M A R IA ZIĘTECKA
PRÓBA OCENY STANU ZAOPATRZENIA PSZENICY OZIMEJ W SKŁADNIKI POKARMOWE N A PODSTAWIE ANALIZY
MATERIAŁU ROŚLINNEGO 1
CZĘŚĆ II. POBRANIE N, P, K, Ca I Mg PRZEZ CZĘŚCI W SKAŹNI KOWE KILKU ODMIAN PSZENICY OZIMEJ
In sty tu t C hem ii R oln iczej, G leb o zn a w stw a i M ikrobiologii AR w e W rocław iu
Najczęściej stosowaną metodą w diagnostyce potrzeb nawożenia roś lin w tzw. „analizie liściow ej” jest określenie procentowej zawartości
składników m ineralnych w częściach wskaźnikowych [1, 3, 6, 9, 11].
W yniki badań w tym zakresie w odniesieniu do różnych odmian pszeni cy ozimej przedstawiono w poprzedniej publikacji [14].
Obok procentowej zawartości, jako drugi wskaźnik, może być wzięta pod uwagę wielkość pobrania składników pokarmowych przez młode roś liny [3, 11]. Pobranie, będące wypadkową ilości masy roślin i zawartości w nich składników mineralnych, powinno być, teoretycznie biorąc, lepszą niż procentowa zawartość tych składników podstawą do oceny potrzeb nawozowych roślin. Pew nym potwierdzeniem tego są wTyniki badań uzyskane przez B a i e r a i współ. [2], którzy w doświadczeniach wazo
nowych stwierdzili współzależność między ilością plonu a pobraniem
przez rośliny azotu i fosforu. Autorzy ci nie znaleźli natomiast powiąza nia m iędzy plonem suchej masy roślin a procentową zawartością skład ników mineralnych.
Celem pracy było stwierdzenie, czy i w jakim stopniu określenie w iel kości pobrania N, P, K, Ca i Mg przez części wskaźnikowe pszenicy ozi mej może być przydatne do oceny stanu zaopatrzenia tej rośliny w skad- niki pokarmowe i do prognozowania jej plonowania.
1 Praca w y k o n a n a została w k oord yn acji IU NG w ram ach tem atu w ęzło w eg o 09. 4. 06. 02.
136 M. Ziętecka
W A R U N K I PRO W A D ZEN IA DO ŚW IA D C ZEŃ I M ETO DY K A B A D A Ń
Badania wykonano w latach 1976— 1978 w oparciu o polo we doświad czenia odmianowe prowadzone w Wojewódzkim Ośrodku Postępu Rol niczego w Łosio wie, w województwie opolskim. Chemiczno-rolniczą cha rakterystykę gleb pól doświadczalnych, przedplony pszenicy oraz w iel kości dawek nawozów m ineralnych podano w poprzedniej pracy [14].
Próbki całych części nadziemnych roślin pobierano [14] z powierzchni
1 m2 w dwu fazach rozwojowych pszenicy — VI listka i I kolanka.
Rok 1975/76 charakteryzowała wilgotna jesień i stosunkowo łagodna
zima (rys. 1, 2), natomiast w połowie marca w ystąpiły przymrozki.
Wio-R ys. 1. Ś red n ie m iesięc zn e tem p eratu ry p ow ietrza dla W OPWio-R w Ł osiow ie w latach 1975/76— 1977/78 oraz w ie lo le tn ie w latach 1945— 1964
M ean m o n th ly air tem p eratu res for th e D istricta l C entre of A gricu ltu ral P rogress at Ł osiów in th e p eriod 1975/76— 1977/78 and in the -m any-year period 1954— 1964
senna wegetacja roślin była zahamowana o około dwóch tygodni w sto sunku do lat poprzednich, a stan roślin po zimie był zły (tab. 1). Okres od lutego do kwietnia odznaczał się znikomą ilością opadów, co wywołało posuchę glebową. Podobnie czerwiec był suchy, a także upalny. Znaczna ilość opadów wystąpiła dopiero w II połowie lipca. W miesiącach letnich 1976 r. notowano dużą liczbę dni pochmurnych.
Pogoda jesienna w 1976/77 r. była korzystna dla wegetacji ozimin. Grudzień i styczeń były chłodne, natomiast luty stosunkowo ciepły, co spowodowało wczesne ruszenie wegetacji. Stan roślin po zimie był do bry. W kwietniu spadł obfity śnieg i wegetacja roślin została okresowo zahamowana. Wiosnę i lato cechowała nadmierna ilość opadów oraz
mm
R ys. 2. M iesięczn e su m y op ad ów dla W OPR w Ł o sio w ie w latach 1975/76— 1977/78 a - i ś r e d n i e m i e s i ę c z n e s u m y o p a d ó w w l a t a c h 1954—1964, b — o p a d y w I d e k a d z i e , с —
o p a d y w I I d e k a d z i e , b — o p a d y w I I I d e k a d z i e
M onthly su m s of atm osp h eric p recip itation s for th e D istricta l C entre of A g ricu l tu ral P rogress at Ł o sió w in th e period 1975/76— 1977/78
« — m e a n m o n t h l y p r e c i p i t a t i o n s u m s i n t h e p e r i o d 1954—1964, b — p r e c i p i t a t i o n a m o u n t i n t h e 1 st t e n - d a y i n t e r v a l , с —| p r e c i p i t a t i o n a m o u n t i n t h e 2 n d t e n - d a y i n t e r v a l , d — p r e c i p i
t a t i o n a m o u n t i n t h e 3 rd t e n - d a y i n t e r v a l
znaczna liczba dni z pełnym zachmurzeniem. W ystąpiło porażenie roślin mączniakiem. Deszczowa pogoda w lecie spowodowała silne w ylęgnięcie pszenicy, co utrudniło jej sprzęt.
Przebieg pogody jesiennej w roku 1977/78 był, podobnie jak w roku poprzednim, korzystny dla rozwoju ozimin. Po zimie stosunkowo ciepłej, bez okrywy śnieżnej, stan roślin był dobry. Ilość opadów i rozkład tem peratur w okresie wiosennym b yły korzystne dla wegetacji roślin. Wiosną
T a b e l a 1 P r z e b ie g w e g e t a c j i p s z e n ic y o z im e j - W in te r w h eat gro w th c o u rs e W y sz c z e g ó ln ie n ie Rok - Y ear S p e c i f i c a t i o n 1976 1977 1978 D aty siew u Sowing d a te 6 .X .75 2 7 .IX .7 6 1 8 .X .77 D aty wschodów S a e rg e n ce d a te 2 0 -2 3 .X .7 5 4 - 7 . X .76 2 - 5 . X I . 77 S ta n r o ś l i n p rz e d zimą
S t a t e o f p l a n t s b e f o re w i n t e r d o b ry - good d o b ry - good dobry - good S ta n r o ś l i n po zim ie
S t a t e o f p l a n t s a f t e r w i n t e r z ły - bad d o b ry - good dobry - good P o r a ż e n ie m ącznikiem
I n f e s t a t i o n by m ildew małe - weak duże - heavy duże - heavy W yleganie
L odging b r a k - no s i l n e - s t r o n g ś r e d n ie - medium Z b ió r
138 M. Zięteaka
wystąpiło zachwaszczenie pszenicy. W maju i czerwcu 1978 r. zanoto wano porażenie pszenicy mączniakiem i rdzą. W II dekadzie lipca psze nica w yległa, w szczególności odmiana Mironowska.
W Y N IK I B A D A Ń
Ilość m asy części nadziemnych pszenicy wahała się w obu fazach w zależności od odmiany w szerokich granicach. Średnio najmniejszą ma są odznaczała się odmiana Mironowska, a największą — odmiana Lu
na (tab. 2).
T a b e l a 2
Masa c z ę ś c i nadziem nych p s z e n ic y w dwu fa z a c h rozwojowych w g р . з . т . / 1 m2 H ass ob abo v eg ro u n d p a r t s o f w i n t e r w heat i n two grow th p h a s e s ,
p
i n g o f a i r - d r y m a t t e r p e r 1 m Odmiany
C u l t i v a r s
F aza VI l i s t k a - 6 th l e a f phase F a z a I[ k o la n k a •- l e t noel p hase 1976 1977 1978 ś re d n io 1976-1978 mean f o r 1976-1978 1976 1977 1978 ś r e d n io 1976-1978 mean f o r 1976-1978 M ironowska 24 . 41 104 56 119 94 148 120 G rana 57 75 92 75 199 130 144 158 Dana 56 69 104 76 214 164 172 183 Ja n a 77 56 110 81 234 100 164 166 Malwa 58 76 122 85 215 184 156 185 Luna 57 101 106 88 215 172 172 186 ś r e d n io Mean 55 70 106 77 199 141 158 166
Wartości średnie sześciu odmian b y ły w fazie VI listka najniższe w 1976 r. W stosunku do nich wartości w 1977 r. b y ły o około 1,25, a w
1978 r. o około 2 razy wyższe. Układ tych wielkości wykazuje związek
z przebiegiem pogody wiosennej w poszczególnych latach (rys. 1, 2), który
był najbardziej korzystny dla wegetacji roślin w 1978 r., natomiast mniej w latach 1976 (długotrwała susza) i 1977 (opady śniegu wiosną i przy mrozki).
W fazie I kolanka masa roślin w latach 1977 i 1978 była w stosunku do roku 1976 o około 1/3 niższa. Tak więc tempo przyrostu m asy roślin w okresie od VI listka do I kolanka było różne w poszczególnych latach. Widoczna jest jednak dodatnia współzależność m iędzy średnimi dla od mian ilościami m asy części nadziemnych, zebranymi w obydwu fazach
rozwojowych pszenicy (tab. 2).
Wzrost pobrania badanych makroskładników przez części nadziemne pszenicy wyno'sił w fazie I kolanka w stosunku do fazy VI listka, śred nio biorąc, około 75°/o (tab. 3— 7).
T a b e l a 3
P o b ra n ie a z o t u p r z e z c z ę ś c i nadziem ne p s z e n ic y w dwu fa z a c h rozw ojow ych w g N/1 m2
N itro g e n u p ta k e by abo v eg ro u n d p a r t e o f p l a n t e i n two gro w th p h a s e s ,
p
i n g N p e r 1 m
Odmiany F a z a VI l i s t k a - 6 th l e a f phase F a z a I k o la n k a •- 1 s t no d ph ase C u l t i v a r e 1976 1977 1978 ś r e d n io 1976-1978 mean f o r 1976-1978 1976 1977 1978 ś r e d n io 1976-1978 mean fo x 1976-1978 M ironowska 1 .0 1 .7 3 .9 2 .2 3 ,5 2 ,8 4 .6 3 .6 Grana 2 ,7 3 .0 4 .2 3 .3 5 ,4 3 .5 4 .9 4 .6 Dana 2 ,5 3 .0 4 ,4 3 .3 6 ,2 4 .9 5 .0 5 ,4 Jan a 3 .5 2 ,2 4 ,6 3 .4 6 .7 3 .2 5 .5 5 .1 Malwa 2 .4 2 .9 5 .0 3 .4 6 ,1 5 .1 5 .1 5 .4 Łuna 2 ,6 3 .7 4 .3 3 .5 6 ,4 5 ,1 5 .6 5 .7 ś r e d n io Mean 2 .4 2 ,8 4 .4 3 .2 5 .7 4 .1 5 .1 5 .0 T a b e l a 4
P o b ra n ie f o s f o r u p rz e z c z ę ś c i nadziem ne p s z e n ic y w dwu fa z a c h rozwojowyoh w g P/1 a 2
P h o sp h o ru s u p ta k e by a b o v eg ro u n d p a r t s o f p l a n t s i n two gro w th p h a s e s , i n g P p e r 1 m2
Odmiany C u l t i v a r s
F a z a VI l i s t k a - 6 th l e a f phase F a z a I k o la n k a - 1 s t nod p h ase 1976 1977 1978 ś r e d n io 1976-1978 mean f o r 1976-1978 1976 1977 1978 ś r e d n io 1976-1978 moan f o r 1976-1978 Mironowska 0 ,1 3 0 ,2 2 0 ,5 9 0 ,3 1 0 ,5 2 0 ,3 6 0 ,8 3 0 ,5 7 G rana 0 ,3 0 0 ,3 8 0 ,5 5 0 ,4 1 0 ,7 6 0 ,4 7 0 ,7 5 0 ,6 6 Dana 0 ,3 1 0 ,3 9 0 ,6 3 0 ,4 4 0 ,6 8 0 ,5 9 0 ,8 7 0 ,7 8 Jan a 0 ,4 2 0 ,3 0 0 ,6 7 0 ,4 6 1 ,0 0 0 ,4 3 0 ,9 3 0 ,7 9 Malwa 0 ,3 1 0 ,4 0 0 ,7 4 0 ,4 8 0 ,9 0 0 ,7 2 0 ,9 0 0 ,8 4 Luna 0 ,3 0 0 ,5 2 0 ,6 6 0 ,4 9 0 ,9 2 0 ,6 5 0 ,9 6 0 ,8 4 Ś r e d n io Mean 0 ,3 0 0 ,3 7 0 ,6 4 0 ,4 3 0 ,8 3 0 ,5 4 0 ,8 7 0 ,7 5
Istnieje, podobnie jak to stwierdzają i inni autorzy [9, 12], znaczne
zróżnicowanie wielkości pobrania składników m ineralnych w zależności od odmiany. Najm niejszym pobraniem w szystkich badanych składni ków m ineralnych odznaczała się odmiana Mironowska, natomiast naj
większym odmiany Luna i Malwa.
Pobranie ulegało dużym wahaniom w poszczególnych latach, co jest zgodne z obserwacjami innych autorów i[7, 9, 12]. W fazie VI listka w roku 1978 pobranie w szystkich badanych makroskładników było, średnio biorąc, znacznie wyższe (o około 1,5- do 2-krotnie) niż w dwu pozostałych
140 M. Zięteoka
T a b e l a 5
P o b ra n ie p o ta s u p r z e z c z ę ś c i nadziem ne p s z e n ic y w dwu fa z a c h rozw ojow ych
_ wg K/1 m2
P o ta s siu m u p ta k e by a b o v eg ro u n d p a r t s o f p l a n t s i n two g ro w th p h a se s i n g К p e r 1 m2
Odmiany F aza VI l i s t k a - 6 th l e a f phase F a z a !I k o la n k a - 1 s t nod phase C u l t i v a r e 1976 1977 1978 ś r e d n io 1976-1978 mean f o r 1976-1978 1976 1977 1978 ś r e d n io 1976-1978 mean f o r 1976-1978 M ironow ska 1 .3 1 ,4 4 ,4 2 ,4 4 ,5 2 ,4 6 ,0 4 ,3 Grana 3 ,2 2 ,9 4 ,8 3 ,6 7 ,1 3 ,9 6 ,5 5 ,8 Dana 3,1 2 ,7 4 ,8 3 ,5 7 ,8 5 ,2 7 ,2 6 ,7 J a n a 4 ,3 2 ,0 5 ,3 3 ,9 9 ,0 2 ,9 7 ,4 6 ,4 Malwa 2 ,9 2 ,9 5 ,9 3 ,9 7 ,8 5 ,8 7 ,2 6 ,9 Łuna 3 ,0 3 ,9 5 ,3 4 ,1 8 , 9 5 ,1 7 ,7 7 ,2 ś r e d n i o 3 ,0 Mean 2 ,6 5 ,1 3 ,6 7 ,5 4 ,2 7 ,0 6 ,2 Г a b e 1 a 6 P o b ra n ie w ap n ia p rz e z c z ę ś c i nadziem ne p sze n ic y , w dwu f a z a c h rozw ojow ych
w g Ca/1 m2
C alcium u p ta k e by a b o v eg ro u n d p a r t s o f p l a n t s i n two g ro w th p h a se s i n g Ca p e r 1 m2
Odm ian; C u ltiw a r s
F aza VI l i s t k a - 6 t h l e a f p hase F a z a I k o la n k a - 1 s t nod ph a se 1976 1977 1978 ś r e d n io 1976-1978 mean f o r 1976-1973 1976 1977 1978 ś r e d n io 1976-1978 mean f o r 1976-1978 M ironowska 0 ,1 5 0 ,2 5 0 ,5 6 0 ,3 2 0 ,4 9 0 ,4 8 0 ,8 0 0 ,5 9 G rana 0 ,2 8 0 ,4 0 0 ,4 6 0 ,3 8 0 ,7 2 0,61 0 ,7 3 0 ,6 9 Dana 0 ,2 5 0 ,3 8 0 ,4 7 0 ,3 7 0 ,7 3 0 ,4 9 0 ,7 0 0 ,6 4 J an a 0 ,4 0 0 ,3 1 0 ,6 2 0 ,4 4 0 ,9 8 0 ,5 2 0 ,8 4 0 ,7 8 Malwa 0 ,3 2 0 ,4 7 0 ,5 8 0 ,4 6 0 ,9 7 1 ,0 3 0 ,8 4 0 ,9 5 Luna 0 ,3 6 0 ,5 6 0 ,5 6 0 ,4 9 1 ,0 5 0 ,7 6 0 ,9 6 0 ,9 2 ś r e d n io Mean 0» 29 0 ,4 0 0 ,5 4 0 ,4 1 0 ,8 2 0 ,6 5 0 ,8 1 0 ,7 6
iatach. Najniższe ilości azotu, fosforu i wapnia pobrała pszenica w 1976 r., a potasu i magnezu w 1977 r.
W fazie I kolanka wielkości pobrania poszczególnych makroskładm- ków przez części nadziemne pszenicy były najwyższe w 1976 r., zbliżone, ale średnio biorąc, niższe w 1978 r., natomiast najniższe w 1977 r.
Można stwierdzić wyraźny wzrost wielkości pobrania wszystkich ba danych makro składników wraz ze wzrostem ilości masy części nadziem nych poszczególnych odmian pszenicy w obydwu fazach rozwojowych
skład-T a b e l a 7
P o b ra n ie magnezu p rz e z c z ę ś c i nadziem ne p s z e n ic y w dwu f a z a c h rozw ojow ych w g Mg/1 m2
Magnesium u p ta k e by ab o v eg ro u n d p a r t s o f p l a n t s i n two g ro w th p h a s e s i n g Mg p e r 1 m2
Odmiany C u l t i v a r s
F aza VI l i s t k a - 6 th l e a f phase F a z a iI k o la n k a - 1 s t nod ph ase 1976 1977 1978 ś r e d n io 1976-1978 mean f o r 1976-1978 1976 1977 1978 ś r e d n io 1976-1978 mean f o r 1976-1978 M ironowska 0 ,0 3 0 ,0 3 0 ,0 9 0 ,0 5 0 ,1 0 0 ,0 8 0 ,1 2 0 ,1 0 G rana 0 ,0 7 0 ,0 8 0 ,1 1 0 ,0 9 0 ,1 8 0 ,1 0 0,16 0 ,1 5 Dana 0 ,0 8 0 ,0 9 0 ,1 0 0 ,0 9 0 ,1 9 0 ,2 0 0 ,1 3 0 ,1 7 Jan a 0 ,1 0 0 ,0 6 0 ,1 3 0 ,1 0 0 ,2 3 0 ,1 0 0 ,1 б 0,1 6 Malwa 0 ,0 9 0 ,0 8 0 ,1 2 0 ,1 0 0 ,1 7 0,16 0 ,1 4 0 ,1 6 Luna 0 ,1 2 0 ,1 0 0 ,1 3 0 ,1 2 0 ,2 2 0 ,1 7 0 ,1 7 0 ,1 9 ś r e d n io Mean 0 ,0 8 0 ,0 7 0 ,1 1 . 0 ,0 9 0 ,1 8 0 ,1 4 0 ,1 5 0,16
ników m ineralnych przez części nadziemne pszenicy m iędzy fazą VI list ka a fazą I kolanka. Natomiast procentowa zawartość badanych makro- składników w częściach wskaźnikowych pszenicy, która była przedmiotem poprzedniej publikacji [14], nie wyw arła w pływ u na wielkość pobrania.
PL O N ZIA R N A PSZE N IC Y
Plony ziarna pszenicy b yły średnio w latach 1976 i 1978 zbliżone. Znacznie niższe plony (średnio o około 40%) uzyskano w 1977 г., co związane było z bardzo niekorzystnym przebiegiem pogody w ciągu ca łego okresu wegetacyjnego, a w szczególności z silnym w ylegnięciem pszenicy. Na wyraźną zależność plonowania roślin od przebiegu warun
ków pogodowych wskazują także inni autorzy [4, 5, 7, 8, 10, 13].
Uzyskane w poszczególnych latach plony ziarna pszenicy były istot nie zróżnicowane w zależności od odmiany, co jest zgoćbie z danymi literatury [9, 12]. Biorąc średnią lat prowadzenia doświadczeń można stwierdzić, że najsłabiej plonowała odmiana Mironowska, a największy
plon dały odm iany Malwa i Grana (tab. 8).
Poziom plonów ziarna poszczególnych odmian pszenicy nie wykazyw ał powiązania z procentową zawartością badanych makroskładników w czę ściach wskaźnikowych. Można natomiast stwierdzić współzależność m ię dzy wielkością plonu ziarna a ilością m asy części wskaźnikowych i pobra niem przez nie składników mineralnych. Zależność tę przedstawiono w tabeli 9 i 10 na podstawie podziału odmian na dwie grupy: o niższym i wyższym plonie ziarna w danym rdku. Grupy odmian o wyższym plo nie w stosunku do grup o niższym plonie ziarna odznaczały się także
142 M. Ziętecka T a b e l a 8 P lo n z i a r n a p s z e n ic y w t / h a W in te r w heat y i e l d s i n to n e from h e c t a r e Odmiany C u l t i v e r a Rok - Y ear ś r e d n i o 1976-1978 Mean f o r 1976-1978 1976 1977 1978 M ironow ska 4 ,2 8 3 ,1 4 5 ,1 3 4 ,1 8 Dana 5 ,7 2 3,11 5 ,1 0 4 ,6 4 Luna 5 ,2 8 3 ,5 8 5 ,7 7 4 ,8 8 J a n a 6 ,3 3 3 ,0 6 5 ,7 9 5 ,0 6 G rana 5 ,7 9 3 ,7 7 5 ,7 8 5,11 Malwa 5 ,7 4 3 ,5 5 6 ,0 5 5,11 Tp 0 ,4 1 0 ,4 0 0 ,4 2 T a b e l a 9
!Plon z i a r n a p s z e n ic y a n a s a c z ę ś c i nadziem nych w f a z i e VI l i s t k a i p o b ra n ie p rz e z n ie U, P , K, Ca i Mg
Wheat g r a i n y i e l d s and th e m ass o f oboveground p a r t s o f p l a n t s in th e phase o f th e 6 th l e a f a s w e ll a s th e N, P , K, Ca and Mg u p ta k e by them Odmiany C u l t i v a r s P lo n z i a r n a G ra in y i e l d Masa c z ę ś c i nadziem nych Mass o f a b o v e ground p a r t s g /1 m2 P o b r a n ie p rz e z c z ę ś c i nadziem ne U ptake by ab o v eg ro u n d p a r t s g /1 m2 Я P K Ca % 1976 M ironowska Dana Luna 5 ,1 0 46 2 ,0 0 ,2 5 2 ,5 0 ,2 5 0 ,0 8 Malwa G rana Jan a 5 ,9 6 64 2 ,9 0 ,3 4 3 ,5 0 ,3 3 0 ,0 9 1977 Mironov/ska Dana Jan a 3 ,1 0 55 2 ,3 0 ,3 0 2 ,0 0 ,3 1 0,06 Malwa G rana Luna 3 ,6 3 84 3 ,5 0 ,4 3 3 ,2 0 ,4 0 0 ,0 9 1978 M ironowska Dana Luna 5 ,3 3 105 4 ,2 0 ,6 3 4 ,8 0 ,5 3 0,1 1 Malwa G rana Ja n a 5 ,8 8 108 4 ,6 0 ,6 5 5 ,3 0 ,5 5 0 ,1 2
większą ilością m asy części nadziemnych w fazie VI listka oraz zwiększo nym pobraniem badanych makroskładników we wszystkich kolejnych la tach badań (tab. 9). Podobne zależności uzyskano również dla fazy 1 kolanka ,ale tylko w dwu (1976 i 1977) z trzech objętych badaniami lat
(tab. 10)
T a b e l a 10 P lo n z i a r n a p s z e n ic y a m asa c a f ś c l a a d s le a n y c h « f a z i e 1 k o la n k a
i p o b ra n ie p rz e z n i e H, P , K, Ca 1 Mg
Wheat g r a i n y i e l d s and th e B ase o f ab o v eground p a r t s o f p l a n t s I n th e p h ase o f th e 1 s t nod a s v e i l a s th e S f P , K, Ca and Mg u p ta k e by th e * Odmiany C u l t i v a i s P lo n z i a r n a ttr a in y i e l d , '♦ /h a Masa o z ę ś c i nadziem nyeh Mass o f a b o v e ground p a r t s g /1 и 2 P o b ra n ie p rz e z c z ę ś c i nadziem ne Uptake by abo v eg ro u n d p a r t e g /1 m2 ? К Ca ИВ 1976 M ironowska Dana Łuna 5 ,1 0 183 5 ,4 0 ,7 7 7 ,0 0 ,6 8 0 ,1 7 Malwa G rana Jan a 5 ,9 6 216 . 6 ,1 0 ,8 9 8 , 0 0 ,8 0 0 ,1 9 1977 M ironowska Dana Jan a 3 ,1 0 119 3 ,6 0 ,4 6 3 ,5 0 ,5 0 0 ,1 3 Malwa G rana Luna 3 ,6 3 1бг 4 ,6 0,61 4 ,9 0 ,8 0 0 ,1 4 1978 M ironowska Dana Łuna 5 ,3 3 164 5 ,1 0 ,8 9 7 ,0 0 ,8 2 0 ,1 4 Malwa G rana Jan a 5 ,8 8 155 5,1 0 ,6 6 7 ,0 0 ,8 0 0 ,1 5
Szczupłość materiału doświadczalnego nie pozwala na ścisłe matema tyczne udokumentowanie om ówionych wyżej zależności. Przytoczone da ne wskazują jednak, że znajomość pobrania składników m ineralnych
przez części nadziemne w e wczesnych fazach rozwojowych może być
przydatna do oceny stanu zaopatrzenia roślin oraz do prognozowania wielkości plonów ziarna pszenicy ozimej. Mniejsze możliwości w tym za kresie stwarza określenie wyłącznie procentowej zawartości składników m ineralnych w częściach wskaźnikowych roślin.
144 M. Zięteaka W N IOSK I
Przeprowadzone badania pozwalają na wyciągnięcie następujących wniosków:
1. Ilość masy części nadziemnych pszenicy ozimej w badanych fazach oraz pobranie N, P, K, Ca i Mg, a także wielkość plonu ziarna uzależ nione były od przebiegu pogody w poszczególnych latach i właściwości odmianowych.
2. Stwierdzono współzależność m iędzy pobraniem N, P, K, Ca i Mg przez części nadziemne poszczególnych odmian pszenicy ozimej w fazach VI listka i I kolanka a ilością masy roślin w tych fazach.
3. Plony ziarna odmian pszenicy wzrastały wraz ze wzrostem masy roślin w badanych fazach oraz wraz ze wzrostem pobrania w tych fazach składników mineralnych.
4. Nie znaleziono współzależności między ilościami masy części nad ziemnych w fazach VI listka i I kolanka oraz plonu pszenicy a procen tową zawartością składników m ineralnych w badanych częściach wskaź nikowych.
5. Wielkość pobrania przez części wskaźnikowe N, P, K, Ca i Mg т о г е być bardziej przydatne niż ich procentowa zawartość jako kryterium oceny stanu zaopatrzenia pszenicy ozimej w składniki pokarmowe oraz do prognozowania jej plonowania.
L IT ER A TU R A
[1] B a i e r J.: P rim ien ien ije m eo rg a n iczesk ich a n a lizo w ozim oj p szen icy dla pod- korm ki. S istiem a u d obrienij i p ita n ija rastien ij. S b orn ik p ieriew o d o w osnow - nych rabot, Praga 1974, 86— 96.
[2] B a i e r J., J e l i n e k K., P e t r i c k o v a N., S m e t a n k o v a M.: On the p roblem o f th e co n v ersio n of n u tr ie n t of in d u stria l fertilizers for th e form in g of y ield s of a gricu ltu ral crops. Zesz. Probl. P o st. N au k rol. 84, 1968, 289—300. [3] B e r i n g e r H. , H e s s G.: B rau ch b ark eit der P fla n zen a n a ly se zur B em es
su n g sp äter N -G a b en zu W in terw eizen . L andw . ï^orsch. 32, 1979, 4, 384— 394. [4] B u r c z y к H.: W p ły w w zra sta ją cy ch d a w ek azotu na w y so k o ść i jak ość p lo nu p sz e n ic y ozim ej w zależności od gleb y, przedplonu i doboru odm iany. Pam . puł. 36, 1969, 359— 418.
[5] B u r c z y k H., К 1 u p с z у ń s к i Z.: W p ływ n aw ożen ia w y so k im i d aw k am i azotu p szen icy ozim ej i żyta na w y so k o ść p lo n u w zależn ości o d g ęsto ści w y sie w u i r o zsta w y rzędów . Pam . puł. 24, 1967, 251— 266.
[6] C e r l i n g W. W.: R a stitieln a ja d iagn ostik a i b io ło g iczesk o je k a czestw o uro- żaja. A groch im ija 3, 1971, 135— 148.
[7] C z u b a R.: B adania n a d pob ieran iem sk ła d n ik ó w p ok arm ow ych przez p sz e nicę. Rocz. N auk roi. A -96-1, 1Э69, 5— 28.
[8] G a r m a s z o w W. N., J а с e n к o G. K. , P y l n i e w a P. N. , C z e r n i a k N. L.: M inieralnyj so s ta w zierna ozim oj p szen icy w za w isim o sti ot u sło w ii w y - raszcziw an ija. A groch im ija 6, i980, 22— 26.
[9] G o 11 m i с к F., N e u b e r t P., V i e 1 e m e y e r P.: M öglich k eiten und G ren zen der P fla n zen a n a ly se b ei der E rm ittlu n g des M in era lsto ffb ed a rfs la n d w irt s c h a ftlich er K ultu rp lan zen . F ortsch ritsb erich te fü r die L a n d w irtsch a ft und N a h ru n g sg ü terw irtsch a ft 8, 1970, 4.
[10] J a n o v e c J.: P rognoza v ÿ ziv n eh o sta v u ozim é p sen ice na jare. A grochenna 20, 1980, 11, 325— 326.
[11] N e s t o r o w a S.: R a stitieln a diagn ostik a * na azotno i fo sfo rn o to chran en e na pszen icata. I. Izbor n a organ i period za p rcw eżd a n e na d iagn ostik ata. P oez- w ó zn a n ie i A groch im ija 3, 1979, 3—1 2.
[12] T e r m a n G. L.: Y ield s and p rotein con ten t of w h ea t grain as a ffected by cu ltiv er N , and en v iro n m en ta l g ro w th factors. A gron om y Journ. 71, 3, 19 79, 437— 440.
[13] W i l k K., R a b i k o w s k a В.: W p ływ zróżn icow an ego n aw ożen ia azotow ego na w ielk o ść i jak ość p lon ów n iek tó ry ch odm ian p szen icy ozim ej. Cz. I. P lon y ziarna i słom y. Rocz. N auk roi. A - l 03-2, 1978, 71— 85.
[14] Z i ę t e c k a М.: P róba ocen y sta n u za o p a trzen ia p sz e n ic y 'o z im e j w sk ła d n ik i p ok arm ow e na p o d sta w ie a n a lizy m a teria łu roślin n ego. Cz. I. Z aw artość N, P, K, Ca i Mg w częściach w sk a źn ik o w y ch k ilk u odm ian p szen icy ozim ej. Rocz. glebozn. 33, 1980, 1—2, 153— 167. М. ЗЕН ТЕЦ К А ПОПЫТКА ОЦЕНКИ СОСТОЯНИЯ ОЬЕСПЕЧЕННОЧТИ ПШЕНИЦЫ ОЗИМОЙ ПИТАТЕЛЬНЫМИ ЭЛЕМЕНТАМИ НА ОСНОВАНИИ РЕЗУЛЬТАТОВ АНАЛИЗА РАСТИТЕЛЬНОГО МАТЕРИАЛА ЧАСТЬ 2-Я. УСВОЕНИЕ N , Р, К, Са и Mg ПОКАЗАТЕЛЬНЫМИ ОРГАНАМИ НЕСКОЬЛ- КИХ СОРТОВ ОЗИМОЙ ПШЕНИЦЫ Институт агрохимии, почвоведения и микробиологии, Сельскохозяйственная академия во Вроцлаве Р е з ю м е Целью работы было установление поскольку определение величины усвоения N, Р, К, Са и Mg показательными органами озимой пшеницы может быть пригодно для оценки пол ноты обеспеченности этого растения питательными элементами и для прогонозирования его плодоношения. Исследования проводились (1976-1978 г.) в полевых опытах с 6 сортами озимой пшеницы. Для испытаний были отобраны образцы всей надземной части растений в фазах 6-го листа и первого узла стебля с поверхности 1 кв. м. Количество массы надземной части пшеницы в исследованных фазах, а также усвоение ею N , Р, К, Са и Mg как и величины урожая зерна, оказывает зависимость от погодных условий в отдельных годах и от сортовых особенностей. Установлено взаимозависимость между усвоением N , Р, К, Са и Mg надземными частями пшениц в фазах 6-го листа и 1-го узла стебля и количеством массы растений в названных фазах. Урожаи зерна сортов пшеницы по вышались с ростом массы растений в испытанных фазах и с ростом усвоения в этих фазах минеральных элементов. Не установлено однако наличия взаимозависимости между коли чествами массы надземной части в фазах 6-го листа и 1-го узла стебля, а также урожая зерна пшеницы, с процентным содержанием минеральных элементов в показательных орга нах растения.
146 M. Ziçteoka Исследования показали, что величина усвоения надземной частью растений N , Р, К, Са и Mg может быть более пригодна, нежели их процентное содержание, в качестве критерия, для оценки состояния обеспеченности пшеницы питательными элементами а также для прог ноза ее плодоношения. М . Z I Ę T E C K A
A TTEM PT OF ESTIM A T IO N OF THE W IN TER W H EA T SU P P L Y W ITH N U T R IEN T ELEM ENTS ON THE B A S IS OF THE P L A N T M ATER IAL
A N A L Y S IS
PA R T II. THE N, P, K, Ca A N D M g U PT A K E B Y IN D IC A TO R Y PA R T S OF SE V E R A L W IN TER W H EA T C U L T IV A R S
In stitu te of A g ricu ltu ra l C h em istry, S o il
S cien ce and M icrobiology, A g ricu ltu ra l U n iv e r sity of W rocław
S u m m a r y
The aiim of th e w ork w a s to a scerta in , w h eth er an d to w h a t e x te n t th e N, P, K, Ca and M g u p tak e by „in d ica to ry ” parts o f w in te r w h e a t p la n ts ca n be of use for estim a tio n o f th e su p p ly of th e crop w ith n u trien ts and for fo reca sts o f its yield in g.
The in v estig a tio n s w ere carried out in th e period 1976— 1978 w ith in field exp erim en ts w ith 6 w in ter w h e a t cu ltivars. For th e in v e stig a tio n s sa m p les o f w h ole aboveground parts of p la n ts in th e p h ases of th e 6th lea f and the 1st nod w ere ta k en from th e area of 1 m 2.
The m ass o f ab ovegrou n d parts of w in te r w h e a t p lan ts in th e ph ases u n d er stu d y, th e N, P, Щ Ca an d M g u p ta k e and th e grain y ie ld s depended on the w ea th er con d ition s in p a rticu la r years and on cu ltiv a r fea tu res. A rela tio n sh ip b e tw e e n the N, P, K , Ca a n d Mg »uptake b y ab ovegrou n d parts o f w in te r w h e a t in th e p h a ses otf ithe 6th lea f and th e 1s t nod on th e one hand and th e m ass of p lan ts in th ese pJhaises on th e other has b e e n p roved . T he grain y ield of w in ter w h e a t cu ltivars stu d ied in creased a lo n g w ith in crea se of the m ass of p lan ts in th e ph ases in v e stig a te d an d w ith th e u p tak e in te n s ity o f m in era l elem en ts in th ese p h ases. N o rela tio n sh ip b e tw e e n the m ass o f ab o v eg ro u n d parts o f p lan ts in the p h ases of th e 6>th le a f and th e 1s t n od an d w h e a t grain y ield s on th e one hand and th e co n ten t of m in era l elem en ts in th e in d ica to ry parts of p lan ts under stu d y has been proved.
The in v estig a tio n s a llo w to con clu d e th at th e in te n sity of th e N, P, K, Ca and Mg uptak e by in d ica to ry p arts of p la n ts co u ld be m ore u se fu l as an estim a tio n criterion of th e w in te r w h e a t su p p ly w ith n u trien ts and in fo reca sts of y ield in g of the crop in q u estio n th an th e p ercen tu a l co n ten t of th e a b o v e n u trien t elem en ts.
D o c . d r h a b . M a r ia Z i ę t e c k a
I n s t y t u t G l e b o z n a w s t w a , C h e m i i R o l n e j M i k r o b i o l o g i i A R W r o c ł a w , u l . G r u n w a l d z k a S3
