1,29 1,31 Torf - f (NH4)kC03 254 266 1,28 1,30 Torf 4- Na2 S i0 3 238 227 1,27 1,18 T a b l i c a I V

Plon azotu i jego procentowa zawartość w gorczycy — Seria PK (bez N)

Plon w mg 1 % N

Nawożenie Torfu na wazon

5 g 10 g 5 g 1 10 g

Bez torfu 45 45 1,09 1,09

Torf naturalny kompostowy 50 50 1,09 1,12

Torf -(- Na2C 03 51 56 1,10 1,18

Torf -J- azotniak 57 63 U l 1,08

Torf -f- chwasty 52 51 1,10 1,11

Torf + obornik 48 70 1,09 1,29

Torf + (NH4),C03 57 64 1,09 1,15

Torf + Na2 S i03 49 51 1.11 1,04

Torf ekstrahowany 66 78 0,97 0,92

Na podstaw ie zawartości azotu w roślinach, w yrażonych w procen­ tach, a obliczonych w stosunku do aboslutnie suchej masy, zauważamy w yraźnie niską procentową zaw artość azotu w kom binacjach z torfem ekstrahowanym, co jest prawidłowe, zważywszy wysokość plonu masy roślinnej. W innych kom binacjach nie stw ierdzam y w yraźnych praw i­ dłowości.

(8)

Wpływ kompostów z torfu nizinnego na rozwój roślin 221

W y n i k i d o ś w i a d c z e ń z o w s e m

Zebrane plony roślin owsa, (średnia n a wazon w g bez korzeni), ze­ stawiono w tablicach V i VI.

T a b l i c a V

Owies — Średni plon z wazonu w g (bez korzeni) przy pełnym nawożeniu podstawowym — Seria NPK

Nawożenia Dawka 5 g Dawka 10 g

Bez torfu 44,2 ± 0,48 44,0 z h 0,58

Torf naturalny kompostowany 43,8 d= 0,84 43,1 zfc 0,37 Torf + Na2 CO3 43,3 d t 0,26 44,2 d z 0,43 Torf + azotniak 44,3 d z 0,36 44,9 d z 0,13 Torf -f chwasty 43,5 z t 0,33 43,1 z t 0,25 Torf + obornik 45,1 d z 0,13 43,8 d= 0,55 Torf + (NH4) 2 CO3 44,4 d z 0,25 44,8 d= 0,74 Torf -f Na2S i03 44,1 d= 0,39 41,7 zfc 0,62 T a b l i c a VI

Owies — Średni plon z wazonu w g przy nawożeniu podstawowym bez N—Seria PK

Nawożenia Dawka 5 g Dawka 10 g

Bez torfu 9,9 d = 0,31 10,0 = f c 0,37

Torf naturalny kompostowany 8,7 =t 0,58 10,9 d t 0,41

Torf 4- Na2 CO3 10,3 ± 0,32 11,3 ± 0,09

Torf -f azotniak 12,4 ± 0,24 11,8 0,37

Torf 4- chwasty 9,8 z t 0,17 10,4 d t 0,29

Torf + obornik 11,7 d = 0,37 11,0 d= 0,58

Torf + (NH4)2CO:, 12,3 =h 0,37 12,3 =t 0,37

Torf + Na, Sio* 10,8 z t 0,14 1 0 , 1 dz 0,16

Torf ekstrahowany 16,2 =h 0,32 19,6 d= 0,37

Jak w ykazuje tablica V i VI w yniki plonów owsa dają nam praw ie identyczny obraz jak to mieliśmy w doświadczeniu z gorczycą. Również

(9)

222 F. Terlikowski i B. Reimünn

i tu % seria przy pełnym nawożeniu dała około czterokrotnie wyższe p lon y owsa w porów naniu z serią bez azotu. Porów nując poszczególne kombi­ nacje może i tu daje się zauważyć nieznaczne jakgdyby działanie torfów kompostowych z azotniakiem i węglanem anionu i może jeszcze z oborni­ kiem, a więc przy torfach nieco zasobniejszych w azot. Pozostałe kombi­ nacje nie w ykazują większych różnic, ą n a ogół różnice te mieszczą się w granicach błędu. Dawkowanie również bez efektu.

N atom iast w yraźnie wyższy plon owsa dały kombinacje z. torfem ekstrahow anym . Jeśli i tu przyjm iem y plon owsa bez dodatku to rfu za 100, to przy dawce 5 g torfu ekstrahow anego plon owsa wynosić będzie

162, a przy dawce 10 g aż 196.

A więjc i plon owsa potw ierdza nasz wniosek, że aktywność i efek­ tywność torfu znacznie się wzmaga, jeśli z tego torfu usuniem y substan­ cje rozpuszczalne w alkoholu etylowym, a mogą to być woski — których w edług niektórych autorów może być aż do 24% suchej masy to rfu

substancje żywiczne, smołowe, bitum iczne i inne, k tóre mogą działać z jednej strony konserw ująco n a rozkład pozostałej masy organicznej, a z drugiej strony mogą działać antybiotycznie, co stw ierdzonym zostało w prostym stosunkowo eksperym encie (12), badając oddziaływ anie torfu na rozwój szybko rozw ijającej się mikroflory.

Na pełnej pożywce m ineralnej i organicznej zmieszanej z agarem i rozlanej na płytkach Petriego zaszczepiono zawiesinę glebową. W ciągu kilku dni płytki te pokryły się b ujną w egetacją drobnoustrojów glebo­ wych, co uwidaczniało się w form ie pewnego rodzaju kożuszków. Na in ­ nej serii płytek Petriego umieszczono na dnie w arstw ę torfu naturalnego, zalano tą samą pożywką w agarze i zaszczepiono jak uprzednio zawiesiną glebową. W tedy rozwój drobnoustropów był niewidoczny. Przypuszczać należy, że pew ne ciała z masy torfowej, rozesłanej na dnie płytki, dyfun- dują do w arstw y agarow ej i ham ują względnie uniem ożliw iają rozwój drobnoustrojów.

W racając do naszych doświadczeń, analogicznie do powyższego, po­ wiedzieć by można że aktywność i efektywność mas torfow ych zależy od pewnych substancji, które uniem ożliwiają względnie ham ują rozwój i działalność odpowiedniego zespołu mikroorganizmów. Skoro te substan-r cje z torfu zostaną usunięte — jak to miało praw dopodobnie m iejsce w torfie ekstrahow anym — efektywność m asy torfowej znacznie w zrasta, co przejawiło się w poważnych zwyżkach plonów obu roślin doświad­ czalnych.

Uzyskane w tym doświadczeniu plony owsa. poddano analizie na za­ wartość azotu. Odnośne w yniki zaw artości azotu w suchej masie roślin u jm u ją tablice VII i VIII.

(10)

Wpływ kompostów z torfu nizinnego na rozwój roślin 223

T a b l i c a V I I

Plon azotu i jego % zawartość w owsie — Seria NPK (pełne nawożenie)

N a w o ż e n i e

Plon w mg j О//0 N

T o r f u n a w a z o n

5 g 10 g 5 s ! 10 g

Bez torfu 317 ЗП 0,77 0.76

Torf naturalny kompostowy 293 305 0,72 0,77

Torf + Na?C03 317 315 0,78 0,77

Torf 4- azotniak 316 315 0,77 0,77

Torf 4 - chwasty 311 318 0,77 0,80

Torf 1 obornik 310 311 0,74 0,77

Torf 4 (NH4)2C 03 305 346 0,74 0,85

Torf b Na, SiO:i 306 300 0.75 0,79

T a b l i c a VI I I

Plon azotu i jego % zawartość w owsie Seria PK (bez azotu)

N a w o ż e n i e

Plon m g 1 % N

T o r f u n a w a z o n

5 g 10 g 1 5 g j 10 g

Bez torfu 56 60 0,61 0,65

Torf naturalny kompostowy 48 75 0,60 0,75

Torf ł Na2COs 56 62 0,60 0,59

Torf + azotniak 79 65 0,69 j 0,60

Torf + chwasty 61 64 0,65 0,67

Torf b obornik 70 65 0,65 ! 0,62

Torf + (NH4)2CO, 74 70 0,65 0,62

Torf 1 Na2S i03 72 57 0,72 0,61

Torf wyekstrahowany 91 119 0,61 ! 0,66

Jak widocznym jest z powyższych zestawień pobieranie azotu przez rośliny owsa było cztery lub pięciokrotnie większe w całej serii, przy peł­ nym nawożeniu, zgodnie z tym, co stw ierdziliśm y w doświadczeniu z gor­ czycą.

Jeśli chodzi o pobieralność azotu w poszczególnych kombinacjach, należy znowu zauważyć w yraźnie większe pobranie azotu prze zowies

(11)

224 F. Terlikowski i В. Reimann

w kom binacji z torfem ekstrahow anym i to pobranie zależne jest i tu od dawek. P rzyjm ując plon azotu w kombinacji kontrolnej za 100 to przy daw ce 5 g torfu ekstrahow anego otrzym ujem y liczbę 157, a przy dawce 10 g otrzym ujem y liczbę 205.

W pozostałych kom binacjach możnaby zauważyć nieznacznie więk­ sze pobranie azotu w kom binacjach z kpm postam i torfow ym i bogatszymi w azot. Dawkowanie kompostów n ie przejaw iało się w pobieralności azotu. Procentow a zawartość azotu w roślinach jest na ogół nieco większa w serii przy pełnym nawożeniu. Poza tym nie można zauważyć w yraź­ nych prawidłowości.

Po sprzęcie plonów gorczyty i owsa, i po odpowiednim wzruszeniu wierzchniej w arstw y gleby w poszczególnych wazonach, założono do­ świadczenie poplonowe w ten sposób, że po owsie zasiano groch, a po gor­ czycy konopie. Ponieważ poczynione obserwacje i uzyskane plony nie w niosły do pracy niniejszej nic interesującego i godnego uwagi, zebrane liczby nie zostały przytoczone.

Reasum ując powyższe, możemy powiedzieć że:

1) kom postowanie torfu naturalnego nizinnego w ciągu 1 roku, jak i kompostowanie tegoż torfu z dodatkiem takich substancji jak: a) Na^COg, (NH4)2 C 0 3, Na2S i0 3 — k tó re mogły związać wapń

zaw arty w torfie i uaktyw nić połączenia organiczne i próch- niczne tegoż torfu,

b) azotniak i w ęglan amonu — które m iały zmniejszyć nieko­ rzystny stosunek C /N (ca 25 : 1 przy którym rozkład mas or­ ganicznych jest utrudniony),

c) chw asty i obornik — k tóre mogły przyspieszyć hum ifikację mas torfowych, jako że są m ateriałam i łatwo rozkładającym i się i bogatymi (zwłaszcza obornik) w m ikroorganizm y, nie spo*- wodowało jego uaktyw nienia, — nie spowodowało zwyżki plonów roślin doświadczalnych.

2) Całoroczne kompostowanie torfu naturalnego podanym i wyżej sposobami nie umożliwiało roślinom pobierania zawartego w ty m ­ że torfie azotu.

3) Zastosowane dodatki nie w pływ ały na wzmożenie uruchom ienia azotu z masy torfowej.

4) Nie było można stw ierdzić dodatniego w pływ u na rozwój roślin mas torfow ych jako źródło azotu.

5) Nie stwierdzono również tzw. efektu próchniczno-fosforowego, tj. lepszego w ykorzystania fosforu pod wpływem zastosowanych substancji torfowych.

(12)

Wpływ kompostów z torfu nizinnego na rozwój roślin 225

6) W yekstrahowanie torfu naturalnego, nizinnego alkoholem etylo­ wym spowodowało znaczne zwyżki plonów (o przeszło 50% przy dawce niższej, a przy dawce wyższej o 100%) oraz znacznie w yż­ sze pobieranie azotu przez rośliny doświadczalne w porównaniu z torfem naturalnym .

7) Przez tenże zabieg ekstrakcji pozbawiono torf:

a) substancji konserw ujących — jak woski, żywice, smoły, pew­ ne substancje bitumiczne — które mogły uniemożliwić lub utrudnić hum ifikację mas torfowych, oraz ich aktywność, b) pewnych substancji anty biotycznych, które uniemożliwiały

rozwój i działalność odpowiedniego zespołu drobnoustrojów. 8) Ciekawym było by natom iast kompostowanie torfu naturalnego,

podanym i sposobami, przez okres np. 3 la t i przebadanie jego działania w doświadczeniach nie tylko wazonowych, ale również w doświadczeniach polowych.

LITERATURA

1. W i l i a m s W. R. — Poczwowiedjenije — Moskwa (1949) 451: 2. G ó r s к i M. — Nawozy organiczne — Warszawa (1949) 178.

3. Ś w i ę t o c h o w s k i B. — Przegląd Doświadczalnictwa Rolniczego I. 3, Nr 3 (1947) 149—169.

4 B a c h u l i n M . — Poczwowiedjenije Nr 9 (1949).

o. R o z a n o w N. Sł. i U s i e n k o F. — Zagatowka i promenienije torfianych udobrienij — Moskwa (1948).

6 S h o l W. i D a v i s R. — Ind. Eng. Chem. 25 (1933). 7Г J u n*g Z. — Sowieckaja Agronomija (1950) 71—77.

8. T e m l i t z R. i B a r t r a m H. — Bodenkunde u. Pflanzenernährung 16/16 (1948) 275—291.

9. T а с к e В. — Zeitschrift für Pflanzenernährung 12 (1933). 10. F r u h s t o f f e r A. — Lauban u. Technik, Berlin 5 (1936). 11. T e r 1 i к o w s ki F. — Postępy Wiedzy Rolniczej 3 (1950). 12. G o r d o n Mł — Forschungsdienst, Berlin 1 (1936) 521—528. 13. Z u s s e r E. — Trudy N. I. U. 127 (193*6).

14. M a k s i m ó w A. i G r u d z i ń s k i Z. — Roczniki Gleboznawcze 1 (1950) 131—148.

15 L e m m e r m a n n O. — Zeitschrift für Pflanzenernährung, Berlin 30 (1933). 16. D r u s h i n i n D. — Pflanzenernährung u. s. Berlin, 21, 1931 — réf. Düngung

und Ernte 2 (1930).

17. O n o s z k o В. — Pflanzenernährung u. s. Berlin 7, 1928 — ref. Zeitschrift für Landwirtschaft. Moskwia 4 (1927).

18. W i e s s m a n n H. — Mitteilung für Landwirtschaft Berlin 49 (1934). Roczniki Gleboznawcze

(13)

226 F. Terlikowski i В. Reimann Ф. ТЕРЛИКОВСКИ и Б. РЕЙМАН О ВЛИЯНИИ НИЗИННОГО КОМПОСТИРОВАННОГО ТОРФА НА РАЗВИТИЕ РАСТЕНИЙ (Кафедра почвоведения Высшей Сельско-хозяйственной Школы в Познани) К р а т к о е с о д е р ж а н и е Задачею настоящего труда являлось исследование влияния на раз­ витие растений низинного компостированного в течении одного года торфа при добавлении небольших количеств различных веществ, как то: углекислого аммония (2,5%), кремнекислого натрия, цианамида кальция, сорных растений и навоза с целью ускорить при их содей­ ствию образование гумуса, а такж е привести в деятельное состояние перегнойные вещества и питательные элементы, особенно азот и таким простым способом получить ценный органический материал для обога­ щ ения почв перегноем. Кроме того этот торф подвергся промывке алко­ голем с целью удалить вещества растворяющиеся в этом реактиве. На основании проведенных вегетационных опытов, а такж е ре­ зультатов полученного урож ая и его химического анализа является воз­ можным утверждать, что низинный торф компостированный указанны ­ ми способами не был приведен в более активное состояние и азот заклю ­ чающийся в нем не стал более активным. Напротив того, экстракция низинного торфа алкоголем вы звала значительный прирост урож ая и явственно более значительное поглощение азота растениями. Благо­ даря экстракции торф лиш ился таких веществ, как смолы, воск и т. п. (присутствие которых могло препятствовать его разложению и образо­ ванию из него перегноя) и вероятно такж е антибиотиков, благодаря которым размножение надлежащего сообщества микроорганизмов ста­ ло бы невозможным. F. TERLIKOWSKI i В. REIMANN

THE INFLUENCE OF COMPOSTS OF LOWLAND PEAT ON PLANT DEVELOPMENT.

(Dept о Soil Science of Poznań College of Agriculture)

S u m m a r y

The aim of the present work was to exam ine the effect on plant developm ent of lowland peat composted du rin g one y ear w ith the addition of small quantities of various substances — such as carbonate of soda, carbonate of ammonium (2,5%), silicate of sodium, calcium cyana- mide, weeds and dung — the purpose of which was to speed up hum us

(14)

Wpływ kompostów z torfu nizinnego na rozwój roślin 227

form ation and activate th e hum us compounds and n u trien t substances, especially nitrogen, and in this simple way get the valuable organic m aterials necessary for enriching the soil w ith humus.

Besides this, th e peat was subm itted to extraction treatm en t by ethyl alcohol in order to remove those substances which dissolve in this reagent.

On the basis of the pot experim ents which w ere made and of the results obtained in term s of crop yields and th e ir chemical analysis, it may safely be said th a t the composted lowland peat treated in this way did not become m ore active nor did the nitrogen contained in it increase in efectiveness.

On the other hand, the extraction treatm en t of lowland peat by alcohol resulted in greatly increased yields and a definitely higher intake of nitrogen. By means of extraction, the peat was deprived of such substances as resins, waxes, bitum ens, etc., whose presence could hin d er the decomposition and hum us-form ing processes of the peat — and probably also of antibiotic substances, which could prevent the develop­ m ent of a suitable association of micro-organisms.

Cytaty

Powiązane dokumenty

mówi, że ma przy tym obowiązek respektow ać przyw ile­ je praw ne udzielone lub nabyte przez osoby trzecie, oraz „w szelki specjalny sposób postępowania

Dokładne wyjaśnienie całej sprawy ucieczki ludności niemieckiej przed wkroczeniem wojsk radzieckich do poszczególnych miejscowości, w tym także do Gorzowa jest konieczne,

Do budowy przystąpił wójt krzyżacki w końcu 1443 r. w ram ach represji wobec zbuntowanych mieszczan. Tego roku z inspiracji elekto­ ra brandenburskiego Fryderyka II, który

Pisał w tej sprawie prezydent Ko- misji Kolonizacyjnej Wittenberg w pełnym szczegółowych informacji liście z 15 lipca 1901 roku, adresowanym do pruskiego Ministra Rolnictwa,

w praktyce 1945, co zatwierdzono (KU), chociaż wydaje się, że nazwa ta jest przekształceniem niem... Jastrzębnik, Jastrzębiec →

O prócz przez dziesiątki lat pisanego cyklu artykułów, których w ybór znalazł się w książce O Napoleonie, nieszczęśHu>ej wojnie, dziejach europejskich

Charakterystyka pieśni religijnych układanych przez Mazurów wymaga przyjrzenia się tym, które powstały na Adwent, czyli czterotygodniowy okres rozpoczynający rok

Ujęcie narratologiczne uwydatnia podwójne znaczenie narracji — pojmowanej jako sposób porządkowania świata oraz jako terapia artystyczna pozwalająca uporać się w z