Tadeusz Jaworski
Ustawa o terenowych funduszach
odnowy zabytków
Ochrona Zabytków 32/3 (126), 257
nia wnętrz kościołów zabytkow ych w Polsce w latach 1965— 1975 ;
Tadeusz Chrzanowski, Aranżacja wnętrz
ja k o problem współczesnej sztu k i sakralnej;
Andrzej Olszewski, O współczesnej archi
tekturze sakralnej ;
Jerzy Stankiewicz, Aleksander Piwek, Mar cin Gawlicki, O konfliktach związanych
z konserwacją i przekształceniem d zieł sa kralnej architektury i sztu k i oraz ich śro dowiska;
Ryszard Brykowski, Z problem atyki ochro
ny drewnianej architektury sakralnej w P ol sce ;
Maria Brykowska, Dokumentacja w p ra
cach konserwatorskich ;
Ryszard Jurkiewicz (w związku z nieobec nością referat w zastępstw ie odczytał inż. Piotr K ozarski), Osuszanie obiektów z a
bytkow ych ; • Michał Czajnik, Zygmunt Wcze ik, K on
serwacja obiektów zabytkow ych.
Ponadto pod koniec pierwszego dnia obrad wyświetlono dwa film y instruktażowe z za
kresu ochrony drewna zabytkow ego: jeden pt. Ochrona drewnianych budynków w skan
senach. wykonany przez ZZG IN C O , dru
gi pt. Spuszczel, szkodnik drewna, w ykona ny przez SGGW . W czasie sympozjum otwarta była wystawa poświęcona ochro nie drewna zabytkow ego, ze specjalnym uwzględnieniem architektury kościelnej, zorganizowana przez W ydział Współpracy Naukowo-Technicznej przy I Zespole Przemysłu ZZG.
W niektórych referatach oraz w ożywionej dyskusji, będącej niekiedy rozwinięciem zagadnień poruszanych w referatach, sfor m ułowano wiele cennych postulatów. Z uwagi na przygotowywaną publikację materiałów z sympozjum bardziej szczegó łow a charakterystyka samych referatów oraz przedstawienie poruszanych w dysku sji zagadnień nie wydaje się w tym miejscu konieczne. W ypada jedynie zaznaczyć, że na dwa najistotniejsze zagadnienia, wymagające szybkich rozwiązań oraz specjalnej troski i czujności, a dotyczące
dalszej modernizacji wnętrz kościelnych oraz ochrony zagrożonych zabytków drew nianej architektury sakralnej (które bądź zostały „w ym ienione” na m urowane, bądź nie były dotąd od wielu lat zagospodaro wane), zw rócono uw agę w pism ach skie rowanych do bpa dra Jana Obłąka, prze wodniczącego Kom isji Episkopatu ds. Zabytków , oraz do wiceministra kultury i sztuki prof, dra W iktora Zina. Pierwsze tego rodzaju spotkanie państwowej i k o ś cielnej służby konserwatorskiej napawa optym izm em i rokuje nadzieje na szybsze oraz właściwsze rozwiązanie w przyszłości zagadnień związanych z ochroną w spól nych narodow ych dóbr kultury.
Obradom przewodniczyli kolejno: prof, dr Ignacy Tłoczek, prof, dr Jerzy Stankie w icz, prof, dr Zygmunt Św iechowski, k tó ry też dokonał podsum ow ania obrad.
R yszard B rykow ski
U STAW A O T E R EN O W Y C H F U N D U SZ A C H O D N O W Y ZABYTKÓW
Dnia 26 kwietnia 1979 r. Sejm P R L uchwa lił ustawę o terenowych funduszach od n o wy zabytków. U stawa określa zasady tw o rzenia tych funduszów oraz gospodarow a nia nimi.
R ady narodow e stopnia w ojewódzkiego m ogą tworzyć — na podstawie art. 2 usta wy — w ojewódzkie fundusze odnow y za bytków, a w szczególnie uzasadnionych wypadkach, na wniosek miejskiej rady na rodowej — miejskie fundusze odnow y za bytków. Fundusze są przeznaczone na fi nansow anie przedsięwzięć związanych z od now ą, a także zabezpieczeniem i konser wacją zabytków .
D ochodam i terenowych funduszów ochro ny zabytków m ogą być:
— darowizny, w tym dobrow olne wpłaty osób fizycznych oraz uspołecznionych i nieuspołecznionych jednostek organiza cyjnych;
— w płaty z organizowanych na ten cel zbiórek publicznych i imprez;
—• wprowadzane przez rady narodowe stopnia wojew ódzkiego dopłaty do cen b i letów w stępu d o obiektów zabytkowych i m uzeów oraz świadczonych ushig hote larskich i turystycznych;
— wpływ y ze sprzedaży stanowiących w łasność państwa nieruchomych obiek tów zabytkow ych;
— w pływ y ze zwrotu kosztów robót w y konanych ze środków państwowych w o biektach zabytkowych na podstawie usta w y O ochronie dóbr kultury i o muzeach ; — dotacje z budżetu rady narodowej oraz budżetu centralnego.
R ada M inistrów m oże przeznaczyć na te renowe fundusze odnow y zabytków także inne środki i dochody budżetowe. Zasady wprowadzania przez rady narodo we dopłat d o cen biletów wstępu do obiek tów zabytkow ych i m uzeów oraz usług hotelarskich i turystycznych, górne granice tych dop łat, sp osób ich pobierania, jak również zw olnienia od nich określiła szcze g ółow o R ada M inistrów w drodze rozpo
rządzenia z dnia 19 czerwca 1979 r. Prze widuje ono, że jednostkow e kwoty dopłat do cen biletów wstępu do obiektów za bytkowych i m uzeów będą w granicach 1— 5 zł, będą więc stanowić dla zwiedzają cych nieznaczne obciążenie. W ojewódzki mi funduszami odnow y zabytków dyspo now ać będą terenowe organy administracji państwowej stopnia wojewódzkiego, nato miast miejskimi funduszami odnowy za bytków — terenowe organy administracji państwowej m iast, w których utworzone zostaną takie fundusze.
Programy odnow y zabytków i innych przedsięwzięć finansowanych ze środków terenowych funduszów* odnow y zabytków (zabezpieczenie, konserwacja itp.) oraz sprawozdania z ich w ykonania podlegają zatwierdzeniu przez właściwe rady naro dowe.
Przed przedłożeniem programów odnowy zabytków do zatwierdzenia radzie narodo wej dysponenci terenowych funduszów o d now y zabytków zasięgają opinii organizacji społecznych i stowarzyszeń społeczno-kul turalnych, podejmujących inicjatywy sp o łeczne w dziedzinie odnow y zabytków. Ustaw a wskazuje tym samym na potrzebę łączenia troski o stan i zabezpieczenie za bytków ze strony rad narodow ych, tere now ych organów administracji państw o wej oraz organizacji społecznych i stow a rzyszeń.
Ustaw a jest wyrazem troski o zachowanie naszego dziedzictwa kulturalnego, w szcze gólności architektonicznych zespołów za bytkowych K rakowa, Zam ościa i innych m iast, w których zachowały się relikty daw nego układu urbanistycznego i zabytkowej zabudowy oraz w ychodzi naprzeciw inicja tyw om społecznym grom adzenia dodatko wych środków finansow ych na cele od n o w y zabytków.
M im o rosnących nakładów państwa na o d now ę i konserwację zabytków, pełne zabez pieczenie naszego dziedzictwa wymaga troski i aktywnego udziału całego sp ołe
czeństw a w realizacji wynikających stąd zadań. Środki terenowych funduszów o d now y zabytków stanow ić będą uzupełnie nie środków budżetowych przeznaczonych w budżetach terenowych i budżecie cen tralnym na konserwację zabytków ; p o z w o li to na zwiększenie zakresu prac w dzie dzinie rewaloryzacji zabytkow ych zesp o łów miejskich.
U staw a daje nie tylko podstaw y prawne do tworzenia funduszów odnow y zabyt ków , lecz również przesłanki organizacyj ne dla aktywności społecznej w dziedzinie ochrony zabytków i grom adzenia na ten cel środków społecznych. Zapewnia też organizacjom społecznym i stow arzysze n iom społeczno-kulturalnym wyzwalają cym inicjatywy społeczne w dziedzinie o d now y zabytków udział w program owaniu przedsięwzięć w zakresie zabezpieczenia, odn ow y i konserwacji zabytków , fin an so wanych ze środków terenowych funduszów odnow y zabytków. N a podstaw ie ustawy otwierają się szerokie m ożliw ości do bar dziej intensywnego i efektyw nego działania społecznych kom itetów odn ow y zabytków , organizacji społecznych i stowarzyszeń, takich jak Polskie Towarzystwo Turystycz no-K rajoznawcze, Towarzystwo Opieki nad Zabytkami oraz wiele innych organi zacji społecznych, towarzystw społeczn o -kulturalnych i naukow ych, a także zakła d ów pracy.
U staw a o terenowych funduszach odnow y zabytków powinna przyczynić się do u p o wszechnienia troski o zabytki, zwiększyć dbałość społeczeństwa o stan w spółczesny naszego dziedzictwa kulturalnego oraz o jego zachowanie dla przyszłych pokoleń. U staw a weszła w życie dnia 30 kwietnia 1979 r. ; została opublikowana w Dzienniku U staw N r 8, poz. 46; rozporządzenie w y konaw cze do ustawy zostało opublikow a ne w Dzienniku U staw N r 14, poz. 94.
Tadeusz Jaw orski
