Powiat świdwiński jest położony prawie w centrum województwa zachodniopomorskiego. W granicach administra- cyjnych powiatu znajduje się większa część Wysoczyzny Łobeskiej, fragmenty równin: Nowogardzkiej, Gryfickiej i Białogardzkiej oraz północny skrawek Pojezierza Drawskiego.
Powierzchnia powiatu wynosi 1093 km2; w końcu 2004 roku żyło w nim 51 554 stałych mieszkańców w 201 miejsco- wościach. W skład powiatu wchodzą: miasto Świdwin, miasto i gmina Połczyn Zdrój oraz gminy: Brzeźno, Rąbino, Sławoborze, Świdwin.
Warunki naturalne środowiska predestynują powiat do produkcji rolno-spożywczej i leśnej. Na niewielką skalę są wydobywane surowce naturalne. Prężnie rozwija się handel i rzemiosło.
Walory środowiska przyrodniczego stanowią podstawę do rozwoju wszelkich form turystyki, rekreacji i wypoczyn- ku. Na terenie powiatu występują liczne zabytki architektoniczne, m.in.: w Świdwinie, Połczynie Zdroju, Bełtnie, Gaw- rońcu, Krzecku, Lekowie, Lepinie, Lipiu, Popielewie, Sławie, Słonowicach, Słowieńsku, Starym Ludzicku, Ząbrowie.
W powiecie działają następujące szkoły i placówki oświatowe: 18 szkół podstawowych, 9 gimnazjów, 4 szkoły ponadgimnazjalne, 7 przedszkoli, 1 Dom Dziecka, 1 SOSW w Sławoborzu obejmujący SP oraz gimnazjum (z filią w Świdwinie) oraz 2 Poradnie Psychologiczno-Pedagogiczne. Działa również 12 placówek oświaty niepublicznej.
Powiat świdwiński
Połczyn Zdrój Brzeźno
Sławoborze
Rąbino
Świdwin Świdwin
Tworzenie oświaty na ziemi świdwińskiej po II wojnie światowej
Rok 1945 rozpoczynał swoistą rewolucję na terenie zie- mi świdwińskiej1 – budowę nowej polskiej rzeczywistości.
Szczególna rola przypadła oświacie. Polska szkoła stanowiła ważny element stabilizacji dla tych, którzy Pomorze Zachod- nie wybrali na swoją nową „małą ojczyznę”.
Początki publicznego szkolnictwa powszechnego były wyjątkowo niesprzyjające: zniszczenia wojenne, braki komu- nikacyjne, nieustabilizowany stan zaludnienia, braki w struk- turach administracyjnych.
Jedną z pierwszych uruchomionych w 1945 roku szkół by- ła szkoła powszechna w Świdwinie. W jej kształtowaniu się brał udział nauczyciel, Józef Dmowski. Placówka początko- wo działała do 15 sierpnia w budynku przy ulicy Dworcowej 29, a następnie od 5 września 1945 r. przy ulicy Podwale.
W sierpniu 1945 r. zaistniały szkoły w Brzeźnie, Lekowie i Sła- woborzu. Do końca roku uruchomiono szkoły w miejsco- wościach: Bełtno, Bierzwnica, Cieszyniewo, Karsibór, Kolacz, Łąkowo, Pęczerzyno, Popielewo, Połczyn Zdrój, Redło, Rusi- nowo, Rzepczyno, Toporzyk, Wardyń Górny.
W roku 1946 istniały 42 szkoły z 1500 uczniami. Działal- ność rozpoczęły m.in. szkoły w miejscowościach: Biała Góra, Biały Zdrój, Czarnkowo, Gaworkowo, Gawroniec, Przyrzecze, Kąpice, Lipie, Łęgi, Mysłowice, Nielep, Powalice, Rąbino, Rola, Słonowice, Stare Ślepce, Więcław, Zajączkowo.2
Do organizatorów szkolnictwa podstawowego na ziemi świdwińskiej należeli m.in.: w Białym Zdroju – Jan Zając, Bierzwnicy – Karol Wesołowki, w Brzeźnie – Zenojda Kuczu- la, w Lekowie – p. Sumarowska i p. Parczyńska, w Łąkowie – Stanisław Uciński, w Mysłowicach – Antoni Placak, w Pęce- rzynie – Wanda Kradynowa, w Połczynie Zdroju – Władysła- wa Marcinkowska, Kunegunda Gerting, Kazimierz Pizanow- ski, w Rąbinie – p. Kwaśniewska, w Redłowie – Bronisław Gawłowki, w Rusinowie – Ryszard Wojda, w Rzepczynie – Ma- ria Rzeszołko, w Sławoborze – Stanisław Spychalski, Robert Grzywacz, Józef Luc, w Słonowicach – E. Kisielewicz, w Świ- dwinie – Józef Dmowski, Stanisław Zapart, Anna Rydz, Bro- nisława Wołonciej, Anna (Marta) Śniegocka, Helena Olszew- ska, Anna Karkowska, Leokadia Malinowa, Wojciech Michal- ski, Halina Frolik, Teresa Toporzyk-Jagodzińska, Marzena Lew- czuk.3
W Bierzwnicy rok szkolny 1945/46 zaczęło zaledwie 12 dzie- ci w wieku od 7 do 16 lat. Utworzono 4 klasy: kl. I – 3 uczniów, kl. II – 2 uczniów, kl. III – 3 uczniów, kl. IV – 4 uczniów.4
Z upływem lat władze polityczne i administracyjne two- rzyły nowe szkoły. Podnoszono ich stopień organizacyjny w miarę wzrostu liczby dzieci, kadry nauczycielskiej i popra- wy warunków lokalowych. W chwili utworzenia powiatu dzia- łały 53 szkoły podstawowe, w tym 18 siedmioklasowych.5
Dużą wagę przywiązywano do likwidacji analfabetyzmu wśród dorosłych. W Świdwinie działał komitet społeczny, składający się z przedstawicieli organizacji politycznych, spo-
łecznych i samorządu terytorialnego. W latach 1948–50 w kursach nauki pisania i czytania uczestniczyło kilkadzie- siąt osób.6
Problem analfabetyzmu nie został całkowicie rozwiązany.
Pod koniec 1960 r. wśród ludności powyżej 7. roku życia stwierdzono 1452 osoby nieumiejące ani czytać, ani pisać, zaś 412 osoby nieumiejące tylko pisać.7
Pierwsze powojenne lata czyniły ze szkół centrum dzia- łalności społecznej. Tu odbywały się okolicznościowe akade- mie, zabawy, spotkania mieszkańców, kursy i szkolenia.
Szkolnictwo podstawowe od utworzenia powiatu
do wprowadzenia szkół ośmioklasowych
W 1954 r. z powiatu białogardzkiego przejęto 45 szkół podstawowych i 5 punktów filialnych, które w roku 1955 usa- modzielniono. Z powiatu kołobrzeskiego przyjęto 3 szkoły oraz 2 punkty filialne – również usamodzielnione.8
Lata 50. charakteryzowały się wysokim przyrostem natu- ralnym. Liczba ludności w latach 1950–60 wzrosła o ponad 20%, z 32,8 tys. w 1950 roku do 42 tys. w 1960.9 Wyż demo- graficzny miał istotny wpływ na zmianę liczby szkół podsta- wowych, stopień organizacyjny i stan kadry pedagogicznej.
W roku 1955 do 55 szkół uczęszczało 4979 uczniów, któ- rych nauczało 159 nauczycieli. W roku 1960 działały 84 szko- ły z 8934 uczniami i 292 nauczycielami.
W ciągu czterech lat 1955–1958, liczba szkół o pełnym siedmioklasowym stanie organizacyjnym zwiększyła się do 36. Z 7698 uczniów do szkół wiejskich uczęszczało 4799, w tym do szkół siedmioklasowych 3150 uczniów, a w jedno- klasowych uczyło się 527 dzieci.10
W omówionym okresie problemem były niskie kwalifika- cje kadry pedagogicznej szkół podstawowych. W roku 1954 na 137 nauczycieli było 45 niewykwalifikowanych, legitymu- jących się tylko maturą ogólnokształcącą, trzy lata później kwalifikacji nie miało 38 nauczycieli na 214 zatrudnionych.11
Wzrost liczby uczniów wymagał podjęcia działań w celu poprawy stanu bazy oświatowej. W latach 1954–57 dokona- no remontu 15 szkół, m.in.: w Bolkowie, Redle, Sławoborzu, Świdwinie, Rzecinie, Wardyniu Górnym. W 1958 r. oddano do użytku nowe obiekty szkolne w Nielepie, Brzeźnie. Wymie- nione wyżej działania nie rozwiązały wszystkich problemów lokalowych. Podjęto kroki zaradcze, w tym adaptację po- mieszczeń mieszkalnych na izby lekcyjne, lokowanie dzieci w pomieszczeniach wynajętych od mieszkańców, w miesz- kaniach służbowych nauczycieli. Mimo tych działań w roku 1958 w dalszym ciągu brakowało 96 izb lekcyjnych.12
Po utworzeniu powiatu decyzje oświatowe podejmowa- no na szczeblu Powiatowej Rady Narodowej, władz partyj- nych i administracyjnych.
Za oświatę i wychowanie był bezpośrednio odpowiedzial- ny Kierownik Wydziału Oświaty. W latach 1954–1968 był nim
Stanisław Spychalski. W latach następnych – do likwidacji po- wiatów w 1975 roku – funkcję tę sprawowali: Stanisław Koń- czak, Lucjan Strzelecki, Wacław Gąsowski i ponownie Lucjan Strzelecki.
Szkolnictwo podstawowe w okresie reform oświatowych
Pod koniec lat pięćdziesiątych rozpoczęto w Polsce dys- kusję nad koncepcją reformy szkolnej. W jej wyniku stwier- dzono, że siedmioklasowa szkoła podstawowa nie daje ucz- niowi wystarczającego zasobu wiedzy i umiejętności po- trzebnych do dalszego specjalistycznego kształcenia się i po-
dejmowania pracy zawodowej. Od roku szkolnego 1962/63 zaczęto wprowadzać w życie założenia programowo-orga- nizacyjne ośmioklasowej szkoły podstawowej. Pierwsi absol- wenci opuścili ten typ szkoły w 1967 r. Reforma szkolnictwa podstawowego oznaczała automatycznie zmiany w szkol- nictwie zawodowym i ogólnokształcącym. Kolejna reforma oświatowa miała nastąpić w końcu lat siedemdziesiątych i przybrać postać dziesięciolatki (z koncepcji zrezygnowano w 1980 roku). Bazą jej tworzenia stały się zbiorcze szkoły gminne, zakładane eksperymentalnie od 1972 roku, a po- wszechnie w roku szkolnym 1973/74.13
Stan szkolnictwa podstawowego w latach sześćdziesią- tych przedstawiono w tabeli 1. Liczbę szkół i uczniów w gro- madach na przełomie lat 60/70. przedstawiono w tabeli 2.
TABELA 2.
LICZBA SZKÓŁ I UCZNIÓW W POSZCZEGÓLNYCH GROMADACH W ROKU SZKOLNYM 1969/70 I 1970/7115
TABELA 1.
LICZBA SZKÓŁ, UCZNIÓW, NAUCZYCIELI I ABSOLWENTÓW14
szkolnyRok
Liczba szkół Liczba uczniów Liczba
zatrudnionych nauczycieli
Liczba szkół pełnych
Liczba absolwentów
w tym na wsi
ogółem na wsi ogółem na wsi
1961/62 85 76 9258 5512 307/209 42 810/416
1963/64 85 80 9600 5565 brak danych 42 brak danych
1964/65 85 80 9634 5627 343/226 42 1039/553
1965/66 85 80 9509 5520 355/249 42 1189/618
1968/69 83 77 10 130 brak danych brak danych 41 1037/brak danych
1969/70 81 75 9850 5564 brak danych 41 brak danych
1969/71 81 75 9249 5400 417/268 41 brak danych
Gromada Rok szkolny 1969/70 Rok szkolny 1970/71
Liczba szkół Liczba uczniów Liczba szkół Liczba uczniów
Miasto Połczyn Zdrój 2 1573 2 1492
miasto Świdwin 4 2634 4 2488
Bierzwnica 7 592 7 535
Brzeźno 8 657 8 611
Lekowo 7 502 6 482
Połczyn Zdrój 12 768 12 697
Popielewo 3 220 3 208
Rąbino 10 931 9 762
Redło 6 467 5 405
Rusinowo 4 302 5 300
Sławoborze 9 757 9 694
Świdwin 9 447 11 575
Ogółem 81 9850 81 9249
W roku 1973 zlikwidowano w Polsce gromady, tworząc gminy. Dwa lata później przestały istnieć powiaty, w tym świ- dwiński. Reformy administracyjne i organizacyjne przyniosły znaczne zmniejszenie liczby szkół (tabela 3.).
W 16 szkołach nie było w 1974 r. klasy VIII, a rok później tylko w 3 (wszystkie w Gminie Rąbino).
W roku szkolnym 1977/78 liczba szkół zmniejszyła się do 29. Do wszystkich szkół chodziło 6378 uczniów, z tego 3361 w miastach. Było zatrudnionych 340 nauczycieli, w tym 157
w miastach. Szkoły w czerwcu 1977 roku ukończyło 785 ucz- niów.16
W latach następnych liczba szkół podstawowych i ucz- niów zaczęła rosnąć. W roku szkolnym 1983/84 działało 31 szkół i uczyło się w nich 6478 uczniów, a liczba pełnozatrud- nionych nauczycieli przekroczyła 400. Reaktywowano 4 szko- ły w gminie Połczyn Zdrój, w Sławoborze – 3 szkoły. 589 uczniów ukończyło klasę VIII. W latach następnych liczba szkółi uczniów zaczęła rosnąć, co wykazuje tabela 4.
TABELA 3.
LICZBA UCZNIÓW I SZKÓŁ W ROKU SZKOLNYM 1974/75 I 1975/76
TABELA 5.
SZKOLNICTWO PODSTAWOWE W ROKU SZKOLNYM 1993/94 I 1995/9618
TABELA 4.
LICZBA SZKÓŁ, UCZNIÓW I NAUCZYCIELI W ROKU SZKOLNYM 1983/84, 1986/87 I 1987/8817 Gmina
Rok szkolny 1974/75 Rok szkolny 1975/76
Liczba szkół z ZSG
Liczba uczniów
z ZSG
Liczba zbiorowych
szkół gminnych
Liczba uczniów
w ZSG
Liczba szkół z ZSG
Liczba uczniów
z ZSG
Liczba ZSG
Liczba uczniów
w ZSG
miasto Połczyn Zdrój 2 1280 1 619 2 1322 1 678
miasto Świdwin 3 1950 — — 3 2027 1 987
Brzeźno 6 455 — — 2 411 1 282
Połczyn Zdrój 12 996 — — 8 859 — —
Rąbino 11 727 — — 8 728 — 384
Sławoborze 3 696 1 516 3 592 1 —
Świdwin 14 1119 — — 8 928 — —
Ogółem 51 7223 2 1135 34 6867 4 2331
Gmina Rok szkolny 1983/84 Rok szkolny 1986/87 Rok szkolny 1987/88
szkoły uczniowie nauczyciele szkoły uczniowie szkoły uczniowie nauczyciele
miasto Połczyn Zdrój 2 1419 75 2 1631 2 1670 76
miasto Świdwin 3 2210 106 4 2505 4 2587 104
Brzeźno 2 404 30 2 422 2 436 24
Połczyn Zdrój 8 743 52 11 879 11 911 59
Rąbino 4 630 42 4 611 4 598 42
Sławoborze 4 512 32 5 608 5 770 45
Świdwin 8 560 67 9 748 9 788 70
Ogółem 31 6478 404 37 7404 37 7760 420
Gmina Rok szkolny 1993/94 Rok szkolny 1995/96
szkoły uczniowie absolwenci szkoły uczniowie absolwenci
miasto Połczyn Zdrój 2 1683 219 2 1590 225
miasto Świdwin 4 2911 342 4 2844 348
wieś Brzeźno 2 417 48 2 404 54
Połczyn Zdrój 10 938 114 9 853 102
Rąbino 4 558 77 4 565 67
Sławoborze 5 735 72 5 704 77
Świdwin 9 878 82 9 899 75
Ogółem 36 8120 954 35 7859 948
Od 1 stycznia 1996 r. szkoły podstawowe przeszły w ge- stię samorządu gminnego. Nadzór pedagogiczny pozostał w kuratoriach oświaty.
Rok 1999 przyniósł kolejne zmiany. W miejsce dotychcza- sowej ośmioklasowej szkoły podstawowej wprowadzono 6-letnią szkołę podstawową, po której absolwenci rozpo- czynają naukę w 3-letnim gimnazjum. W tym samym roku Świdwin stał się ponownie stolicą powiatu, a dotychczasowe województwo koszalińskie częścią województwa zachodnio- pomorskiego.
W roku szkolnym 1998/99 w powiecie działały 32 szkoły, w tym 1 specjalna w Sławoborzu. Do szkół chodziło 7305 uczniów, w tym 53 w szkole specjalnej.19
Malejąca liczba uczniów i braki finansowe spowodowały likwidację wielu dotychczasowych szkół podstawowych.
W roku szkolnym 2003/04 do szkół podstawowych uczęsz- czało 4233 uczniów. Analiza ewidencji ludności wskazuje, że do roku 2006 nastąpi spadek liczby uczniów w SP nawet o 26%.20
W roku szkolnym 1999/2000 zapoczątkowało działal- ność 9 gimnazjów w ramach Zespołów Szkół Publicznych (publiczna szkoła podstawowa oraz publiczne gimnazjum):
w Bierzwnicy, Brzeźnie, Lekowie, Oparznie, Połczynie Zdro- ju, Redle, Rąbinie, Sławoborzu i w Świdwinie. W roku szkol- nym 2004/05 jako samodzielne organizacyjnie jednostki działają tylko 2 gimnazja – w Świdwinie i Połczynie Zdroju.
Liczba uczniów w gimnazjach powiatu świdwińskiego w roku szkolnym 2001/02 wynosiła 2520,21 zaś w roku szkol- nym 2003/04 2484 uczniów. Badania ankietowe (dot. wyboru szkoły ponadgimnazjalnej) przeprowadzone na 690 uczniach klas trzecich wykazały, że 39,58% spośród tych, którzy udzie- lili odpowiedzi, zamierzało kontynuować naukę w liceum ogólnokształcącym, 20,25% w liceum profilowanym, 28,05%
w technikum i 12,12% w zasadniczej szkole zawodowej.
W roku szkolnym 2002/03 w liceach ogółnokształcących kontynuowało naukę 36% spośród dalej uczących się. W tech- nikach 25%, w liceach profilowanych 18%, w zasadniczych szkołach zawodowych 21%. Niepokojący był fakt, że ponad stu absolwentów gimnazjum nie podjęło w ogóle dalszej na- uki.22
Szkoły ogólnokształcące i zawodowe23 Średnie szkolnictwo ogólnokształcące
Pierwszą szkołą ogólnokształcącą na ziemi świdwińskiej było Państwowe Gimnazjum i Liceum w Połczynie Zdroju, w którym 6 października 1946 r. rozpoczęło naukę 108 ucz- niów. Grono pedagogiczne liczyło 5 osób wraz z dyrektorem, Gerwazym Zielińskim. Zajęcia odbywały się w czterech izbach lekcyjnych i prymitywnej pracowni fizyczno-chemicz- nej. Szkoła nie miała własnego internatu. Przeprowadzka do nowego obiektu nastąpiła 29 listopada 1958 roku. W 1950 r.
uczyło się w niej 156 uczniów. W roku szkolnym 1956/57 242 uczniów i pracowało 10 nauczycieli. Rok szkolny 1958/59 to 261 uczniów, 1961/62 r. – 353 uczniów. Rok 1962/63 – 416 uczniów, 1963/64 – 483 uczniów. W roku szkolnym 1964/65 – 549 uczniów, a rok później w 16 oddziałach 585 uczniów, których nauczało 18 nauczycieli. W roku 1968 było 455 ucz- niów, a w 1969 r. – 428 uczniów. Liczba absolwentów: 1959 r.
– 25, 1961 – 36, 1962 – 32, 1963 – 42, 1964 – 41, 1965 – 76, 1966 – 87, 1969 – 134.
W roku 1971 szkoła obchodziła XXV-lecie. Naukę pobie- rało 434 licealistów, a pracowało 22 etatowych nauczycieli.
W ciągu ćwierćwiecza LO w Połczynie Zdroju ukończyło 1151 absolwentów.
W roku 1968 decyzją Okręgu Szkolnego Koszalińskiego powstało Liceum Ogólnokształcące w Świdwinie. Utworzo- no 3 klasy pierwsze dla 120 osób. Organizacja szkoły zakoń- czyła się w roku szkolnym 1971/72; istniało w niej 12 oddzia- łów z liczbą 434 uczniów i 21 nauczycieli. Pierwszym dyrek- torem LO w Świdwinie był Stanisław Marcinkowski. Powsta- nie świdwińskiego ogólniaka spowodowało spadek liczby uczniów w LO w Połczynie Zdroju. W roku szkolnym 1968/69 do obu szkół chodziło 528 uczniów, w kolejnym roku (1969/
/70) – 603, w 1970/71 – 798, w 1971/72 – 844, w 1972/73 – 806, w 1973/74 – 812.
W roku szkolnym 1979/80 do LO w Świdwinie chodziło 303 uczniów i było 86 absolwentów. W połowie lat osiem- dziesiątych nastąpił spadek liczby uczniów w porównaniu z latami siedemdziesiątymi. W latach 1982/83 uczęszczało do szkoły 460 uczniów (Świdwin – 227), w 1984/85 – 486 (Świ- dwin – 217), w 1986/87 – 520 (Świdwin – 240). W 1987/88 – 531 uczniów, z tego w LO w Świdwinie 245. W roku szkolnym 1995/96 do LO w Połczynie Zdroju uczęszczało 439 uczniów, a liczba absolwentów w roku 1995 wyniosła 85 osób. W roku 1998/99 w 34 oddziałach w obu ogólniakach uczyło się 1092 uczniów i było zatrudnionych 42 nauczycieli. Do czerwca 2004 roku świdwińskie LO opuściło 2810 absolwentów. Oba licea ogólnokształcące działają w ramach Zespołu Szkół.
W Świdwinie Zespół Szkół im. Władysława Broniewskiego utworzono w 1981 r. – od roku 2002 Zespół Szkół Ponadgim- nazjalnych im. Wł. Broniewskiego. Zespół Szkół im. Stanisława Staszica w Połczynie Zdroju utworzono w lutym 2004 roku.
Ogólniaki są najczęściej wybieranym rodzajem szkoły przez absolwentów gimnazjów.
Średnie szkolnictwo zawodowe
Najstarszą średnią szkołą zawodową w powiecie świdwiń- skim było Liceum Pedagogiczne w Świdwinie. Jego początki sięgają 1946 roku. Dotkliwy brak nauczycieli spowodował, że 1 lutego rozpoczynał działalność sześciomiesięczny wstęp- ny Kurs Pedagogiczny dla kandydatów na nauczycieli szkół podstawowowych, którego organizatorem został Stanisław Karkowski. W lipcu ukończyło kurs 44 słuchaczy.
Pomyślny wynik zadecydował, że 3 września 1946 roku Liceum Pedagogiczne stało się faktem. Dyrektorem został Stanisław Malaga, a funkcję tę w dalszym okresie istnienia LP pełnili: Zofia Des Loges, Wincenty Sierakowski, Stanisław Karkowski, Józef Rogulski i od września 1954 r. do końca ist- nienia LP ponownie Stanisław Karkowski (z przerwą w roku szkolnym 1965/66, kiedy z powodu choroby zastępował go Edward Homa).
W czerwcu 1948 roku 15 osób ukończyło szkołę. Manka- mentem pierwszych lat istnienia liceum była niska spraw- ność kształcenia, która w roku szkolnym 1950/51 wyniosła 27%, a w 1957/58 – 26%. Główną przyczyną były trudności rekrutacyjne. W latach 1948–1969 LP dało kwalifikacje po- nad 1600 nauczycielom. Absolwenci świdwińskiego Liceum Pedagogicznego stanowili do połowy lat siedemdziesiątych jedną czwartą nauczycieli szkół podstawowych wojewódz- twa koszalińskiego, a w powiecie świdwińskim przeszło po- łowę zatrudnionych.
Zespół Szkół Rolniczych CKP
im. Stefana Żeromskiego w Świdwinie
Za oficjalną datę powstania szkoły uważa się 1 grudnia 1948 roku, ale początków kształcenia należy szukać w maju 1946 r., gdy Antoni Zielewicz zorganizował sześciotygodnio- wy kurs traktorzystów dla potrzeb Państwowych Nierucho- mości Ziemskich.
Do roku 1948 przeprowadzono 10 kursów, na których przeszkolono ogółem 1200 traktorzystów.
Siedzibą szkoły nazywającej się pierwotnie Liceum Me- chaniki Rolnej był do roku 1957 świdwiński zamek spełnia- jący również funkcję internatu. Pierwszymi nauczycielami obok Antoniego Zielewicza byli: Pelegia Kubanek, Stanisław Myszkowski, Stanisław Karpowicz, Napoleon Neuman, Ja- nusz Piekutowski, Jan Szczęsny, Irena Szczęsny, Józef Kem- piński, Antoni Nadrojkowski, Józef Radomski, Jan Roszkow- ski, Henryk Roszkowski, Józef Żytko, Tadeusz Kopydłowski, Lucjan Tyc, Józef Paszkowski.
Szkołą kierowali kolejno: w latach 1948–1954 Antoni Zie- lewicz, Marcin Nalepa, Józef Bojko, Stanisław Sabat, Józef Ka- rolczuk, Konrad Wojtas. Stabilizacja funkcji dyrektora nastą- piła 15 lutego 1955 r., gdy został nim Jan Wamil, sprawujący obowiązki do przejścia na emeryturę w 1984 roku. Za jego kadencji powstały główne obiekty: szkoła, internat, warsztaty szkolne i dom nauczyciela. Następni dyrektorzy to Stanisław
Jankowski, Wiesław Berdel, Kazimierz Szafrański i od 2002 r.
Andrzej Muchorowski.
W roku 1952 szkołę dzienną opuściło pierwszych 21 ab- solwentów. Mechanizacja rolnictwa jako profil kształcenia istnieje do dziś. W latach 1968–1996 istniało 3-letnie Techni- kum Mechanizacji Rolnictwa dla absolwentów zasadniczych szkół zawodowych. Absolwenci technikum stanowili dosko- nale przygotowaną kadrę dla PGR, POM i ZNMR nie tylko dla województwa koszalińskiego.
W 1976 r. utworzono Zespół Szkół Rolniczych funkcjonu- jący do chwili obecnej. W jego ramach w systemie dziennym obok 5-letniego i 3-letniego Technikum Mechanizacji Rolnic- twa działały lub działają: w latach 1978–81 2-letnie Policeal- ne Studium Zawodowe; w okresie od 1994 do 2000 r. 4-let- nie Liceum Zawodowe ze specjalnością rolnik, wiejskie go- spodarstwo domowe; w latach 1995–2002, 4-letnie Liceum Ekonomiczne; w latach 1996–1999 3-letnia Zasadnicza Szko- ła Zawodowa. Od roku szkolnego 1977/78 istnieje 2- i 3-let- nia Zasadnicza Szkoła Zawodowa o specjalnościach związa- nych z pojazdami i maszynami rolniczymi.
W 2005 roku przestaną funkcjonować: 5-letnie Technikum Samochodowe, utworzone w 1992 roku, 5-letnie Technikum Ekonomiczne i 5-letnie Technikum Żywienia i Gospodarstwa Domowego istniejące od roku 1997.
Od roku 2002/2003 absolwenci gimnazjum rozpoczęli naukę w 4-letnich technikach, 3-letnim Liceum Zawodowym i 3-letniej Zasadniczej Szkole Zawodowej. 1 września 2004 roku zafunkcjonowała 2-letnia ZSZ ze specjalnością kucharz małej gastronomii. Ma ona charakter integracyjny: połowę składu liczbowego stanowią uczniowie z orzeczeniami lekar- skimi, absolwenci szkoły specjalnej.
Liczba uczniów szkoły w ZSR zmieniała się na przestrzeni lat. W 1954/55 w 8 oddziałach uczyło się 345 uczniów, pięć lat później w 10 oddziałach 378 uczniów, w 1974/75 – 512 uczniów w 13 oddziałach, w roku 1984/85 – 482 uczniów w 18 oddziałach. Dziesięć lat później istniały 24 oddziały z 624 uczniami. W roku szkolnym 2004/05 (styczeń 2005) było 921 uczniów w 31 oddziałach.
Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych w Połczynie Zdroju
Szkoła rozpoczęła działalność w 1970 roku jako Zasadni- cza Szkoła Rolnicza, przeniesiona z miejscowości Toporzyk.
Dyrektorem został Jerzy Siliczak. W roku 1973 uzyskała sa- modzielny budynek, a w 1976 r. powołano Zespół Szkół Rol- TABELA 6.
LICZBA ABSOLWENTÓW SZKÓŁ DZIENNYCH OD POCZĄTKU ISTNIENIA SZKOŁY DO 2004 ROKU
Typ szkoły TMR
4–5-let.
TMR
3-let. LZ TS LE TŻiGD TE ZSZ
2-let.
ZSZ 3-let.
ZSZ RWGD
PSZ 2-let.
Razem liczba absolwentów
2324 594 275 216 126 132 37 241 836 17 47 4845
niczych. W systemie dziennym obok Zasadniczej Szkoły Rol- niczej powołano w 1976 r. Zasadniczą Szkołę Ogrodniczą.
W 1983 r. zostaje powołane Liceum Zawodowe o kierunku rolnik, wiejskie gospodarstwo domowe. Od roku 1995 funk- cjonuje Zasadnicza Szkoła Ogólnozawodowa, rok później rozpoczyna działalność 5-letnie Technikum Żywienia i Go- spodarstwa Domowego.
Dla absolwentów ZSZ utworzono w 1998 r. 3-letnie Tech- nikum Ogrodnicze, w 1999 r. Technikum Technologii Żywie- nia, w 2000 r. Technikum Handlowe, a w 2001 r. – Technikum Żywienia i Gospodarstwa Domowego.
W roku szkolnym 2002/03 absolwenci gimnazjum rozpo- częli naukę w 3-letnim Liceum Profilowanym o kierunku kształtowanie środowiska, 4-letnim Technikum Żywienia i Gospodarstwa Domowego, 2-letniej Zasadniczej Szkole Zawodowej o specjalnościach: kucharz, sprzedawca, wie- lozawodowa.
Od 1963 roku przy świdwińskim Państwowym Ośrodku Maszynowym funkcjonowała szkoła przyzakładowa kształ- cąca mechaników maszyn rolniczych. Szkoła ta stała się w 1965 r. zalążkiem Zasadniczej Szkoły Mechanizacji Rol- nictwa mającej swoją siedzibę w budynku Liceum Peda- gogicznego. Do roku 1971 ukończyło ją 179 absolwentów.
Od 1 września 1974 r. ZSZ zostaje przeniesiona do budyn- ku po Szkole Podstawowej nr 4. Rok później na bazie ZSZ w Świdwinie utworzono Wojewódzki Ośrodek Doskonalenia Zawodowego. Po siedmiu latach następuje ponowna prze- prowadzka do budynku LO. W roku 1993 zawodówka otrzy- mała własny budynek przy ulicy Wojska Polskiego. Do roku 2004 liczba absolwentów ZSZ związanych z LO wyniosła 3567.
W roku szkolnym 1977/78 powstaje ZSZ przy Zespole Szkół Rolniczych w Świdwinie. Naukę podjęło 43 uczniów.
W roku szkolnym 1982/83 w 4 oddziałach było 143 uczniów.
5 lat później w 6 oddziałach – 193 uczniów. Rok 1992/93 – 149 TABELA 7.
LICZBA ABSOLWENTÓW SZKÓŁ DZIENNYCH DO 2004 ROKU
Technikum i Liceum Ekonomiczne w Świdwinie
Od września 1965 roku rozpoczęło naukę 80 uczniów w dwóch klasach 5-letniego technikum. Dyrektorem został Edward Homa. W 1966 r. przyjęto do klasy pierwszej 40 ucz- niów. Rok później wraz ze zmianą programu szkół średnich pojawia się nazwa Liceum Ekonomiczne. Utworzono jedną klasę z 40 uczniami.
Obawy o trudności w zatrudnieniu ekonomistów spowo- dowały, że w maju 1968 roku Kuratorium Okręgu Szkolnego w Koszalinie wstrzymało nabór. Czerwiec roku 1971 oznaczał koniec szkoły. Ogółem Technikum Ekonomiczne ukończyło 111 absolwentów, a Liceum Ekonomiczne 39.
Zasadnicze Szkoły Zawodowe
W roku 1959/60 pojawia się w Połczynie Zdroju Szkoła Przysposobienia Zawodowego o kierunku metalowo-elek- trycznym i gospodarczo-handlowym. Od 1961 r. połczyński ZSZ daje kwalifikacje sprzedawczyń sklepowych, organiza- torów gospodarstwa domowego i zbiorowego, kucharstwa, mechanika ciągnikowo-samochodowego, ślusarza. Do roku 1971 r. szkołę opuściło około 390 absolwentów.
W 1960 roku rozpoczyna działalność w Połczynie Zdroju Ośrodek Szkolenia Zawodowego o specjalności krawiectwo damskie oraz haft i dziewiarstwo. W latach 1962–68 przy szpitalu połczyńskim istnieje dwuletnia Zasadnicza Szkoła Medyczno-Pielęgniarska.
Typ szkoły
ZSR ZSO LZ ZSW TTŻ TH Tżi GD Razem absolwentów
430 470 314 506 24 64 119 1927
uczniów w 5 oddziałach, w 1997/98 – 130 uczniów w 5 od- działach, w 2002/03 – w 4 oddziałach 83 uczniów.
W roku szkolnym 1979/80 do ZSZ w powiecie uczęszcza- ło 655 uczniów, z tego w Świdwinie 425. Ten typ szkoły ukoń- czyło w 1979 roku 159 absolwentów, z tego 86 w Świdwinie.
W roku szkolnym 1983/84 do pięciu ZSZ uczęszczało 516 uczniów, a liczba absolwentów wynosiła 196 osób. W roku 1986/87 do ZSZ chodziło 654 uczniów, rok później w czte- rech ZSZ uczyło się 655 uczniów. Na początku roku szkolne- go 1998/99 w pięciu szkołach uczyło się 982 uczniów, a licz- ba absolwentów z czerwca 1998 r. wyniosła 288.
Od roku 1963 roku w miejscowościach Sławoborze i To- porzyk zaistniały Szkoły Przysposobienia Rolniczego, które w 1969 r. uzyskały status Zasadniczych Szkół Rolniczych. SPR funkcjonowały również w Batyniu, Brzeźnie, Mysłowicach, Rąbinie, Rusinowie, Rzecinie, Słonowicach, Szeligowie. W ro- ku szkolnym 1965/66 uczyło się w nich 356 osób. W 1970 r.
powstały dwa SPR z 61 uczniami. W tym samym roku do ZSR chodziło 174 uczniów.
Do roku 1971 (przestały istnieć) SPR ukończyło 366 absol- wentów, a ZSR 135 absolwentów. W 1972/73 r. do trzech ZSR chodziło 215 uczniów.
Szkolnictwo dla pracujących i dorosłych
W latach 1948–50 przy Liceum Pedagogicznym w Świdwi- nie działało gimnazjum i liceum dla dorosłych mające 3 od- działy. Między 1952 a 1964 rokiem działał punkt konsulta-
cyjny, a od 1956 r . wraz z nim filia białogardzkiego Liceum Ogólnokształcącego. Umożliwiła ona w ciągu 10 lat uzyska- nie świadectwa dojrzałości 114 osobom.
Od września 1955 r. do 1964 r. na terenie jednostki woj- skowej w Świdwinie działała Wieczorowa Szkoła Średnia dla pracowników MON. Zajęcia odbywały się trzy razy w tygo- dniu, a wykładowcami byli nauczyciele z LP w Świdwinie.
Świadectwa dojrzałości otrzymało 328 absolwentów. Od stycz- nia 1966 r. pojawia się w Świdwinie Liceum Ogólnokształcą- ce dla Pracujących. Do roku 1972 maturę uzyskało 291 osób.
Szkoła miała swoją filię przy LO w Połczynie Zdroju.
W latach 1968–1972 przy świdwińskim Technikum Eko- nomicznym istniał Wydział dla Pracujących. Kwalifikacje podniosło ponad 20 pracowników świdwińskich instytucji i zakładów pracy.
Bogate tradycje kształcenia dorosłych ma również świ- dwiński Zespół Szkół Rolniczych. W roku 1952 dwuletnie Li- ceum Mechaniki Rolnej ukończyło 18 osób. 3-letnie Wieczo- rowe Technikum Mechanizacji Rolnictwa istniejące w latach 1954–1957 i 1977–1980 ukończyło 31 osób. W roku 1982 szes- nastoma absolwentami zostali słuchacze 3-letniego Średnie- go Studium Zawodowego.
Od roku szkolnego 1967/68 Wydział Zaoczny stał się sta- łą częścią ZSR-CKP. Do roku 2004 średnie wykształcenie na podbudowie ZSZ uzyskało 912 mechanizatorów rolnictwa, 57 techników samochodowych i 42 techników ekonomistów.
Rok 1978 zapoczątkował kształcenie dorosłych w Zespo- le Szkół Ponadgimnazjalnych w Połczynie Zdroju. Powstało pierwsze w woj. koszalińskim Średnie Studium Zawodowe, które ukończyły 72 osoby. Od 1981 roku istniało Technikum Ogrodnicze, które ukończyło 19 absolwentów.
Sieć publicznych szkół ponadgimnazjalnych powiatu świ- dwińskiego wg stanu na 30 kwietnia 2004 r.; nazwa szkoły i liczba uczniów:
1. Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych w Świdwinie – 696
• Liceum Ogólnokształcące – 531
• Zasadnicza Szkoła Zawodowa – 124
• Liceum Profilowane – 41
2. Zespół Szkół Rolniczych CKP w Świdwinie – 970
• Liceum Profilowane – 113
• Technikum:
– Mechaniczne – 123 – Ekonomiczne – 203
– Żywienia i Gospodarstwa Domowego – 238 – Mechanizacji Rolnictwa – 88
• Zasadnicza Szkoła Zawodowa – 114
• Technikum Uzupełniające dla Dorosłych – 91
3. Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych w Połczynie Zdroju – 435
• Technikum Żywienia i Gospodarstwa Domowego – 148
• Liceum Profilowane – 59
• Zasadnicza Szkoła Zawodowa – 138
• Technikum Uzupełniające – 90
4. Zespół Szkół w Połczynie Zdroju – 388
• Liceum Ogólnokształcące – 359
• Wieczorowe Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych – 39
Niepubliczne szkoły średnie
W roku 1996 zarejestrowano Policealne Studium Plastycz- ne Rzemiosł Artystycznych w Rzepczynie. Przyjmowano co roku 30 uczniów z różnych stron Polski. Od roku 1996 w LO Świdwin istnieje Policealna Szkoła dla Dorosłych; w 1998 r.
miała 187 słuchaczy, w roku szkolnym 2002/3 dwa oddziały – 51 słuchaczy, w 2004/05 87 słuchaczy. W roku 2002/2003 w Liceum Ogólnokształcącym dla Dorosłych w Świdwinie by- ło 90 słuchaczy, a dwa lata później 119.
Prywatne Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych w Poł- czynie Zdroju w roku 2002/03 miało 3 oddziały i 98 słucha- czy, a dwa lata później 177 słuchaczy. Policealne Studium Zawodowe w Połczynie Zdroju w roku szkolnym 2002/03 28 słuchaczy, a dwa lata później 48 słuchaczy. Informatycz- ne Liceum Ogólnokształcące Computer College w Sławobo- rzu 40 uczniów w 2 oddziałach w roku 2002/03 i 38 dwa lata później.
Na koniec roku szkolnego 2003/04 w szkołach ponadgim- nazjalnych było zatrudnionych 165 nauczycieli, w tym 36 to nauczyciele dyplomowani, 95 mianowani, 15 kontraktowi i 19 – nauczyciele stażyści.
Opieka nad dziećmi i młodzieżą
Pierwsze przedszkole rozpoczęło działalność w Świdwi- nie w 1946 roku. W roku 1958 na terenie powiatu działało 6 przedszkoli w obu miastach oraz 2 placówki zakładowe;
uczęszczało do nich 331 dzieci. Wzrost liczby dzieci w wieku przedszkolnym wymagał wybudowania nowych obiektów – w Połczynie Zdroju w 1966 roku i Świdwinie w 1969 roku.
Na terenie powiatu w roku 1970 mieszkało 3120 dzieci w wie- ku od 3 do 6 lat (w tym 1968 na wsi). Istniało 14 przedszkoli, w których przebywało 751 dzieci. W miastach do przedszkoli chodziło 55% dzieci, a na wsi tylko 6%.24
Lata siedemdziesiąte i osiemdziesiąte to okres intensyw- nego wzrostu liczby przedszkoli, głównie w PGR-ach. W ro- ku 1977 działało 21 przedszkoli, z tego 11 na wsi. W 42 od- działach przebywało 1171 dzieci, najmniej w gminie Brzeźno – 32 i Świdwinie – 35 dzieci. W tym samym roku działało 40 placówek przedszkolnych: najwięcej w gminach Świd- win – 14 i Połczyn Zdrój – 11. Do wszystkich placówek uczęsz- czało 484 dzieci. W roku 1979 było 29 przedszkoli z 1558 dziećmi w 54 oddziałach, a 506 dzieci 6-letnich chodziło do 40 placówek przedszkolnych.
Liczba chętnych do przedszkoli powodowała, że przyjmo- wano więcej dzieci niż było miejsc, co wykazuje tabela nr 8.
W roku 1993 działało 35 przedszkoli. W 68 oddziałach prze- bywało 1380 dzieci. W przedszkolach zatrudniano na pełnym etacie 95 nauczycieli. Rok później było 30 przedszkoli, 63 od- działy, w których opieką obejmowano 1260 dzieci. Liczba nauczycieli wynosiła 91 osób.25 Rosło znaczenie wychowania przedszkolnego. W roku szkolnym 2000/01 było 22 placówek dysponujących 7090 miejscami w 52 oddziałach. Uczęszcza- ło do nich 1092 dzieci, z tego w wieku 6 lat – 700.26 W roku 2004/2005 działa 8 placówek: 3 w Świdwinie, 3 w Połczynie Zdroju (w tym integracyjne prowadzone przez siostry sale- zjanki) oraz po 1 w Redle i w Rąbinie.
W Połczynie Zdroju do przedszkoli uczęszcza 210 dzieci, w tym do „zerówki” 77 oraz 13 dzieci do żłobka. W Rąbinie w przedszkolu przebywa 49 dzieci, z tego 30 w oddziale „ze- ro”. W Redle opieka przedszkolna objęła 86 dzieci.
W Świdwinie do przedszkoli uczęszcza 298 dzieci, z tego do „zerówki” 125.27
Uzupełnieniem sieci przedszkolnej były dziecińce wiej- skie, organizowane w okresie nasilonych prac polowych.
W 1959 roku działało 9 dziecińców, w których przez kilka
godzin znajdowało opiekę 285 dzieci od 2 do 10 lat. W 1962 roku – 235 dzieci w 8 dziecińcach, 9 dziecińców w 1964 roku – 319 dzieci, 7 dziecińców w 1970 roku – 263 dzieci, w 1972 roku – 16 dziecińców, w których przebywało 468 dzieci.28
Szkolnictwo specjalne obejmujące dzieci, które z przyczyn zdrowotnych nie mogły chodzić do normalnych szkół, poja- wia się na ziemi świdwińskiej w roku 1952, kiedy to w Połczy- nie Zdroju przy sanatorium „Gryf” istniała przez dwa lata szkoła dla dzieci po chorobie Heine-Medina. Dopiero w roku 1966 rozpoczął działalność Państwowy Zakład Wychowawczy z siedzibą w Sławoborzu, nazywający się od 1984 r. Specjal- ny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy. Pierwszym dyrektorem, organizatorem placówki był Mieczysław Skonieczny. Liczba dzieci przebywająca w ośrodku nie jest stała. Na początku 33 dzieci, rok później 61, w 1970 r. 86 dzieci. W roku 1999 było objętych opieką 144 dzieci. Rok szkolny 2004/05 przynosi konieczność pobytu w internacie SOSW 48 dzieci. Do szko- ły podstawowej w Sławoborzu uczęszczało 18 uczniów, zaś 38 uczniów w filii świdwińskiej. W gimnazjum Sławoborze – 39 uczniów, a 26 uczniów chodziło do filii w Świdwinie.
TABELA 8.
LICZBA PRZEDSZKOLI, MIEJSC, DZIECI I NAUCZYCIELI W ROKU 1982/83 I 1987/88
TABELA 9.
STAN SZKOLNICTWA SPECJALNEGO W LATACH 1999200429
Nazwa jednostki Liczba uczniów
1999/00 2000/01 2001/02 2002/03 2003/04 2004/05
SOSzW Sławoborze 48 46 48 48 48 48
Szkoła Podstawowa w Sławoborzu 60 17 16 19 28 18
Gimnazjum w Sławoborzu 17 39 40 41 45 39
Szkoła Podstawowa w Świdwinie 0 32 31 37 45 38
Gimnazjum w Świdwinie 12 42 43 44 35 26
Gimnazjum w Połczynie Zdroju 7 30 31 0 0 0
Razem 144 206 210 189 201 169
Gmina
Rok szkolny 1982/1983 Rok szkolny 1987/1988
liczba
przedszkoli liczba
miejsc liczba
dzieci liczba
nauczycieli liczba
przedszkoli liczba
miejsc liczba
dzieci liczba nauczycieli
miasto Świdwin 7 334 537 29 8 450 714 37
miasto Połczyn Zdrój 7 308 450 26 5 328 506 30
Brzeźno 3 30 69 5 3 30 80 5
Połczyn Zdrój 12 220 282 23 10 270 311 19
Rąbino 5 60 133 8 5 50 143 9
Sławoborze 6 29 128 10 6 149 228 15
Świdwin 11 83 180 16 11 103 205 15
Ogółem 51 1064 1779 117 48 1380 2187 130
Od roku 1955 istnieje w Świdwinie jedyny w powiecie Dom Dziecka dla sierot, półsierot i dzieci rodziców niewydol- nych wychowawczo. W 1992 r. przebywało w nim 71 wycho- wanków z tego 25 to sieroty a 25 półsieroty. Przez kolejne lata liczba wychowanków nie przekraczała 100. W roku 1972 w Domu Dziecka przebywało 97 wychowanków – 12 sierot i 19 półsierot.30
W styczniu 1994 roku Dom Dziecka był miejscem pobytu dla 35 osób. Podobna była liczba rok później. W roku 1999 oraz 2004 przebywało w nim również 35 wychowanków; brak sierot, dziewięcioro to półsieroty. Od 2000 roku obowiązuje nazwa Placówka Opiekuńczo-Wychowawcza Socjalizacyjna
„Dzieciowisko”. W ciągu 50-lecia istnienia Dom Dziecka opu- ściło około 500 wychowanków.31
W latach 1958–1985 państwo Zapartowie prowadzili w Świdwinie Rodzinny Dom Dziecka. Wychowali 27 osób.
Zajęcia z dziećmi z rodzin potrzebujących opieki są pro- wadzone przez najstarszą w byłym województwie koszaliń- skim świetlicę Koszalińskiego Towarzystwa Trzeźwości. W dni powszednie od godziny 12.00 do 16.00 przebywa w niej oko- ło 60 dzieci.32
Środowiskową opiekę profilaktyczno-wychowawczą dla około 250 dzieci i młodzieży sprawowało w 2000 roku 6 nie- publicznych świetlic: w Świdwinie, Połczynie Zdroju, Brzeż- nie, Sławoborzu, Lekowie i Rąbinie.33
Funkcje usługowe wobec oświaty wypełniają Poradnie Psychologiczno-Pedagogiczne – w Świdwinie od roku 1966.
Obejmuje ona teren miasta i gminy Świdwin oraz gminy Brzeżno i Sławoborze. Poradnia w Połczynie Zdroju istnieje od roku 1977. Jej obszar działania to gmina Połczyn Zdrój oraz gmina Rąbino. W roku 1999 poradnie obejmowały opie- ką 15 tys. dzieci i młodzieży.34
Na przestrzeni 60 lat we wszystkich istniejących rodzajach szkół działały przedmiotowe koła zainteresowań i była pro- wadzona działalność pozalekcyjna. Kłopoty finansowe spra- wiły, że liczba kół przedmiotowych wyraźnie zmalała.
Przez cały okres powojenny dzieci i młodzież aktywnie uprawiały sport i uzyskiwały sukcesy w skali gminy (groma- dy) powiatu, województwa i na szczeblu ogólnopolskim. Man- kamentem był i jest brak bazy dla sportu w wielu szkołach.
Inwestycje oświatowe
W okresie minionych 60 lat szkolnictwo borykało się z problemem bazy do nauczania. Inwestycje i działania za- radcze dotyczące początków oświaty na terenach powiatu przedstawiono wcześniej. Na początku lat sześćdziesiątych XX wieku w powiecie wybudowano dwie szkoły „tysiąclatki”:
w Świdwinie – działająca od 1960 roku – Szkoła Podstawo- wa nr 2, która w latach 1975–1984 pełniła funkcję zbiorowej szkoły gminnej, i w Toporzyku, otwarta 2 września 1962 roku, do której w roku szkolnym 2004/05 uczęszcza mniej niż 100 uczniów. Obie szkoły to obecnie placówki sześcioklasowe.
Za pieniądze Społecznego Funduszu Budowy Szkół i In- ternatów oraz ze środków państwowych nowe szkoły wybu- dowano w: Brzeźnie (1958 r.), Nielepie (1958 r.), Ząbrowie, Ru- sinowie, Kluczkowie (1963 r.), Sławoborzu (1964 r.), Gaworko- wie, Połczynie Zdroju, Świdwinie – SP nr 3 (1967 r.), Oparznie (1970 r.). Dwie inwestycje oświatowe miały miejsce również w latach 80. i 90. W roku 1985 oddano do użytku w Świdwi- nie szkołę im. Osadników Wojskowych – obecnie gimnazjum.
W Redle w 1986 roku otwarto nową szkołę wyposażoną w stołówkę, bibliotekę, świetlicę i salę gimnastyczną. W roku 1989 powstał w Bierzwnicy nowy gmach z salą gimnastycz- ną. W 1996 roku do nowego budynku szkolnego przenie- siono szkołę w Lekowie. W 2002 r. wzniesiono nowy gmach gimnazjum w Połczynie Zdroju.
Nowe obiekty wybudowano także na potrzeby szkół śred- nich. Dla Zespołu Szkół Rolniczych w Świdwinie w 1957 r. – budynek szkoły, w 1965 r. – warsztaty szkolne, w 1966 r. – in- ternat. Dla LO w Połczynie Zdroju w 1958 roku nowy obiekt szkolny.
Przedszkola w Świdwinie doczekały się również nowych obiektów. W roku 1986 powstało obecne Przedszkole nr 3 oraz w 1991 r. Przedszkole nr 1, przy ulicy Drawskiej. 16 lutego 1974 r. w nowo wybudowanym budynku rozpoczęło swoją działalność przedszkole w Rąbinie.
Zmiany organizacyjne polegające na wprowadzaniu peł- nego cyklu nauczania oraz wzrost liczby dzieci powodowa- ły zwiększenie bazy lokalowej. Dokonano tego m.in. w Sło- wieńsku, Kapicach, Karsiborze, Szeligowie, Lepinie (wszyst- kie szkoły już nie istnieją), Klępczewie, Redle, Rusinowie, w szkole nr 3 w Świdwinie.
Także w trudnych finansowo czasach transformacji nie za- pomina się o problemach oświatowych. Dokonano remontu najstarszej szkoły w Świdwinie nr 1. Rozbudowano gimna- zjum w Połczynie Zdroju, wybudowano nową halę sportową w Rąbinie, rozbudowuje się szkoły w Oparznie i Brzeźnie.
Likwidacja większości szkół podstawowych oznaczała ko- nieczność dowozu dzieci. Brak informacji nie pozwala przed- stawić tego problemu całościowo. W gminie Świdwin w ro- ku szkolnym 2004/05 jest dowożonych 626 uczniów na 848 uczących się w szkołach podstawowych i gimnazjach. Dzie- ci są dowożone 3 autobusami, w tym jednym gimbusem przekazanym przez MENIS w roku 2003. Ponadto są wy- najmowane autobusy z PPKS.
We wszystkich szkołach podstawowych i gimnazjach znajdują się pracownie komputerowe wyposażone średnio w 10 komputerów z dostępem do Internetu.
Sukcesy oświatowe
Każda z placówek oświatowych może się poszczycić wie- loma sukcesami. Nie wszystkie są należycie reklamowane przez same szkoły i władze oświatowe, a tym samym znane w gminie, powiecie czy województwie.
Za wymierne należy uznać wyniki w konkursach przed- miotowych i w sporcie, np. Szkoła im. Osadników Wojsko- wych w Świdwinie w roku szkolnym 2002/03 zajęła drugie miejsce w województwie, a rok później piąte miejsce pod względem liczby uczniów laureatów konkursów przedmio- towych. Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych w Połczynie Zdro- ju zajął 19. miejsce w ogólnopolskim rankingu szkół średnich po sukcesach w Olimpiadzie Wiedzy i Umiejętności Rolni- czych. Laureatami lub finalistami olimpiad przedmiotowych byli absolwenci i uczniowie pozostałych szkół średnich.
Certyfikat Zachodniopomorska Szkoła Jakości oraz tytuł Szkoła z klasą ma Szkoła Podstawowa nr 2 w Świdwinie. Ten sam tytuł mają również Szkoła Podstawowa nr 1 w Świdwi- nie, SP w Klępczewie i SP w Rzęcinie.
Za sukces należy uznać utworzenie w Szkole Podstawo- wej nr 1 w Połczynie Zdroju w roku szkolnym 2004/05 pierw- szych w powiecie Świdwin dwóch oddziałów integracyjnych.
W marcu 2004 roku w Zespole Szkół w Brzeźnie zorganizo- wano „giełdę turystyczną”, na którą zjechali się przedstawi- ciele z 37 szkół gimnazjalnych i średnich całego wojewódz- twa. Zespół Szkół Rolniczych w Świdwinie zainicjował w 2002 roku środowiskowe konferencje dla nauczycieli matematyki z powiatu świdwińskiego.
Od pierwszego marca 2004 roku istnieje w Lipiu Ośrodek Edukacji Ekologicznej. W zajęciach pięcio- i jednodniowych są realizowane programy edukacyjne o środowisku przyrod- niczym. Uczestniczyło w nich 913 uczniów ze szkół podsta- wowych, gimnazjalnych i średnich. Ponadto dla 496 dorosłych osób zorganizowano warsztaty, konferencje i seminaria.35
Na wiele lat przed uzyskaniem członkostwa w UE były i są utrzymywane kontakty międzynarodowe szkół. Od po- czątku lat 90. Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych w Świdwinie utrzymuje kontakt z gimnazjum w Stenlose w Danii i szkoła- mi w Normandii. Regularne kontakty od roku 1990 ze szkołą Licee Agricole w Sees w Normandii utrzymuje ZSR w Świd- winie.
Od roku akademickiego 1994/95 na bazie ZSR CKP im.
Stefana Żeromskiego w Świdwinie rozpoczęły działalność studia zaoczne Akademii Rolniczej w Szczecinie Wydział Eko- nomiki i Organizacji Gospodarki Żywnościowej na kierunku:
zarządzanie i marketing. W uroczystym „Gaudeamus” wzię- ło udział 125 studentów. Po trzech latach 57 z nich uzyskało tytuł licencjata. W roku akademickim 1995/96 filia liczyła 217 studentów, w tym 95 na drugim roku. W 2002 r. przyjęto na I rok studiów 50, w 2003 r. 68 studentów. W roku 2004 tytuł licencjata uzyskały 44 osoby.
W okresie od października 2000 roku do kwietnia 2001 ro- ku trwały Studia Podyplomowe o specjalności organizacja i zarządzanie oświatą, które ukończyły 62 osoby. W paździer- niku 2002 r. 29 studentów ukończyło Studia Podyplomowe o specjalności administracja publiczna oraz turystyka i hote- larstwo. W kwietniu 2004 r. 23 osoby ukończyły Studia Pody- plomowe o specjalności administracja publiczna i zarządza- nie kryzysowe.
W roku akademickim 2004/05 w Terenowym Obiekcie Dy- daktycznym w Świdwinie studiowało 209 osób.
Przypisy
1 Określenie ziemia świdwińska należy rozumieć jako obszar powiatu, mimo że historycznie stanowiła tylko w przybliżeniu połowę dzi- siejszego powiatu. Do roku 1954 terytoria powiatu znajdowały się w granicach administracyjnych powiatu białogardzkiego i kołobrze- skiego.
2 S. Marcinkowski, Historia szkolnictwa w Świdwinie od 1945 do 1993 r.
„Gazeta Świdwińska” nr 26, kwiecień 1993; S. Kończak, Oświata i kul- tura w latach 1945–1971 [w:] Dzieje powiatu świdwińskiego. Praca zbio- rowa pod redakcją Józefa Lindmajera i Eugeniusza Z. Zdrojewskie- go, Poznań 1973, s. 328–329.
3 Tamże, W. Reszczyńska, Ze wspomnień Stanisława Marcinkowskie- go, „Gazeta Świdwińska” nr 52, październik 1995
4 Zapis w kronice szkoły podstawowej w Brzeźnie
5 S. Kończak, Oświata i kultura w latach 1945–71 [w:] Dzieje Powiatu...op.
cit. s. 330.
6 Cz. Partacz, Polska Ludowa 1945 –1989 [w:] Świdwin 1296–1996 studia z dziejów miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Bogusława Polaka – Świdwin 1996, s.100.
7 T. Szrubka, Szkolnictwo koszalińskie w latach 1945–1968, Poznań 1970, s.146.
8 T. Szrubka, Szkolnictwo koszalińskie…, op. cit. s. 31.
9 E. Zdrojewski, Stosunki demograficzne i struktura zatrudnienia w la- tach 1950-1970 [w:] Dzieje powiatu…, op. cit. s. 253.
10 S. Kończak, Oświata i kultura w latach 1945–1971 [w:] Dzieje powiatu
…, op. cit. s. 330–331.
11 Tamże, s. 332.
12 Tamże, s. 331.
13 Historie reform oświatowych znajdziemy w: Cz. Plewka, Oświata za-
chodniopomorska w latach 1945–2002. O ideach i praktykach eduka- cyjnych. Wydawnictwo Zapol, Szczecin 2003
14 Zestawienie sporządzono na podstawie danych z roczników staty-
stycznych województwa koszalińskiego z lat 1962, 1964, 1966, 1969, 1970, WUS Koszalin
15 Rocznik statystyczny powiatu świdwińskiego, Świdwin 1972
16 Zestawienie sporządzono na podstawie danych roczników staty-
stycznych województwa koszalińskiego z lat 1975, 1976, 1978, 1980, WUS Koszalin
17 Sporządzono na podstawie roczników statystycznych województwa
koszalińskiego z lat 1984, 1987, 1988.
18 Sporządzono na podstawie roczników statystycznych województwa
koszalińskiego z lat 1994 i 1996.
19 Cz. Plewka, Oświata zachodniopomorska…, op. cit, s. 674.
20 nformacje uzyskane w Wydziale Oświaty Starostwa Powiatowego w Świdwinie
21 Cz. Plewka, Oświata zachodniopomorska…, op. cit, s. 689.
22 Informacje uzyskane w Wydziale Oświaty Starostwa Powiatowego
w Świdwinie
23 Wykorzystano następujące źródła: S. Kończak, Oświata i kultura w la-
tach 1945–1971 [w:] Dzieje powiatu świdwińskiego, Praca zbiorowa pod redakcją J. Lindmajera i E. Zdrojewskiego, Poznań 1973; Cz. Partacz, Polska Ludowa 1945–89 [w:] Świdwin 1296–1996. Studia z dziejów mia- sta, pod redakcją B. Polaka, Koszalin – Świdwin 1996; Połczyn Zdrój.
Studia z dziejów miasta, pod redakcją B. Polaka, Koszalin – Połczyn Zdrój 1999; T. Szrubka, Szkolnictwo koszalińskie w latach 19945–68, Wydawnictwo Poznańskie, 1970; Zakłady Kształcenia Nauczycieli na ziemi koszalińskiej w latach 1945-68. Rozwój i działalność. Praca zbio- rowa pod redakcją E. Homy, Koszalin – 1968; Cz. Plewka, Oświata za- chodniopomorska w latach 1945–2002.O ideach i praktykach edukacyj- nych, Szczecin 2003; Zespół Szkół Rolniczych w Świdwinie 1948–1998, pod redakcją B. Kaczmarczyka i H. Szyposzyńskiego, Świdwin 1998;
25 lat PTMR Świdwin 1948–1973, Świdwin 1973; XX-lecia Liceum Peda- gogicznego w Świdwinie 1946–1966, Świdwin 1966; S. Marcinkowski, Historia szkolnictwa w Świdwinie od 1945 do 1993 r; „Gazeta Świdwiń- ska” nr 26, kwiecień 1993; 30-lecie Technikum Ekonomicznego w Świ- dwinie, „Gazeta Świdwińska”, nr 48, maj 1995; J. Salerz, Wczoraj, dziś i jutro Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych w Połczynie Zdroju, Maga- zyn Rolniczy „Aura” nr 2/2003, Rocznik statystyczny województwa koszalińskiego 1960, 1962,1964, 1966, 1969, 1970, 1971, 1972, 1973, 1974, 1976, 1978, 1980, 1981, 1982, 1984, 1985, 1986, 1987, 1988, 1944, 1995, WUS Koszalin; Rocznik statystyczny powiatu świdwińskiego
…, Świdwin 1972. Informacje uzyskane z: ZSR CKP Świdwin, Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych, Połczyn Zdrój; Zespół Szkół Ponadgim- nazjalnych Świdwin, Wydział Edukacji Starostwa Powiatowego Świ- dwin
24 S. Kończak , Oświata i kultura w latach 1945–1971 [w:] Dzieje powiatu
…, op. cit. s. 338.
25 Rocznik statystyczny województwa koszalińskiego, 1994, 1996, WUS Koszalin
26 Cz. Plewka, Oświata w województwie zachodniopomorskim…, op. cit.,
s. 658.
27 Liczby podane w oparciu o informacje uzyskane w poszczególnych
placówkach
28 Rocznik statystyczny województwa koszalińskiego: 1960, 1963, 1965,
1971,1973, WUS Koszalin
29 Na podstawie informacji Wydziału Oświaty Starostwa Powiatu w Świ-
dwinie
30 Rocznik statystyczny województwa koszalińskiego 1963 i 1973, WUS
Koszalin
31 „Gazeta Świdwińska” nr 53, październik 1995, wydanie specjalne
z okazji 40-lecia Państwowego Domu Dziecka w Świdwinie
32 „Gazeta Świdwińska” nr 117, listopad 2001
33 „Gazeta Świdwińska” nr 101, maj 2000
34 Na podstawie informacji Wydziału Oświaty Starostwa Powiatu
35 „Okno na Powiat” nr 2, 31 stycznia 2005
