Warszawa, 21 września 2011
Zakres kwalifikacji i kompetencji absolwentów szkół zawodowych z perspektywy pracodawców
Zapotrzebowanie na kwalifikacje i umiejętności osób pracujących prowadzone wśród pracodawców
Audyt kompetencji i kwalifikacji oraz zapotrzebowania na
KU wśród osób pracujących
Cele aplikacyjne
Wypracowanie mechanizmów ułatwiających dopasowanie systemu szkolnictwa zawodowego do potrzeb lokalnych rynków pracy w zakresie:•
programów kształcenia;•
organizacji praktyk;•
bieżącej i długookresowej współpracy szkół zawodowych z pracodawcami i grupami pracodawców.
Wypracowanie praktycznych rozwiązao mających na celu bardziej adekwatne dostosowanie kierunków i form prowadzenia formalnego kształcenia ustawicznego do potrzeb regionalnego rynku pracy.
Przedstawienie szczegółowej metodologii badao oczekiwao pracodawców i pracowników w zakresie funkcjonowania systemu szkolnictwa zawodowego i systemu kształcenia ustawicznego.Cele badania
2
Próba -badanie pracodawców
Respondenci – osoby najlepiej znające politykę personalną firmy (zwykle właściciele, dyrektorzy, kierownicy działów kadrowo-księgowych), łącznie 270 wywiadów
Metoda: CAPI
Próba – badanie pracowników
Respondenci – osoby pracujące w danych powiatach, łącznie 480 wywiadów
Metoda: CATI
Próba – badanie jakościowe
Pracodawcy – 57 wywiadów metodą techniką indywidualnych wywiadów pogłębionych IDI oraz (dla firm dużych) techniką pogłębionych wywiadów indywidualnych z elementami kwestionariusza
Pracownicy – 12 wywiadów techniką zogniskowanych wywiadów grupowych (FGI), 6-7 osób w grupie.Podstawowe informacje o badaniu
3
Najważniejsze wnioski
Niewystarczające wykorzystanie szkoleo
•A31. Czy w ciągu ostatnich 24 miesięcy pracownicy firmy brali udział w szkoleniach? Przez szkolenia rozumiemy takie działania, które dotyczą podnoszenia umiejętności i kompetencji pracowników. Dlatego to pytanie nie dotyczy na przykład szkoleo z zakresu BHP i innych tego typu, N=270
Niewystarczające wykorzystanie szkoleo
A41. Czy w ciągu najbliższych 12 miesięcy Paostwa przedsiębiorstwo zamierza organizowad kursy wewnętrzne lub zewnętrzne doskonalące umiejętności zawodowe pracowników?
Odpowiadali wszyscy respondenci N=270
7%
39%
16%
20%
22%
36%
13%
33%
31%
23%
84%
44%
82%
58%
64%
36%
75%
50%
50%
61%
9%
17%
2%
22%
13%
29%
13%
17%
19%
16%
0% 20% 40% 60% 80% 100%
Powiat radomski Powiat żuromioski Powiat przasnyski Powiat m.Płock Powiat m.Siedlce Powiat pruszkowski firmy mikro firmy małe firmy średnie OGÓŁEM
Tak Nie Nie wiem | trudno powiedzied
Niewystarczające wykorzystanie szkoleo
W jaki sposób nabył/a Pan/i umiejętności potrzebne do wykonywania obecnej pracy?
57%
36%
33%
19%
18%
1%
% 20% 40% 60% 80%
„Nauka poprzez pracę”, w trakcie wykonywania obowiązków
Poprzez naukę w szkole/na uczelni przed podjęciem pracy
Poprzez szkolenia, kursy zawodowe
Poprzez kształcenie samodzielnie
Ucząc się od innych pracowników
W inny sposób
Braki w ofercie szkoleo
„Pani przychodzi i opowiada mi o szkoleniach: ‘Integracja zespołu’, ‘Obsługa klienta’ itd. [...] mnie potrzebne są szkolenia – ‘Diagnostyka zaawansowanych systemów układów wtryskowo- zapłonowych’, ‘Testery diagnostyczne’, Układy sterowania silnikiem zapłonowym’. I to jest Radom z 24% bezrobociem, z 15 tysiącami ludzi wyjeżdżającymi do Warszawy do pracy, gdzie na rynku radomskim nie ma szkoleo, w urzędzie pracy nie ma szkoleo. Przejrzałam cały rynek szkoleo branżowych motoryzacyjnych w Radomiu, nie ma ani jednego.” (IDI, Radom, firma mała, stacja kontroli pojazdów)
Niewykorzystanie placówek kształcenia ustawicznego
•A29a. Czy korzystają paostwo z placówek kształcenia ustawicznego, takich jak np. szkoły dla dorosłych, placówki kształcenia ustawicznego, placówki kształcenia praktycznego, ośrodki dokształcania i doskonalenia zawodowego, n=261
2%
11%
0%
13%
21%
2%
5%
5%
21%
8%
98%
89%
100%
88%
80%
98%
95%
96%
79%
92%
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
Powiat radomski Powiat żuromiński Powiat przasnyski Powiat m.Płock Powiat m.Siedlce Powiat pruszkowski firmy mikro firmy małe firmy średnie OGÓŁEM
Korzystamy Nie korzystamy
Kierunki kształcenia a potrzeby rynku pracy
•A4. Czy zatem pracuje Pan/i w wyuczonym zawodzie czy też nie?, N=480
Kierunki kształcenia a potrzeby rynku pracy
• A6. Jak Pan/i sądzi, dlaczego nie pracuje Pan/i w wyuczonym zawodzie?
Odpowiadali respondenci, którzy nie pracują w wyuczonym zawodzie N=231
53%
15%
25%
9%
% 20% 40% 60%
Brakuje zapotrzebowania na pracowników w moim zawodzie
Nie chcę pracowad w tym zawodzie
Inne powody
Nie wiem/trudno powiedzied
Kierunki kształcenia a potrzeby rynku pracy
„Spostrzegamy niepokojące zjawisko przymusowego bezrobocia związanego z tym, że mamy coraz więcej absolwentów szkół wyższych, którzy szukają zatrudnienia na siedleckim rynku pracy. I nie znajdują go, ze względu na nieco inne potrzeby pracodawców tego rynku. U nas dużo firm – to firmy produkcyjne, zatrudniające jeśli już to głównie na stanowiskach
wykonawczych. Obserwuje się takie zjawisko, które polega na niedopasowaniu oczekiwao pracodawcy z oczekiwaniami głównie finansowymi takiego absolwenta szkoły wyższej.”
(IDI, duża firma spożywcza)
„Jest taka sytuacja, że nigdzie nie ma specjalistów i myślę, że po tym, co się dzieje, że tych ludzi, którzy naprawdę dużo umieją, to finansowo się za to wynagradza *...+ wszyscy moi koledzy mają ekonomię, ale żaden nie ma pracy. Osobiście się spotkałem z opiniami ludzi, że wybierają sobie takie szkoły zawodowe o kierunku cukiernik, technolog piekarniczy, dlatego, że jest zapotrzebowanie, tu jest praca, tu są pieniądze.”
(IDI, średnia firma, piekarnia)
Ocena kompetencji uczniów i absolwentów szkół zawodowych
•B4b. A w jakim stopniu uczniowie, którzy dotąd odbywali praktyki w Pana/i firmie posiedli te umiejętności?, n=110
7%
8%
5%
3%
2%
3%
6%
4%
9%
3%
14%
22%
17%
21%
26%
24%
29%
29%
30%
33%
27%
29%
26%
33%
47%
44%
57%
19%
49%
61%
62%
60%
48%
49%
67%
44%
64%
47%
47%
40%
35%
21%
56%
25%
13%
10%
11%
21%
18%
23%
3%
18%
17%
13%
0% 20% 40% 60% 80% 100%
wykształcenie (poziom| profil), specjalistyczne kwalifikacje chęd ciągłego dokształcania się doświadczenie zawodowe, staż precyzja, starannośd, dokładnośd obsługa, montowanie i naprawa urządzeo technicznych samoorganizacja pracy i przejawianie inicjatywy wykonywanie obliczeo określona postawa np. zaangażowanie kontakty z innymi ludźmi wyszukiwanie i analiza informacji sprawnośd fizyczna obsługa komputera i korzystanie z Internetu dobry wygląd, bycie zadbanym dyspozycyjnośd zdolności artystyczne i twórcze
w stopniu bardzo wysokim w stopniu wysokim w stopniu średnim w stopniu podstawowym
Ocena kompetencji uczniów i absolwentów szkół zawodowych
Nie oszukujmy się praktykant jak przyjdzie to od razu nie będzie robił potraw, bo się okazuje, że nie umie tych najprostszych rzeczy, tak jak na przykład umyd szklanki, że nie umie umyd garów, że nie umie skrobad ziemniaków. Nie umieją! W to trudno uwierzyd, ale nie umieją. Nie potrafią wyżąd szmaty...” (IDI, firma mała, gastronomia)
„... ci uczniowie szkół zawodowych to mają za mało praktyki, oni kooczą szkołę praktykę i praktycznie muszą się od nowa wszystkiego uczyd. W tej chwili to oni już chyba mają tylko dwa tygodnie tej praktyki, to czego mogą się przez ten czas nauczyd.” (IDI, firma średnia, sprzedaż i serwis samochodów)
„Można by było podzielid młodzież na taką, która chce pracowad, która chce coś osiągnąd, chce się uczyd i chce zdobyd wiadomości, doświadczenie. I taką, która tylko żeby coś tam mied w papierach.” (IDI, firma średnia, deweloper)
Pozytywne doświadczenia i oczekiwania przedsiębiorców
Współpraca z IRP
Inicjowanie kontaktów z pracodawcami przez IRP (głównie PUP): pozyskiwanie do współpracy, prezentacja placówki i oferty
Kierowanie przez PUP do pracodawcy na staż/ do pracy odpowiednio zweryfikowanych kandydatów
Informowanie pracodawców o kandydatach do pracy np. w formie newslettera
Opiekun ze strony PUP dedykowany do obsługi firm średnich i dużych
Organizowanie targów pracy
Organizowanie przez IRP (cechy, izby rzemieślnicze) imprez branżowych z udziałem absolwentów/ uczniów szkół zawodowych i pracodawców (konkursy itp.)
Organizacja szkoleo uwzględniających potrzeby różnych branż w oparciu o znajomośd potrzeb rynku pracy i oczekiwao pracodawców
Wybieranie/ organizowanie szkoleo, które zawierają przede wszystkim dwiczenia praktyczne (przynajmniej pokaz, obserwacja, optymalnie wizyta w terenie/ praktyki)
Skuteczne egzekwowanie konieczności zdania testu lub uczęszczania na większośd zajęd w programach dofinansowanych z UE – w celu motywacji uczestników i eliminacji osób przypadkowych
Organizacja lub korzystanie ze szkoleo organizowanych przez organizacje branżowe
Wprowadzenie systemu ocen szkoleo przez uczestników (przez placówkę KU i pracodawcę wśród swoich pracowników):
prowadzącego
ilości dwiczeo praktycznych
przydatności materiału
czasu trwania
Wymiana informacji, w tym wizyty w innych zakładach branżowych
Pozytywne doświadczenia i oczekiwania przedsiębiorców
Kształcenie ustawiczne 1/2
• W razie deficytów szkoleniowych na regionalnym rynku pracy:
Zgłaszanie i poznawanie zapotrzebowania na wybrane tematy szkoleo do placówek KU i innych firm szkoleniowych (wspólne działania w ramach branży np. za pośrednictwem cechu)
Nawiązywanie współpracy ze szkołami wyższymi (w celach edukacyjnych np. pozyskanie do współpracy ekspertów)
Zapraszanie ekspertów na specjalistyczne szkolenia wewnętrzne do firmy
Udostępnienie pracownikom dostępu do informacji branżowych (płatne treści w Internecie, zakup prasy/ literatury branżowej itp.)
Pozytywne doświadczenia i oczekiwania przedsiębiorców
Kształcenie ustawiczne 2/2
Inicjatywa szkoły
Współpraca szkolnictwa zawodowego oraz IRP (w zakresie praktyk, staży, pracy dla absolwentów)
Zainteresowanie szkoły przebiegiem praktyk; ścisła współpraca szkoły z przedsiębiorstwem, stały kontakt
Przekazywanie szkołom przez pracodawcę uwag odnośnie organizacji praktyk/ nauki zawodu, programu nauczania
Pracodawca udostępnia odpowiednio przystosowane firmowe pomieszczenia, sprzęt i materiały (np.
spawalnię) na praktyki dla uczniów
Nawiązywanie współpracy przez pracodawcę ze szkolnictwem lub KU w celu otwarcia nowych (deficytowych) kierunków kształcenia
Staranny dobór kandydatów np. wpływ przedsiębiorstwa na nabór praktykantów, pierwszeostwo dla uczniów osiągających dobre wyniki, zaangażowanych
Szkolenie małych grup lub 1:1
Pozytywne doświadczenia i oczekiwania przedsiębiorców
Współpraca ze SZ 1/2
• Czynniki sprzyjające współpracy ze szkolnictwem zawodowym:
Aktywna rola szkoły (inicjatywa kontaktu, przedstawienie możliwości i pomoc w organizacji praktyk)
Refundacje i zniżki dla pracodawców za przyjmowanie osób na praktyki i staż
Więzi środowiskowe np. nauczyciel i pracodawca znają się z cechu
Możliwośd poznania i rekrutacji sprawdzonych uczniów/ stażystów na przyszłych pracowników
Osobiste zaangażowanie pracodawcy (np. pracodawca jest jednocześnie rodzicem dziecka uczącego się w danej szkole)
Dostosowanie terminów i warunków praktyk do potrzeb pracodawcy i specyfiki branży (np.
uwzględnienie sezonu urlopowego czy okresów, gdy potrzeba więcej pracowników)
Wynagradzanie uczniów za pracę w ramach praktyk
Organizacja targów pracy dla absolwentów i pracodawców, szczególnie pożądane przed sezonem urlopowym (staże, okres próbny)
Organizacja imprez prezentujących osiągnięcia uczniów, skierowanych do pracodawców (np. we współpracy z IRP)