Stefan Melak
Działania Kręgu Pamięci Narodowej
Niepodległość i Pamięć 13/1 (22), 273-284
2006
KRONIKA
„ N iepodległość i P am ięć" N r 22, 2006
Stefan Melak
W arszaw a
Działania Kręgu Pamięci Narodowej
K rąg P am ięci N arodow ej został zaw iązany konspiracyjnie w 1974 roku z inicjaty wy S te fa n a M e lak a , ks. p rała ta W acław a K arło w ic za, b isk u p a W ład y sław a M izio ł- ka i ks. A ntoniego C zajkow skiego, sekretarza kapelana naczelnego Arm ii K rajow ej. P odjął się obrony zagrożonego i degradow anego przez w ładze kom unistyczne w PR L dziedzictw a historycznego i duchow ego narodu polskiego.
W latach 70. i 80. K rąg podjął w spółpracę z A rchikonfraternią L iteracką, organizu ją c w ykłady, koncerty, m anifestacje patriotyczne i nabożeństw a w kościołach w arsza w skich. W ykłady, sesje naukow e i w ystaw y organizow ano m.in. w katedrze św. Jana, kościołach: św. A nny, św . K rzyża, św. A leksandra, św. W acław a, św. A ndrzeja, św. Trójcy.
K rąg zorganizował w tym okresie ponad 500 wykładów, koncertów i wystaw, w któ rych uczestniczyli m .in. bp Ignacy T okarczuk, byli w ięźniow ie z kom unistycznych obozów pracy z C zech, S łow acji, W ęgier, U krainy, R um unii i Polski, m er V erdun, kaw alerow ie orderu V irtuti M ilitari z całego św iata z ojcem A dam em S tudzińskim na czele, uczestnicy słynnej akcji rozbicia obozu N K W D w R em bertow ie, skazani na ka rę śm ierci, m .in. T adeusz Płużański, przedstaw iciele P olonii francuskiej, am erykańskiej, brytyjskiej, szw ajcarskiej z prezesem SPK w Paryżu ks. W itoldem K iedrow skim .
K rąg w ydaw ał i kolportow ał publikacje podziem ne dotyczące K atynia, P ow stania W a rsza w sk ieg o , w ojny p o lsk o -b o lsz ew ic k iej 1920 r. C z ęść w y k ład ó w o p u b lik o w a n o w Zeszytach N auki Społecznej Kościoła wydawanych przez Kurię M etropolitalną w W ar szaw ie.
O d 30 lat K rąg o rganizuje rajdy i pielgrzym ki szlakam i niepodległości, kultyw ują ce tradycje ks. Ignacego Skorupki, O ssow a, R adzym ina, Sulejów ka, Z ielonej, O lszynki G rochow skiej i R om ualda T raugutta.
S taraniem K ręgu pow stało szereg pom ników i tablic w kraju i zagranicą. W spólnie z K om itetem K atyńskim w zniesiono pierw szy w P olsce pom nik katyński 31 lipca 1981 roku w „D olince K atyńskiej” na C m entarzu P ow ązkow skim w W arszaw ie. P o w stały krzyże T raugutta w W arszaw ie, ks. I. Skorupki w O ssow ie, krzyże w m iej scach kaźni polskich oficerów w M iednoje i C harkow ie. U staw iono kam ienne głazy pam ięci K rzysztofa K am ila B aczyńskiego, Józefa P iłsudskiego. W ykonano epitafium katyńskie w kościele św. A nny, tablicę katyńską i pom nik przy kościele M atki B o skiej Z w ycięskiej na K am ionku, tablice straconych w C harkow ie w 1940 r. A dam a S ułkow skiego i E m anuela K orom paya, tablicę w S tarobielsku i w iele innych.
K rąg P am ięci N arodow ej uznał za swój m oralny obow iązek przyw rócenie m łodem u pokoleniu Polaków tych wartości, które okupanci starali się na zaw sze wymazać z historii Polski.
Olszynka Grochowska
S zczególny ro zdział aktyw ności K ręgu dotyczy O lszynki G rochow skiej. Bój o 01- szynkę przeszedł do naszej historii ja k o symbol bohaterstwa i ofiarności w walce o św ię te praw o do w olności i niezaw isłości narodu polskiego. W ram ach bitw y grochow skiej 20 i 25 lutego 1831 roku pow stańcze w ojska stoczyły heroiczny bój z przew ażającym i siłam i rosyjskim i. P o bitw ie ocenianej ja k o nierozstrzygnięta, P olacy uzyskali inicjaty wę strategiczną, której następstw em były zw ycięstw a pod W aw rem , Iganiam i i D ębem W ielkiem .
25 lutego 1831 roku R osjanie stracili ponad 9300 zabitych i kilkanaście tysięcy rannych żołnierzy. Słynne rosyjskie pułki ja zd y , które 16 lat w cześniej zw ycięsko w kraczały do P aryża, zostały zdruzgotane przez polskich ułanów . N a ostrzach bag n e tów 4 p ułku piechoty liniow ej zbladła gw iazda oprom ienionego zw ycięstw am i feldm ar szałka Iw ana D ybicza. Jak podaje dziejopis P ow stania L istopadow ego, do rangi hym nu narodow ego na polach G rochow a urosła „Pieśń L egionów ” Józefa W ybickiego „Jesz cze P olska nie zginęła” . Po tej najbardziej zaciętej bitw ie - m iędzy kam panią n apole ońską a w ojną krym ską - okupant rosyjski uniem ożliw iał upam iętnienie choćby naj m niejszym znakiem pam ięci bohaterów O lszynki. D opiero po 100 latach P olska nie podległa o ddała należny hołd ponad 7 tysiącom bohaterów poległych w bitw ie. Po w ojnie O lszynka G rochow ska ja k o niew ygodny św iadek zm agań z najeźdźcą rosyjskim ulegała system atycznej degradacji i dew astacji. K om unistyczni planiści operując w ąski m i kategoriam i politycznym i usiłow ali doprow adzić do likw idacji istniejącego pom nika i zatarcia w pam ięci narodu w ydarzeń, które stanow iły natchnienie dla zniew olonego społeczeństw a. T ak działo się rów nież z R adzym inem , O ssow em , Stoczkiem . Od 30 lat K rąg P am ięci N arodow ej w spierany przez m ieszkańców K aw ęczyna i ks. W acław a K arłow icza organizuje uroczystości przy zbiorow ej m ogile w O lszynce. P olow e m sze św ięte stały się w ym ow ną m anifestacją w jej obronie.
W 150. ro cznicę w ybuchu Pow stania L istopadow ego do O lszynki ja k za daw nych lat przybyło tysiące ludzi. W uroczystości zorganizow anej przez K rąg w zięły udział delegacje „S olidarności” Stoczni G dańskiej, harcerze z S iedlec, W ęgrow a, B iałej P od laskiej, K atow ic i K rakow a, przedstaw iciele H uty W arszaw y, F S O i innych zakładów pracy, p racow nicy naukow i i studenci uczelni w arszaw skich. Stan w ojenny stał się dalszym ciągiem dew astacji pola bitw y w O lszynce. P ubliczne akcje i m anifestacje podjęte przez K rąg i T ow arzystw o P rzyjaciół G rochow a zapobiegły w ycięciu kilku dziesięciu hektarów lasu w „praw em chronionym ” rezerw acie przyrody. Z ablokow ały budow ę drogi p lanow aną przez E lektrociepłow nie W arszaw skie i P K P , która m iała zm ieść krzyż i pow stańczą m ogiłę. N iestety, na obrzeżach rezerw atu kom unistyczne w ładze dokonały haniebnego czynu, budując w ięzienie dla kobiet nazw ane O lszynka G rochow ska.
W stanie w ojennym do O lszynki przybył prym as P olski, a papież Jan P aw eł II pobłogosław ił w W atykanie delegację K ręgu P am ięci N arodow ej.
W okresie stanu w ojennego w ielu działaczy K ręgu, w tym A rkadiusz i Stefan M e- lakow ie, B ożena L atoszek, A lina C ybula, A ntoni T om asz R osa, T om asz R ossa zostało uw ięzionych i internow anych za działalność niepodległościow ą. W w ięzieniach pow sta ły w ykonane k onspiracyjnie okolicznościow e plakietki, znaczki i publikacje, które
Działania Kręgu Pamięci Narodowej 275
przem ycane na zew nątrz stały się św iadectw em zm agań o praw dę i troski o m iejsca pam ięci narodow ej. W 1991 roku K rąg przygotow ał „A kt O calenia O lszynki G rocho w skiej” , sygnow any przez prym asa Polski kard. Józefa G lem pa, prem iera, m arszałków S ejm u i Senatu, przew odniczącego „S olidarności” , przedstaw icieli sam orządu, literatów , aktorów , historyków i harcerzy. P oniew aż O lszynkę unicestw iano na naszych oczach, a przecież to na w ładzach m iasta i dzielnic spoczyw a obow iązek w yznaczenia dzie dzictw u narodow em u odpow iedniej funkcji w życiu zbiorow ym , polegający na identy fikacji, o chronie i przekazaniu przyszłym pokoleniom dziedzictw a m ieszczącego się na obszarze ich działania, doprowadziliśm y do uchwalenia planu pod nazw ą ,A leja C hw ały” . W te n sp o só b n a w ią z a liśm y d o p la n u p re z y d e n ta W a rsz a w y S te fa n a S ta rz y ń sk ie g o z roku 1936, który przew idyw ał pow stanie w O lszynce m auzoleum i A lei C hw ały. O bjęliśm y k om pleksow ą o pieką m ogiłę i pole bitw y, system atycznie staram y się pozyskiw ać we w spółpracy z sam orządem P ragi Płd. i R em bertow a działki pod m iej sce pam ięci narodow ej. D o tej pory udało się pozyskać 7800 m 2 na ten cel. G rom a dzim y pam iątki do przyszłej izby pam ięci. Z w róciliśm y się o pom oc do kurii w arsza- w sko-praskiej w budow ie kościoła M atki Bożej W olności w O lszynce.
W 1999 roku, po w ieloletnich staraniach K ręgu P am ięci N arodow ej pow stała w re szcie asfaltow a droga prow adząca do pow stańczej m ogiły. D zięki ofiarności m ieszkań ców K aw ęczyna w zniesiono K opiec B ohaterów O lszynki G rochow skiej i przygotow ano parking. W 169. rocznicę w ybuchu P ow stania L istopadow ego K rąg i stow arzyszenie kom batantów polskich w e F rancji zorganizow ały uroczystości w P aryżu. 170. rocznica została uczczona sesją nau k o w ą w Z am ku K rólew skim w W arszaw ie oraz uchw ałą S ejm u R zeczypospoliej P olskiej p rzyjętą z inicjatyw y prezesa K ręgu S tefana M elaka, ks. W acław a K arłow icza, A ndrzeja M elaka i redaktora Ł ukasza K udlickiego oraz hi storyka płk. Jana B ańbora. P osłem spraw ozdaw cą była Joanna F abisiak.
W rocznicę nocy listopadow ej K rąg P am ięci N arodow ej honoruje Ż elaznym O rde rem G w iazdy W ytrw ałości, naw iązującym do historycznego odznaczenia z okresu po w stania, postaci i form acje w ojskow e szczególnie zasłużone dla spraw y narodow ej.
W ram ach A lei C hw ały K rąg P am ięci N arodow ej doprow adził do w zniesienia gła zów pam ięci gen. L udw ika K ickiego, gen. Józefa C hłopickiego, gen. L udw ika B ogu sławskiego, Bohaterów Olszynki Grochowskiej, 4 Pułku Piechoty Liniowej, Ułanów G ro chow skich, gen. K azim ierza M ałachow skiego, Sejm u N arodow ego, który w 1831 roku zdetronizował cara i dynastię Rom anowów, uchwalił godło i barwy narodowe. W 2004 roku w A lei stanęły głazy pam ięci gen. K arola K aczkow skiego, gen. Józefa B em a, gen. Ignacego P rądzyńskiego. W listopadzie 2004 roku w ro cznicę w ybuchu P ow stania L istopadow ego uroczystości odbyły się w kościele polskim w Paryżu i na polach G ro chow a. W 2005 roku w O lszynce ustaw ione zostały głazy gen. Józefa D w ernickiego, gen. M acieja R ybińskiego, gen. F ranciszka Ż ym irskiego. W 175. rocznicę w ybuchu P ow stania ustaw ione zostały głazy gen. H enryka D em bińskiego, gen. P iotra S zem beka, ppłka P iotra W ysockiego, E m ilii P later i Józefiny R ostkow skiej. K rąg Pam ięci N aro dow ej podjął rów nież starania o ustaw ienie 20-tonow ego pom nikow ego głazu, który będzie pośw ięcony O jcu Ś w iętem u Janow i P aw łow i II ze słow am i skierow anym i przez P apieża P olaka do delegacji K ręgu Pam ięci N arodow ej 17 grudnia 1991 roku: Strzeż
cie tego w ielkiego dziedzictw a narodow ego ja k im je s t sław na i bohaterska O lszynka G rochow ska... B łogosław ię wam.
Krąg Pam ięci Narodowej współpracuje ze środowiskiem Polonii z Portsmouth w An glii, które doprow adziło do w ybudow ania pom nika pośw ięconego 204 pow stańcom li stopadow ym osiadłym w tym m ieście.
O lszynka G rochow ska oczekuje pom ocy od w ładz m iejskich i dzielnicow ych. M iej sce poległych i cm entarz tysięcy poległych w 1831 roku obrońców W arszaw y opusz czony i z a n ie d b y w a n y p rze z d zie sią tk i lat p rzez w ład ze ró żn y c h szczeb li d opom ina się o szacunek. K iedy spoglądam y na cm entarz m auzoleum żołnierzy radzieckich w centrum W arszaw y z m onum entam i azjatyckiej pychy, które sym bolizują pom niki czerw onego im perium , kiedy spoglądam y ja k z kieszeni polskiego podatnika utrzym y w anych je s t ponad 2000 cm entarzy, pom ników i obelisków ku czci niedaw nego ok u panta, to rodzi się pytanie: kiedy skończy się w reszcie czas dyskrym inacji O lszynki - św iadka w alki o N iepodległą R zeczpospolitą.
Tradycje Powstania Styczniowego. Park Traugutta
O d 1974 roku w rocznicę w ybuchu P ow stania Styczniow ego (22 stycznia) i w ro cznicę stracenia członków R ządu N arodow ego (5 sierpnia) odpraw iane są polow e msze św ięte w miejscu kaźni pod krzyżem Traugutta. Uroczystości te oraz msze w katedrze św. Jana odbyw ały się nieprzerw anie także w okresie stanu w ojennego. W 140. ro cz nicę w ybuchu pow stania K rąg zorganizow ał m iędzynarodow ą sesję naukow ą w Z am ku K rólew skim w W arszaw ie, w której uczestniczył m.in. ks. prym as Jó zef G lem p, ks. W acław K arłow icz, naukow cy z Francji, B elgii i Polski oraz rodziny członków R ządu N arodow ego straconych pod cytadelą. Po raz pierw szy po 70 latach odbył się apel poległych z udziałem K om panii H onorow ej W ojska Polskiego. P odobną uroczystość zorganizow ał K rąg P am ięci N arodow ej z M O N 5 sierpnia 2004 roku w 140. rocznicę stracenia członków R ządu N arodow ego. M szy św. przew odniczył ks. prym as Józef G lem p, a kazanie w ygłosił ks. W acław K arłow icz. W czasie uroczystości prezes K rę gu P a m ię c i N aro d o w e j u h o n o ro w a ł sre b rn y m o rłe m k aty ń sk im p rz e d sta w ic ie li S P K z F rancji, byłych żołnierzy AK, a także osoby, które od w ielu lat w spierały d ziałania K ręgu, m .in. prof. Jana P achow skiego, aktora R yszarda B acciarellego, red a ktora Ł ukasza K udlickiego.
M iejscem stracenia członków Rządu N arodow ego Krąg opiekuje się wspólnie z C e chem K raw ców kultywującym patriotyczne tradycje rzem iosła warszawskiego. W 1994 ro ku K rąg P am ięci N arodow ej upam iętnił głazem pam ięci w parku T raugutta pierw sze św ięto narodow e w niepodległej Polsce, które odbyło się z udziałem N aczelnika P ań stw a Józefa P iłsudskiego, prezydenta R ady M inistrów Ignacego P aderew skiego, gen. Józefa H allera, kard. A leksandra K akow skiego, prezydenta W arszaw y P iotra D rzew iec kiego oraz am basadorów Stanów Z jednoczonych i Francji 3 m aja 1919 roku. 75 lat później przedstaw iciele m łodego pokolenia P aw eł i G abriela M elakow ie zasadzili D ąb N iepodległości pośw ięcony przez księży biskupów W ładysław a M iziołka i Z bigniew a K raszew skiego, ks. prałata W acław a K arłow icza i ks. Józefa M aja. U roczystość odbyła się z udziałem kom endanta garnizonu w arszaw skiego gen. Stanisław a Ferenca, a kom i tet honorow y stanow ili Janusz Z iółkow ski - m inister z K ancelarii P rezydenta R P, w o je w o d a w arszaw ski B ohdan Jastrzębski, Jan N ow ak Jeziorański - potom ek straconego pod C ytad elą Jana Jeziorańskiego, prezes S ZŻA K płk A leksander T yszkiew icz, pik A ntoni H eda, w icem inister M O N R adek S ikorski, dow ódca okręgu w arszaw skiego gen. Julian L ew iński.
W tym sam ym P arku T raugutta K rąg Pam ięci N arodow ej przyw rócił historyczny głaz odsłonięty przez prezydenta W arszawy Stefana Starzyńskiego w listopadzie 1938 ro ku, pośw ięcony nauczycielom stolicy w 20. rocznicę odzyskania niepodległości. P rzy w róceniu tej pam iątki tow arzyszyły dram atyczne okoliczności. W 1958 roku Stołeczna
Działania Krągli Pamięci Narodowej 277
R ada N arodow a zleciła odw rócenie głazu w taki sposób, aby ukryć słow a Józefa P ił sudskiego:
„O drodzić ludzkie dusze Z m ienić człow ieka Z robić go lepszym
P otężniejszym i silniejszym O to W asze zadanie” .
Ó w czesne w ładze stolicy poleciły um ieścić na kam ieniu inskrypcję ze słów Jana Zam oyskiego:
„T akie będą R zeczypospolite, ja k ie ich m łodzieży chow anie...”
przypisując j ą błędnie S tanisław ow i Staszicow i. Ten kom prom itujący błąd, po trw ają cej praw ie 3 m iesiące polem ice prasow ej na początku lat 90., został w reszcie usunięty decyzją konserw atora, który poparł ideę K ręgu P am ięci N arodow ej, aby przyw rócić (przew rócić) głaz w form ie pierw otnej. Ponow nego odsłonięcia głazu dokonali m istrz olim pijski Z dzisław K rzyszkow iak i Stefan M elak, a pośw ięcił kapelan A K ks. prałat W acław K arłow icz.
Zielona
W m rocznych latach propagandy P R L K rąg P am ięci N arodow ej czynnie bronił za grożonych pam iątek narodow ych. T aką pam iątką był postaw iony w 20. rocznicę ćw i czeń P O W kierow anych przez Józefa P iłsudskiego głaz w lesie w Zielonej. N ie tylko o toczono go opieką, ale i broniono przed w yw iezieniem przez „nieznanych spraw ców ” .
Krzyż ks. Skorupki i pierwsze uroczystości w Ossowie
O d połow y lat 70. K rąg P am ięci N arodow ej organizow ał rajdy do kaplicy i cm en tarzyka 236. pułku L egii A kadem ickiej w O ssow ie, które znajdow ały się w ów czas na terenie poligonu artyleryjskiego. W tych rajdach uczestniczyli z posługą duszpasterską ks. bp W ładysław M iziołek i ks. prałat W acław K arłow icz. N a grobach zapalano zn i cze, składano kw iaty, śpiew ano pieśni legionow e. W roku 1981 ks. W acław K arłow icz pośw ięcił krzyż upam iętniający m iejsce śm ierci ks. Ignacego Skorupki. Poprzedni zo stał spalony przez żołnierzy sow ieckich w 1944 roku. R eplikę krzyża w ykonali społe czni opiekunow ie tego m iejsca.
Upamiętnienie i walka o prawdę w sprawie zbrodni katyńskiej
13 kw ietnia 1979 roku podpisano akt założycielski konspiracyjnego K om itetu K a tyńskiego. T ego sam ego dnia po uroczystości w „D olince K atyńskiej” na Pow ązkach nastąpiły zatrzym ania uczestników tych obchodów przez SB. K om unistyczne służby bezpieczeństw a zatrzym ały w tedy Stanisław a Scigałłę, A rkadiusza i Sław om ira M ela- ków , W ojciecha W ieczorka.
W 1981 roku w garażu A rkadiusza M elaka przez kilka m iesięcy były przygotow y w ane elem enty pierw szego pom nika katyńskiego w Polsce. 31 lipca w braw urow ej akcji ustaw ienia pom nika w „D olince K atyńskiej” uczestniczyło 30 ludzi z L ublina (K atolicki U niw esytet L ubelski), U niw ersytetu W arszaw skiego, kierow ców i robotni ków z P ragi i P olskich Z akładów O ptycznych. A kcją kierow ał Stefan M elak. Pierw szy
pom n ik katyński został zrabow any na polecenie am basady sow ieckiej w W arszaw ie przez kom unistyczne służby bezpieczeństw a nocą z 31 lipca na 1 sierpnia 1981 roku. P ow rócił na „D olinkę” , podrzucony przez nieznanych spraw ców w lipcu 1989 roku. P o d ra m a ty c z n y c h s ta ra n ia c h K o m ite tu K a ty ń s k ie g o p o w ró c ił n a d a w n e m ie jsc e w 1995 roku.
N a I zjeździe N SZ Z „S olidarność” w G dańsku Stefan M elak i A ndrzej Szam ański zorganizow ali w centrum prasow ym zjazdu w hali O livii konferencję prasow ą, na któ rą przybyło 150 dziennikarzy krajow ych i zagranicznych. P oinform ow ali o historii zbrodni katyńskiej i kradzieży pom nika. P odczas drugiej tury zjazdu Stefan M elak rozdał 4 tys. ośw iadczeń przygotow anych w spólnie z R uchem O brony P raw C złow ieka i O byw atela z G dańska.
P odczas II zjazdu R egionu M azow sze „S olidarności” w listopadzie 1981 roku d ele gaci p o djęli uchw ałę d o m agającą się zw rotu zrabow anego pom nika katyńskiego i p o parli starania K om itetu.
Stan wojenny
W okresie stanu w ojennego K om itet K atyński przygotow ał kilka tysięcy orzełków i krzyżyków katyńskich, grom adził i kolportow ał inform acje o K atyniu. W 20 rocznicę stanu w ojennego w bazylice św. K rzyża ufundow aliśm y je d y n ą w W arszaw ie tablicę p o św ięconą zam ordow anym księżom , zabitym stoczniow com i górnikom oraz tysiącom internow anych i w ięzionych w okresie stanu w ojennego działaczy niepodległościo w ych. T ablice pośw ięcił ks. bp Z bigniew K raszew ski.
W tym sam ym roku w spólnie z A m basadą W ęgierską i O środkiem K ultury W ę gierskiej przygotow aliśm y w podziem iach bazyliki św. K rzyża w ystaw ę „20-lecie stanu w ojennego i 45. ro cznica P ow stania W ęgierskiego 1956” . U roczystość otw arcia w ysta w y zgrom adziła skazanych na karę śm ierci przez sow ieckim reżim w B udapeszcie oraz setki internow anych i w ięzionych z W arszaw y. W ystaw ę pośw ięcił ks. bp Piotr Jarecki.
W 1992 roku K om itet K atyński przekazał do K aplicy P am ięci N arodu Polskiego na Jasn ą G órę podczas okolicznościow ej m szy świętej urnę z ziem ią z m iejsc kaźni w M iednoje, C harkow ie i K atyniu oraz strzępy m undurów żołnierskiego i policyjnego z m iejsc zbrodni.
W roku 1995 na ręce arcybiskupa T adeusza K ondrusiew icza, adm inistratora apo stolskiego europejskiej części F ederacji R osyjskiej przekazaliśm y szablę katyńską.
Takie sam e pam iątki przekazaliśmy w Jerozolimie ks. rektorowi misji polskiej ks. T a deuszow i N osalow i.
U rnę z ziem ią katyńską przekazaliśm y także prof. hr. Stanisław ow i K ozłow skiem u- L isow i do B uenos A ires.
W 60. i 63. rocznicę zbrodni katyńskiej w spólnie z A rchiw um A kt N ow ych K om i tet przygotow ał w ystaw y katyńskie w Sejm ie i Pałacu K ultury i N auki. W 2004 roku zorganizow ał z udziałem Z w iązku L iteratów P olskich m iędzynarodow ą sesję katyńską. Był w spółautorem upam iętnienia Katynia pomnikiem na pl. Zam kowym w W arszaw ie, odsłoniętego z udziałem płk. R yszarda K uklińskiego.
* W la tac h 2 0 0 1 -0 4 K rąg w ielo k ro tn ie ap elo w ał do In sty tu tu P am ię ci N aro d o w ej o w szczęcie p olskiego śledztw a katyńskiego, które stanow iłoby odpow iedź na m a razm i niechęć prokuratury rosyjskiej. W odpow iedzi na starania K ręgu IPN w szczął śledztw o katyńskie w październiku 2004 roku.
Działania Krąg u Pamięci Narodowej 279
* O d w ielu lat K rąg P am ięci N arodow ej w spółpracuje z M uzeum N iepodległości, S PK P ary ż i W o jsk ie m P o lsk im , czeg o w yrazem są w sp ó ln e w ystaw y, k o n feren cje i spotkania pod krzyżem T raugutta, w O lszynce G rochow skiej i innych m iejscach p a m ięci narodow ej.
* O d 20 lat K om itet K atyński organizuje stałe cykliczne spotkania z w ybitnym i postaciami Kościoła, historykami, pisarzami, kombatantami w w ieży kościoła św. Anny.
* P rzedstaw iciele K ręgu P am ięci N arodow ej i K om itetu K atyńskiego uczestniczyli w uroczystościach odsłonięcia pom nika Stoczniow ców w G dańsku, pom nika Jedności w P oznaniu, upam iętnili śm ierć górników w kopalni „W ujek” w K atow icach.
* W 65. ro cznicę ludobójstw a w K atyniu, M iednoje, C harkow ie, B ykow ni i K uro- patach w bazylice Sw. K rzyża K om itet K atyński odsłonił je d y n ą w Polsce tablicę obejm u jącą zbrodnie sow ieckie na narodzie polskim oraz fińskim , estońskim , ło te w skim , litew skim , białoruskim , ukraińskim . O dbyła się rów nież sesja naukow a w D o m u L iteratury w W arszaw ie i okolicznościow a w ystaw a katyńska. W listopadzie roku 2005 w P aryżu została o dsłonięta tablica katyńska o tej sam ej treści.
Powstanie Warszawskie
S zczególnym w ydarzeniem była sesja naukow a zorganizow ana w 40. rocznicę w y buchu P ow stania w bazylice św. K rzyża. Z grom adziła ona kilka tysięcy ludzi. W w i gilię 40. rocznicy w ybuchu P ow stania, 31 lipca 1984 roku, K rąg P am ięci N arodow ej otw orzył w w ieży kościoła św. A nny w W arszaw ie w ystaw ę „M adonny Polski W al czącej” ze zbiorów Janiny D aw idow skiej-B orow ej, ks. W acław a K arłow icza i S tefana M elaka. N a w ystaw ę zaproszono szefa sztabu okręgu w ileńskiego A rm ii K rajow ej mjr. A polinarego C etysa, który odebrał Ż elazny O rder G w iazdy W ytrw ałości przyznany po śm iertnie gen. A leksandrow i K rzyżanow skiem u „W ilkow i” . W ystaw a je s t obecnie zde ponow ana w A rchiw um A kt N ow ych.
Święto Niepodległości 11 Listopada
R egularnie przez w iele lat K rąg Pam ięci N arodow ej i K om itet K atyński o rganizo w ały uroczystości w dniu 11 listopada w katedrze św. Jana w W arszaw ie i kościele św. K rzyża. 11 listopada 1983 roku w tej uroczystości, która przerodziła się w m ani festację patriotyczną, uczestniczyło ok. 20 tys. ludzi. U roczystość kończyła się zaw sze złożeniem w ieńca na G robie N ieznanego Żołnierza.
11 lis to p a d a 1988 ro k u w d o ln y m k o ś c ie le św . K rz y ż a o tw o rz y liś m y w s p ó l n ie z A rchikonfraternią L iteracką, najw iększą w ystaw ę pośw ięconą rocznicy odzyska nia niepodległości.
O soby zaangażow ane od lat w działania podejm ow ane przez K rąg P am ięci N arodo wej i K om itet K atyński, m .in.: przew odniczący byłych duszpasterzy Polski W alczącej ks. p rałat W acław K arłow icz, architekt i córka zam ordow anego w C harkow ie Z ofia S zostek, córka zam ordow anego w M iednoje Iza Erhardt, syn zam ordow anego w K aty niu karto g raf Janusz Ł opatto, córka zam ordow anego w M iednoje kom isarza policji p e dagog M aria R ek, W anda W aś, Jan W aś, prof. Jan P achow ski, Sław om ir, A rkadiusz, A ndrzej, S tanisław i Jó z ef M elakow ie, architekt Irena W ahl-D am asiew icz (SPK P a ryż), sekretarz generalny S PK P aryż H anna T alko, prezes S PK ks. infułat W itold Kie- drow ski, rektor m isji polskiej w P aryżu ks. Stanisław Jeż, tłum acz niem ieckich do k u m entów katyńskich płk Jan B ańbor, Jerzy B oksznajder, M ichał Janiszew ski, B ogdan
M inkow ski, A ndrzej P ak u lsk i, E lż b ie ta D ru c k a -L u b e c k a . M ic h a ł S a p ie h a , e m ig ra n t i p o eta tłum acz poezji O jca Świętego - profesor Uniwersytetu w Prisztinie M azllum Sa- neja i najw ybitniejszy b io g raf K rzysztofa K am ila B aczyńskiego W iesław B udzyński, w ięzień P R L B olesław S tolarz, w ięzień łagrów i obozów jenieckich kpt. Zbigniew K ow alski, B arbara C iok, córka zam ordow anego kom isarza policji, pierw szy am basador niepodległych W ęgier w Polsce A kos E ngelm ayer, A ttila S zalay, Ilona K orom pay, S ta nisław R osiński, ks. Jan Sikorski, dr Jó z ef S zaniaw ski, K rystyna K rzyszkow iak, dr T a deusz K raw czak, ks. S tanislaw M ałkow ski, ks. H enryk M ichalak, ks. H enryk H utek, ks. G rzegorz K alw arczyk, ks. rektor B ogdan B artołd, kustosz Jasnej G óry o. Jan G o lonka, ks. W iesław K w iecień, prof. Tadeusz K isielew ski, red. Itka K isielew ska, R y szard W alczak, T adeusz S tański, T eresa Skupień, Teresa K oprow ska, S ław om ir K orze niow ski, A ndrzej R enes, M aria Stańczak, A ntoni B orkow ski, Jerem iasz R atajczyk, dr Jerzy S zaniaw ski, prof. M arian M arek D rozdow ski, Tadeusz B urchacki, Stanislaw So szyński, W iesław S tocki, B arbara Szym kow ska, Janusz Szym kow ski, K rzysztof W ój cik, M arek P iotr B ratkow ski, L eon i R om an B arszczow ie, B arbara W ieczorek, historyk IPN Janusz K otański, przedstaw iciele Cechu K raw ców , aktorzy D anuta D obrzyńska, R yszard B acciarelli, S tanisław S parażyński, dziennikarze Z dzisław K oryś, Ł ukasz K ud- licki i Jarosław Sul-G ostow ski.
D ziałanie K ręgu P am ięci N arodow ej ma nadal służyć budow aniu i w zm acnianiu tożsam ości narodow ej.
Z rabow any przez SB w 1983 r. z D olinki K atyńskiej A kt E rekcyjny sporządzony przez K o m itet K atyński 6 grudnia 1981 r.
Działania Kręgu Pamięci Narodowej 281
R o k 1981 - 31 lipca: ła d o w a n ie na k ontener M P O p o m n ik a K atyńskiego. K o n ten e r przygotow ali kierow cy Stefan K rzem iński i S ław om ir M elak
K om itet K atyński i K om itet O brony W ięzionych za P rzekonania 17 IX 1981 r. na P o w ązkach przy D olince K atyńskiej
O lszynka - uroczystosci w 1991 r.
Działania Krągu Pamięci N arodowej 283
K rzyż przyw ieziony z W arszaw y przez K om itet K atyński i ustaw iony na „C zarnej D rodze” w C harkow ie w sierpniu 1991 r. w czasie puczu w Z SR R
Bp. Z bigniew K raszew ski św ięci T ablicę w B azylice św. K rzyża upam iętniającą ofiary stanu w ojennego. T ablicę w dniu 13 grudnia 12001 r. ufundow ali A ndrzej M elak i R yszard W alczak z K ręgu Pam ięci N arodow ej. O dsłonięcia dokonali Stefan M elak i Z bigniew R om aszew ski
D elegacje K ręgu P am ięci N arodow ej i SPK F rancja składają kw iaty pod Ł u kiem T rium falnym w Paryżu w rocznicę 15 sierpnia (2005 r.)
