A. B.
O odpowiedzialności karnej w
budownictwie [przegląd artykułu
Jerzego Sawickiego, ogłoszonego w
Nr 6(1963) czasopisma "Problemy
budownictwa"]
Palestra 8/2(74), 46-48
46 P rze g lą d p r a s y p r a w n ic z e j N r 2 '<7^1
„ G d y o s o b a u p r a w n io n a do św ia d c z e ń w m y ś l d e k r e t u z d n ia 25.V I. 1954 r. o p o w sz e c h n y m z a o p a tr z e n iu e m e r y ta ln y m p ra c o w n ik ó w i ic h ro d z in d o c h o d z i o d u s p o łe c z n io n e g o z a k ła d u p r a c y r e n t y o d sz k o d o w a w c z e j p r z e w id z ia n e j w a r t . 24 (2> d e k r e t u , a p o s z k o d o w a n y p rz y c z y n ił s ię do w y rz ą d z e n ia s z k o d y (a rt. 158 § 2 k.z.), to w y so k o ść t e j r e n t y o b lic z a s ię w te n sp o só b , że n a jp i e r w o d s z k o d o w a n ie z m n ie j sza s ię w s to p n iu o d p o w ia d a ją c y m p rz y c z y n ie n iu się, a n a s tę p n ie d o p e ro odlicza się od t a k u s ta lo n e g o o d s z k o d o w a n ia r e n t ę z u b e z p ie c z e n ia s p o łe c z n e g o ”.
S ą d N a jw y ż s z y z ilu s tr o w a ł p r z y j ę tą z a s a d ę n a s tę p u ją c y m p r z y k ła d e m : P o s z k o d o w a n y z a r a b ia ł 2 000 zł m ie s ię c z n ie i p rz y c z y n ił się do w y rz ą d z e n ia s z k o d y w po - ło w ię . O tr z y m u je 1 000 zł r e n t y z u b e z p ie c z e n ia sp o łeczn eg o . K w o tę s z k o d y w p o s ta c i u tr a c o n e g o z a r o b k u n a le ż y w ię c p o d z ie lić p rz e z 2, co d a je 1 000 zł, i od t e j k w o ty o d ją ć r e n tę z u b e z p ie c z e n ia w w y s o k o śc i 1 000 zł, co d a je zero , w o b ec czeg o p o sz k o d o w a n e m u r e n t a w y ró w n a w c z a się n ie n a le ż y . S ą d N a jw y ż s z y w u z a s a d n i e n iu u c h w a ły p o d a ł r ó w n ie ż o d m ie n n y sp o s ó b o b lic z e n ia , k tó r y u z n a ł za n ie s łu s z n y . W m y ś l w ię c te g o o d m ie n n e g o o b lic z e n ia , od s z k o d y w w y so k o śc i 2 000 zł n a le ż y o d ją ć r e n t ę z u b e z p ie c z e n ia sp o łe c z n e g o w w y s o k o ś c i 1 000 zł i re s z tę , tj . 1 000 zł, p o d z ie lić p rz e z 2. W e d łu g t e j o d rz u c o n e j p rz e z u c h w a łę a s t o s o w a n e j p r z e z w ie le l a t p rz e d je j w e jś c ie m w ży cie k o n c e p c ji p ra c o w n ik o w i n a le ż a ło b y z a są d z ić od z a k ła d u p ra c y ty tu łe m r e n t y w y ró w n a w c z e j k w o tę 500 zł.
Z a g a d n ie n ie o b lic z a n ia r e n t y w y ró w n a w c z e j w r a z e p rz y c z y n ie n ia się p o s z k o d o w a n e g o d o sz k o d y s ta ło się p o n o w n e p rz e d m io te m ro z w a ż a ń S ą d u N a jw y ż sz e g o k tó r y w d n iu 14.X II.1962 r. n a p o sie d z e n iu p o łą c z o n y c h Iz b C y w iln e j o ra z P r a c y i U b e z p ie c z e ń S p o łe c z n y c h w s p r a w ie P O 5/62 w y ja ś n ił, że o d rz u c o n y p r z e / u c h w a łę 7 sę d z ió w sp o só b o b lic z a n ia r e n t y w y ró w n a w c z e j je s t w ła ś n ie p r a w id ł o w y . U c h w a ła ta głosi:
„ G d y o so b a u p r a w n io n a do św ia d c z e ń w m y ś l d e k r e t u z d n ia 25.VI.1954 i o p o w s z e c h n y m z a o p a tr z e n iu e m e r y ta ln y m p ra c o w n ik ó w i ic h ro d z in d o ch o d zi od u sp o łe c z n io n e g o z a k ła d u p r a c y r e n ty w y ró w n a w c z e j p r z e w id z ia n e j w a r t . 24 u st. 2 d e k r e tu , a p o s z k o d o w a n y p rz y c z y n ił się do w y rz ą d z e n ia s z k o d y (a rt. 158 § 2 k.z.) to w y so k o ść te j r e n t y o b lic z a s ię w te n sp o só b , że od w y s o k o ś c i szk o d y w y n a g r a d z a n e j r e n t ą (a rt. 161 § 2 i 162 § 2 i 3 k.z.) o d lic z a się r e n t ę z u b e z p ie c z e n ia sp o łe c z n e g o , ró ż n ic ę z a ś z m n ie js z a się w s to p n iu o d p o w ia d a ją c y m p rz y c z y - n ie n iu się p o s z k o d o w a n e g o ” .
W d a ls z y m c ią g u a r t y k u ł u a u t o r a n a liz u je u z a s a d n ie n ie u c h w a ły p o łą c z o n y c h o bu Iz b p o d k r e ś la ją c , że u c h w a ła t a je s t k o r z y s tn a d la ś w ia ta p r a c y i z g o d n a z k i e r u n k a m i r e z o lu c ji V K o n g r e s u Z w ią z k ó w Z a w o d o w y c h z 1962 r., k t ó r y p o s tu lo w a ł z w ię k s z e n ie i „ s p r e c y z o w a n ie ” z a k re s u o d p o w ie d z ia ln o ś c i z a k ła d ó w p r a c y za w y p a d k i w z a tr u d n ie n iu .
M . C y b u ls k a
O odpowiedzialności karnej w budownictwie
p is z e J e r z y S a w i c k i w a r t y k u l e o g ło sz o n y m w n r z e 6 (1963) c z a so p ism a „ P r o b le m y b u d o w n ic tw a ” . Z a s a d n ic z ą , p o d s ta w o w ą p r z e s ła n k ą o d p o w ie d z ia ln o ś c i k a r n e j p r a c o w n ik a b u d o w la n e g o w w y p a d k u n a r a ż e n ia n a n ie b e z p ie c z e ń s tw o ży c ia , z d ro w ia lu b m ien i* je s t p o p e łn ie n ie b łę d u s z tu k i b u d o w la n e j — w y w o d z i a u to r . P rz e w a ż n ie czy n y p ra c o w n ik ó w b u d o w la n y c h w ty m z a k re s ie k w a lif ik o w a n e są z a r t . 215, 14.2 lu b 286 k .k . J e d n a k ż e p rz e p is y te , m a ją c e c h a r a k t e r n o rm o g ó l n y c h , n ie m ó w ią „o b łę d z ie s z t u k i ”. S k o ro je d n a k w w y p a d k u , g d y d z ia ła n ie
N r 2 (74) P r ze g lą d p r a s y p r a w n ic z e j 17 p r a c o w n ik a b u d o w la n e g o je s t zg o d n e z z a s a d a m i s z t u k i b u d o w l a n e j , cz y li n ie m o że b y ć u w a ż a n e za b e z p ra w n e , to d o p ie ro b ł ą d s z t u k i b u d o w l a n e j , ja k o p rz y c z y n a sp o w o d o w a n ia n ie b e z p ie c z e ń s tw a , m u s i b y ć u w a ż a n y za p o d s ta w o w ą p r z e s ła n k ę o d p o w ie d z ia ln o śc i k a r n e j. Co to je s t je d n a k b łą d s z tu k i? W in n y c h d z ie d z in a c h , sz c z e g ó ln ie w d z ie d z in ie m e d y c y n y , b łą d s z tu k i le k a r s k ie j ja k o p o ję c ie p r a w n e z o s ta ł s z e ro k o r o z p r a c o w a n y z a ró w n o p rz e z te o r ię , ja k i p r a k t y k ę są d o w ą . N a to m ia s t je ś li c h o d z i o b łą d s z tu k i b u d o w la n e j, to m a m y w ty m z a k re s ie z n a c z n ie m n ie j o p r a c o w a ń te o r e ty c z n y c h , a n a w s k a z ó w k i ze s tr o n y s ą d ó w n a tr a f i a m y je s z c z e rz a d z ie j. Z a s a d a m i s z tu k i b u d o w la n e j są o g ó l n i e u z n a n e r e g u ły b u d o w n ic tw a . R e g u ły o g ó ln ie n ie u z n a n e n a le ż y u w a ż a ć za e k s p e r y m e n ta ln e . R e g u ła b u d o w la n a s t a je się re g u łą o g ó ln ie u z n a n ą , je ś li p o d łu ż s z y m p r a k ty c z n y m d o ś w ia d c z e n iu w y k ła d a n a je s t w sz k o ła c h z a w o d o w y c h a lb o je ś li s to s o w a n a j e s t p o w s z e c h n ie p rz e z p r a k ty k ó w . S a m o u z n a n ie p rz e z n a u k ę d a n e j r e g u ły za s łu s z n ą b e z p r a k ty c z n e g o d o ś w ia d c z e n ia n ie n a d a je je j je s z c z e c h a r a k t e r u r e g u ły o g ó ln ie u z n a n e j.
R e g u ły b u d o w la n e z n a jd u j ą często sw ó j w y r a z w o b o w ią z u ją c y c h n o r m a c h te c h n ic z n y c h o k re ś lo n y c h w u s ta w a c h i o p a r ty c h n a n ic h a k ta c h n o r m a ty w n y c h n iższeg o rz ę d u . P rz e w a ż a o p in ia , że ta k ie n o r m y te c h n ic z n e n a le ż y tr a k to w a ć ia k o r e g u ły p o w sz e c h n ie u z n a n e . Czy je d n a k o d s tę p s tw o od ta k ic h u s ta w o w o p rz e w id z ia n y c h r e g u ł b ę d z ie zaw sz e o d s tę p s tw e m od z a sa d s z tu k i b u d o w la n e j? M o g ą się z d a rz y ć w y p a d k i, że o d s t ę p stw o j e s t p o ż ą d a n e ze w z g lę d u n a sz c z e g ó ln e w a r u n k i te c h n ic z n e a lb o że n o rm y p r z e p is a n e są p r z e s ta r z a łe lu b b łę d n e w ś w ie tle n o w y c h z d o b y c z y n a u k i czy d o ś w ia d c z e ń p ra k ty c z n y c h . U s ta w a b u d o w la n a z 3.1.1961 r. (Dz. U. N r 7) w a r t. 24 n a k a z u j e s to so w a ć się , w to k u b u d o w y , z a ró w n o do „ n o rm te c h n ic z n y c h ” , ja k i do „ w sp ó łc z e s n e j w ie d z y te c h n ic z n e j” . U s ta w a w y c h o d z i w id o c z n ie z z a ło ż e n ia , że p o m ię d z y s ta n e m n o rm a s ta n e m n a u k i n ie m oże b y ć ro z b ie ż n o śc i.
C ie k a w e w s k a z ó w k i, d o ty c z ą c e je d n a k in n e j d z ie d z in y , d a ł S ą d N a jw y ż s z y , w y ja ś n ia ją c , że „zgodność a lb o n ie z g o d n o ść z o k ó ln ik a m i i in s tr u k c j a m i s ł u ż b o w y m i n ie w k a ż d y m w y p a d k u u z a s a d n ia is tn ie n ie p r z e s tę p s tw a k a r n e g o (...). P o d s ta w ie n ie w m ie js c e d y sp o z y c ji p rz e p is u k a r n e g o tr e ś c i o k ó ln ik a j e s t s y m p li- fik o w a n ie tn p ro c e s u k a rn e g o i s p ro w a d z a ć m oże ro z p o z n a n ie is to ty p r z e s tę p s tw a k a r n e g o n a m a n o w c e f o r m a liz m u ” (O SN 1954, poz. 25). W d z ie d z in ie b u d o w n ic tw a n a le ż y do z a g a d n ie n ia te g o u s to s u n k o w a ć się s z c z e g ó ln ie o s tro ż n ie .
T rz e b a zw ró c ić u w a g ę n a to, że lu d z ie , k tó r z y k ie r u ją ró ż n y m i m e c h a n iz m a m i, w p r a w i a ją je w ru c h , p o s łu g u ją się n im i — p o w o d u ją p rz e z to p e w n e n ie b e z p ie c z e ń stw o . J e s t to n o rm a ln e , z w y k łe ry z y k o z w ią z a n e z p o tr z e b a m i ż y c ia s p o łe c z nego. G ra n ic e z w y k łe g o r y z y k a n ie m o g ą b y ć o k re ś lo n e w sp o s ó b a b s tr a k c y jn y . M u szą o n e b y ć w y z n a c z o n e d la k o n k r e tn y c h d z ie d z in (np. d la g ó rn ic tw a , k a m ie n io ło m ó w , b u d o w n ic tw a , n o w o c z e sn e j k o m u n ik a c ji) p rz e z p r a k t y k ę . Im b a r d z ie j w a rto ś c io w y sp o łe c z n ie j e s t cel, k tó r e m u słu ż y n ie b e z p ie c z n e p rz e d s ię w z ię c ie , ty m sz e rsz y b ę d z ie m a r g in e s n o rm a ln e g o ry z y k a . N o rm a ln e ry z y k o je s t o k o lic z n o śc ią u c h y la ją c ą sp o łe c z n e n ie b e z p e c z e ils tw o c z y n u , a w ię c i je g o b e z p ra w n o ś ć .
P o w s ta je je d n a k z a g a d n ie n ie , czy w r a m a c h d o p u s z c z a ln e g o r y z y k a m ie śc i się o b o k z w y c z a jn e g o ry z y k a ta k ż e ry z y k o e k s p e r y m e n to w a n ia . R e g u ły d o ty c z ą c e z w y c z a jn e g o ry z y k a są t u t a j n ie w y s ta rc z a ją c e .
M a m y t u do c z y n ie n ia z k o n flik te m d w ó c h u z n a n y c h in te r e s ó w sp o łe c z n y c h : b e z p ie c z e ń s tw a i p o s tę p u . K o liz ja ta u ja w n ia się sz c z e g ó ln ie ta m , g d z ie te c h n ik a p o s tę p u je s z y b k o n a p rz ó d . K o liz ję in te r e s ó w n a le ż y ro z w ią z a ć w te n sp o só b , że p rz e d e w s z y s tk im d z ia ła ln o ś ć n o w a to rs k a m u s i b y ć p o d ję ta w c e lu u z y s k a n ia
48 P rz e g lą d p r a s y p r a w n ic z e j N r 2 (74)
n o w e j w a r to ś c i s p o łe c z n e j, p r z y czy m p ra w d o p o d o b ie ń s tw o s z k o d y m u s i b y ć m a ł“?, je ż e li m o że p o w s ta ć sz k o d a d u ż a , n a to m ia s t p r a w d o p o d o b ie ń s tw o to m oże być w ię k s z e , je ż e li p o w s ta ć m oże ty lk o m a ła sz k o d a .
O s ta te c z n ie a u t o r d o c h o d z i d o w n io s k u , że p r z e s ła n k i o d p o w ie d z ia ln o ś c i k a m e j p r a c o w n ik ó w b u d o w la n y c h za sp o w o d o w a n ie n ie b e z p ie c z e ń s tw a s ą n a s tę p u ją c e : 1) b łą d s z tu k i b u d o w la n e j; 2) s k u te k w p o s ta c i s p r o w a d z e n ia n ie b e z p ie c z e ń s tw a d la ż y c ia , z d ro w ia lu b m ie n ia , o g ra n ic z o n y p rz e z d o p u s z c z a ln e ry z y k o (n o rm a ln e lu b n o w a to r s k ie ) ; 3) z w ią z e k p rz y c z y n o w y p o m ię d z y c z y n e m a s k u t k ie m ; 4) w in a, k tó r a w y s tę p o w a ć b ę d z ie z r e g u ły w p o s ta c i w in y n ie u m y ś ln e j. S z tu k ę M a c ie ja P a tk o w s k ie g o p t.:
Jutro wyrok
w y s ta w io n ą n a s c e n a c h p r o w in c jo n a ln y c h p rz e z E s tr a d ę W o je w ó d z k ą w W a rs z a w ie , o s tr o s k r y ty k o w a ł n a ła m a c h „ P r a w a i Ż y c ia ” (n r 26 z 22.X II.1963 r.) A n to n i M a c i e j e w s k i .W sz tu c e c h o d z i o p r z e k u p ie n ie żo n y sęd zieg o , b y u z y s k a ła od m ę ż a w y ro k u n ie w in n ia ją c y w s p r a w ie k a r n e j.
„W idz p r z e z tr z y c z w a r te s z tu k i o b s e r w u je d e g re n g o la d ę m o r a ln ą sęd zin y i w y r a b ia so b ie o p in ię o m e c h a n iz m ie w y m ia r u s p r a w ie d liw o ś c i w e d łu g ocen h o c h s z ta p le r a i n ie z a s p o k o jo n y c h p rz e z s ę d z ie g o c ią g o t je g o le k k o m y ś ln e j ż o n y ” p isz e M a c ie je w s k i. M a c ie je w s k i s tw ie rd z a , że sę d z ia ja k o o so b a p o z y ty w n a j e s t w sz tu c e p o s ta c ią d ru g o r z ę d n ą . J e g o p r o t e s t p rz e c iw k o u p a d k o w i m o r a ln e m u ż o n y j e s t m a ło p r z e k o n y w a ją c y , bo p rz e c ie ż p o z o s ta je on n a d a l w je j ra m io n a c h , w y g ła s z a ją c k o ń co w ą s e n te n c ję „ n ie m a p r a w a p rz e c iw k o c w a n ia c tw u ” . A to ju ż b rz m i j a k ro z g rz e s z e n ie b r u d n y c h ż o n in y c h s p r a w e k i u s p r a w ie d liw ie n ie w ła s n e j to le r a n c ji.
A p rz e c ie ż „w k o n k r e tn y m p r z y p a d k u — p is z e M a c ie je w s k i — ch o d z i o u s iło w a n ie p r z e k u p s tw a sęd zieg o . Z a to zaś o d p o w ia d a się b a rd z o r e a l n ie i t u na ż a d e n b r a k p r a w a n ie m a n a jm n ie js z e g o s e n s u s ię p o w o ły w a ć , c h y b a że s ię chce m ą c ić w g ło w a c h i o d c z u c ia c h w id z ó w (...). J ę z y k s z tu k i je s t p o tw o rn y , p r y m it y w n y , p o p r o s tu s try w ia liz o w a n y , je s t to b ru k o w o -ż a rg o n o w y s t y l o b lic z o n y n a g u sty k o łtu n a n a jn iż s z e g o rz ę d u .”
W r e z u lta c ie M a c ie je w s k i w y s tę p u je o p o z b a w ie n ie te j s z tu k i p r a w a w y s ta w ia n ia , z a z n a c z a je d n a k , że n ie w ie rz y w sk u te c z n o ś ć sw eg o w y s tą p ie n ia .
N ie w ie r z y p ra w d o p o d o b n ie d la te g o , że p o d a je je d n o c z e ś n ie o d b itk ę z a fisz a , z k tó r e g o w y n ik a , że P a tk o w s k i je s t a u to r e m ró ż n y c h u tw o r ó w o d z n a c z o n y c h n a g ro d a m i. O sz tu c e zaś p is z e się, że p o m o g ła t u t a j a u to r o w i je g o u m ie ję tn o ś ć w u k ła d a n iu d ia lo g u , że a u t o r p o ru s z a w a ż n e z a g a d n ie n ia sp o łe c z n e i w n ie d w u z n a c z n y sp o só b o p o w ia d a s ię p rz e c iw k o c w a n ia c tw u i c y n iz m o w i, s t a ją c po s tr o n ie o b ra ż o n e j m o ra ln o ś c i, co m u o c z y w iśc ie p rz y n o s i zasz c z y t.
A r ty k u ł A, M a c ie je w s k ie g o w y w o ła ł o d d ź w ię k w p o sta c i lis tu m g r a K u c h a r sk ie g o , o g ło szo n eg o w n u m e r z e 2 (1964) „ P r a w a i Ż y c ia ” .
O to co p is z e K u c h a r s k i:
„ S z tu k a o b f itu je w d o sy ć ro z le g łe m ie liz n y p sy c h o lo g ic z n e i d o ść z a s k a k u ją c e sp ły c e n ie p ro b le m ó w sp o łe c z n y c h i lu d z k ic h , a p o n a d to r a z i p e w n y m n ie c h lu j s tw e m ję z y k a , a le za to — P a n ie R e d a k to rz e — oo za w s p a n ia ła s a t y r a n a le n i w y c h (d u c h e m ) sę d z ió w ”. K u c h a r s k i p o d a je tr e ś ć s z tu k i: P io tr o w s k i s t a j e p rz e d S ą d e m P o w ia to w y m w c h a r a k t e r z e p o d e jr z a n e g o (nie o sk a rż o n e g o ) o „ sp o w o d o w a n ie n ie u m y ś ln e g o z a b ó js tw a ” p o p e łn io n e g o w te n sp o só b , że „ ro z d z ie w ic z y ł s m a r k u lę w g im n a z ju m
