Rentowność profilaktyki chorób i promocji zdrowia
Dorota Cianciara Konsultant wojewódzki
w dziedzinie zdrowia publicznego
IPiN, Warszawa, 20 października 2017 r.
Plan
1. Uwarunkowania zdrowia
2. Profilaktyka chorób i promocja zdrowia w systemie zdrowotnym
3. Zdrowotne i ekonomiczne efekty profilaktyki chorób i promocji zdrowia
Dorota Cianciara
Uwarunkowania zdrowia
ujęcie jakościowe
Dahlgren G, Whitehead M. 1991
Uwarunkowania zdrowia
ujęcie ilościowe
5%
20%
55% 20%
geny
behawior
opieka medyczna
czynniki społeczne, ekologiczne
10%
10%
10%
30%
40%
geny
środowisko fizyczne opieka medyczna behawior
czynniki społeczne, ekonomiczne
Tarlov, A.R. 1999 Minnesota Department of Health, 2014
Społeczno-ekonomiczne uwarunkowania zdrowia psychicznego
Zdrowie psychiczne Zaburzenia
Praca (brak, jakość )
Żywność (dostęp, koszt,
jakość)
Opieka medyczna (dostęp, jakość)
Edukacja (brak, nierówności)
Ubóstwo, dochód Infrastruktura
mieszkaniowa, sąsiedztwo Wykluczenie,
izolacja Dach nad
głową (stabilność)
Niekorzystne doświadczenia
z dzieciństwa
Czynniki polityczne, makroekonomiczne krótkoterminowe
Czynniki społeczne, kulturowe długoterminowe Shim R. et al. 2014
Profilaktyka chorób
• Działania, które zapobiegają wystąpieniu chorób
• Ukierunkowane na
– Eradykację (wykorzenienie) – Eliminację
– Lub minimalizowanie wpływu choroby lub niepełnosprawności
• Albo – jeśli nie jest to możliwe – opóźnienie postępu choroby lub niepełnosprawności.
Porta M. 2014
Podejścia do profilaktyki (strategie)
kryteria podziału
• Czas, etap historii naturalnej choroby
– Wczesna, pierwotna, wtórna, trzeciorzędowa
• Czynnik procesu epidemicznego
– Uodpornienie populacji, przecięcie dróg, unieszkodliwienie źródła zakażenia
• Czynnik procesu + czas – Matryca Haddona
• Adresat + sposób działania
– Profilaktyka wysokiego ryzyka, populacyjna
• Poziom zagrożenia
– Uniwersalna, selektywna, wskazująca
• Inne, np.
– Deklaracja z Helsingborga
– Profilaktyka czwartorzędowa
Priorytety
• Profilaktyka
populacyjna a nie wysokiego ryzyka
• Przynosi duże zyski populacyjne, ale mało daje jednostkom
(paradoks prewencji)
• Pierwotna a nie wtórna
• Dalsze determinanty zdrowia a nie bliższe
WHO, World Health Report 2002
Promocja zdrowia
Karta Ottawska, 17-21.11.1986
• Proces, który umożliwia ludziom kontrolę
(panowanie) nad zdrowiem i jego poprawę
• 5 płaszczyzn działania
5 płaszczyzn działania
• Polityka prozdrowotna
• Wspierające środowisko
• Upodmiotowienie społeczności
• Kształtowanie zachowań
• Reorientacja usług
zdrowotnych
EPHO 4.
Promocja zdrowia
EPHO 5.
Profilaktyka EPHO 3.
Ochrona zdrowia
EP H O 1 -2 . Zw ia d e p id e m io lo gi cz n y EP H O 6 -1 0 . Fu n kc je u ła tw ia ją ce
Podstawowe funkcje zdrowia publicznego
Essential Public Health Operations
WHO EURO, 2012
Struktura systemu zdrowia
Świadczenia indywidual
ne
Świadczenia ułatwiające
Świadczenia populacyjne
Infrastruktura
Wg Issel M. 2004
POZ, AOS, szpitale
Zdrowie publiczne
Placówki, sprzęt Kształcenie
Woda Żywność
Warunki sanitarne Prawo
Edukacja zdrowotna
Promocja zdrowia
Ubezpieczenie zdrowotne Bony żywnościowe
Opieka nad matką i dzieckiem
O p ie ka ś ro d o w is ko w a
Opieka
społeczna
Obszary celów NPZ 2016-2020
1. Żywienie, aktywność fizyczna
2. Substancje psychoaktywne
1. Narkotyki 2. Alkohol 3. Tytoń
4. Uzależnienia behawioralne
3. Zdrowie psychiczne 4. Środowisko fizyczne,
antropogeniczne 5. Starzenie się
6. Zdrowie prokreacyjne
Zmienne M & E
•Nakłady
•Procesy
•Produkty
•Rezultaty
•Wpływ, oddziaływanie
Piramida efektu zdrowotnego
Edukacja poradnictwo Postępowanie
kliniczne
Długotrwałe interwencje prewencyjne
Zmiana kontekstu (dla łatwych decyzji)
Czynniki społeczno-ekonomiczne
Freiden TR. 2010 Wpływ
na zdrowie populacji
Konieczność odziaływania na indywidulane motywacje
(siły i środki)
Analizy ekonomiczne
WHO 2013, 2014
Interwencje efektywne kosztowo
WHO, 2014
Rentowność
Median, maximum and minimum return on investment values stratified by specialism.
Rebecca Masters et al. J Epidemiol Community Health doi:10.1136/jech-2016-208141
©2017 by BMJ Publishing Group Ltd
14, 3
4,1
27,2
Np. ROI = 4 oznacza, że 1 jednostka monetarna zwraca 4 jednostki
34,2
2,2
46,5
5,1 5,6
NHS 3,16
Interwencje, które przynoszą oszczędności / zwrot kosztów
• Depresja poporodowa – wizyty domowe
• Zaburzenia zachowania dzieci – programy dla rodziców, programy szkolne
• Znęcanie się – programy szkolne
• Psychozy – wczesne wykrywanie, wczesna interwencja
• Problemowe spożycie alkoholu – skrining, wczesna interwencja
• Depresja, zaburzenia lękowe – skrining w miejscu pracy
• Dobrostan – promocja w miejscu pracy
• Długi – porady
• Samobójstwa – świadomość via GPs, ochrony na mostach
• Depresja u T2DM – opieka koordynowana
• Wykluczenie osób starych – wsparcie społeczne, wizyty domowe
Hipotetyczne nakłady w systemie
Miller G, et. al. 2008
