Koniugacja, czyli odmiana czasownika
1. Cele lekcji
a) Wiadomości Uczeń:• wie co to jest koniugacja,
• wie przez co odmienia się czasownik.
b) Umiejętności Uczeń:
• potrafi odmieniać czasowniki,
• potrafi wskazać jaką funkcję pełni czasownik w zdaniu.
2. Metoda i forma pracy
Ćwiczenia, praca z całą klasą i praca indywidualna ucznia.
3. Środki dydaktyczne
Karta pracy
4. Przebieg lekcji
a) Faza przygotowawcza
Nauczyciel pyta uczniów przez co odmienia się czasownik.
b) Faza realizacyjna
Nauczyciel dyktuje wiadomości do zapisania w zeszytach wraz z przykładami, o których podanie podanymi przez uczniów (załącznik 1).
Nauczyciel rozdaje uczniom karty pracy z ćwiczeniami do samodzielnego wykonania (załącznik 2).
c) Faza podsumowująca
Nauczyciel sprawdza i ocenia ćwiczenia wykonane w kartach pracy.
5. Bibliografia
Gerymski K., Gramatyka na bardzo dobry, Agencja Wydawnicza „Gram”, Warszawa 1994.
6. Załączniki
a) Wiadomości do podyktowania uczniom Załącznik 1.
Odmiana czasownika
• przez czasy i liczby:
- liczba pojedyncza, czas teraźniejszy: czytam, czytasz, czyta (on, ona ono), - liczba mnoga, czas teraźniejszy: czytamy, czytacie, czytają (oni, one), - liczba pojedyncza, czas przeszły: czytałem, czytałeś, czytał, czytała, czytało, - liczba mnoga, czas przeszły: czytaliśmy, czytaliście, czytali,
- liczba pojedyncza, czas przyszły: będę czytał, będziesz czytał, będzie czytał, - liczba mnoga, czas przyszły: będziemy czytali, będziecie czytali, będą czytali.
• przez tryby:
- tryb orzekający – piszę, rysuje, biegniemy,
- tryb rozkazujący – czekaj, niech piszą, rysujcie ( nie ma 1 os. lpoj. , a w 3 os.), - tryb przypuszczający – pisałbym, zjedlibyśmy, namalowałabyś.
• przez strony:
- strona czynna – występuje osobowa forma czasownika, podmiot jest wykonawca czynności, np. Mechanik naprawia samochód,
- strona bierna – podmiot jest tu przedmiotem czynności, a nie jej wykonawcą, np.
Samochód jest naprawiany przez mechanika,
- strona zwrotna – podmiot jest wykonawcą i odbiorcą czynności, np. Jola przegląda się w lustrze.
• przez osoby”
- ja jem, - ty jesz,
- on, ona, ono je, - my jemy, - wy jecie, - oni, one jedzą.
Czasownikowi jest przypisany określony rodzaj:
- on pisze – rodzaj męski, - ona pisze – rodzaj żeński,
- ono pisze – rodzaj nijaki,
- oni piszą – rodzaj męskoosobowy, - one piszą – rodzaj niemęskoosobowy.
Czasownik pełni rolę różnych części zdania.
Czym w podanych zdaniach jest czasownik?
1. Tomek wyjechał z miasta. (wyjechał – orzecznik)
2. Artur został marynarzem. (został – łącznik w orzeczeniu imiennym) 3. Oczekujący niecierpliwili się. (oczekujący – podmiot)
4. Lubię grać w piłkę.(grać – dopełnienie)
5. Uderzony przeciwnik wycofał się. (uderzony – przydawka) 6.Szedł kulejąc.(kulejąc – okolicznik)
b) Karta pracy Załącznik 2.
Czasownik „piec” odmień przez osoby i liczby, rodzaje, czasy i tryby i strony.
1. Osoby i liczby:
liczba pojedyncza ja ……
ty ………
on, ona, ono ……….
liczba mnoga my………..
wy………
oni, one…………
2. Rodzaje:
r. męski – on pisał r. żeski – …………..
r. nijaki – ………..
r. męskoosobowy – ……….
r. niemęskoosobowy – ………..
3. Czasy:
cz. teraźniejszy- ……….
cz. przeszły - ………
cz. przyszły -………
4. Tryby:
tryb orzekający – ………..
tryb rozkazujący – ………
tryb przypuszczający – ………..
5. Strony:
czynna – ………
bierna – ………
zwrotna – ……….
Ułóż zdanie z czasownikiem dyskutować tak, aby wystąpił w tym zdaniu w czasie przeszłym, w drugiej osobie liczby mnogiej, w trybie przypuszczającym.
7. Czas trwania lekcji
45 minut
8. Uwagi do scenariusza
brak
