PRZYRODA KL. IV
Temat: Układ ruchu 03.12.2020r.
Notatka do zeszytu
Kości stanowią rusztowanie i podporę dla mięśni, ochraniają narządy, magazynują sole mineralne, pełnią funkcję krwiotwórczą.
Stawy to ruchome połączenia kości.
Mięśnie różnią się wielkością, kształtem, położeniem, pełnionymi funkcjami.
Praca domowa.
Doświadczenie
Doświadczenie wykonujcie pod nadzorem osoby dorosłej!
Problem badawczy
Od czego zależą właściwości fizyczne kości?
Hipoteza
Właściwości fizyczne kości zależą od zawartości substancji mineralnych.
Co będzie potrzebne
słoik,
ocet,
pęseta,
kość kurczaka.
Instrukcja
1. Spróbuj wygiąć kość kurczaka.
2. Włóż kość do słoika wypełnionego octem, przykryj słoik i odstaw na 3 dni.
3. Po 3 dniach wyjmij pęsetą kość z ze słoika i obmyj w wodzie.
4. Sprawdź, czy teraz można ją wygiąć.
Podsumowanie – wniosek
1. Rodzaje kości.
Rodzaje i funkcje kości
Rodzaje kości Wymiary Funkcja Przykłady
długie długość większa niż
szerokość i grubość dźwignia, podpora ciała
kość udowa, kość
ramienna, obojczyki, kości palców,
krótkie długość, szerokość, grubość
są do siebie zbliżone precyzyjne, złożone ruchy kości stępu, nadgarstka płaskie długość, szerokość większe
od grubości
osłona narządów, powierzchnie przyczepu mięśni
łopatka, mostek, kość biodrowa, czołowa różnokształtne nieregularne, tworzą różnowymiarowe bryły osłona narządów, miejsce
przyczepu mięśni kręgi, żuchwa, kosteczki słuchowe
2. Rodzaje połączeń kości
Kości łączą się ze sobą ruchomo i nieruchomo. Nieruchome połączenia kości to głównie szwy, które uniemożliwiają przemieszczanie się kości względem siebie.
Ruchome połączenia kości to stawy.
Stawy wykazują dużą różnorodność w zależności od miejsca występowania w organizmie i pełnionej funkcji.
Różnią się:
liczbą tworzących je kości: stawy proste są zbudowane z 2 kości (staw barkowy), złożone – z więcej niż 2 kości (staw nadgarstkowy);
kształtem powierzchni stawowych i zakresem ruchów: kuliste (barkowy), które umożliwiają ruchy w wielu płaszczyznach, i zawiasowe (łokciowy), zdolne jedynie do zginania i prostowania.
3. Rodzaje mięśni
W organizmie człowieka występuje ok. 640 mięśni, które stanowią od 30 do 50% masy ciała. Odpowiadają one nie tylko za ruch organizmu, ale również za przesuwanie treści pokarmowej w jelitach, wydawanie artykułowanych
dźwięków, regulację ciśnienia krwi.
Niektóre z nich, takie jak mięsień dwugłowy ramienia, zwany bicepsem, leżące powierzchownie, można wyczuć dotykiem lub zaobserwować ich pracę. Inne są niewidoczne, umieszczone głęboko pod skórą lub bardzo małe. Mięśnie twarzy, zwane mimicznymi, jedną stroną są przyczepione do kości czaszki, a drugą do skóry twarzy. Umożliwiają wyrażanie różnych stanów emocjonalnych.
Rodzaje mięśni Kryterium podziału Rodzaj mięśnia Przykład
kształt
długie mięśnie kończyn krótkie mięśnie kręgosłupa
szerokie mięśnie klatki piersiowej i brzucha okrężne mięsień okrężny oka
położenie
głowy mięśnie mimiczne twarzy
szyi mięsień mostkowo-obojczykowo-sutkowy klatki piersiowej mięsień piersiowy
brzucha mięsień prosty brzucha grzbietu mięsień najszerszy grzbietu kończyn mięsień dwugłowy ramienia
funkcja
zginacze mięsień dwugłowy ramienia prostowniki mięsień trójgłowy ramienia przywodziciele mięsień dwugłowy uda odwodziciele mięsień odwodziciel kciuka
4. Funkcja skóry
Funkcje skóry
Ochrona przed Wydalanie Wydzielanie Odbieranie
bodźców Termoregulacja Wytwarzanie substancji urazami
mechanicznymi
pot (woda, mocznik, sole mineralne)
łój ból pocenie się
witamina DIndeks dolny 33
czynnikami chemicznymi
dwutlenek
węgla mleko
dotyk
zwężanie
i rozszerzanie się naczyń krwionośnych
w skórze melanina
(barwnik skóry) promieniowaniem
UV ucisk stroszenie włosów
mikroorganizmami zmiany temperatury
