Dominika Żukowska
"W tym, który umacnia : księga
pamiątkowa ku czci J.E. Ks. Bp. Prof.
zw. Edwarda Ozorowskiego z okazji
25-lecia sakry biskupiej, 40-lecia
kapłaństwa i 30-lecia pracy w AWSD
w Białymstoku", red. Józef Zabielski,
Białystok 2004 : [recenzja]
Studia Theologica Varsaviensia 42/2, 218-221
w języku niem ieckim o potrzebie zm ian w Kościele. Po tym oficjalnym spotkaniu z U czelnią m iato jeszcze miejsce spotkanie z profesoram i i wykładowcami Uczelni w salonach rektorskich. Sm utne było to, jak pisze prof. B a r t n i k , że zarów no na powitaniu, wykładzie i spotkaniu z profesoram i, nieobecni byli wykładowcy filozofii chrześcijańskiej. Lekceważą oni, jak pisze B a r t n i k , każdą teologię, a rodzaj najwyż
szej teologii widzą w tom izm ie filozoficznym, mającym się składać z samych tez do gmatycznych i nieomylnych (s. 119). R a h n e r zaś nie był „czystym tom istą”.
Książka pod redakcją K. G ó ź d z i a - której szkice-artykuły stanowiły istotę N aukowego Sympozjum z okazji setnej rocznicy urodzin R a h n e r a - jest dla czy telnika pewnego rodzaju spotkaniem z osobą wielkiego teologa XX wieku. Spo tkaniem z myślą, która kształtow ała teologię ubiegłego stulecia. Potrafił on, jak pi sze G ó ź d ź, w swoim m yśleniu trafić do każdego człowieka, od prostego i dobrego
człowieka wiaty p o wybitnego profesora ateistę. Potrafił on zręcznie spiąć w jed n o m o del jednego i drugiego człowieka (s. 7-8).
W książce nie m ożna pom inąć szkicu-artykułu ks. W. P ę c h e r z o w s k i e g o - jest to interesujący i wyczerpujący biogram niem ieckiego jezuity.
Książka w arta jest lektury, gdyż w prow adza nas w myśl wielkiego teologa, w myśl pozw alającą zrozum ieć w sposób, jak się wydaje, najbardziej właściwy Ta jem nicę Boga i Człowieka.
N a koniec w arto w spom nieć, że w krypcie Kościoła U niw ersyteckiego (u Jezu itów) w Innsbrucku, w miejscu, gdzie pochow any jest K arl R a h n e r , codziennie znajdują się świeże kwiaty.
Jó zef Kulisz SJ
„W tym, który u m acn ia”. K sięga Pam iątkow a ku czci J. E. Ks. Bp. Prof. zw. E dw arda Ozorow skiego z okazji 25-lecia sakry biskupiej, 40-lecia kapłaństw a i 30- lecia pracy w AW SD w B iałym stoku, red. ks. Jó zef Z a b i e l s k i , W ydawnictwo U niw ersytetu w B iałym stoku, Białystok 2004, ss. 357.
Z nam ienny tytuł p rezentow anej pozycji to słowa A postoła Pawła, któ re Jubilat przyjął jak o swoje zaw ołanie biskupie. N iniejsza książka składa się z dwóch części, z których pierwsza przedstaw ia O sobę i dzieło Ks. Biskupa. W ieloletni rek to r A r chidiecezjalnego Wyższego S em inarium D uchow nego w Białymstoku, kierow nik K atedry Teologii D ogm atycznej M ałżeństw a i Rodziny na UKSW, kierow nik M ię dzywydziałowej K atedry Teologii K atolickiej na U niw ersytecie w Białym stoku, wy kładow ca Wyższego S em inarium D uchow nego w Sankt Petersburgu i Papieskiego
[ 3 3 ] R E C E N Z J E 2 1 9
Wydziału Teologicznego - Sekcji św. Jan a Chrzciciela, to tylko niektóre z p o d ej mowanych przez niego funkcji i zadań. Dość wspom nieć, że dorobek pisarski bp. O zorow skiego obejm uje 1056 publikacji, w tym 19 książek.
Przedstaw ianą pozycję w zbogacają w spom nienia najbliższych Księdzu Bisku powi, jed n eg o z jego pierwszych nauczycieli ks. Stanisława P i o t r o w s k i e g o , przyjaciela ks. M ariana C y n k a i M. H eleny K a m i ń s k i ej, przełożonej dom u za konnego Sióstr Franciszkanek Rodziny M aryi w Augustow ie, gdzie pow stało wiele jego artykułów i książek. N ie jest to więc suche streszczenie, ale bardzo osobliwe i ujm ujące przedstaw ienie postaci ks. Biskupa jak o przew odnika wiary, towarzysza modlitwy, o d danego przyjaciela, wytrwałego słuchacza i wreszcie przyjaznego dzieciom m iłośnika długich spacerów.
Z asadniczą część om aw ianej pozycji stanowi zbiór artykułów dedykowanych Jubilatowi, przez kolegów, w spółpracowników, dawnych studentów i inne bliskie m u osoby. T rudno w tak krótkiej recenzji przedstaw ić szczegółowo każdy z dwu dziesty trzech artykułów , a tym bardziej nie ośm ielam się dokonyw ać ich oceny. Tę część księgi rozpoczyna studium o. Jacka S a l i j a na tem at wypowiedzi św. Pawła A postoła, „K to dąży do biskupstwa, dobrego zadania pragnie"(lT m 3,1) w interpre
tacji świętego Tomasza z A k w in u ”.
K olejne dwa artykuły ukazują bł. Jerzego M a t u l e w i c z a jako wielkiego k on tynuatora duchow ości św. Franciszka S a ł e z e g o , odnow iciela K ościoła litew skie go i życia zakonnego. Podczas gdy ks. Stanisław U r b a ń s k i , w artykule Wielki B o
giem na współczesne czasy bt. Jerzy Matulewicz, ukazuje m atulewiczowską koncep
cję zjednoczenia z Bogiem poprzez cnotę miłości, tak ks. Lucjan B a 11 e r p rzep ro w adza wnikliwą analizę rozpraw y doktorskiej Błogosławionego. A rtykuł to szcze gólny, poniew aż ukazuje ekum eniczny dialog katolicko-praw osław ny w sto lat po opublikow aniu om aw ianej rozprawy. L ek tu ra szczególnie fascynująca dla zain te resowanych stan em teologii dogm atycznej na progu X X wieku, ze szczególnym uw zględnieniem nauki o grzechu pierw orodnym w obu Kościołach.
Twórcze, a zarazem bardzo aktualne spojrzenie na rolę, jak ą odgrywa chrześci jaństw o w jed n o czen iu i poszukiw aniu tożsam ości Europy, jak rów nież spojrzenie na problem globalizacji, której właściwym celem pow inien być rozwój i zbaw ienie każdego człowieka, prezen tu ją artykuły: ks. A ndrzeja F. D z i u b y , Ekum eniczny
wkład chrześcijaństwa w jedność Europy, ks. C zesław a G l a d c z u k a , Europejskie zakoizenienie człowieka oraz ks. D ariusza W o j t e c k i e g o , Globalizacja w świetle Katolickiej N a u ki Społecznej. Problem atykę tę ubogaca Ks. H enryk Ż u k o w s k i ,
który zajął się tem atem Biblii u podstaw kultury chrześcijańskiej w Europie. K siądz M ichał S o p o ć k o to druga, po bł. Jerzym M a t u l e w i c z u, wielka p o stać K ościoła w ileńskiego, k tó ra pojaw ia się w tej księdze. Świetny szkic pośw ięco ny duchow ości tego Sługi B ożego opublikow ał tu ks. H enryk C i e r e s z k o .
Nie zabrakio rów nież artykuiu red ak to ra niniejszego tom u, ks. Józefa Z a - b i e l s k i e g o . A u to r dzieli się z czytelnikiem refleksją nad posługą kapłana - te o loga, w kontekście pow ołania do życia w wierze. Studium , pogłębione źródłam i bi blijnymi, wydobywa cechy szczególne dobrego teologa. Z kolei ks. Mieczysław 0 1 - s z e w s k i , w artykule Planowanie pastoralne w programach duszpasterskich E pisko
patu Polski, przedstaw ia różne spojrzenia na program y duszpasterskie.
Typowo praw niczy jest tekst ks. W ojciecha G ó r a l s k i e g o , Przeszkoda m ałżeń
ska wieku w obowiązującym prawie kanonicznym: pow szechnym i partykularnym polskim . A nalizow ane tu kanony praw ne opatrzone są jasnym i przenikliwym k o
m entarzem . P rzede wszystkim jed n ak w artość tego tekstu polega na pokazaniu, ja k w ielka jest troska K ościoła o to, by m ałżeństw a nie zaw ierały osoby o niewy starczającym rozeznaniu i dojrzałości umysłowej. O dnotujm y p o n a d to artykuły ks. Tadeusza S y c z e w s k i e g o , Teologia obrzędów poświęcenia kościoła i o lta n a oraz ks. K azim ierza M a t w i e j u k a , Liturgia w życiu konwersów cysterskich. Konwersi byli to bracia laicy, którzy żyli w klasztorach, ale w wymiarze społecznym zajm ow a li m iejsce pom iędzy m nicham i a ludźm i świeckimi.
Tom zaw iera p o n a d to p racę ks. A d am a S k r e c z k o , N ow a ewangelizacja za
daniem rodziny i ks. Z bigniew a S n a r s k i e g o , Zycie duchow e diecezji na p o d sta wie posynodalnej adhortacji Jana Pawła I I „Pastores gregis”, gdzie a u to r uw ypu
kla te elem en ty duchow ego życia diecezji, k tó re p o d d a n e są p astersk iej trosce biskupa.
Z kolei ks. Stanisław S t r z e l e c k i zastanawia się nad n au k ą o Bożej O p atrz ności w perspektyw ie wciąż aktualnego dla człow ieka cierpiącego pytania o praw dziwość i zasadność wiary w Bożą O patrzność w świetle tylu przejaw ów zła.
Współczesne spojizenie teologa na dogmat jest tem atem w ykładu ks. A ndrzeja
P r o n i e w s k i e g o . A u to r analizuje istotę dogm atu p od kątem jego kościelności, naukow ości i otw artości na współczesność.
W schodnia tradycja chrześcijańska, a głównie jej w ym iar antropologiczny, a więc pytanie o człow ieka jak o osoby stw orzonej na o braz i podobieństw o Boga, jest tem atem artykułu ks. R adosław a K ł i m s z y , A ntropologiczne podstawy teologii
duchow ości chiześcijańskiego Wschodu. W ykład szczególnie ciekawy dla z a in tere
sowanych spuścizną teologów praw osławnych m inionego tysiąclecia.
Trzy kolejne artykuły dotyczą historii archidiecezji wileńskiej. Są to: Próba k o
rekty granic m iędzy archidiecezją wileńską i diecezją pińską w edług ks. Tadeusza
K r a h e I a, historyczne spojrzenie na urząd i rolę Kanclerza diecezjalnego w kapitu
le katedralnej wileńskiej w okresie przedrozbiorowym oraz D ziałalność synodalna bi skupów wileńskich p o Soborze Trydenckim, ks. A ndrzeja K a k a r e k o .
K sięgę p a m iątk o w ą kończą dwa artykuły z zak resu psychologii i socjologii: Lidii D a k o w i c z , N auczyciel ja k o przekaziciel i interpretator wartości w św iado
[ 3 5 ] R E C E N Z J E 221 m ości przyszłych nauczycieli o raz A n d rzeja D a k o w i c z a , który p odjął tem at Relacji rodzinnych m ężczyzn o różnym p oziom ie aktywności zawodowej.
W sum ie, książka ta jest niewątpliwie czymś znacznie więcej niż pam iątką ju b i leuszu K siędza Biskupa. Dla przyszłych badaczy zarów no dorobku bp. E dw arda O z o r o w s k i e g o , jak środowisk, które współtworzy, będzie istotnym punktem odniesienia. P rzede wszystkim zaś jest ona wyrazem szacunku i wdzięczności za trud i o ddanie Jubilata w spełnianiu pow ierzonej mu posługi biskupa i profesora.
D om inika Żukow ska
Ignacy B o k w a , Eschatologia znaczy pełnia, Wydawnictwo D iecezjalne S ando m ierz 2003, ss. 79.
N iew ielka książeczka pt. Eschatologia znaczy pełnia (19 ss.), autorstw a Ks. Prof. U KSW dr. hab. Ignacego B o k wy, w ydana przez W ydawnictwo D iecezjalne w San dom ierzu w sierpniu 2003 roku, jest siódm ą publikacją tego autora, dotyczącą p ro blem atyki eschatologicznej w ujęciu szwajcarskiego teologa H ansa U rsa v o n B a 1 - t h a s a r a. Stanowi ona zbiór wykładów wygłoszonych przez Ks. B o k w ę w 1999 ro ku dla członkiń Z grom adzenia Sióstr W spom ożycielek Dusz Czyśćcowych w Sule jów ku (s. 5). We w stępie au to r zaznaczył, że bezpośrednim pow odem wygłoszenia wykładów był problem aktualności charyzm atu i posłannictw a Zgrom adzenia.
C zytelnika, choć trochę zaznajom ionego z teologią, m oże na początek zaintry gować tytuł tej pozycji. E schatologia jest przecież „nauką o rzeczach o statecz nych” . O kazuje się je d n a k po zapoznaniu z treścią, że sform ułow anie tytułu nie jest bynajm niej wynikiem nieznajom ości języka greckiego u autora, lecz odzw ier ciedleniem zasadniczego p rzesłania teologii v o n B a l t h a s a r a. Podejm ując za danie przedstaw ienia posłannctw a Z grom adzenia, Ks. B o k w a odw ołał się do je go tw órczości teologicznej jak o źródła wielu inspiracji dla katolickiej esch ato lo gii. A u to r wyjaśnił w pierwszym rozdziale^ w prow adzającym do problem atyki („K atolicka eschatologia w X X w ieku”), że eschatologia nie dotyczy ani „rzeczy”, ani tym bardziej „o statn ich ”, czyli jakby m niej istotnych dla codziennego życia chrześcijanina. N awiązując do zjawisk wskazywanych przez w spółczesnych te o lo gów (Y.-M . C o n g a r , K. R a h n e r , E. T r o e l t s c h ) , zarysował rów nież p o d sta wowe kierunki rozw oju eschatologii w X X wieku. Świadczą one o nowym ch arak terze i statusie tej nauki teologicznej w śród pozostałych traktatów system atycznej dogm atyki (eschatologiczna k oncentracja całej teologii, personalizacja, odko- sm ologizow anie, chrystocentryzm ).
