u
Z e s z y t Nr. 6 <12 1925)_____ Katowice, 30-go czerwca 1925
a o ś l a
Czasopismo poświęcone sprawom gospodarczym
R e d a k t o r n a c z e l n y . Dr. Zbigniew Dalski
R e d a k t o r w W a r s z a w i e : Al. Jackowski, ul. Marszałkowska 33.
S e k r e t a r z r e d a k c j i : Józef Banaś
Z a r z ą d w y d a w n i c t w a : Dr. Zbigniew Dalski i Dyrektor Edward Chwatczyński R e d a k c j a i A d m i n i s t r a c j a : Katowice, ul. Sobieskiego, Telefon 962.
is 1 boi. i prasyłko: w kroju 10 ił. kwart.
„1 „ „ zogranicg 10 zł. „ jh oolD szeń wvsvli odministr.ia żodni
Tr« ^ ^ B Minister C Z . K LA R N H R : Węgiel w Państwie Polskiem.
Dr. JÓ Z E F KULIKOW SKI: Rok działalności Banku Polskiego.
A L FR E D SIE B B N E IC H E N : W sprawie informacyjnej służby gospodarczej.
AL. KLEPPER: Polski handel zewnętrzny w pierwszym kwartale 1925 r.
J. BUTLER :Sprawy taryfowe.
Inż. R. SZ A N IA W SK I: Aktualne zagadnienie przem. naftowego.
Z E N : Kronika hutnicza.
PIL: Kronika węglowa.
K R O N IK A SK A R B Ó W O -PO D A T K O W A K RO NIK A U S T A W O D A W C Z A
N O T A T K I
tferrometal
( f o n > a r z y s i w o ż e l a z o ~ m e i a l o w e f p . z o & w . o d p .
M a t o m i c e
u l .
{fog»vxccxntt
( C u e r s f r . ) J l r . 2^ Teł. 1726, 1980, 2287,2835 / Adr. depesz: Ironmetal (Rud. Mosse Code)
Oddz.
J H e t a l i
Nowe metale, stare metale, materjały do rafinowania. Kompo
zycje.— Półfabrykaty
Własna odlewnia metali
Oddz.
T u r o w c ó w
a) Ferromangan, Ferrosili- cium i wszelkie inne Ferrostopy.
b) Surowiec stalisty, gi- serski, hematyt, zwier
ciadlisty itd.
c) Ruda żelazna i manga
nowa, ruda cynkowa i ołowiana.
Oddz.
Oddz.
f z m e l c u
S z m e l c wszelkiego rodzaju dla pieców wielkich, martynow- skich, odlewni żelaza
i t. d.
Ż e l a z a h a n d l o w e g o i m a t e r j a ł ó n > k o l e j o w y c h
Żelazo sztabowe, drut walcowany, blachy, pół
fabrykaty, kęsy, bloki i t. d. Szyny i wszelkie materjały umacniające, lokomotywy, wozy i t. d.
y FILJE: V
W a r s z a w a X t a b ó w
Żórawia 27 / Teł. 406-03, 402-20 Brodzińskiego 19 / Teł. 11-86
ZASTĘPSTWA-
Pijarska 7 / Telefon 45—46iJoznań £ ó d ź (Sielsko lirom
Jasna 16 Gdańska 135 Kościuszki 8 / Tel. 7U
J f l t a g a z y n y i C d l e w n i a p r z y f z y b i e A l f r e d a
HUTA HOHENLOHE (P. Górny Śląsk.)
o o
° O
o o
o o o o ° o
0 2
o o o o o o o o o o
o o
o o o o o o
o o o oo o o o o o
o o
o o o oo o o o
co o o o o o
o oo o o o
o o
o o o o o o o o
o oo oo o o oo o o o
o o
o o
o o
o o
o o o o o o
o oo o o oo o
o o
0 2° j
° O O oO
oO O o o ° o
° O° 2
O
oo o
o o
o oo o
o o o oo o o o
o oo o o o O
0o oo o o oo o o oo o o oo o o oo o o oo o o oo o
o O o
oo o o o o o o o o o
o o
o o O oo oo o
o o o oo o
o oo o o oo o o oo o o oo o o oo o o oo o o oo o o oo o o oo o o o
o o
o oo o
o o
o oo o
o oo o o o
o o
o o
o oo o o o
o o o oo o o oo o o oo o o oo o o oo oQ O
o oo o o o
Fabryka m a sz y n G órniczych T o w . z o . p.
,,a !ę z e f i - SI. ul. szeroka 17 # B ^ tO I T l f i . S i. fiarfensfraBe II
d . r . p. S p e c j a l n a F a b r y k a m a s z y n G ó r n ic z y c h r . s . m .
fldr. telegr. Bergbaumaschine Telefon Katowice 515 i 599.
Lane żelazne mufy kablowe dla kabli obołowionych
opancerzonych płaską spiralą lub drutem jedno
i w ielożyłow ych do
1 0 0 0 0Volt napięcia.
i ®
Stacja próbna wysokiego napięcia do
1 0 0 0 0
Volt W zory na żądanie.
Szybka dostaw w prost ze składu.
Mufy kablowe dla kabli trzechżyłowych obołowionych
Typ
po
wierzch
nia mm
napięcia
Volt klem
części porcela
nowe
masy kabl.
kg
długość mm
waga
kg
C e n a
Vo. 16 3 x 1 6 1000 3 Stek. 2podstawki 1 320 5
Vo. 35 3 x 3 5 1000 3
■
„ 2 „ 2 410 9,5V. 25 3 x 2 5 6000 3 „ 2
»
3 500 19,3V. 70 3 x 7 0 6000 3 „ 2 ». 4,5 580 28
V. 120 3 x 1 2 0 6000 3 „ 2 „ 8 700 32,6
V 330 3 x 3 1 0 6000 3 2 14 1000 56,5
Mufy ka 3lowy dla zakończeń trzechżyłowych kabli obo owionych
Eo. 16 3 x 1 6 1000 3 „ do tego
łpodstawek 1 210 3
Eo. 35 3 x 3 5 1000 3 a 3 Tulejkii 2 250 7
E. 25 3 x 2 5 6000 3 „ 3 „ 2,5 300 13
E. 70 3 x 7 0 6000 3 „ 3 „ 4 380 17
E. 120 3 x 1 2 0 6000 3 „ 3 7 450 26,8
E 310 3 x 3 1 0 6000 3 „ 3 „ 12 520 33,5
Mufy kablowe poziome dla połączeń trzechżyłowyc !i kabli obołowionych
Ho. 16 3 x 1 6 1000 3 „ . do tego
łpodstawek 1 180 6,5
H. 35 3 x 3 5 1000 3 » 8 i
Tulejki 2 230 9
H. 25 3 x 2 5 6000 3 „ 3 3 285 12
H. 70 3 x 7 0 6000 3 „ B „ 4,5 350 14,8
H. 120 3 x 1 2 0 6000 3 „ 3 „ 8 410 20,7
H. 310 3 x 3 1 0 6000 3 „ 3 „ 14 495 29
Mufy kablowe telefoniczne dla żył do 4-ch mm kw. przekroju
Mufy do połączeń Mufy rozgałęzieniowe Mufy końcowe
Typ ilość żył
masy kg
dłu
gość waga
kg cena
T.V. 1 8 0,75 230 3
Type ilość żył
masy kg
dłu
gość waga
kg cena
T.A.l 8 1 290 4
Type ilość żył
masy kg
dłu
gość waga
kg cena
T .E .l 16
1 210 3,5
O o
o o o o o o e o o o o o o o o o
o o
P o o o o o
o o o o
o o o o
o o o o
o o o oo o
o o
o o
o o oo o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o e o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o
o o
o o o o
o o
o o o o o o o o o o o o
o o
o o o o
o o
o o
o o
o o
o o
O O
o oo o 3 O
o oo o
o o o o o o o o
o o
o o o oo o o oo o o oo o o oo o o oo o o oo o o oo o o oo o o oo o o oo o o o o oo o o o
o o o oo o
o oo o o o
o o
o oo o o oo o o oo o o oo o o oo o O oO o o oo o o oo o o oo o o o
. ' 1$.
/ -1 -
-
-
'
■
l
•' ii'rK i..-.'./ 5 U i ■/■■.-,• r • ; -v
V. ■ .i : * ® s- r ..,v .-r-i •
... , i ■ ■ ■ - i, S M ;; : ‘5 r:
Nr. 6. Tom VIII 1925. PRZEMYSŁ i HANDEL GÓRNOŚLĄSKI
POLSKIE
KOPALNIE (KARBOWE NA GÓRNYM ŚLĄSKU
Spotka dzierżawna
SOCIĆTĆ FERMIERE DES MINES FISCALES DE L’ĆTAT POLONAIS EN HAUTE SILĆSIE
Królewska Huta
Rynek L. 9-15 Telefon 136-140
Sprzedał:
Węgla, Koksu, Brykietów
z kopalń: Król, Bielszowice, Knurów
PRZEMYSŁ i HANDEL
g ó r n o ś l ą s k i Nr. 0. Tom vm 1925.
! D f r e k c j a K o p a l ń Księcia Pszczyńskiego
! Filrsllich Piessische Bergwerksdirektion - KATOWICE
jgl Telefon: Katowice nr. 666, 667, 668, 669 — Adr. telegraficzny: Plessergruben, Katowice
W ę g i e l k a m i e n n y
l
z kopalń: Emanuelssegen, Fiirsten, Bóera, Heinrichsfreude, Brade, P He i n r i c h s g l i i c k , Pr i nz en, Neugluckauf, Barbara, Aleksander
Wyroby cementowe, cegły i dolomit
własnego przedsiębiorstwa
Sprzedai węgla i brykietów
’ przez „UNITAS", Spółka węglowa z ogranicz, odpowiedz., Katowice ( „ U N I T A S “, Kohlenhandelsgesellschaft m. b. H., K a t o w i c e )
? Telefon Katowice Nr. 666, 667, 668,669 — Adres telegr.: „ U n i t a s “
Wspólność interesów:
1. Fabryka kamienno weglanych brykietów, Spółka z ogr.odp.,Dziedzice, (Steinkohlenbrikettfabrik O. m. b. H,, Dziedzice), brykiety w formatach 700 gr., 3 i 5 kg.
Sprzedaż przez „Unitas“, Spółka z ogr. odp.
2 . Górnośląska Fabryka materiałów wybuchowych, Spółka Akcyjna, Łaziska Górne, O. >51., (Oberschlesische Sprengstoffwerke, Spółka Akcyjna, Ober-Lazisk) Telefon: Mikołów 55 i 64 — Adres telegr.: „Oswag“, M i k o ł ó w .
M a t e r j a ł y w y b u c h o w e dla górnictwa, dynamit wszelkiego rodzaju, materjały, wybuchowe bezpieczne dla użycia w kopalniach zagrożonych gazem lub pyłem węglowym, materjały wybuchowe do karczowania pniaków — Własne chodniki doświadczalne spłonki wybuchowe, lonty i inne przybory zapalcze.
1 . Zakłady Elektro w Łaziskach Górnych, Sp. z o. p., (dawn.: Kraft- u. Schmelz- werke Prinzengrube G. m. b. H.), Tel.: Mikołów 5, 115, .135, Adr. tel.: „Elektro", Mikołów.
Przedsiębiorstwo prowadzi elektrownię o mocy 25000 KW., pracującą na wspólnej sieci z Elektrownią Okręgową Pszczyńską i wyrabia karbid, krzemian żelaza, oraz smołę, wydobytą przy niskiej temparaturze z węgla kamiennego.
4 . Elektrownia Okręgowa Ligota Sp.z o.p., (dawn.:UberlandwerkPless, Tel.:Katowice Nr. 2695 w Ligocie — Dostarczanie prądu elektrycznego gmin :m i przemysłowi po
łudniowej części polsk. Górnego Śląska — Zużywane napięcia: 20 000 Wolt, 380/220 Wolt.
2
Nr. 6. Tom'*VIII 1925.
PRZEMYSŁ i HANDEL GÓRNOŚLĄSKI
Huta Bismarka
l i o f d u k i W i e l k i e
G ó r n y S lq § k
Produkty:
Surówka, koks, siarczan amoniakalny, benzol surowy, cegły iu- ilowe, wodór, tlen.
Żeliwo i odlewy stalowe według modeli.
Żelazo grubo i drobno ziarniste, taśmowe i fasonowe.
Stal Siemens-Martin, sprężynowa, resorowa, na hacele, na lemiesze Kute, żłobkowane podkowy, półfabrykat.
Zimno walcowane ieCazo obręczowe i taśmowe we wszelkich wy
miarach, stal taśmowa do czółenek pokojowych (kartony).
Cienka blacha bajcowana do sztancowania, zaginania, emaljowa- nia, do krycia dachów, cynowania, blachy do dynamomaszyn stopowe i niestopowe.
Blachy grube na cysterny, kotły, okręty, blachy Coumpound na pługi, do budowy skarbców.
Stal narzędziowa i konstrukcyjna, walcowana i kuta w prętach, taśmach, blachach i formach do budowy maszyn, samochodów i aeroplanów. Specjalne sorty dla wyrobu broni i opancerzeń pocisków, min, luf karabinowych, tarcz ochronnych, stal świ
drowa do wszystkich gatunków skał.
Kutoielazne rury: gazowe, kołnierzowe, kotłowe, szlamowe, wier
tnicze, do rurociągów ropnych, bez szwów, tąpo spojone, samo
rodnie spawane do 1500 mm przekroju, kształtki i fasony rurowe Materjały kolejowe do budowy nawierzchniowej jak: złącza szy-
| nowe, zaciski i podkładki, szyny wąskotorowe i kopalniane.
2-
...
PRZEMYSŁ i HANDEL
GÓRNOŚLĄSKI Nr. 6. Tom VIII 1925.
ZAKŁADY
■tOHENLOHEGO
H O H E N L O H E - W E R K E
S P Ó Ł K A A K C Y J N A
WEŁNOWIEC G.ŚL.
H O H E N L O H E H U T T E O.-S.
TELEFON ZARZĄDU OŁOWNEGO: K A T O W I C E , NR. 864-872,454
Oddział I. Węgiel
W ę g i e l p ł o m i e n n y z k o p a l ń : MAKS — WUJEK — GEORG Zjednoczona Hohenlohe-Fanny Brykiety z kopalni „Wujek“ o znaku H. W-
Firma sprzedaw cza:
„F U LM E N “
G órnośląski Handel W ęgla Sp. z ogr. odp.
KATOWICE, ULICA POPRZECZNA 6.
Oddział II. Metale
Blacha cynkowa Cynk H. H. Korona
(p o d w ó jn ie ra fin .)
P y ł c y n k o w y C yn k H o h e n l o h e
(ra fin . i n le ra fin .)
O r y g i n a l n y o ł ó w h u t n i c z y
Oddział III. Kwasy
K w as s ia r k o w y (60° Be) techn. czysty.
Kwasy siarkow e od 92—100°/o
Oleum 12°/o Oleum 12 °/o
Nr. 6. Tom VIII 1925.
PRZEMYSŁ i HANDEL GÓRNOŚLĄSKI
n>G«w»riis«hill
R y b n i c k i e e w a r o o f i l © W ę g l o w o
K o p a l n i e w ę g l a :
„ANNA" w Pszowie
„EMMA" w Radlinie
„RyMER" w Niedopczycach
*
Węgiel koksujący, gazowy, płomienny Sortymenty do 70 mm płukane
Lista la konwencji węglowej
Wartość opałowa 7400 — 7800 kal.
B r y k i e t o w n i e :
kop. „EMMA" i „RyMER"
*
R. G. Brykiety 1, 3, 6 kg z mytego miału Listy 1 a
Ilość kalorji 7500 K o k s o w n i a :
kop. „E M M A 7'
*
Koks wysoko piecowy i opałowy Siarczan amonowy
Wy t wó r ni a be nz ol u i s moł y:
kop. „EMMA"
Benzol automobilowy 90°/„
zwyczajny, Toluol, Solventnafta, Teeról
D a l s z ą p r z e r ó b k ę u s k u t e c z n i a : Fabryka przetworów smołowych
w Wielkich Hajdukach:
Oliwa palna, Oliwa do impregnat, Oliwa do motetów, Kresol, Fenol, Kwas karbolow1/, Pirydyna, Naftalina w łuskach Antrazen
*
Zakłady Impregnowania w Gross = Chełm Wronka Schulitz:
Impregnacja smołowa,systemem Ruping'a Kopal ni a kó w, progów kolejowych i słupów telegr.
*
Fabryka papy dachowej w Dębie, k. Katowic:
Papa dachowa, Smoła dach. <Dachpech>
B i u r a s p r z e d a ż y : Węgla brykietów i koksu:
„ROBUR", Związek Kopalń Górno=
śląskich, Sp. z o. p., Katowice, Zamkowa 3 Benzol Amoniak, Produkty smołowe oraz wytwory Zakładów Impregnacyjnych:
„ZW IĄ ZEK KOKSOWNI",
Sp. z o. p., Katowice, ul. Zamkowa 3.
S C o t o w l o o . u l . P o w e f a A o ś w H O
PRZEMYSŁ i HANDEL
GÓRNOŚLĄSKI Nr. 6. Tom Vlil 1925.
JilililililiŁ WilTTO JiTiTililiT T.tilim iTiC -iiiinnin J iinmfiTiE
mm
WSEEESŁ 3 M S S lhlihi|lililr!lhlii|iiiiiilrilhliiiiiUHlrllR!iiiiiiii|lrHlKlTTi mm ■
W E Mmi afarnuiiE B
-
ir n w if
pa ■ WlWi r
h e
saońJirm*
i n
siaiBilil
TTiTTiT
KiTiTTTi
MBS
a S M i
WĘGIEL, CYNK
BLACHA OŁOWIANA, OŁÓW, RURY OŁOWIANE KADMIUM, KWAS SIARKOWY
13 i e s c h e S p ó a c y m a
iaioM ce,P odgórna 4
mm
■
TWififiTr
■
aliMiuk
mm
iiiUiliiiU u iiiInniliP u iiiiiihiiiP u iiiiiiilHit uiiitiiiiiiiP m iinuiiiu tj ililintiliTJIMiTilillljD u iiiiniiiiiP PjMlIIIII t i-Mnihłi
TW nTiri h ln il|i|i|lr
i i i K s n n n s n E
mm
TiTiTiTi
TiFiTr
roni
WM
PRZEMYSŁ i HANDEL
Nr. 6. Tom VIII 1925. GÓRNOŚLĄSKI
■ ■ ■ i i i R a i R i i i
WĘGIEL:
Kop. Gottessegen
Szyb Aschenborn i Hildebrand
Kop. Hugozwang
Szyb Menzel
Kop. Radzionków CYNK, KADM
PYŁ CYNKOWY:
Huta cynkowa „Łazy“
Huta „Hugo“
Liebeshiitte KWAS SIARKOWY
KWAS SOLNY SÓL GLAUBERSKA:
Fabr. chemiczne przy hucie „Łazy“
OGNIOTRWAŁE WYROBY Z GLINY i KAMIENIE FORMOWE
Fabryka wyrobów szamo
towych w Wirku
WAPNO Zakłady wapienne Nakło i
Szarley
FARBY Fabryka farb w Waldenstein w Austrji
Bylom - Ka rlitszowiec G.ŚI.
T e l e f o n : T a r n o w s k i e G ó r y n r . 5 - 1 1 i 1 0 3 6 , 1 2 0 6 , 1 2 0 7
mm m r iii—— — ■ —■ — —
i s B i i i B i a i a a B i a a n i B B i s B H B ł a i « f l H i i H H i i a a i i i a i i a i B a a i 9
PRZEMYSŁ i HANDEL
GÓRNOŚLĄSKI Nr. 6. Tom VIII 1925.
K
:
FRIEDENSHUnE
Spółka Akc. / NOWY-BYTOM / Górny Śląsk
Z A K Ł A D Y : a) Zakłady „Friedenshiitte" w Nowym Bytomiu (Wielkie piece), Stalownia i Walcownie, Koksownie, Zakłady wyrobów ubocznych.
b) Kopalnia węgla kamiennego „Friedensgrube" w Nowym Bytomiu.
c) Kopalnie rudy żelaznej w Tarnowskich Górach. . d) Kopalnie rudy żelaznej w Czerny (Małopolska).
♦
WYROBY:
Surówka, koks, amoniak, benzol, dziegieć, oleje smolne, iużel fosfatowy, bloki stalowe Thoma- sowe, Siemens-Martenowskie, naniklone i elektro- stalowe, bramy, surowe i połwalcowane, platery,
łelazo płaskie, kęsy.
Szyny kolejowe normalnotorowe, do kolejek po- lowycłt i kopalnianych, pokłady (progi), tubki,
płyty podktadkowe i zaciskowe.
Kształtowniki wszelkiego rodzaju do wysokości 5S0 mm ścianki pionowej. Uniwersalne żelazo sztabowe, taśmowe, kątowe, T- i C-owe i inne gatunki. Blacha gruba, ieberkowana, średnia, cienka, blacha do wytłaczania i zawijania, dy- namOwa, transformatorowa i inna specjalna.
Wyroby kute i prasowane: osie do wozów kole*
jowych, obręcze, koła bose, gotowe zestawy kół.
FRIEDENSHUnE
; Spółka Akc / NOWY-BYTOM / Górny Śląsk
i i
i d l f t l 1 #>■'’ i i H I 1 - p £ j^uSSmmmSSSSB
MB WSI fi BI BI Wl Mii
Nr. 6. Tom VIII 1925.
PRZEMYSŁ i HANDEL GÓRNOŚLĄSKI
mj
i I
i
i
e
OI
i i i I
i i w
% 1
i t i i i i %
i i 1 1 i
m
1 m
PROGRES
Zjednoczone Kopalnie Górnośląskie
SP. Z O. P.
T e le fo n : Nr. 1162, 2523, 2180, 1363 Adres telegraficzny: „P ro g res" Katowice
i ,
I 1 I I 1 I I 1 1 I I
I I I 1 I
i 1
m I a
im
PRZEMYSŁ i HANDE'.
GÓRNOŚLĄSKI Nr- 6 - Tom Vl11 1952-
Związek Kopalń Górnośląskich Sp. z ogr. odp.
p o l e c a
pierwszorzędny w ęgiel kamienny z w łasnych kopalń węgla:
Anna, Bliicher, Deutschland, Donnersmarck, Emma, Emincnz, Frieden, Graf=Franz, Gotthard, Lirhandra,
• Paulus, Romer, Schlesien, W awel, Wolfgang/
pierwszorzędny koks z w łasnych koksowni:
Emma, Frieden, W olfgang/
pierwszorzędne brykiety z własn. brykietowni:
Emma i Romer.
R o c z n e w y d o b y c i e wynosi około 70 00000 ton, t. zn. blisko p i ą t ą c z ę ś ć ogólnej produkcji węgla Rzeczypospolitej Polskiej a więcej niż c z w a r t ą c z ę ś ć ogólnego wydobycia G órnego Śląska!
Katowice, Zamkowa 3
Nr. 6. Tom VIII 1925.
PR Z E M Y ŚL i HANDEL GÓRNOŚLĄSKI
G w a r e c t w o W ę g l o w e
CHARLOTTE
P o c z t a : Rydułtowy, Polski G ó r n y ś i ą s k — S t a c j a kolej,.- Rydułtowy A d r e s t e l e g r a f i c z n y - „Charlottewegie!" — T e l e f o n Nr, 2, 22, 23, 33
W ę g i e l p ł ó k a n y * ® ®
p i e r w s z o r z ę d n e j j a k o ś c i we w s z y s t k i c h g a t u n k a c h
Wschodnio-górnośl. Zakłady przemysłowe Mikołaja hr. Ballestrema w Rudzie Wo'-ś|3skie
T elefon: R U D A nr. 3, 4, 5 / A dres telegraficzny: A dm inistracja K opalń Ruda / T elefon: RU D A nr. 3, 4, 5
1. Kopalnie węgla kam iennego:
B ra n d en b u rg...stacja kolej: Ruda Wolfgang ... „ „ Wolfgang Graf F r a n z ...
2. Koksownia „ W o lfg a n g " ...
3. Fabryka Cegb „Carol Emanuel" . . . 4. Tartak K o k o tek ...
P R O D U K T Y -. W ęgiel p ło m ie n n y i g a z o w n ic z y , k o k s i p r z e tw o r y uboczn e Benzol surowy, amoniak, dziegieć, naftalina surowa
W y r o b y ceg ieln ia n e, ogniortwała cegła maszynowa, cegła pusta, dachówki i gonciary, cegła sufitowa
Spółka sprzedażna dla węgla i koksu:
„ R O B U R “, Z w ią ze k K o p a lń G ó rn o ślą sk ic h , Sp. z ogr. p o r., K a to w ic e , Z a m k o w a 3 Spółka sprzedażna dla produktów kamienno-węglowych:
„ Z W I Ą Z E K K O K S O W 2 f l‘:, S p ó łk a z ogr. p o r ., K a to w ic e , u lic a Z a m k o w a 3
PRZEMYSŁ i HANDEL
GÓRNOŚLĄSKI Nr. 6. Tom VIII 1925.
^5=? ;5? ^ ^ ss* W gp g ?
Gwarectwo Waterloo i
; K o p a l n i a w ę g la E m i n e n c j a j
i Poczta Załęże, powiat Katowice G. SI. C
i Adres telegraficzny: Kopalnia Eminencja Załęże —- Telefon: Katowice nr. 37 i 595 t
i Stacja kolejowa: Katowice, bocznica kopalni Eminencji (
1 A ^ W ę?
I ▼ Kń/1
W E & IE L
;
j o ii I n gff n i p ł o m i e n i u p i e r w s z e ) j a k o ś c i
\ w g a t u n k a c h a w y k l j c h i k o m b in o w a n y c h .
; > ' *
W .FITZN E R
S p ó łk a z o g r. o d p .ZAKŁADY SPAWANIA WODNO>6AZOWEGO - FABRYKA K O T Ł Ó W PAROWYCH I WARSZTATY MECHANICZNE
Prusko^rządowy Medai Zloty za roboty przemysłowe
B u d o w a
k o tłó w p a r o w y c h wszelkich systemów, najnowsze k o tły G a r b e g o z stromemi opłomkami P. R. N . K o tły F i t z n e r a k o m o rk o w o = o p ło m k o w e i z stromemi opłomkami.
Ruszty łańcuchowe i t. p. Przegrzewacze pary.
LIrządzenia do czyszczenia wody. Ekonomizeiy. Przewody rurowe na wysokie ciśnienia.
Przewody rurowe na parę, wodę, powietrze, gaz i t. p. Przewody kanalizacyjne, turbinowe i syfonowe. M aszt/. Zbiorniki na prężność wysoką. Fabrykacja kryz do nawalcowania na rury.
Specjalność; Wyroby spawane z blachy żelaznej
Nowocześnie urządzone w a r s z t a t y r e p a r a c y j n e dla parowozów i wagonów
SIEMIANOWICE G. ŚL.
-■i!
Nr. 6. Tom VIII 1925.
PRZEMYSŁ i HANDEL GÓRNOŚLĄSKI
* M IED Z ELEKTROLITYCZNA
w s z y n a c h , d rutach, k a b la ch K ABLE ZIE M N E
w yso k ieg o n a p ięcia z n a ty ch m ia sto w ą lub k ró tk o teim in o w ą B dostaw ą
PRZEW ODY e le k tr y c z n e k a żd e g o typ u
LINY STALO W E
?{£ <Felten /<D G u illeaum e C arlsw erk K olon ja> ^
* U SZC Z EL N IE N IA , W Ę Ż E , PŁYTY G U M O W E 'p C arlsw erk K olonja
PA SY SK Ó R ZA N E; BALATA, W IELBŁĄDZIE ze sk ład ów k o n sy g n a cy jn y ch D o m a n g e © F i l s , P a r y ż
W Y C IĄ G I, Ł A Ń C U C H Y , W IN D Y ze składów k o n sy g n a cy jn y ch C. F . M artin, W iedeń
ŻARÓWKI
MOTORY sp alin ow e i elek tryczn e ^
A d r e s t e l e g r a f i c z n y : „ B E R G M A N B R A “ W a r s z a w a — K r a k ó w
WARSZAWA, Żórawia 33, Teł. 272=74 /KRAKÓW, Starowiślna 8, Teł.21-31
(r
Fulmen
Górnośląskie Tow arzystw o Handlu W ęglem
Katowice, ul. Poprzeczna 6. 11
Sp- z ogr. por. w KRAKOWIE
ul. Straszewskiego 11/1 Telefon nr. 4396
P r o j e k t u j e i w y k o n u j e :
N ow oczesne budow y cegielń, fabr. dachówek, wapienników, cementowni, materja-
łów szam otow ych i t. d. — Budowy kom inów fabrycznych — Podw yższanie
i napraw a kom inów bez przerwy w ruchu O bm urow anie kotłów parowych
i destylacyjnych — Budow a generatorów i wszelkich zakładów przemysłowych
PR Z E M Y ŚL i HANDEL
G Ó RNO ŚLĄSK I
Nr. 6. Tom VIII 1925.
k s
ADOLF DEICHSEL
| SPÓŁKA AKCYJNA
l Fabryka drutu, lin stalowych i konopnych
\ śrutu i plomb, oraz płótna żaglowego.
liljgiB W S O S N O W C U
G O D U L L A
| 5 P 0Iź
K fi H K G Y i W H 1w Chebziu G. ŚŁ
Telefon Króf. H u ta 340=345, Ruda 77
K o p a l n i a w ę g l a k a m i e n n e g o : szyb Gottbard, szyb Gotlulla, kopalnia Litbandra K o k s o w n i a i f a b r y k a b e n z o l u : szyb Gottbard = Cegielnie, G orzelnia * Paniowy
W yroby: W ęgiel, koks, amoniak, dziegieć, benzol smoła twarda, naftalina surowa, prałnik, ceg ły
B i W a ™S8<a: "Robur Zw iązek Kopalń G órnośląskich, Sp. z o. p., K atowice' I l i t i i l c l » 11 i i i U U O Ł I I O . Zam kowa nr. 3; dla koksu i bocznych produktów ^ ę g la kam iennego •
„Carboehemia" Sp. z o. p , Katowice.
¥ Y € i g » P M l M H A W O Ł O W Y °£Sffl O S S . a.
Najczujniejszym obrońcą K upiectw a i H andlu jest
TYGODNIK HANDLOWY
O ffśffli* S i o w a r s y s z e n i a K u p c ó w P o l s k i c h O bfitość materjału informacyjnego ze wszystkich dziedzin handlu
sprawia, iż kupiec polski ma go za najlepszego sw ego doradcę.
Żądajcie okazowych numerów! Prenumerata Zł. 10 kwartalnie.
Redakcja i Administracja: warszawa, SzHolna 10, fel. 92-86, konto w P.K. 0 711
14
Nr. 6. Tom VIII 1925.
PRZEMYSŁ i HANDEL GÓRNOŚLĄSKI
□
□
Kocks i S il Spółka Akcyjna
Telefon Nr. 179 i 27
Biała=BieIsko
Rynek 12, telefon 46
C entrala Katowice
ulica Pocztowa nr. 8
Filje i Składy:
Kraków
Basztowa 17, telefon 415
A dr. telegr.: Kocksco
Lwów
plac Kapitulny 7, tel. 17 y
Dostawa wprost z hut i fabryk
i własnych składów w y r o b ó w p r z e m y s ł u ż e l a z o ^ m e t a l o w e g o
Żelazo - Blachy - Stal - Emalja
Surów ka - Szmelc - Metale
Materjały kolejowe - Podkow y - Naczynia emaljowane
L I G N O Z A
S p ó łk a A k c y jn a
FA BR Y K I w K R Y W A Ł D Z IE , P N IO W C U i STA R Y M BIERU NIU
Materjały wybuchowe
<każdeęo rodzaju)
Lonty, Zapalniki Kapiszony i t. p.
Generalna Dyrekcja Katowice-Załęże
T e le f o n nr. 1355 i 1520.
e a
PRZEMYSŁ i HANDEL
GÓRNOŚLĄSKI Nr. 6. Tom VIII 1925.
4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4
r ii.
« S A M »
Spotka fikcyjna, Munstermann
O d lew n ie ż e la z a i b ro n zu , b u d o w a m a s z y n i a r m a tu r
R a c ib o r s k a
8 K A T O W IC E
R a c i b o r s k a8
T e le f o n nr.11 i 5 7 7 . A d r e s telegr.-. S A M . K A T O W I C E
Odlewy
wszelkich form i wielkości z oryginalnego bronzu fosforow ego D . Kiinzla, niklofosforow ego bronzu fosforow ego odpornego na działania kwasu i z la.
spiżu. M a terja i k u ty z bronzu specjalnego w szta=
bach o wysokiej wytrzymałości, a mianowicie : Bronz manganowy, bronz stalowy, bronz aluminjowy, bronz djamentowy. Sztaby k u te z la . m iedzi elek*
trolitycznej, la . biaty m etal fożykow y, la . szlaglut, la. cy n a do lu to w an ia...
C iężkie armatury
dla parowych, wodnych i gazowych przewodów z żelaza albo z metalu, w szczególności zaw ory, zasuw y i k urki, Z aw o ry z lanej stali do wysokich ciśnień lub do prze=
grzanej pary. O dw adniacze, h y d ran ty . Katalogi bez=
płatnie. F a c h o w a re p a ra c ja m aszyn górniczych, pom p i kom p reso ró w etc. O dlew y żeliwne w szel
kiego rodzaju, surow e lub obrobione, a prze*
dewszytkiem odlewy maszynowe budowlane, rurowe i fasonowe, ruszty ogniotrwałe...
■
S tó il
N i e b ą d ^ o m u t n y m !
Rzut oHa na
Siemensa
analizator spalin
wykazuje jak palić należy by paliwo w zupełności wykorzystać. Podaje wyraźnie wykaz elektrycznie z mierzonej zawartości CO2 i CO-J-H2, bez najmniej szego opóźnienia, na dwu większych rozmiarów po- działkach. Zbędna prawie obsługa, jak również
chemikalja i t. p.
Ż ądajcie naszych p rospektów .
Danziger Siemensgesellscitaff
Sp. z ogr. Ddpou/. — Gdańsk
Oddział prądów słabych w Katowicach
S\\\\w\vs
C en y p rzystęp n e! D o g o d n e w aru nk i!
--- — W»sa,„
tfamocfkodij i (Frzubow
f p ó f f i a J f i c y j n a
T e le fo n K a t o w i c e u l. św J a n a *4
Osobowe - Cmnibusy - 'Ciężarowe Jttotocytkle - &&on>erMf - fmarii
N. A. G. -- Hansa "Lloyd -- Brennabor -- Hansa *• RocheHcftncider - - Delahay.
D o g o d n e w aru n k i! C en y p rzystęp n e!
ZAKŁADY /IŁ E /lA
/P Ó Ł K A KOM A H BYTOWA w WIRKU
FABRYKA M A /Z Y H i KON/TRUKCJI ŻELAZHYCH
w W IRKU
T E L E F O M W I R E K H R . 1 1 i f i l
W IE L K O /C ZABUDOW ANEJ
POWIERZCHNI U ŁĄCZNIE z
S p e c ja ln a fa b ry k a m a s z y n g ó r n ic z y c h i u r z ą d z e ń g 5 r n ic z y c h i h u t n ic z y c h .
Oddziat I.
Budowa now ych k oszy kopalnianych w yciągow ych/w ozów w yw rotnych, taczek żelaznych, w yw roty, wózki górnicze, ______________ narzędzia ręczn e górn icze, okna żelazne, m łyny transportowe, k ołow roty transportowe, frezowane koła zębate, czerpaki, osi do w ozów kopalnianych, budowa i naprawa wag kolejow ych i konnych, h alon y dla pyłu cynkow ego, zw rotnice kopalniane różnego rodzaju, w yrób w szelkich konstrukcji żelaznych, budowa przewietrznifców kopalń.O d d z ia ł
II.
Naprawa w ozów kole;, w ązkotor,, parowozów, loliom obil pługów parów., spaw anie ich elektr. aparatem o --- 1 prądie zm iennym na m iejscu potrzeby przez najl. w praw iony persona! pod specj. w ykształć, nadzorem i kierow n.Oddział III.
N aw ijanie i przew ijanie m otorów elektrycznych stałego i trójfazow ego prądu i transform atorów różnego rodzaju --- <-u dow<j aparatu elektrycznego do spaw ania prądem elektrycznym zm iennym System u «Silesfa«.Oddział IV.
na now ą bud
W szelkiego rodzaju odlew y m etalow e miedź, bronz i m osiądz do w y so k o ści wagi 500 kg w jednym kawałka.
Oddział V
s Paw anie elektryczne prądem zm iennym na podstaw ie w łasnego postępow ania o 30 proc. oszczędn. prądu i 70 proc._________ * oszczędn. czasu w ykonaw czego naprzeciw spaw aniu ełektr. prądem stałym i dając 90 proc. dawn. siły materjalnej.
Przyjmujemy zam ów, na spaw anie w szelki ch uszkodz. cylin d rów od sam och. i w ykonyw a/, napraw y i spaw ania pod w szelką gwarancją.
PRZEMYSŁ i HANDEL
N ró- r° m VIH 1925- GÓRNOŚLĄSKI
17
PRZEMYSŁ i HANDEL
GÓRNOŚLĄSKI Nr. 6. Tom VIII 1025.
Generalne zastępstwo: K. Gottschalk, Hurtownia żelaza, Królewska Huta G. SI.
f t ... . —
Oddział Towarowy
Śląskiego Banku Eskomptowego w Bielsku
Wyłączna sprzedaż węgla z kopalni Hohenlohego i Plessa
J k .
Hurtowny handel węgla wszystkich kopalń d la k r a j u i z a g r a n i c y
P r z e d sta w ic ie lstw a w Ka t o wi c a c h i Wi e dni u
Poleca się jako solidny dostawca węgla dla przemysłu i opału domowego po najniższych cenach dnia oraz na najdogodniejszych warunkach,
^ --- --- --- --- r--- ^
Z e s z y t N r. 6 , <12 1 9 2 5 ) Katowice, 3 0 . czerw ca 1 9 2 5 . Tom. VIII.
0 # r a o # l a # M
Czasopismo poświęcone sprawom gospodarczym
R e d a k t o r n a c z e l n y : Dr. Zbigniew Dalski
R e d a k t o r w W a r s z a w i e : Al. Jackowski, ul. Marszałkowska 33 S e k r e t a r z r e d a k c j i : Józef Banaś
Z a r z ą d w y d a w n i c t w a : Dr. Zbigniew Dalski i D yrektor Edw ard Chwatczyński R e d a k c j a i A d m i n i s t r a c j a : Katowice, ul. Sobieskiego, Telejon 962
Konto bankowe: Bank Przemysłowców, Katowice Konto P. K. O. Katowice, N r. 301900
1 0
1e p m p lari i przBsyłkg: w kraju
15ił. kwartalnie
m
10 it. „IN i lilie.
P r z e d r u k d o z w o l o n y t y l k o z a w y r a ź n e m p o d a n i e m ź r ó d ł a .
M I I 7.FM F K0 I .0 PASOWI
ze sta lo w ą obręczą i żeliw n ą gw iazdą ram ienną d o sto so w a n e do najw iększej ilo ści ob rotów
SZWEDZKIE ŁOŻYSKA KULKOWE
Kopernika Nr. 13 W A R S Z A W A Telefon Nr. 12-14
J l f a c i e j e ir s fś i, J K a f c o w s f t i i ftk m . - f o s n o n le c
i Telefon OO.
dawniej Cemus i Ska., Biuro Techniczne,tal. SPŁ&SutisSkie&gp Itii. [F eSe/oM 9®.
ss® sfkiue&m m>z£t. % retmeszentomanw/cft #saS»®it#S«
j i w m t s ł i B r t i do pary, wody i powietrza fir m y „ 'ś c .fi.& .ffe .T *£
parowe, turbinowe i elektryczne fir m y
„W cisc <& i „W eisc $ o f in e “ — ( f a x o ~
m i e r n e registrujące i zegarowe systemu
a>tgk& i wwiewteM wSki
do węgla, świdry końcówki i węże pneumatyczne. — ( F a ts m skórzane z sierści wielbłądziej,,S^ureM&el“
. i pasy gumowe „ ( & a l a t a ' fir m y . . J T o r a l i s f e fp m m m w m i «£— — — i „GTtfke J t n d i a $ i u £ 6 e e 3 1 Ł t m w f a « : t w t e w s ’ M§so«A<mti«»w&“ — ~ —
(fłą/ttf
us&czelmiapgą&e
oryginalne„!9£lim£gewit“, ,,3fM
T o o * i # “ i inne—
— — o s s c » e I m i e B * i « s i ir o t j ś e oraz wszelkie artykuły techniczne pierwszorzędnego wypróbowanego gatunku — —
PRZEMYSŁ 1 HANDEL
GÓRNOŚLĄSKI Nr. 6. Tom VIII 1925
lllę ^ ic l id (faństm ie jT o M ic m .
J f n ż . " € z . Znajdujący się w obecnem P ań stw ie Polskiem węgiel k a mienny w tak zw anych zagłębiach: D ąbrow skiem , Krakow- skiem, Cieszyńskiem i Górnośląskiiem, genetycznie przedstaw ia jedną całość i stanow i część Śląsko-M oraw sko-K rakow skiego zagłębia w ęglow ego, obejmującego wielką kotlinę Śląską, po
w sta łą w epoce karbonow ej; tylko podział Polski m iędzy trz y
I f t a m e i .
zabory w y tw o rz y ł to niepraw idłow e rozgraniczenie; zresztą pow yższy podział zachow ał się i dotychczas ze względu na różną w arto ść cieplikową w ęgla poszczególnych zagłębi, co nietylko na rynkach w ew nętrznych przyczyniło się do w y tw orzenia m arek w ęgla krakow skiego, dąbrow skiego i ślą
skiego.
Minister Przemysłu i Handlu Inż. Cz. Klamer.
Z ogólnej przestrzeni a400 km2 całego Zagłębia ma Polskę przypada:
część Górnego Śląska 2180 km2 —- 56,20 proc.
Zagłębie D ąbrow skie 200 km2 — 5,15 proc.
Zagłębie K rakow skie 1300 km2 — 33,50 proc.
Śląsk Cieszyński 200 km2 — 5,15 proc.
Razem 3880 km2 — 100,00 proc.
P o k ład y w ęglow e Zagłębia Polskiego dzielą się na 3 grupy: 1) grupa „Redein“ (siodłow a), 2) grupa „N adrede
now ska" (lękow a) i 3) grupa „P odredenow ska“ (brzeżna);
p ierw sza z tych grup zaw iera grube pokłady, dw ie 'inne po
kłady, o mniejszej grubości. W arto ść kaloryczna w grupach poszczególnych jest niejednakow a i zmienia się w różnych punktach Zagłębia. W y ra ża się w następujących cyfrach:
G rupa Reden od 6500—7600 kalor.
G rupa N adredenow ska od 4800—7000 kalor. (do pierw szej cy fry zbliża się na w schodzie w Krakowskiem ).
G rupa P odredenow ska od 5200—7100 kalor. (do pierw szej cyfry zbliża się w Krakowskiem ).
Zasoby w ęgla w P aństw ie Polskiem podług ostatnich obli
czeń P aństw ow ego Instytutu Geologicznego są następujące:
Zagłębie D ąbrow skie: a) zasoby rzeczyw iste 500 milj. ton b) zasoby praw dopodobne 900 milj. ton c) zasoby możliwe 800 milj. ton Razem 2 200 milj. ton W edług pokładów a) grupa Reden 900 milj. ton
b) grupa 'N adredenow ska 250 milj. ton c) grupa P odredenow ska I 050 milj. ton Razem 2 200 milj. ton Dla Górnego Śląska: a) zasoby rzeczyw iste:
P okłady Reden i Nadreden. 4 703 milj. ton P o k ład y Podredenow skie 585 milj. ton Razem 5 288 milj. ton.
b) i c) zasoby praw dopodobne i możliwe P o k ład y Reden i Nadreden. 34 918 milj. ton
P okłady Podredenow skie 4 675 milj. ton Razem 39 593 milj. ton łącznie w grupach a), b), c) 44 881 milj. ton
206
Nr. 6. Tom VIII 1925. W ęgiel w Państwie Polskiem.
PRZEMYSŁ i HANDEL GÓRNOŚLĄSKI
Zagłębie K rakow skie: a), b) zasoby rze czy w i
ste i praw dopodobne: 8 200 mili. ton c) zasoby możliwe 6 000 milj. ton Razem 14 200 milj. ton P olska część Śląska C ieszyńskiego posiada utw o ry kar- bonu produktyw nego na obszarze 200 k m 2; węgiel należy do grupy ,,N adredenow skiej“ (łękowej), a w ięc posiada cechy w ęgla K rakow skiego. Zasoby w ęgla w ynoszą około 500 miljo- nów ton, należących praw ie w yłącznie do grupy c) tj. m ożli
wych, gdyż teren ten jest mało zbadany.
Sumując przytoczone pow yżej cyfry dla w szystkich 4 z a głębi otrzym am y ogólny zasób w ęgla kam iennego w Polsce — 61 781 rniljonów ton, z czego rzeczyw istych i praw dopodo
bnych — 43 100 miljonów ton.
Jak w idać z pow yższego zestaw ienia, narodow y m ajątek w ęglow y Polski został zw iększony z przyłączeniem części Górnego Ś ląska conajminiej czterokrotnie. Znaczenie tego m a
jątku zw iększa się jeszcze więcej, jeżeli przyjm iem y pod uw a
gę, że w ęglow e pola polskiej części Górnego Śląska za w iera
ją w ęgiel gatunków więcej wysokich, niż w Zagłębiu D ąbro- w skiem ) nie m ówiąc o Zagłębiu K rakow skiem . To też z p rzy
łączeniem G órnego Śląska P aństw o Polskie zajmuje aż trzecie
miejsce co do bogactw w ęglow ych pejskich:
Niemcy Anglja P olska Rosja F rancja Belgja O prócz w ęgla
w liczbie krajów euro-
— 349 miljardów ton
— 189 m iljardów ton 62 m iliardy ton
— 60 m iliardów ton
— 17 m iljardów ton
— 11 m iliardów ton
kam iennego P ań stw o Polskie po
siada pokłady w ęgla brunatnego; ze względu na zasób tych obydw óch ciał kopalnych w łonie ziemi w naszym kraju, a w zw iązku z tem i ze względu na osiągniętą skale rozw oju, zna
czenie gospodarcze kopalń w ęgla kam iennego i kopalń w ęgla brunatnego dla kraju jest nadzw yczaj różne. W przybliżeniu w P aństw ie Polskiem w ydobyw a się w ęgla kam iennego około 350 raz y w ięcej niż w ęgla brunatnego (r. 1924 — w ydobyto 88 038 w ęgla brunatnego), a p rzyjąw szy pod uw agę oprócz tego i mniejszą w artość w ęgla brunatnego, łatw o w ysnuć wniosek, że kopalnictwo w ęgla brunatnego w P aństw ie nie posiada narazie pow ażniejszego znaczenia, gospodarczego. Za
pasy w ęgla obliczono na 63 miljony tom; cieplikowa w ydajność
— 4500 kal.
P rodukcja w ęgla kam iennego we w szystkich zagłębiach Polski uw idoczniona jest w poniższej tablicy;
Rok
Polska część Górnego SI.
z kop. Silesia (SI. Cieszyński)
o/o do 1913
Zagłębie Dąbrowskie
% do 1913
Zagłębie Krakowskie
% do 1913
Cała Polska
»/0 do 1913
1913 1918
31.937.475 100 • 6.819.2u9 4.498.687
ICO 65.90
1.970.790 1.537.366
100 78.00
40.727.174 100
1919 19.198.261 60.11 4.613.710 67.66 1.348.642 68.43 25.160.613 61.78
1920 24.789.835 77 62 4.873.709 71.47 1. 85.416 70.30 31.048.960 76.24
1921 22.393.807 70.12 5.751.767 84.36 1.672.512 84.86 29.818.086 73.21
1922 25.791.612 80.76 7.054.968 103.46 1.985.525 100.75 34.832.105 85.62
1923 2t.630.153 83 38 7.418.575 108.79 2.049.219 103.98 36.097.997 88.63
1924 23.815.610 74.57 6.585.097 96.57 1.823.973 92.55 22. 24.680 79.12
1925 I. kwart.
5.824.457 72.95 1.634.860 95.90 444.859 90.29 7.904.176 77.63
Jak w idać z pow yższej tablicy najgorzej pod w zględem produkcji stoi Zagłębie G órnośląskie, gdyż osiągnięte maxi- mum w r .1923 w ynosi zaledw ie 83,38 proc. produkcji p rzed
wojennej, gd y tym czasem produkcja Zagłębia D ąbrow skiego w tym że czasie w ynosiła 108,79 proc., a Zagłębia K rakowskiego 103,98 proc. produkcji r. 1913. Tłom aczy się to tem, iż anor
malne w arunki, spow odow ane w ojną i niepownością politycz
ną, najdłużej trw a ły na Górnym Śląsku, gdyż aż do połowy 1922 r., tj. do czasu ostatecznego w cielenia części Górnego Śląska do Polski. Koniec w ojny nie przyczyftił się na Górnym Śląsku do pow olnego pow rotu do norm alnych stosunków go
spodarczych. P o w sta ła z końcem w ojny niepew ność politycz
na nie pobudzała w'cale przem ysłow ców do w ysiłków i anga
żow ania kapitałów w celu n ap ra w y szkód w yrządzonych wojną. Inaczej było w K ongresów ce i M ałopolsce: od począt
ku pow stania P ań stw a Polskiego Rząd otoczył troskliw ą opieką przem ysł górniczy, popierając w szelką inicjatyw ę przem ysłow ców w kierunku renow acji urządzeń zniszczonych i now ych inw estycji. Pomimo głodu w ęglow ego, R ząd w cza
sie sekw estru zw alniał pew ne ilości w ęgla na zakup m aszyn zagranicą i z odliczeń od cen sprzedażnych ustanaw iał prernje w formie zw rotów części w ydatków inw estycyjnych. To też już od początku 1919 r. daje się zauw ażyć coraz szybszy w zrost produkcji. Kopalnie, k orzystając z ta k w ydatnej po
mocy Rządu poczyniły ogrom ne inw estycje, tak, iż obecny techniczny stan kopalń obu tych zagłębi przew yższą stan
przedw ojenny; pow stały now e jednostki, jak kopalnia J o wisz, należąca do T -w a Saturn, któ ra pod względem sw ych urządzeń technicznych i socjalnych nie znajdzie podobnych nietylko w całej Europie, lecz i świecie.
Jak w ynika z tablicy 1-ej w r. 1925 produkcja w P aństw ie Polskiem znacznie spadła w stosunku do r. 1923, tłom aczy się to ogólnym kryzysem węglowym , jaki w tym czasie p rzeży w ał cały św iat. W yjątkow o silny brak zbytu na rynku w ę glow ym doprow adził praw ie w e w szystkich k r a jach do olbrzym iego nagrom adzenia zapasów na zw ałach, ograniczenia w ydobycia i nadzw yczaj ostrej kon
kurencji. P rz y cz y n a niedostatecznego zbytu leży głównie w ogólnym rozstroju gospodarczym . P raw ie w szędzie zaznacza się dość silny w zro st w ydobycia w ęgla, z drugiej zaś strony ma miejsce rów nież silne ograniczenie zużycia. Po nasyceniu ogołoconych przez wojnę rynków tow arow ych, zapotrzebo
wanie przem ysłu bardzo się zm niejszyło. P ostęp w w y k o rzy styw aniu siły wodnej, elektryfikacja kolei i w zrastają ce z a stosow ania nafty i olejów, a też w pew nym stopniu postęp w gospodarce cieplnej, przyczyniły się rów nież do zmniejszenia zużycia w ęgla. Ten silny brak zbytu nie przejaw ił się w cze
śniej, dzięki znacznym zaburzeniom robotniczym , przede- w szystkiem w .A nglji i Niemczech oraz okupacji Zagłębia Ruhry. Rok 1925 dla P ań stw a Polskiego zaznaczył się w stosunku do r. 1923 spadkiem eksportu o 22.5 proc., co tłóm a- ezy się ogólną nadprodukcją w ęgla (Anglja — 22 proc.), oraz
PRZEM YSŁ i HANDEL
GÓRNOŚLĄSKI W ęgiel w Państw ie Polskiem. Nr. 6. Tom VIII 1925.
spadkiem w ew nętrznego zużycia o 15 proc., co daje się w y jaśnić ciężkim stanem przem ysłu polskiego po p rze p ro w a
dzeniu sanacji w alutow ej oraz w zględnie łagodnym przebie
giem zimy. Od momentu przyłączenia Górnego Śląska Rząd zdaw ał sobie spraw ę z nadm iaru w ęgla w Polsce, szczególnie licząc się ze stopniowem odcięciem rynków zachodnich i z a m ieraniem zbytu do Niemiec. W ów czas jeszcze stało się ja- snem, że w yłącznie na eksport nasz na dalszą metę liczyć nie można i dla utrzym ania produkcji na tym samym poziomie, koniecznem jest uczynić w szelkie w ysiłki w kierunku w zm o
żenia konsum cji; pod tym względem P olska znajduje się w le p szy c h - w arunkach niż państw a zachodniej Europy, gdyż okoliczność, że zużycie w ew nętrzne w Polsce (0,7 ton na głow ę rocznie) praw ie czterokrotnie mniejsze, niż w Niem
czech, siedm iokrotnie niż w Anglji, i trzykrotnie niż we F ra n cji, daje gw arancję możliwości znacznego w zm ożenia kon
sumcji w ew nętrznej, na co zachodnie państw a już liczyć nie mogą,
Z chw ilą gdy spożycie nasze osiągnie minimalną w ysokość 1 tony na głowę, odpow iadającej spożyciu przedwojennem u, tak nieuprzem ys|ow ionej dzielnicy b. P ań stw a A ustrjackrego, jaką była Galicja, sp raw a eksportu naszego w ęgla przy obec
nej naszej produkcji przestanie być poważniejszem gospodar- czem zagadnieniem.
Podniesienie, jednak konsumcji w ew nętrznej nie da się zrealizow ać w ciągu krótkiego czasokresu, jest to bowiem zw iązane z ogólmem podniesieniem kultury i stanu gospodar
czego kraju, a w ięc przedew szystkiem rozw oju krajow ego przem ysłu, elektryfikacji itd. Już w tym kferunku Rząd roz
począł sw ą działalność, a mianowicie zapoczątkow ał rozbudo
w ę sieci kolejowej, któ ra umożliwi zastąpienie opalu d rzew ne
go w ęglem w okolicach, do których w ęgiel nie dochodzi, w płynie na uprzem ysłow ienie kraju i w reszcie pow iększy zbyt w ęgla przez w łasne spożycie now ych linji kolejow ych.
Z aprojektow ano budow ę kolei, łączących zagłębie przem ysło
we z północnemii i wschodniem i dzielnicami P aństw a, a p rze
dew szystkiem kolei omijającej k o ry tarz Kluczborski i B ytom ski. Chociaż R ząd uznając spraw ę za bardzo w ażną i pilną, przystąpił częściow o do budow y zaprojektow anych linji, to jednak całkow ite zrealizow ane tego projektu w ym aga dłuż
szego czasu, szczególnie ze w zględu na obecny stan ekono
m iczny P ań stw a. N arazie w ięc jedynem wyjściem dla u trz y m ania zbytu, a więc i produkcji na obecnym poziomie jest po
pieranie za w szelką cenę naszego eksportu w e w szystkich m ożliw ych kierunkach, tj. utrzym anie daw nych rynków i zdo
bycie now ych. W pierw szej linji należało stw o rzy ć możność konkurencji drogiem u w ęglow i polskiemu z tańszem i zagra- nicznemi na rynkach zew nętrznych, to też w dniu 16 lipca 1924 r. został zniesiony zupełnie podatek w ęglow y; w k w ie
tniu 1925 r. zniesiono podatek' obrotow y, co w płynęło w zna
cznym stopniu na potanienie naszego w ęgla, k tó ry obecnie jest tańszym (loco kopalnia) od w ęgla czeskiego, angielskiego i francuskiego, belgijskiego i części węgli niemieckich; pozatem stw orzeniem specjalnych taryf dla w ęgla eksportow anego, po
pieraniem pryw atnej inicjatyw y, oraz ułatw ieniem n aw iązy
w ania stosunków z zagranicznym i odbiorcam i i zaw ieraniem
Reprezentant firm przemysłowych na W ojew. Białystockie
p @ s iu i.iile p r z e d s t a w i c i e l s t w a f ir m C SórnośB ąskicfa
branży metalowej, galanteryjnej, rolniczej i t. p. Najlepsze referencje. Adres: R u b in K olko, G ra je w o .
umów handlow ych z ościennemi państw am i, Rząd stale i kon
sekw entnie przeprow adza sw e postulaty w życie.
To też zakaz eksportu naszego w ęgla, do Niemiec poczy
nając od 15 czerw ca rb. na zasadzie art. 224 Konwencji Ge
new skiej w pow ołaniu n a art. 268 T rak tatu W ersalskiego nie jest dla nas niespodzianką i nie zastał Rządu Polskiego nie
przygotow anym i bezradnym . Jak w yżej zaznaczyłem , Rząd Polski oddaw na czynił zabiegi, ażeby raptow ne zam knięcie zbytu dla blisko czw artej części produkcji w ęgla nie w yw ołało żadnego w strząśniena ekonom icznego czy socjalnego, na co głównie liczą nasi sąsiedzi niem ieccy.
W celu w ynalezienia now ych rynków zbytu dla naszego w ęgla, od dłuższego czasu naw iązane są stosunki handlowe z odbiorcami w Szwecji, Danji, Łotw ie, Estonji, Finlandji, W łoszech i Jugosław ji. Ma się rozumieć, że umieszczenie 500 000 ton miesięcznie, ilości chociaż nieznacznej w stosunku do konsumcji tych państw , będzie w ym agało pewnego okresu czasu. P ierw sze jednak próby już poczynione dają nam zupeł
ną gw arancję, że będziem y mogli pozyskać sta ły zbyt dla na
szego w ęgla na rynkach opanow anych dotychczas przez węgiel angielski lub w estfalski, tem bardziej, iż sprow adzając gotowe fab ry k aty z innych krajów słusznie możemy żądać ażeby do w yprodukow ania tych fabrykatów użyty był polski węgieł.
Zaw dzięczając bardzo znacznej zniżce taryfy przez ko
leje polskie na węgiel, w yw ożony do Gdańska, już od początku bieżącego m iesiąca nieprzerw anie idą próbne tran sp o rty do tego portu z przeznaczeniem do krajów nadbałtyckich, nie w yłączając i w rogiej mam Kłajpedy.
W początku lipca rów nież do G dańska przybędą włoskie transportow ce, które zabiorą próbną partję w ęgla dla W łoch.
P rzez G dańsk m ożna będzie przesłać około 100 000 ton mie
sięcznie; rów nież w lipcu już będzie przystosow any do nała- dunku w ęgla now y n asz port w Gdyni, zdolność naładow czą którego narazie oblicza się na około 20 000 ton miesięcznie.
Zniżka ta ry fy zw iązkow ej P olsko-czesko-austrjackiej daje już nam możność w ysyłania w ęgla do W łoch i drogą, lądową, co będzie dużym atutem w stosunku do w ęgla angielskiego idącego drogą m orską, gdyż węgiel idący drogą ląd o w ą-b ez przeładunku nie podlega kruszeniu się. Rów nież zniżka o 10 proc. ta ry fy naszej dla w ęgla idącego do stacji Zemgale umo
żliwi eksport nasz drogą lądow ą do Ł otw y i Rosji, z k tó rą już odpowiednie pertrak tacje są naw iązane; próbna p artja do Ł otw y już w ysłana.
Jak w yżej zaznaczyłem , ulokowanie całej ilości pozosta
wionej przez Niemców do naszej dyspozycji w ęgla na now ych rynkach zagranicznych w ym aga pew nego okresu czasu, to też w celu zabezpieczenia się przed zbyt raptow nym spadkiem produkcji, koniecznem jest wzm ożenie konsumcji w ew nętrznej w ciągu najbardziej kryty czn y ch m iesięcy letnich. Dla umożli
w ienia tego otw arto znaczne k red y ty dla tych odbiorców, któ rzy zrobią już w ciągu la ta zapasy w ęgla na miesiące zi
mowe. P rzy rzeczo n o rów nież k re d y ty dla zakładów prze
m ysłow ych, produkujących n a eksport, jak n aprzykład ce
mentownie. W razie pom yślnego w yniku rokow ań w tej spraw ie mielibyśm y do eksportu zam iast surow ca w ęgla, go
tow y produkt, co przyczyniłoby się nietylko do większej kon
sumcji w ęgla, lecz i do p opraw y naszego bilansu handlowego.
O braz polskiego kopalnictw a w ęglow ego nie b yłby zupeł
nym, gdybyśm y nie wspomnieli o górniku polskim, najlepszym w świecie, dow odem czego kilkaset tysięcy górników polskich, pracujących już dawniej w W estfalji, dalej w zrastają ca coraz bardziej ilość górników polskich w kopalniach francuskich, sięgająca obecnie w setki tysięcy i w reszcie ogrom na ilość ro
botników polskich w Pensylw anji.