EKONOMIA MENEDŻERSKA. dr Sylwia Machowska

1

EKONOMIA MENEDŻERSKA

dr Sylwia Machowska

2

ANALIZA KOSZTÓW dla nieekonomistów

rozdział 7

dr Sylwia Machowska

3

NIE MA DZIAŁAŃ BEZ KOSZTÓW

• Analiza kosztów jest podstawą bardzo

wielu decyzji menedżerskich. Znajomość kosztów jest warunkiem określenia

poziomu wyniku ekonomicznego przedsiębiorstwa.

• Koszty należą do podstawowych kryteriów wyboru decyzji.

4

Menedżerowie muszą umieć odpowiadać na pytania związane z kosztami:

• Jaki będzie koszt zwiększenia produkcji o 25%?

• Jaki wpływ na koszty będzie miała

podwyżka cen czynników wytwórczych?

• Jakich zmian można dokonać w procesie produkcji, żeby obniżyć koszty?

5

Koszt alternatywny

• Koszt alternatywny jest mierzony

wielkością utraconych korzyści, jakie mógłby przynieść najlepszy z

alternatywnych wariantów działania.

• Koszty alternatywne informują nas o relatywnych (względnych) kosztach wytworzenia różnych dóbr.

6

Pytania o koszt alternatywny

• Jaki jest koszt utraconych możliwości wykorzystania wolnych mocy

produkcyjnych do realizacji dodatkowego zamówienia?

• Jaki jest koszt alternatywny przeznaczenia ziemi komunalnej pod budowę

ogólnodostępnego parkingu?

7

Pytania o koszt alternatywny

• Jaki jest koszt utraconych możliwości wycięcia okolicznych lasów i

wykorzystania ziemi pod budowę sklepów dużopowierzchniowych oraz oczyszczalni ścieków?

8

Przykład kosztu alternatywnego

• Właściciel jednoosobowej firmy wykazuje zysk. Wydaje się więc, że dobrze

prosperuje, ale po dokładniejszej analizie wychodzi na to, że zatrudniając się w

jakimś innym przedsiębiorstwie, zarobiłby więcej.

Z ekonomicznego punktu widzenia ponosi więc stratę.

9

Podstawowa reguła podejmowania optymalnych decyzji:

• WYBIERZ DANY WARIANT

DECYZYJNY WTEDY I TYLKO WTEDY GDY DODATKOWE KORZYŚCI Z JEGO REALIZACJI PRZEWYŻSZAJĄ

DODATKOWE, WYNIKAJĄCE Z NIEGO KOSZTY (WŁĄCZAJĄC W TO KOSZT ALTERNATYWNY).

10

Zysk

• Zysk księgowy: jest różnicą między

przychodami a kosztami księgowymi, czyli wydatkami poniesionymi w celu uzyskania zysku.

TR-TC= zysk, jeśli TR>TC

11

Zysk

W przypadku podejmowania decyzji przez menedżerów istotny jest również zysk

ekonomiczny.

• Zysk ekonomiczny jest różnicą między przychodami a wszystkimi kosztami

ekonomicznymi, obejmującymi m.in. koszt alternatywny.

12

• Rozpatrując koszt alternatywny warto

zaznaczyć, że koszty ekonomiczne można podzielić na koszty jawne i koszty ukryte.

koszty ekonomiczne

koszty jawne (koszty księgowe)

koszty ukryte

(koszty alternatywne)

13

Wynik ekonomiczny w aspekcie kosztu alternatywnego

TR

Koszty ukryte

Koszty jawne

Zysk

księgowy

= zysk normalny

TR

Koszty jawne Koszty ukryte

Zysk

księgowy

Zysk

ekonomiczny

14

Wynik ekonomiczny w aspekcie kosztu alternatywnego

TR

Koszty ukryte

Koszty jawne TR

Zysk księgowy Strata

ekonomiczna

Koszty ukryte

Koszty jawne TR

Strata

ekonomiczna

Strata księgowa

15

przykład

• Trzymiesięczna inwestycja wymaga

zaangażowania 100 jednostek kapitału.

Rentowność zainwestowanego kapitału

równa rentowności inwestycji wynosi 28%, ale koszt pozyskania tego kapitału równy jest 20%. Stopa procentowa lokat

trzymiesięcznych równa jest 12%.

16

Czy warto podjąć inwestycję?...

Jaka jest wysokość kosztu alternatywnego?...

Inwestycja: 100+28=128-20=108 Lokata: 100+12=112-20=92

17

Koszty ze względu na podejmowane decyzje: koszty stałe i utopione

Koszty stałe, czyli takie których wysokość nie zależy ani od wielkości produkcji, ani od przyjętego wariantu działania.

Można więc przyjąć, że ze względu na decyzje menedżerskie są one nie istotne przy ocenie względnych zalet i wad

poszczególnych wariantów działania.

18

• Jest to prawda dopóki potencjalna strata nie przewyższy kosztów stałych (czyli dopóki

AVC>P lub TVC>TR). (rysunek)

• Jest to nieprawda w przypadku gdy w

przedsiębiorstwie występują tylko koszty stałe, wówczas TFC=TC lub koszty

zmienne stanowią stosunkowo niewielką część TC.

19

TC

(Total Cost)

TVC Variable Cost

(Fixed Cost)TFC

STRATA

TFC

TC TFC TVC

x x

ZAWIESZENIE PRODUKCJI, STRATA PRZEWYŻSZA

KOSZTY STAŁE

20

Kiedy można pominąć koszty stałe?

• Np. Decyzja o wymianie linii

technologicznej przy założeniu, że koszty stałe są takie same w obu przypadkach.

Nową i starą technologię odróżniają od siebie koszty modernizacji linii

technologicznej oraz koszty wynikające ze zmniejszenia zatrudnienia.

21

Kiedy można pominąć koszty stałe?

• Pomijanie kosztów stałych ułatwia

menedżerom skupienie się na kosztach, które są rzeczywiście istotne dla

podejmowania decyzji.

• Jednak w praktyce nie zawsze jest to łatwe.

22

KOSZTY UTOPIONE

• Koszty utopione (historyczne) są

poniesionym wydatkiem, którego nie można odzyskać.

• Np. budowa zakładu produkcyjnego kilka lat temu wiązała się z dużym nakładem

środków. Przy podejmowaniu jednak

obecnych (bieżących) decyzji ten utopiony, historyczny wydatek nie ma żadnego

znaczenia.

23

przykład

• Pewne przedsiębiorstwo wydało na rozwój produktu (innowacja) 10 mln dolarów. W

pierwszych dwóch latach produkcji innowacja przyniosła 6 mln zysku. W ostatnim jednak

okresie rynek zapełnił się podobnymi

produktami (substytutami doskonałymi).

Obecnie przedsiębiorstwo ponownie ocenia rynkowe perspektywy swojego produktu. Jeśli zdecyduje się na zaniechanie produkcji, to

będzie mogło odzyskać, w wyniku sprzedaży linii produkcyjnej 2 mln dolarów.

24

przykład

• Jeśli natomiast będzie kontynuować

produkcję, to oczekiwane przychody ze sprzedaży w ciągu następnych dwóch lat wyniosą odpowiednio 5 i 3 mln dolarów a

koszty 4 i 2,5 mln. Wiadomo, że po czterech latach od rozpoczęcia produkcji możliwości osiągania zysku zostaną wyczerpane, a

przedsiębiorstwo zupełnie straci swoją wartość.

• Jaki jest najlepszy wariant decyzyjny dla tego przedsiębiorstwa?

Sprzedać linię produkcyjną, czy kontynuować produkcję?

25

• 10 milionów nakładów na innowacje to koszt utopiony. Zyski (6 mln) z pierwszych dwóch lat produkcji są mało istotne dla sytuacji

obecnej.

• Sytuacja obecna:

- może odzyskać 2 mln dolarów ze sprzedaży linii produkcyjnej,

- może kontynuować produkcję jeszcze dwa

lata i zarobić TR=8 minus TC=6,5 co daje 1,5 mnl zysku.

rozumowanie

No, przecież mówię, że sprzedać.

26

Koszty w krótkim okresie

Pozostaje jeszcze koszt krańcowy MC, mający charakter kosztu zmiennego.

TC (całkowite koszty wytworzenia)

TFC (całkowite koszty stałe) TVC (całkowite koszty zmienne)

Podzielone przez wielkość produkcji dają AFC

(przeciętny koszt stały)

Podzielone przez wielkość produkcji dają AVC

(przeciętny koszt zmienny)

* Dla odróżnienia krótkiego okresu często dodajemy literkę „s” np. SMC, długiego zaś literkę „L”.

27

TC

= ATC • X

TFC

= AFC • X

TVC

= AVC • X

+

ATC

AFC + AVC

28

X MC TC



= 

X MC TVC



= 

MPP

MC = P

29

Przypomnienie założeń do modelu

• Podstawowy model dotyczący produkcji w krótkim okresie koncentruje się na dwóch czynnikach produkcji: kapitale i pracy.

30

• W krótkim okresie kapitał jest czynnikiem stałym co oznacza, że wielkości jego

nakładów nie da się zmienić.

• Jedynym czynnikiem zmiennym pozostaje więc praca.

• Zatem, wytworzenie dodatkowej ilości produktu wymaga zużycia dodatkowych godzin pracy.

31

Przypomnienie prawa malejących przychodów krańcowych

• Jeżeli ilość jednego czynnika wytwórczego jest stała a ilość drugiego zwiększa się,

wówczas – od pewnego poziomu nakładów zmiennego czynnika wytwórczego –

produkcja rośnie, ale każda kolejna jego jednostka powoduje mniejszy przyrost

produkcji - krańcowa produkcyjność (MPP) tego czynnika jest coraz mniejsza.

32 A₁ A₂ A₃ A₄ A₅ A

TPP

T m

s

R

A₁ A₂ A₃ A₄ A₅ A MPP

APP + 0 -

R’

s’

T’

MPP osiąga punkt maksymalny przy skali zaangażowania

czynnika A odpowiadającej

punktowi przegięcia krzywej TPP (A₂).

Maksimum APP przypada na spadającym ramieniu MPP przy skali zaangażowania czynnika zmiennego, przy której promień wyprowadzony z początku układu współrzędnych jest styczny do TPP (A₃).

W punkcie A_4, odpowiadającym maksimum TPP, MPP osiąga 0, przy większej skali zastosowania czynnika A MPP jest ujemne.

W punkcie A₅, gdy TPP=0, APP również =0.

PRODUKT CAŁKOWITY (TPP) A PRODUKT KRAŃCOWY (MPP)

I PRODUKT PRZECIĘTNY (APP)

„A” to ilość zaangażowanej pracy.

33

Zależność między krzywymi kosztów a krzywymi produktów

Produkcja na mniejszą, ale i

większą skalę jest mniej opłacalna.

Dlaczego?

34

Koszty zmienne

• To wydatki przedsiębiorstwa na czynniki produkcji, których zużycie można zmienić.

Aby zwiększyć produkcję przedsiębiorstwo musi ponieść dodatkowe koszty zmienne.

35

Model zachowania się przychodów, kosztów i zysku

A

B

C

D 1. W modelu założono, że TR jest krzywą,

która pokazuje, że firma może sprzedać rosnącą ilość

wyprodukowanych

wyrobów tylko poprzez zmniejszenie ceny za jednostkę towaru

(TR/P = X).

2. Zatem funkcja TR nie rośnie wprost proporcjonalnie do rozmiarów produkcji.

36

A

B

C

D 3. TR jest rosnący ponieważ przyrost

przychodu spowodowany obniżką ceny i przyrostem produkcji jest szybszy

(większy) niż jego utrata.

4. Funkcja kosztów całkowitych, AD, pokazuje, że pomiędzy punktami A i B koszty z początku rosną bardzo szybko, gdyż firma operuje na

najniższych poziomach produkcji.

37

A

B

C

D Odzwierciedla to

trudności w kierowaniu zakładem, który był

zaprojektowany dla znacznie większych rozmiarów produkcji.

5. Pomiędzy punktami B i C funkcja kosztów zaczyna biec bardziej poziomo i rosnąć mniej gwałtownie. Dzieje się tak, gdyż firma może teraz operować środkami trwałymi tak, by osiągnąć efektywne rozmiary produkcji,

38

A

B

C D

6. Przy większym wykorzystaniu zdolności wytwórczych funkcja kosztów pomiędzy

punktami C i D rośnie coraz szybciej,

ponieważ zwiększa się koszt na jednostkę wyrobu.

i może korzystać z przewagi, jaką daje specjalizacja

robotników, normalny

tok produkcji i dobry plan.

39

A

B

C D

Sytuacja taka ma miejsce dlatego, że liczba wyprodukowanych jednostek wyrobu na godzinę pracy bezpośredniej spada, kiedy operuje się środkami trwałymi powyżej

poziomu działalności, dla którego były zaprojektowane.

40

A

B

C

D 7. Pozioma przerywana linia prosta wychodząca z punktu A przedstawia

koszt zapewnienia

podstawowych zdolności wytwórczych i jest

ekonomiczną interpretacją całkowitych kosztów

stałych firmy.

8. Funkcja TR i TC przecinają w dwóch

punktach. Innymi słowy istnieją dwa poziomy produkcji, na których koszty całkowite są równe całkowitym przychodom (zysk normalny).

41

W modelu ekonomicznym najistotniejszy wpływ na funkcję kosztów całkowitych ma kształt funkcji kosztów zmiennych.

AVC

Jednostkowy koszt zmienny AVC

początkowo spada, odzwierciedlając fakt, że zwiększają się rozmiary produkcji ponadto firma może uzyskać bonifikatę na zakup

hurtowy surowców.

Daje to w rezultacie zmniejszony koszt pracy na jednostkę.

42

43

AVC

Fakt, iż AVC jest wyższy przy niższych

poziomach produkcji, powoduje, że funkcja TC pomiędzy punktami A i B rośnie w

przyspieszonym tempie.

44

AVC

Następnie, funkcja AVC pomiędzy X¹ a X² biegnie bardziej poziomo a potem zaczyna stopniowo rosnąć.

Jest tak dlatego, że firma działa na swoich najbardziej efektywnych poziomach

produkcji.

45

Jednakże, za punktem X² urządzenia działają na wyższych mocach niż te, dla których

były przeznaczone w związku z tym pojawiają się zatory i awarie maszyn.

Efekt jest taki, że liczba wyprodukowanych jednostek wyrobu na godzinę pracy

bezpośredniej spada i powoduje wzrost kosztów zmiennych na jednostkę.

AVC

46

Uchylenie założenia o tym, że firma może sprzedać rosnącą ilość wyprodukowanych towarów tylko

poprzez zmniejszenie ceny za jednostkę towaru może skutkować rosnącą krzywą TR.

X TR

TC

TC TR zysk jest maksymalny (pionowa odległość miedzy TR a TC)

strata (TC>TR)

strata (TC>TR)

zysk normalny TR=TC

zysk normalny

TR=TC Taki TR

charakterystyczny jest dla konkurencji doskonałej w której to producent może sprzedać każdą ilość towaru po tej samej cenie.

47 AVC

ATC MC

TVC TC

TFC

X X

Zależność między

kosztami

całkowitymi a kosztami

przeciętnymi.

Dlaczego MC jest rosnące?

48

Koszt krańcowy SMC

• Jakie czynniki wpływają na wzrost kosztu krańcowego w krótkim okresie???

• W sytuacji gdy jedynym czynnikiem zmiennym jest praca koszt krańcowy można przedstawić w

następujący sposób:

P_L MPP_L

GDZIE:

P_L oznacza cenę dodatkowej jednostki pracy MPP_L oznacza krańcowy produkt z tej pracy L oznacza pracę

SMC=

dla zaawansowanych:

Użycie tego wzoru jest

równoznaczne z przyjęciem założenia o doskonałym rynku czynnika, czyli MCR = P_L

TC = TCR dla jednoczynnikowej funkcji produkcji

MPP=ΔTPP/ΔL czyli MPP=ΔX/ΔL więc

MC=ΔTC/ΔX= ΔTCR/ΔL / ΔX/ΔL = MC= P_L / MPP

49

ZAŁÓŻMY:

Przedsiębiorstwo jest zakładem naprawczym.

Na rynku pracy obowiązuje płaca w wysokości 20 dolarów za godzinę, a

krańcowy produkt pracy wynosi 0,5 jednostki na godzinę (tzn. w ciągu godziny jest

wykonywana połowa typowej naprawy).

Krańcowy koszt (pracy) firmy wynosi więc 20/0,5= 40 dolarów za kolejną wykonaną naprawę.

50

Zgodnie z równaniem SMC = /

koszt krańcowy będzie rósł wraz ze spadkiem krańcowej produktywności.

Co więcej, jeśli przedsiębiorstwo używa

dodatkowej pracy do wytworzenia dodatkowej produkcji, działa prawo malejących

przychodów.

P_L MPP_L

51

Przy stałych nakładach innych czynników wytwórczych dodanie kolejnej porcji

czynnika zmiennego (w tym przypadku

pracy) wywołuje coraz mniejsze przyrosty produkcji.

52

Oznacza to, że w pewnym momencie

krańcowy produkt pracy (MPP) zacznie się zmniejszać.

W rezultacie koszty krańcowe rosną wraz ze wzrostem produkcji (tutaj wraz z kolejną

naprawą).

53

Zależność między krzywymi kosztów a krzywymi produktów

54

Krótkookresowe koszty przeciętne SAC (ATC)

• Dlaczego koszty przeciętne mają kształt zbliżony do litery „u”?

55

• Przy niskim poziomie produkcji, koszty przeciętne ATC są wysokie, ponieważ koszty całkowite TC (składające się

głównie z TFC) rozkładają się na małą liczbę wyprodukowanych jednostek.

X ATC

TC =

56

Tak długo, jak MC jest niższy od ATC, wzrost produkcji prowadzi do spadku ATC.

Jak zachowają się ATC, gdy MC nadal będą rosły?

W momencie gdy nastąpi wytworzenie dodatkowych

jednostek produktu, MC stanie się większy niż ATC kolejnej jednostki produktu, wówczas tenże ATC

zacznie rosnąć (patrz rysunek).

ATC MC

JESZCZE O ZACHOWANIU KOSZTÓW

57

Koszt krótkookresowy jako funkcja

• Funkcja kosztów określa koszty wytworzenia dla każdej wielkości produkcji.

TC_X= 270 + 30X + 0,3X²

Całkowite koszty stałe TFC

Całkowite koszty zmienne TVC

ATC = SAC= 270/X + (30 + 0,3X)

Przeciętne koszty stałe AFC

Przeciętne koszty zmienne AVC

MC = 30 + 0,6X

podzielono przez X

obliczono pierwszą pochodną

58

x x x x

TC = 1 , 5 2 − 6 + 36 + 30

TC= 1,5x³-6x²+36x+30

30

x 30

ATC =

= TFC

AFC =

ZADANIE Funkcja kosztów całkowitych dana jest równaniem:

Wyznacz następujące funkcje kosztów:

59

• Wyznacz następujące funkcje kosztów:

• TFC

• AFC

36 2 12

5 ,

' = 4 x − x + TC

TC= 1,5x³-6x²+36x+30

x x

x 3 6 2 36 5

,

1 − +

MC =

= TVC

AVC = = 1 , 5 x 2 − 6 x + 36 x

TVC

60

Koszty w długim okresie (L)

• W długim okresie przedsiębiorstwo może dowolnie zmieniać nakłady wszystkich

czynników produkcji.

• Oznacza to, że nie występują wówczas żadne stałe czynniki a wszystkie koszty są zmienne.

61

Koszty w długim okresie (L)

• Możliwość zmiany nakładów wszystkich czynników wytwórczych oznacza, że w

długim okresie przedsiębiorstwo produkuje taniej niż w okresie krótkim.

• Kształt krzywej kosztów długookresowych zależy od charakteru przychodów ze skali produkcji.

62

Korzyści skali → związek między nakładami a otrzymywanymi

przychodami z tych nakładów

(przychody skali)

63

• Wyobraźmy sobie przedsiębiorstwo w którym występują stałe korzyści skali (stałe

przychody ze skali).

• Oznacza to, że jeśli zwiększymy w

określonym stopniu nakłady (ilościowe)

wszystkich czynników wytwórczych (o powiedzmy 20%), to w takim samym

stopniu wzrośnie produkcja.

• Przy założeniu, że ceny czynników

produkcji pozostają niezmienne, wydatki

przedsiębiorstwa na te czynniki zwiększają się również o 20% (bo ilość czynników

wzrosła).

64

65

• Wynika stąd, że wzrostowi produkcji

towarzyszy dokładnie taki sam procentowy wzrost kosztów całkowitych, jeśli tak to

koszty przeciętne nie zmieniają się.

• Tak więc koszty przeciętne pozostaną na stałym poziomie dopóki będą występować stałe przychody ze skali produkcji.

s ATCcons

X

TC tan

% 20

%

20 =





66

• Załóżmy teraz, że produkcja wykazuje rosnące przychody ze skali produkcji.

• Zwiększenie nakładów o 20% powoduje więcej niż 20-procentowy wzrost produkcji.

• W przypadku występowania rosnących przychodów ze skali wzrostowi produkcji towarzyszy spadek kosztów przeciętnych.



 =

 ATC

X TC

% 25

%

20

67

Jeśli produkcja rośnie szybciej niż koszty to

mianownik działania TC/X będzie „wyprzedzał”

licznik więc ATC będzie malało^.

68

• Jeśli zastosujemy analogiczne

rozumowanie, dojdziemy do wniosku, że:

Zmniejszające się przychody ze skali produkcji oznaczają wzrost kosztów przeciętnych.

Załóżmy teraz, że produkcja wykazuje malejące przychody ze skali produkcji^.



 =

 ATC X

TC

% 10

%

20

69

Ściąga z korzyści skali

• Stałe korzyści skali = dwukrotny wzrost nakładów → dwukrotny przyrost produkcji (przychodów); constans ATC

• Rosnące korzyści skali = dwukrotny wzrost nakładów → więcej niż dwukrotny przyrost produkcji (przychodów); spadek ATC

• Malejące korzyści skali = dwukrotny wzrost nakładów → mniej niż dwukrotny przyrost produkcji (przychodów); wzrost ATC

Pytania o koszty – studenci studiują w ramach pracy

domowej (do kosztu kapitału)

70

71

Pytania o koszty: Od czego zależy nieliniowy przebieg krzywych kosztu

całkowitego w krótkim okresie?

• Zmiany kosztu całkowitego następują

wyłącznie jako zmiany kosztu zmiennego ponieważ koszt zmienny zależy od ilości zmiennego czynnika produkcji.

72

• Jego nieliniowy przebieg wynika z prawa malejącego produktu marginalnego (po przekroczeniu pewnej wartości nakładu

zmiennego czynnika produkcji MPP maleje).

73

MPPPL MC 

= 

X MC =   TC X

MC =   TVC

•Bezpośrednio wyraża się to w przebiegu krzywej kosztu marginalnego, odwrotnej względem krzywej produktu marginalnego:

74

Jak na podstawie znajomości przebiegu krzywych kosztu całkowitego, zmiennego

i stałego można wyznaczyć

odpowiadające im krzywe kosztów przeciętnych?

• Koszty przeciętne wyrażają stosunek danego kosztu ponoszonego w wyniku

produkcji danego dobra do wyprodukowanej ilości tego dobra.

75

• W związku z tym zauważamy, że krzywa przeciętnego kosztu stałego AFC zbliża się asymtotycznie do zera, gdyż koszt stały ma stałą wartość a ilość produkowanego dobra stale wzrasta.

AFC

I właśnie dlatego przeciętny koszt stały jest zmienny

76

• Koszt zmienny przypadający na jednostkę AVC produkcji maleje, kiedy całkowity koszt zmienny ulega stabilizacji i rośnie.

• Kiedy następnie całkowity koszt zmienny TVC rośnie gwałtownie (co wynika z prawa

malejącego produktu marginalnego) w

następstwie tego przeciętny koszt zmienny AVC również rośnie.

77

• Przeciętny koszt całkowity jest sumą przeciętnego kosztu zmiennego i

przeciętnego kosztu stałego i będzie zbliżał się asymptotycznie do krzywej przeciętnego kosztu zmiennego, tak jak przeciętny koszt stały zbliża się asymptotycznie do zera.

78

Dlaczego krzywa kosztu marginalnego przecina krzywą przeciętnego kosztu

zmiennego w punkcie jej minimum?

• Optima funkcji występują gdy pierwsza pochodna funkcji =0

Co można zapisać jako:

Zatem, minimum AVC = MC

79

Dlaczego krótkookresowy koszt przeciętny ATC ma kształt litery U?

• Krótkookresowy koszt przeciętny ma

kształt litery U, gdyż będąc sumą AVC i AFC, maleje kiedy one maleją, a rośnie kiedy AVC gwałtownie rośnie przy AFC malejącym do zera.

80

Jakie czynniki zewnętrzne powodują zmianę kosztów w krótkim okresie i

przesunięcie krzywych kosztów?

• Poziom kosztów zależy od:

a) cen czynników produkcji;

b) rozliczeń przedsiębiorstw z budżetem państwa;

c) działalności innych podmiotów gospodarczych.

81

• Jeżeli podniesie poziomu kosztów

spowodowane jest zmianą dotyczącą

zmiennych czynników produkcji w górę przesuną się krzywe AVC, ATC i MC.

• Jeżeli podniesienie poziomu kosztów

spowodowane jest zmianą dotyczącą stałych czynników produkcji to w górę przesuną się krzywe AFC i ATC.

82

Jakie koszty ponosi przedsiębiorstwo w okresie długim?

• W okresie długim wszystkie koszty przedsiębiorstwa są zmienne, tak jak

zmienne są wszystkie czynniki produkcji.

• Wyróżniamy zatem (analogicznie do

okresu krótkiego): długookresowy koszt

całkowity, długookresowy koszt przeciętny i długookresowy koszt marginalny.

83

Od czego zależy przebieg

długookresowej krzywej kosztu przeciętnego?

• Przebieg długookresowej krzywej kosztu przeciętnego zależy od korzyści skali.

• Jeśli są stałe to długookresowy koszt przeciętny jest stały,

• jeśli są rosnące to LAC maleje,

• a jeśli są malejące to LAC rośnie.

dodatek o kosztach

84

85

Koszty a wynik ekonomiczny

d= P = AR = MR ATC

AVC j.p.

MC

Ponieważ TR>TC wynikiem jest zysk ekonomiczny

TR

TC

zysk

WE = TR - TC

P•X ATC•X

Ile jednostek X należy produkować? Ile wyniesie zysk?

86

d= P = AR = MR ATC

AVC j.p.

MC

Ponieważ TC>TR wynikiem jest strata

TR

TC

strata

WE = TR - TC

P•X ATC•X

Jest to strata z kontynuacją produkcji ponieważ P>AVC Ile jednostek X należy produkować? Ile wyniesie zysk?

87

d= P = AR = MR ATC

AVC j.p.

MC

Ponieważ TR>TC wynikiem jest zysk ekonomiczny

TR

TC

zysk

WE = TR - TC

P•X ATC•X

Czy ten zysk jest maksymalny ?

NIE

A KIEDY JEST?

Zakładamy, że produkcja = 40x

88

d= P = AR = MR ATC

AVC j.p.

MC

Ponieważ TC>TR wynikiem jest STRATA Z

KONTYNUACJĄ PRODUKCJI

TR

TC

STRATA

WE = TR - TC

P•X ATC•X

CZY MOŻNA COŚ ZROBIĆ BY TĄ STRATĘ ZMNIEJSZYĆ?

TAK

Zakładamy, że produkcja = 47x