• Nie Znaleziono Wyników

Metodyka oddziaływań resocjalizacyjnych wobec nieletnich niedostosowanych społecznie : w kierunku dobrych praktyk

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Metodyka oddziaływań resocjalizacyjnych wobec nieletnich niedostosowanych społecznie : w kierunku dobrych praktyk"

Copied!
12
0
0

Pełen tekst

(1)

Justyna Siemionow

Metodyka oddziaływań

resocjalizacyjnych wobec nieletnich

niedostosowanych społecznie : w

kierunku dobrych praktyk

Resocjalizacja Polska (Polish Journal of Social Rehabilitation) 2, 287-297

2011

(2)

Re so c ja liza c ja Po lsk a

N r 2 /2 0 1 1 ___________

Ju styn a Siem ionow *

Metodyka oddziaływań resocjalizacyjnych

wobec nieletnich niedostosowanych społecznie -

w kierunku dobrych praktyk

Przestępczość nieletnich, stanow iąca istotny procen t na tle patologicznych zja­ wisk społecznych, jest ściśle pow iązana z innym i problem am i o podłożu społecz­ nym. Różne analizy tego zjawiska, zmierzające do w skazania sposobów mających na celu zaham ow anie owej tendencji i/lub też najlepiej możliwości jej odw rócenia prow adzone są na poziom ie m akro i m ikrospołecznym . W ielodyscyplinarne p o ­ dejście do tego problem u uw zględnia zarów no założenia psychologiczne, socjo­ logiczne, krym inologiczne, jak również filozoficzne, a łączy je przede wszystkim z postępow aniem praktycznym . Prezentow ana w tym artykule optyka zagadnień resocjalizacyjnych została osadzona w nurcie rozw ażań resocjalizacji otw artej na środow isko, oddziaływ ań, które wychodzą poza m ury instytucji, tym samym stw a­ rzając nowe możliwości psychokorekcji nieletnich niedostosow anych społecznie. Ta tendencja pokazuje, że resocjalizacja jest dyscypliną dynam iczną, a jej efektyw ność w dużym stopniu zależy od um iejętności i możliwości dostosow ania się do zm ienia­ jącej się rzeczywistości, w której jest ona osadzona.

Z asady funkcjonow ania M łodzieżow ego O śro d k a W ychowawczego n r 1 w M a lb o rk u , jego cele i z a d an ia oraz sposób przyjm ow ania w ychow anków , ich resocjalizacji i prow adzonych d ziałań kom pensacyjno-w yrów naw czych

M łodzieżow y O środek W ychowawczy n r 1, im. Tadeusza Kościuszki w M al­ borku jest instytucją resocjalizacyjno-w ychow aw czą, czynną cały rok, zapew ­ niającą opiekę całodobow ą dla dzieci i m łodzieży niedostosow anych społecznie, w norm ie intelektualnej, wym agających specjalnej organizacji nauki, m etod pracy, terapii, w ychow ania i resocjalizacji. Siedziba O śro d k a mieści się przy ulicy Jagiel­ lońskiej 94 w M alborku, organem prow adzącym jest R ada Pow iatu M alborskiego,

(3)

natom iast organem spraw ującym n ad zó r pedagogiczny jest K uratorium O św iaty w G d ań sk u 1.

N adrzędnym celem funkcjonow ania M łodzieżow ego O środ k a W ychowawczego jest elim inow anie przyczyn i przejaw ów niedostosow ania społecznego, um ożliw ie­ nie uzyskania wiedzy i um iejętności niezbędnych do ukończenia szkoły, wychowanie m łodzieży w poczuciu odpow iedzialności, miłości do Ojczyzny oraz poszanow ania dla polskiego dziedzictw a kulturow ego przy jednoczesnym otw arciu na w artości k u ltu r Europy i św iata, a także zapew nienie bezpiecznych w arunków kształcenia i w ychow ania oraz przygotow anie w ychow anków do życia zgodnego z obow iązują­ cymi norm am i społecznymi i praw nym i, a także do sam odzielności życiowej.

O środ ek zapew nia:

1) m ożliwość indyw idualnego oddziaływ ania na dzieci i m łodzież niedostoso­ w aną społecznie, odpow iedniego do ich deficytów poznawczych i em ocjonalnych;

2) podtrzym yw anie poczucia tożsam ości narodow ej, etnicznej, religijnej; 3) kształcenie dzieci na poziom ie szkoły podstaw owej i gim nazjum , pom oc w nadrobieniu opóźnień oraz m ożliwość ukończenia szkoły (klasy) w skróco­ nym term inie (prom ocja śródroczna, egzam iny uzupełniające, indyw idualny tok nauczania);

4) korzystanie z pom ocy psychologicznej, pedagogicznej, resocjalizacyjnej, w tym : w pokonyw aniu trudności i niepow odzeń szkolnych;

5) udział w życiu kulturalnym , sportow ym , społecznym oraz rozw ijanie zainteresow ań;

6) poczucie bezpieczeństwa i zaspokojenie potrzeb wychow anków , w tym ochronę przed przem ocą, uzależnieniam i i innym i przejaw am i patologii społecznej;

7) przygotow anie m łodzieży do sam odzielnego życia w naturalnym środow isku społecznym zgodnie z obow iązującym i zasadam i życia społecznego2.

Do szczególnych, bardzo istotnych dla procesu resocjalizacji zadań ośrodka n a­ leży: w spółdziałanie z rodziną w ychow anka (opiekunam i praw nym i), ośrodkiem pom ocy społecznej, szkołam i i innym i instytucjam i w jego miejscu zam ieszkania w celu przygotow ania optym alnych w arunków społecznej reintegracji po pow rocie w ychow anka do dom u rodzinnego, w tym możliwości kontynuow ania nauki lub podjęcia pracy i sam odzielnego życia.

Powyższe zadania są głów nie realizow ane w M O W poprzez:

1) organizow anie zajęć dydaktycznych, profilaktyczno-wychowaw czych, tera­ peutycznych i resocjalizacyjnych, um ożliw iających nabyw anie um iejętności życio­ wych ułatw iających funkcjonow anie w środow isku rodzinnym i społecznym ;

2) pom oc w ychow ankom w planow aniu kariery edukacyjnej i zawodowej z uw zględnieniem ich możliwości i zainteresow ań;

1 Statut Młodzieżowego Ośrodka Wychowawczego nr 1 w Malborku. 2 Ibidem.

(4)

Metodyka oddziaływań resocjalizacyjnych wobec nieletnich... 2 8 9

3) udzielanie pom ocy rodzicom (opiekunom praw nym ) w zakresie doskonalenia um iejętności niezbędnych we wspieraniu rozwoju dzieci i młodzieży, psychoeduka­ cja rodziców.

W realizacji swoich zadań O środek w spółpracuje ze środow iskiem lokalnym oraz w zależności od potrzeb z innymi właściwym i instytucjam i.

Szczegółowe cele, zadania placówki w zakresie wychowania oraz formy ich realizacji określa Program W ychowawczy O środka, a w zakresie profilaktyki - Program Profilaktyki. Programy są dostosow ane do możliwości psychofizycznych i potrzeb rozwojowych wychowanków.

Nauczyciele i wychowawcy realizują cele i zadania zaw arte w Program ie W y­ chowawczym i Program ie Profilaktyki obowiązującym w O środku. Pracownicy nie­ pedagogiczni wspierają realizację wym ienionych program ów .

M etodyka wychow ania resocjalizującego jest dyscypliną pedagogiki resocja­ lizacyjnej, zajmującą się m iędzy innym i w arsztatem pracy samego pedagoga (wy­ chowawcy). Koncentruje się ona na realizacji praktycznych zaleceń form ułowanych przez teorię wychow ania oraz projektow aniu i ocenianiu skuteczności m etod, form i środków oddziaływ ań na osobę zdem oralizow aną1. Zatem zadaniem na dziś m e­ todyki oddziaływ ań resocjalizacyjnych jest wskazanie odpow iedzi na pytanie: jakie zadania i cele z nimi zw iązane realizować wobec jednostek o zaburzonej socjalizacji, aby zwiększyć efektyw ność tych oddziaływ ań? Zalecane przez klasyczną m etodykę w ychow ania w skazania dotyczą powszechnie przyjętych norm społecznych i praw ­ nych. Dośw iadczenia w pracy z nieletnim i niedostosow anym i społecznie wskazują, iż w zmieniającej się dynam icznie rzeczywistości społecznej i gospodarczej to już nie wystarczy.

Z asady kierow ania i przyjm ow ania w ychow anków do M O W

Do O środ ka nieletnich kieruje starosta pow iatu właściwego ze względu na miej­ sce zam ieszkania dziecka, a w przypadku braku miejsca zam ieszkania - starosta właściwy ze względu na miejsce pobytu dziecka.

Podstawą skierowania do O środka jest praw om ocne orzeczenie sądu.

Starosta kieruje dziecko do O środka wskazanego przez C entrum M etodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej w W arszawie. C en tru m M etodyczne pow ia­ dam ia sąd, który w ydał orzeczenie.

O środek przyjmuje dzieci i m łodzież w w ieku 13-18 lat w norm ie intelektual­ nej, istotne jest to, że po ukończeniu 18. roku życia wychow anek na własną prośbę może pozostać w O środku i tu kontynuow ać naukę.

W ostatnich m iesiącach pojaw iała się tendencja zm ierzająca do zm ian praw nych w tym zakresie. W ychowanek, który ukończył 18 lat w M OW , w trakcie trw ają­ cego roku szkolnego będzie m iał możliwość dokończenia klasy, natom iast dalszy

’ R. Opora. Resocjalizacja-wychowanie i psychokorekcja nieletnich niedostosowanych społecznie. Kra­ ków 2010.

(5)

etap kształcenia czy też klasę program ow o wyższą będzie m ógł realizow ać w swoim środow isku m acierzystym . R ozw iązanie to jest jak najbardziej słuszne, bliskie zało­ żeniom resocjalizacji otw artej, jednak pod w arunkiem , że to środow isko zostanie przygotow ane do pow rotu danego nieletniego, a część prow adzonych oddziaływ ań resocjalizacyjnych obejmie także jego rodzinę.

Przyjm owanie do O środka odbyw a się o każdym czasie, przez całą dobę. O przyjęciu nieletniego do O środka dyrektor pow iadam ia właściwe organy zo­ bow iązane do kontroli spełniania obow iązku szkolnego lub obow iązku nauki.

W przypadku niedoprow adzenia nieletniego do O środka w ciągu 3 miesięcy od daty wskazania placówki przez C entrum dyrektor O środka przesyła dokum entację nieletniego właściwemu staroście oraz pow iadam ia o tym sąd rodzinny i Centrum . W skazany powyżej czas oczekiwania na nieletniego w instytucji także zostanie skróco­ ny, co zapowiadają nowe rozw iązania praw ne resortu edukacji, w którego gestii pozo­ stają M łodzieżowe O środki Wychowawcze oraz M łodzieżowe O środki Socjoterapii.

W łaściw ości oddziaływ ań resocjalizacyjnych w M łodzieżow ym O śro d k u W y­ chow aw czym n r 1 w M a lb o rk u i m ożliw ości oceny ich efektyw ności

M łodzieżow y O środek Wychowawczy w M alborku realizuje swoje zadania na podstaw ie systemu kom plem entarnego (eklektycznego), dostosow ując wszelkie działania do potrzeb w ychow anków , ich deficytów poznawczych i em ocjonalnych, uw zględniając ich możliwości i predyspozycje.

O pracow any przez zespół Program W ychowawczy określa kolejne zadania do realizacji, a także możliwe do zastosow ania form y i m etody pracy z m łodzieżą nie­ dostosow aną społecznie, uw zględniając przy tym wiek w ychow anka oraz jakość i ilość posiadanych przez niego deficytów. Bardzo duże znaczenie przyw iązuje się tu do prow adzenia długofalowych działań resocjalizacyjnych w środow isku otw artym , w ychow ankow ie uczestniczą w wielu im prezach sportow o-kulturalnych na terenie m iasta, a także system atycznie chodzą na zajęcia do szkół m asow ych, dom u k ultury oraz innych instytucji oświatow ych.

K lim at społeczny O środka jest w ypadkow ą wielu czynników , z których najw aż­ niejszym jest kadra pedagogiczna, jej um iejętności, w iedza, kom petencje osobiste, zaangażow anie w pracę. Proces resocjalizacji jest tu traktow any jako interakcja (re­ lacja) dw óch jego uczestników : w ychow anka i wychowawcy.

Z naczenie m a także położenie i lokalizacja placówki - M O W w M alborku znaj­ duje się w centrum m iasta, które to z kolei leży w bliskiej odległości od Trójm iasta, co stw arza liczne możliwości uatrakcyjnienia pobytu naszych w ychow anków , ale jednocześnie zwiększa ryzyko określonych niebezpieczeństw, np. łatw ość ucieczek i tra n sp o rtu do miejsca zam ieszkania.

Twórcza resocjalizacja, rozum iana jako proces wychowawczy, zawiera charak­ terystyczne elementy, które wyznaczają jej zakres przedm iotow y i podm iotow y4.

(6)

Metodyka oddziaływań resocjalizacyjnych wobec nieletnich... 291

Z akres przedm iotow y określa w arunki działania i przebiegu procesu oraz jego ograniczenia, natom iast zakres podm iotow y - wskazuje rolę i funkcję osób uczest­ niczących w tym procesie, czyli poddaw anych procesow i resocjalizacji.

W yróżniam y cztery podstaw ow e grupy czynników um ożliwiających prow adze­ nie działań w ram ach resocjalizacji twórczej:

1) w arunki personalne,

2) sprzyjający klim at społeczny, 3) przesłanki praw no-adm inistracyjne,

4) rozw iązania in frastru k tu raln e i architektoniczne,

W szystkie grupy czynników poza przesłankam i praw no-adm inistracyjnym i są możliwe do spełnienia i kontrolow ania przez kadrę zarządzającą M OW , czyli przez zespół kierowniczy. W spom niana powyżej grupa czynników zależy od rozw iązań resortow ych (M O W należy do M E N , co już zostało zasygnalizow ane powyżej) czy też od organów prow adzących i nadzorujących, stąd też zespół kierow niczy m a na nią tylko w pływ pośredni. Bardzo w ażną tendencją są prow adzone od 2008 roku spotk ania tzw. zespołu ekspertów , w skład którego w chodzą w ybrani dyrektorzy placów ek resocjalizacyjnych, a ich zadaniem jest opracow anie stand ard ów fun k cjo­ now ania M O W we w szystkich jego obszarach, co jest niezm iernie w ażne z uwagi na fakt, iż w ostatnich latach liczba tego typu instytucji w zrosła blisko o 30% .

Pięć podstaw ow ych zaleceń m etodycznych twórczej resocjalizacji oraz m ożli­ wości ich zastosow ania w praktyce

Zalecenie w szechstronnej diagnozy - jednym z ważniejszych elem entów tej dia­ gnozy, poza profilem psychologiczno-pedagogicznym w ychow anka, jest poszuki­ wanie jego zasobów, wskazanie mu ich, co staje się punktem wyjścia do dalszych działań resocjalizacyjnych; pon ad to ważne jest, aby dokonać dokładnej analizy możliwości poznawczych nieletniego, a ujaw nione w ten sposób deficyty m inim ali­ zować odpow iednio dobranym i m etodam i.

Z alecenie kom plem entarności postępow ania - kom plem entarność procesu twórczej resocjalizacji skutkuje pełniejszym rozwojem wychowanków, a przede wszystkim stym uluje i rozwija u nich te stru k tu ry i m echanizm y, które um ożliwiają im w przyszłości tw órczą adaptację społeczną, wykraczając poza zwykłe ram y przy­ stosow ania społecznego5, kom plem entarność w tym rozum ieniu to także taki dobór poszczególnych zadań w procesie resocjalizacji podopiecznego, które prow adzą do tego samego celu, lub też przyczyniają się do realizacji celów cząstkowych, to zada­ nia jak uk ładank a z puzzli - tw orzą pełny obraz zaplanow anego uprzednio procesu resocjalizacji.

Z alecenie elastyczności po staw pedagogicznych - proces resocjalizacji jest tu rozum iany jako relacja dwóch najważniejszych jej uczestników : wychow anka i wychowawcy, oczywiście od tego drugiego, jako osoby posiadającej określoną

(7)

w iedzę i dośw iadczenie, oczekuje się właściwego podejm ow ania decyzji w tym p ro ­ cesie i adekw atnych sposobów działań; w procesie twórczej resocjalizacji koniecz­ ne jest prezentow anie postaw y otw artej na potrzeby w ychow anków , dostosowanej do aktualnej sytuacji podopiecznego, stąd też wychowawca pow inien ujawniać gotow ość do szybkiej zmiany zaplanowanych na dany czas działań i w prow adze­ nia w to miejsce innych, podążających za zm ieniającą się kondycją psychofizyczną w ychow anka.

Z alecenie adekw atnego d o b o ru m etody - m a ścisły związek z rodzajem , czy też m odelem stosowanej tu diagnozy, której celem jest stw orzenie tzw. m apy w ycho­ w anka, ukazującej jego m ocne strony oraz deficyty w różnym stopniu, stąd posiada­ nie takiej wiedzy o podopiecznym pozw ala wyszukać i zastosować odpow iednie do ujaw nianych trudności m etody pracy, przy jednoczesnym w ykorzystaniu zasobów tego w ychow anka, w praktyce sprzyja tem u dokonyw anie diagnozy przez interdy­ scyplinarny zespół, który w spólnie ustala obszary do zmiany i intensyw nej pracy oraz wyznacza ramy czasowe do ich realizacji.

Zalecenie kreow an ia w ychow anka - wskazuje konieczność stw arzania w ycho­ w ankow i takich sytuacji, w których ma on szansę zm ieniać swoją tożsam ość, tzn. zobaczyć siebie w innych niż dotychczas sytuacjach, rolach społecznych, niezbęd­ ne są tu inform acje zw rotne od osób trzecich, które w idzą podopiecznego w yko­ nującego dane zadanie i wzm acniają go np. poprzez nagrody czy też pochwały, zdecydow anie łatwiej jest realizować to zalecenie, wychodząc z oddziaływ aniam i resocjalizacyjnym i poza instytucję, organizując je w środow isku otw artym .

W ybrane sposoby i form y pracy stosow ane w M łodzieżow ym O śro d k u W ycho­ w aw czym n r 1 w M a lb o rk u w pisujące się w n u rt twórczej resocjalizacji

G ru p a te a tra ln a

Funkcjonuje w M O W od w rześnia 200 4 roku, w jej skład wchodzi 10-15 wy­ chowanków, którzy mają na swoim koncie już kilka znaczących sukcesów w la­ tach 2 00 5 -2 0 0 7 , m .in. w yróżnienie na Pow iatowym Festiwalu „Przyjaźń niejedno m a im ię”, I miejsce w Pow iatowym Turnieju Teatralnym „Niebieskie Tarcze” oraz w yróżnienie na szczeblu wojewódzkim tego turnieju. W ychowankowie w spól­ nie z opiekunam i koła ćwiczą regularnie, bardzo chętnie uczestniczą w próbach przedstaw ień autorskich. Przedstaw ienia i próby są w większości niczym innym jak psychodram ą, w trakcie której w ychow ankow ie odgryw ają sceny zw iązane z ich codziennym życiem lub też z ich dośw iadczeniam i, często bolesnym i, z przeszłości. Tw orzone w spólnie z opiekunam i spektakle mają zatem znaczący w ym iar terapeu­ tyczny, a także profilaktyczny.

Koło sportow e

R egularnie prowadzi swoją działalność od wielu lat, jednak zupełnie od niedaw ­ na bardziej otw orzyło się na środow isko i ak tu alnie zasadniczym celem tego typu aktyw ności jest przygotow anie w ychow anków - nie tylko w w ym iarze sportow ym

(8)

Metodyka oddziaływań resocjalizacyjnych wobec nieletnich... 293

- do pozytyw nej rywalizacji z m łodzieżą ze szkól m asowych. Jest to także bardzo dobra okazja do zdobycia licznych w zm ocnień pozytyw nych, zaznaczenia swojej osoby na tle grupy, a to w szystko przekłada się na w zrost sam ooceny w ychow anków i zm ianę w izerunku własnej osoby; buduje to poczucie spraw stw a i skuteczności. To też okazja do zmiany sposobu radzenia sobie z porażkam i i niepow odzeniam i, które nieodłącznie towarzyszą naszem u życiu, w trakcie wielu zadań chłopcy dośw iadcza­ ją odm iennych emocji, uczą się je rozum ieć i analizow ać.

Kolo ekologiczne

Jest to stosunkow o now y rodzaj działalności pozaszkolnej w M O W prow adzony od 200 4 roku. G łów nym zadaniem tych zajęć z w ychow ankam i jest uwrażliwienie ich na ochronę środow iska oraz zasobów naturalnych, pom oc w zrozum ieniu p o d ­ stawowych zjawisk przyrody, by tak w ypracow ane postaw y przenieść na inne o b­ szary życia społecznego. Jest to także kolejna okazja dla w ychow anków do otw arcia się na środow isko i uczestnictw a w licznych im prezach w spólnie z rów ieśnikam i ze szkół masowych. W ychowankowie M O W pod opieką wychowawcy prow adzą systematyczne obserw acje stopnia zużycia w ody i energii w O środ ku , segregują o d ­ pady, zbierają surowce w tórne, prow adzą konkurs czystości terenów zewnętrznych i w ew nętrznych. Koło to stale w spółpracuje, m .in. poprzez udział w różnych kon­ kursach z Dyrekcją Lasów Państwowych.

Sam orząd w ychow anków

To kolejny sposób na uczenie i rozw ijanie u w ychow anków um iejętności w spół­ pracy, gospodarności, podejm ow ania decyzji, radzenia sobie z krytyką i uznaniem innych, rozw iązyw ania bieżących trudności i konfliktów m iędzy sobą. Poprzez o r­ ganizow anie czy też w spółorganizow anie im prez sportow o-kulturalnych o charak­ terze lokalnym wychow ankow ie zmieniają swój sposób funkcjonow ania w grupie, niejako ćwiczą w ypełnianie różnych ról społecznych, poszerzają swój wachlarz roz­ w iązań sytuacji trudnych. W trakcie tych zajęć dośw iadczają, jak m ożna nie krzyw ­ dząc drugiej osoby, powiedzieć jej o swojej złości, niezadow oleniu, rozczarow aniu. W śród znaczących w ydarzeń z życia Sam orządu M OW , które na stałe wpisały się w kalendarz im prez, m ożna w ym ienić szczególnie now atorskie, jak:

• zorganizow anie meczu piłki nożnej z policją,

• przygotowanie i prow adzenie zabawy choinkowej dla dzieci z rodzin objętych kuratelą sądową,

• zorganizow anie rajdu turystycznego, k tóry stał się im prezą cykliczną, dla in ­ stytucji opiekuńczo-wychowawczych z terenu M alborka - M OW TROP.

Budow a w ioski kościuszkowskiej

Z adanie realizow ane było jako projekt: M IA STECZKO ŚR ED N IO W IEC ZN E Z KĄCIKIEM REKREACJI. N adrzędnym celem om aw ianego projektu było prow a­ dzenie oddziaływ ań resocjalizacyjnych wobec chłopców niedostosowanych społecz­ nie, stopniowe likw idow anie deficytów em ocjonalnych, przyswajanie przez nich właściwych sposobów budow ania relacji interpersonalnych tak, aby po opuszczeniu

(9)

O środk a byli w stanie właściwie funkcjonow ać w społeczeństw ie oraz otaczającej ich rzeczywistości, która staw ia im wiele barier, dla nich często nie do pokonania. Z adan ie to było podw ójnie tru d n e do zrealizow ania, gdyż m łodzież przebywająca w O środku odbierana jest negatyw nie przez większość społeczeństw a, ludzie nie posiadając odpow iedniej wiedzy na tem at tego problem u, tw orzą zafałszowany o b ­ raz tego typu m łodzieży o p arty na lęku, nie chcą przyjm ować takich osób do pracy, unikają z nim i kontaktu. W środow isku lokalnym w ychow ankow ie często postrze­ gani są jako m łodzież z m arginesu społecznego, ludzie obaw iają się podjąć z nimi w spółpracę. Naszym celem jest także zm iana poglądów społeczeństw a lokalnego na tem at w ychow anków ; chcemy przełam yw ać tego typu bariery, zapobiegać zjawisku w ykluczenia społecznego, które zagraża w ychow ankom opuszczającym MOW . N a tym polega now atorstw o om aw ianego projektu, który poza elem entam i resocjali­ zacji otw artej, nastaw iony jest na zm ianę w izerunku w ychow anków w środow isku.

N a u k a tań ca

W ybrana grupa w ychow anków system atycznie uczęszcza na zajęcia taneczne na terenie m iasta, jest to nauka tańców nowoczesnych oraz standardów , efektem tej w spółpracy będzie wspólny w ystęp przed społecznością O środka, tego typu w yda­ rzenie m iało już miejsce na uroczystej gali z okazji 60-lecia MOW .

N a u k a gry na gitarze

Zajęcia odbywają się zarów no na terenie M OW , jak i poza nim , w ychow anko­ wie uczestniczą w spotkaniach i treningach organizow anych przez M iejski Dom Kultury. Umiejętności w ychow anków znajdują swoje odzw ierciedlenie w organizo­ wanych akadem iach oraz apelach m iędzy innym i z okazji D nia Kobiet, czy też Dnia Komisji Edukacji Narodow ej.

Z ajęcia plastyczne

W ychowankowie uczestniczą w zajęciach koła plastycznego na terenie m iasta, wykonują prace różnym i technikam i, pod okiem specjalistów plastyków; efektem tej w spółpracy są w ystawy ogniska plastycznego, na których w ychow ankow ie M OW rów nież umieszczają swoje prace, pon ad to startują w organizow anych konkursach, co w wielu przypadkach zakończyło się n agrodą łub w yróżnieniem .

Zasadniczym celem oddziaływ ań prow adzonych w nurcie twórczej resocjali­ zacji jest doprow adzenie do pom yślnego zakończenia całego procesu resocjalizacji, poprzez rozbudzenie i odnalezienie potencjalnie mocnych stron w w ychow ankach, zm iany ich w izerunku społecznego, w yposażenia w narzędzia, które pozwolą im bezkolizyjnie funkcjonow ać po opuszczeniu O środka. O pierając się w łaśnie na owych m ocnych stronach w ychow anka, cały proces zm ierza do w ykreow ania jego nowej tożsam ości, odm iennej od tej, k tó rą mają osoby nieprzystosow ane społecznie.

Bardzo ważnym elem entem , początkiem om aw ianego procesu resocjali­ zacji jest diagnoza, o p arta na m odelu interdyscyplinarnym , który ujmuje isto ­ tę nieprzystosow ania społecznego jako złożone zjawisko - kum ulację czynników biologiczno-psychologiczno-kulturow ych.

(10)

Metodyka oddziaływań resocjalizacyjnych wobec nieletnich... 295

Pojęcie zm iany w procesie resocjalizacji

Interesujące i ważne dla praktyków są prow adzone w M O W badania efektyw ­ ności podejm owanych oddziaływ ań, którym towarzyszy ich systematyczna ew alu­ acja. Są to badania:

• efektyw ności w ew nętrznej ( w ram ach instytucji)

• efektyw ności zew nętrznej (poza instytucją, w środow isku lokalnym i ro dzin ­ nym wychowanków)

Czynniki (przykładow e) będące przedm iotem analizy zm iany zachow ania wew­ nątrz instytucji:

1) spadek ilości ucieczek wychowanków , 2) term inow e pow roty z przepustek i urlopów,

3) bezkolizyjne funkcjonow anie w czasie przepustek na terenie miasta, 4) poprawa w yn ikó w w nauce,

5) rozwój zainteresowań,

6) a k ty w n y udział w kołach zainteresowań,

7) obniżenie poziom u agresji w różnych jej formach,

8) zwiększenie p o zytyw n ej aktyw ności w ychow anków podczas zajęć w czasie

w olnym ,

9) zwiększenie udziału w ychow anków w zajęciach o charakterze kulturalno-spor-

to w ym poza M O W , wspólnie z m łodzieżą ze szkół m asowych,

10)zwiększenie liczby w ychow anków podejm ujących dalszą naukę w szkołach za ­

w odow ych oraz realizujących kursy przyuczające do konkretnego zawodu.

Czynniki będące przedm iotem analizy efektyw ności zew nętrznej: 1) bezkolizyjne funkcjonow anie w czasie przepustek na terenie miasta,

2) właściwe, zgodne z norm am i życia społecznego zaspakajanie potrzeb przez w y ­ chow anków po opuszczeniu MOW,

3) poprawne w ypełnianie przypisanych im ról społecznych w życiu dorosłym, 4) kontynuacja nauki po opuszczeniu M O W (w miejscu zamieszkania ),

5) podejm owanie pracy zawodowej.

Problem em nurtującym wiele osób związanych z resocjalizacją jest odpow iedź na pytanie: jakie czynniki determ inują efektyw ność podejm owanych oddziaływ ań i jaki jest stopień osiągniętej zmiany osoby niedostosow anej społecznie? Zm iany, która pozwoli na bezkolizyjne funkcjonow anie jednostki w społeczeństwie i p o ­ praw ne w ypełnianie przypisanych jej ról społecznych.

Z m iana zachow ania z antyspołecznego na prospołeczne zazwyczaj nie jest spo­ w odow ana sw obodnym rozwojem jednostki, lecz um ożliw ia ją aktyw ny i zam ie­ rzony proces resocjalizacji, zapewniający dalszy, praw idłow y przebieg ontogenezy6. Proces resocjalizacji, do którego wstępem jest diagnoza w ujęciu interdyscyplinar­ nym, poszukująca zasobów i mocnych stron u jednostki niedostosowanej społecznie,

(11)

skoncentrow ana zatem bardziej na tu i teraz oraz przyszłości niż zdeterm inow a­ na przeszłością i obciążeniam i w ychow anka, które naturaln ie także należy w niej uw zględniać.

W ychowankowie z uwagi na utrw alone patologiczne m echanizm y funkcjono­ w ania często reagują nieadekw atnie do sytuacji, urucham iając tym samym kolejne reakcje ze strony innych uczestników tej interakcji. O przyczynach i podłożu w spo­ m nianych powyżej zaburzeń napisano już w literaturze przed m io tu bardzo wiele, ważniejsze zatem stają się m etody i techniki pracy z nieletnim i niedostosow anym i społecznie, które tak jak i otaczająca nas rzeczywistość m usiały ulec przeobraże­ niom , aby przynosić oczekiw ane zmiany.

Agresja, przem oc i przestępczość w śród nieletnich m ają ró żn oro dn e przy­ czyny oraz uw arunkow ania, w iążą się tak że z w ielom a skutkam i groźnym i dla społeczeństw a jak i samych nieletnich. Przeciw działanie tym zjawiskom wym aga przem yślanych i skoordynow anych działań wielu instytucji i podm iotów . O d nie­ daw na m ierzy się, czy też raczej bada efektyw ność oddziaływ ań resocjalizacyjnych (badania ilościowe i jakościowe). W skaźniki tej skuteczności są różne, m ożna je analizow ać p od względem statystycznym oraz jakościow ym , uw zględniając oczy­ wiście specyfikę instytucji wychowawczej. W ażne jest jednak to, że m ożna ową efektyw ność system atycznie podnosić, m onitorując prow adzone działan ia resocja­ lizacyjne i dokonując ich ewaluacji, co skłania do poszukiw ania now ych rozw iązań i podejm ow ania alternatyw nych działań, często pozornie niezw iązanych z danym problem em .

Kompleksowe oddziaływ ania prow adzone w ram ach n u rtu resocjalizacji tw ó r­ czej przynoszą określone efekty, zachow anie nieletnich zm ienia się w kierunku pożądanym z p u n k tu w idzenia ich p o w ro tu do społeczeństw a i bezkolizyjnego funkcjonow ania w nim. Oczywiście na ten proces składa się wiele czynników w za­ jem nie na siebie oddziałujących, co staje się przedm iotem analiz i zainteresow ania wielu praktyków i badaczy tego zjawiska.

Streszczenie

A rtykuł zwraca uwagę na m o żliw o ści od d ziaływ ań resocjalizacyjnych w instytucji typu M ło d z ież o w y O środek W ychow aw czy, który funkcjonuje w ramach resocjalizacji otwartej na środow isk o. Z asadniczym celem procesu resocjalizacji n ieletn ich jest p ow rót w y c h o ­ w an k ów do sp o łeczeń stw a , opisyw any sposób d ziałań resocjalizacyjnych i ich zróżn icow a­ n ie, d o sto so w a n ie do indyw idualnych potrzeb n ieletn ieg o zw ięk sza szanse na tzw. sukces resocjalizacyjny, p od n osi efek ty w n o ść prow adzonych d ziałań . Ten typ od d ziaływ ań reso­ cjalizacyjnych pozw ala zaangażow ać m ocn e strony w ych ow ank a i na nich oprzeć proces resocjalizacji. R ealizacja części zadań poza instytucją, jak pokazują najnowsze badania, przynosi trw alsze zm iany w funkcjonow aniu n ieletnich. Ponadto w skazuje p otrzebę p oszu ­ kiw ania dalszych i coraz bardziej efektyw n ych m etod pracy z n ieletn im i n ied ostosow an ym i sp o łeczn ie, takie też jest o czek iw an ie środow isk a praktyków.

(12)

Metodyka oddziaływań resocjalizacyjnych wobec nieletnich... 297

Abstract

The methodology of resocialization treatment

of socially maladjusted juveniles - heading for good practises

T he article show s the p ossib ilities o f resocialization treatm ent in a Juvenile D eten tion C entre, w hich fun ction s by the m eans o f resocialization op en to th e environm ent. T he prim ary goal o f resocialization o f the juvenile is to bring them back to the society. T h e re­ socialization treatm ent described here and its differen tiation and adjusting to the individual needs o f a juvenile increases the chances o f a so called „resocialization success”, therefore increases the effectiveness o f the undertaken efforts. T h is ty p e o f resocialization treatm ent enables to engage the strengths o f the pupil and m ake them the foun dation o f th e resociali­ zation . Carrying ou t som e o f the tasks outside o f th e in stitu tion , as the m ost recent research show , brings m ore lon g-lasting effects on the fu n ction in g o f the juveniles. M oreover, it p oin ts ou t the need to con tin u e searching for other, m ore and m ore effective, m ethods o f w ork in g w ith th e juveniles socially m aladjusted, w hich is con sistent w ith the exp ectation s o f the practitioners.

Bibliografia

Konopczyński M. Metody twórczej resocjalizacji. Warszawa, PW N 2007.

O pora R. Ewolucja niedostosowania społecznego jako rezultat zmian w zakresie odporności psychicznej

i zniekształceń poznawczych. Gdańsk, Wyd. UG 2009.

O pora R. Resocjalizacja-wychowanie i psychokorekcja nieletnich niedostosowanych społecznie. Kra­ ków, IMPULS oraz G dańska Wyższa Szkoła Humanistyczna 2010.

Statut Młodzieżowego O środka Wychowawczego nr 1 w M alborku.

Cytaty

Powiązane dokumenty

Uznać zatem należy, że o prawidłowości i skuteczności interwencji wobec nieletnich agresorów decydują zarówno aspekty techniczne i metodyczne, okre- ślające zasady, cele

Kiedy jednak dyskusja dotyczy inteligentnej przyczyny znajdującej się na zewnątrz czy poza kosmosem, używa się już filozo- ficznego terminu „nadnaturalny”, który wskazuje,

However, our research provides two further important contributions: first, it shows that naming processes are representative of, and help to shape, larger social, cultural,

New  room  temperature  healing  semi‐aromatic  thermoplastic  elastomer  polyetherimides  based  on  aliphatic  branched  dimer  diamine  were  synthesized  and 

Próby latynoameryka$skie, wyodr"bniaj&ce si" w osobn& pod- grup", wyró!nia niski poziom roszczeniowo%ci odweto- wej oraz wysoki poziom

This paper will present top safety performance targets (SPTs), safety data analysis methods, and safety data sources utilized by respondents to track, analyze, and measure risk

Wybrane metody, techniki i narzędzia psychologiczne wykorzystywane w pracy resocjalizacyjnej z nieletnimi, czyli podstawowy warsztat pracy. Podstawowy

W tym rozdziale zostaną przedstawione kierunki psychologiczne, a raczej założenia teoretyczne tych kierunków, które odnoszą się do zjawiska prze- stępczości nieletnich,