Gemeentelijke en regionale
woonvisies: gang van zaken
Reflectie op Karakter, Kennis & Kapitaal
Samenvatting
•
Doel en aanpak.
•
Woonvisie: iets nieuws onder de zon?
•
Nee en toch ja.
•
Handleiding VNG de oplossing?
•
Zeer nuttig, maar nee.
•
Wanneer gaat het goed?
•
DIKWT ofwel concentratie op het juiste aspect.
•
Kennis: systeemdenken:
•
Bestuur volgt ruimte!
•
Kapitaal kadert kennis.
•
Conclusie:
•
Karakter, Kennis & Kapitaal.
Doel en aanpak
•
Doel: het verbeteren van gemeentelijke en regionale
woonvisies/prestatieafspraken.
•
Middel: persoonlijke reflectie a.d.h.v. notities (VNG, VROM-raad, Commissie
BBV) op mijn werk voor u en tips.
•
Tijd: 30 minuten.
•
Mijn achtergrond:
•
geograaf, (kwantitatief/modelleer)onderzoeker maar in loop der jaren
docent/adviseur en zelfs interim-manager. Regelmatig detachering.
Mening deels functie gesprekken met vele ambtenaren
•
Mijn visie:
•
Eerbied voor bestuurders, raadsleden en ambtenaren: zij dragen het
gewicht van de gemaakte keuzes!
•
Opdrachtgever spelend laten leren.
•
‘Ook woorden zijn daden, maar niet alle daden zijn woorden.’
Woonvisie: iets nieuws onder zon?
•
Plan en Visie andere betekenis (Naar Van Dale 14
edruk)?
•
Plan: ontwerp en uitvoering.
•
Visie: zienswijze.
•
Opmerkelijk vaak:
•
Geen omschrijving wat een woonvisie is.
•
Geen omschrijving waarom het gemeentelijk moet zijn.
•
Context:
•
Politieke-bestuurlijke legitimatie: zelfde.
•
Uitvoering anders dan voorheen: multi-actor
onderhandelingsveld, kapitaalsstromen en toename
complexiteit.
•
Antwoord:
Handleiding VNG de oplossing?
• Van macht naar gezag
• Dynamiek in woonbeleid.
• Gemeente aan roer nieuwe stijl.
• Van bestuur naar ambtenarij.
• Van macht naar gezag: uitvoering
• Stapsgewijze aanpak.
• Opstellen/actualiseren visie.
• Opstellen/actualiseren prestatieafspraken.
• Uitvoering: borging.
• Monitoring, evaluatie & verantwoording.
• Ambtelijk bedrijf.
• Bijlagen
• Check: Starnotitie PvA/ Onderzoek & analyse/
Onderwerpen visie/ Prestatieafspraken.
Wanneer gaat het goed: DIKWT
•T.S. Eliot (1934, The Rock)
Where is the Life we have lost in living?
Where is the wisdom we have lost in knowledge?
Where is the knowledge we have lost in information?
•Frank Zappa (1979, Joe’s Garage,
part III)
(Data in not information) Information is not knowledge, Knowledge is not wisdom, Wisdom is not truth, Etc.
• Data: kleurloos feit.
• Informatie: doelgericht feit: wie, wat, waar, wanneer?
• Kennis: hoe?
• Wijsheid: het begrijpen van begrijpen (waarom).
Systeemdenken: beleidsruimte.
•
Menig VHS-plan of woonvisie: woonconsument voorop
•
Wat is wonen?
• “Wonen is voortdurend trachten de woonsituatie in overeenstemming te brengen met het aspiratiebeeld, dat bepaald wordt door afweging van de aanwezige praktische mogelijkheden, en voortdurend trachten het
aspiratiebeeld in overeenstemming te brengen met het subjectieve ideaalbeeld, dat het resultaat is van de afweging van de aanwezige theoretische
mogelijkheden.” (Priemus 1969, p. 14) .
•
Rol woning (Hooimeijer 2007) vanuit levensloopbenadering.
• Investeringsgoed.
• Woning een veilig zorgcentrum: eten, slapen, alleen of met anderen.
• Activiteitencentrum: werk, studie, ontspanning.
• Vertrek- en aankomstpunt voor activiteiten buitenshuis: werk, studie & ontspanning.
Systeemdenken: beleidsruimte
•
De buurt:
• Ruimtelijke neerslag van netwerken van mensen:
• Voor meer gelukkig wonen geldt waarschijnlijk: goede directe buren, nabije
vrienden & familie.
Direct living environment Neighborhood
• Problemen bij Woonvisies
• Pas op met info PC4 en CBS!
• 2 voorbeelden van verstoorde
wereldbeeld.
• Oplossingen?
• Laag schaalniveau.
• Betrek bewoners en perceptie meten.
• Gebruik statistische informatie met
Systeemdenken: beleidsruimte
•
De woningmarkt
• Ruimtelijke neerslag van zoekgebied naar de goede ‘buurten’.
• Rol onderzoek: migratieonderzoek.
• Regio ligt gevoelig i.t.t. buurt.
• Toepassing bij gemeenten?
• Drie schaalniveaus koppelen!
• Holland Rijnland: voorbeeld ‘Carrot
and stick’ regionaal denken. Uitstekend leiderschap.
Systeemdenken: beleidsruimte
(sheet 10a)•
Analyse: Spijkenisse
(OTB/ABF)
Systeemdenken: beleidsruimte
(sheet 10b)•
Analyse: Spijkenisse (OTB/ABF)
Systeemdenken: beleidsruimte
(sheet 10c)•
Analyse: Spijkenisse (OTB/ABF)
• Regio omschrijven.
• Nieuwbouw scenario’s maken
uitgaande van inschatting gedrag concurrerende gemeenten.
Systeemdenken: beleidsruimte
(sheet 10d)•
Analyse: Spijkenisse (OTB/ABF)
• Regio omschrijven.
• Nieuwbouw scenario’s maken uitgaande van inschatting gedrag concurrerende gemeenten.
• Analyse:
• PRIMOS doorberekening
regio.
• Verhuisketen binnen
Spijkenisse: woning, wijk.
• Relatie Regio en wijk in beeld
brengen.
Systeemdenken: beleidsruimte
(sheet 10e)•
Analyse: Spijkenisse
(OTB/ABF)
• Regio omschrijven.
• Nieuwbouw scenario’s maken uitgaande van inschatting gedrag concurrerende gemeenten.
• Analyse:
• PRIMOS doorberekening regio.
• Verhuisketen binnen Spijkenisse:
woning, wijk.
• Relatie Regio en wijk in beeld
brengen.
• Advies/Kennis.
• Woonvisie: Spijkenisse
• Concept woonvisie regiovrij!:
Systeemdenken: beleidsruimte
•
Functioneel vanuit bewoners
gezien:
• Vaker regio dan gemeente.
• Vaker de straat/buurt dan de gemeente.
•
Mijn voorstel:
• Uitgangspunt: gemeente verbindt buurt en regio. Maar dit testen!
• Altijd gekoppelde analyse regionaal en buurtniveau.
• Als regio echt telt, dan ook:
• Van Macht naar Gezag: legitimatie visie.
• Van Macht naar Gezag: uitvoering.
• Er zijn voorbeelden van, maar nog steeds een gedwongen huwelijk.
Systeemdenken: kapitaal & risico
•
Onderhandelen draait
om inschatten risico’s
van winst & verlies in
de tijd.
• Vermogen. • Liquiditeit. • Vertrouwen: bedrijf, corporatie, gemeenten, college, raad en politieke partij.•
Grondexploitatie
kernpunt.
Systeemdenken: kapitaal & risico
•
Ervaring leert dat bij het opstellen van de woonvisie het kapitaal
ver weg ligt:
•
Ambtenaren grondbedrijf zijn vaak afwezig.
•
Wordt weinig gedacht in rendementstermen in verschillende
‘berekeningen’.
•
Vaak zijn bestaande afspraken onbekend bij (soms wethouders),
raad, ambtenaren en onderzoekers!
•
Onderhandelingsruimte wordt niet meegenomen in onderzoeksfase.
Corporaties & ontwikkelaars worden wel eerder uitgenodigd zonder
dat strategische positie helder is.
Systeemdenken: kapitaal & risico
•
Niet voor niets aandacht in kader WRO,
Conclusie: KKK
•
Karakter en wijs leiderschap.
• Raad & College moeten durven van gebaande paden af te wijken.
• Raad & College moeten elk hun eigen rol spelen: tegenkracht.
•
Kennis: basis voor wijsheid.
• Wethouder, directe ambtenaren en raadsleden moeten goed geschoold zijn huisvestingssysteem.
• In offerteverzoek opnemen:
• Adviseurs zich zelf overbodig maken door apparaat te scholen.
• Onderzoekers onderbouwd verhaal vertellen. Spelend leren. Rapport is
verantwoording.
•
Kapitaal: de harde randvoorwaarde.
• Gemeentekas & grondexploitatie sturen sterk de onderhandelingskaders.
• Denk regionaal.
Conclusie: investeer in mensen
(sheet 16a)•
Groot management book in
USA: Good to Great, Jim
Collins
Conclusie: investeer in mensen
(sheet 16b)•
Groot management book in
USA: Good to Great, Jim
Collins
• Leiderschap bestuur.
• Investeer in excellente
mensen: eerst wie, dan wat. Flexibele
Conclusie: investeer in mensen
(sheet 16c)•
Groot management book in
USA: Good to Great, Jim
Collins
• Leiderschap bestuur.
• Investeer in excellente mensen: eerst wie, dan wat. Flexibele organisatie.
• Zoek de onaangename
Conclusie: investeer in mensen
(sheet 16d)•
Groot management book in
USA: Good to Great, Jim
Collins
• Leiderschap bestuur.
• Investeer in excellente mensen: eerst wie, dan wat. Flexibele organisatie.
• Zoek de onaangename zaken op.
• Doe wat je het beste
Conclusie: investeer in mensen
(sheet 16e)•
Groot management book in
USA: Good to Great, Jim
Collins
• Leiderschap bestuur.
• Investeer in excellente mensen: eerst wie, dan wat. Flexibele organisatie.
• Zoek de onaangename zaken op.
• Doe wat je het beste kan.
• Kerncompetentie
houden en langzaam nieuwe zaken