Od Redakcji Editorial
Prof. Leopold Berkowski
Zastępca Redaktora Naczelnego czasopisma „Obróbka Plastyczna Metali” Deputy Editor-in-Chief of the „Metal Forming” periodical
70 LAT ŁUKASIEWICZA – INOP W SŁUŻBIE POLSKIEGO PRZEMYSŁU
Już siedemdziesiąt lat Instytut prowadzi prace nad doskonaleniem technologii obróbki plastycznej metali i ich stopów; początkowo jako zakład, w ra-mach Głównego Instytutu Mechaniki, w dalszych la-tach jako samodzielna jednostka naukowo-badawcza Instytut Obróbki Plastycznej. W swej wieloletniej działalności i współpracy z przemysłem powstało w nim wiele technologii znanych na światowych rynkach, podnosząc poziom krajowej techniki. Znane są także osiągnięcia naukowe Instytutu publikowane w krajowych i zagranicznych czasopismach tech-nicznych. Trudno pominąć znaczenie dla techno-logii plastycznego kształtowania działalność rzeszy inżynierów i naukowców Instytutu oraz współpra-cujących z nimi, w ramach wspólnych, międzynaro-dowych projektów badawczych, pracowników innych jednostek badawczych. Sposób działania zmienił się w nowych warunkach gospodarki rynkowej. Zakres współpracy, wzbogacony został o projekty między-narodowe, finansowane z funduszy Unii Europejskiej. Z tych zadań Instytut wywiązuje się doskonale, o czym świadczą liczne wyróżnienia. Aktualnie Instytut wcho-dzi w skład Sieci Badawczej Łukasiewicz.
W procesach technologicznych obróbki plas-tycznej można wyróżnić kształtowanie objętościowe oraz wytwarzanie wyrobów z blachy. W pierwszej grupie mamy do czynienia z wyraźnymi zmianami właściwości materiału w całej objętości wyrobów (od-kuwek), w drugiej – zmiany takie występują lokalnie. Istotne znaczenie dla projektowania technologii w ob-róbce objętościowej, zwłaszcza dokładnej, mają sy-mulacje komputerowe procesów z powodzeniem realizowane przez zespoły badawcze Instytutu. Na tej podstawie opracowane zostały przyrządy typu PKJ do produkcji odkuwek w mało- i średnioseryjnej produkcji. Przyrządy są uniwersalne i mogą zastąpić
70 YEARS OF ŁUKASIEWICZ – INOP’S WORK FOR POLISH INDUSTRY
The Institute has been working on improving the technologies of forming metals and their alloys for as long as seventy years; at the beginning as a depart-ment within the Main Institute of Mechanics, later as an independent scientific research entity, the Metal Forming Institute. In the long years of its activity and collaboration with industry, the Institute has created many technologies known in the world markets and raising the level of domestic technical knowledge. Scientific achievements of the Institute were published in domestic and foreign technical periodicals. One must not neglect, too, the importance of the activity of the many Institute’s engineers and scientists, as well as the employees of other research entities colla-borating with them in common international investi-gation projects. The mode of activity has been changed under the new conditions of market economy. The scope of collaboration has been extended by interna-tional projects financed from the funds of the Euro-pean Union. The Institute performs those tasks per-fectly as evidenced by many prizes. At the moment, the Institute is included in the Łukasiewicz Research Network.
In the processes of metal forming, one can distin-guish volumetric forming and manufacturing of sheet metal products. In the first group, clear changes of the material properties in the whole volume of the pro-ducts (forgings) take place; in the other, such changes are local ones. An important thing for designing technologies is computer simulation of the processes, successfully performed by the research teams of the Institute. This was the basis of elaboration of the PKJ type devices for manufacturing forgings in small and medium production series. The devices are universal and can replace expensive forging machines. As re-
Od Redakcji Editorial
kosztowne maszyny kuźnicze. W obszarze technologii kuźniczych realizowanych w ŁUKASIEWICZU – INOP można wyróżnić również kształtowanie bez-wypływkowe elementów armatury wody pitnej oraz elektrody do punktowego zgrzewania oporowego poszyć dachowych autobusów. Walcowanie wielko-gabarytowych pierścieni, poprzedzone badaniami numerycznymi metodą elementów skończonych, za-kończyło się sukcesem. Trudniejsze z tych techno-logii wymagają automatyzacji stanowisk produkcyj-nych. Do takich należy także technologia prostowa-nia rur grubościennych o zmiennym przekroju ścianki oraz technologia kuto-walcowanych pierścieni z ma-nipulatorem – pierwszym w Polsce – poruszającym się po krzyżowych torach. W ramach realizowanych projektów powstała (nagrodzona Złotym Medalem MTP) zautomatyzowana linia przestrzennego kształ-towania belek wózków kolejowych podwozi.
Odmienną tematykę zawiera rozwijana w Insty-tucie technologia kształtowania wyrobów z blachy. ŁUKASIEWICZ – INOP wdrożył do przemysłu wiele specjalistycznych maszyn, takich jak: wyoblarki, ob-ciągarki, prostowarki, maszyny do podwójnego zwi-jania obrzeży znaków drogowych, maszyny do łą-czenia blach elementów klimatyzacyjnych i inne. Na uwagę zasługuje wyoblarka MWS-200 do łączenia elementów wentylacji oraz technologie walcowania na zimno płaskowników o zamierzonych właściwoś-ciach i krat pomostowych, które były opracowy-wane w ramach projektów finansowanych z NCBR. Efektem projektów w zakresie obróbki plastycznej blach, realizowanych wspólnie z zakładami prze-mysłowymi, są liczne patenty, nagrody i wyróżnienia.
Od szeregu lat Instytut realizuje prace nad two-rzeniem wyrobów z proszków o specjalnym prze-znaczeniu. Początkowo wykorzystywano przy tym prasy, ograniczając się do wytwarzania prostych robów metodą prasowania i spiekania. Obecnie wy-korzystane jest urządzenie HP-D25-3 umożliwiające proces spiekania w temperaturze 2200°C, z maksy-malną siłą jednoczesnego prasowania do 250 kN. Spiekanie swobodne realizowane jest w gnieździe technologicznym, doświadczalnym GSMP-75. W ob-szar aktualnej problematyki badawczej projektów, realizowanych w ramach współpracy z przemysłem, wchodzą kompozyty sektorów tnących stosowanych w piłach do cięcia kamieni, produkcji elektrod do zgrzewania punktowego oraz płytek z węglików spie-kanych do obróbki matali. Instytut dzięki tym techno-logiom stał się ważnym partnerem w konsorcyjnych
gards forging technologies realized by ŁUKASIEWICZ – INOP, one should also distinguish flashless forming of the elements of drinking water fittings and electro-des for spot welding of the bus roof sheathings. Rolling of large size rings, preceded by numerical investiga-tion by the finite element method, has been success-fully performed. The more difficult of those technolo-gies automation of the production stands. Those in-clude also the technology of straightening thick walled tubes with varying wall thickness and the technology of forged-and-rolled rings, with a manipulator (first in Poland) moving along crossing paths. Within the realized projects, a line for spatial forming of railway wagon trolley beams, awarded Gold Medal of Poznań International Fair.
Different subjects can be found in the sheet metal forming technology developed by the Institute. ŁUKASIEWICZ – INOP has implemented in industry many specialist machines, such as: spinning machines, stretch-forming machines, straighteners, machines for double hemming of road signs, machines for joining the sheets of air conditioning elements and others. Special attention should be drawn to the MWS-200 spinning machine for joining the elements of ventila-tion system and the technologies of cold rolling flat bars with predetermined properties and platform grids, which have been elaborated within projects financed by the National Centre for Research and Develop-ment. An effect of the projects concerning sheet metal forming, realized in cooperation with industrial enter-prises, is many patents, awards and prizes.
Since many years ago, the Institute has been working on manufacturing products of powders with special destination. At the beginning, presses were used for it and only simple products were made by the method of pressing and sintering. At the moment, HP-D25-3 device is used enabling the process of sin-tering at the temperature of 2200°C with maximum force of simultaneous pressing of up to 250 kN. Con-ventional heating is effected in a technological experi-mental center, GSMP-75. The present day research problems of the projects, realized in collaboration with industry, include composites of cutting sectors applied in saws for cutting stones, production of spot welding electrodes and sintered carbide plates for processing metals. Thanks to those technologies, the Institute has become an important partner in inter-national consortium projects. The projects realized at
Od Redakcji Editorial
projektach międzynarodowych. Projekty aktualnie realizowane w ramach H2020 to projekty LightMe i LightCoce. Natomiast w ramach 7 PR EU zrealizo-wano projekt PilotManu, w ramach którego opracowa-no techopracowa-nologię spiekania płytek zawierających diament.
Ważnym obszarem zainteresowania ŁUKA-SIEWICZA – INOP jest inżynieria powierzchni, zwłasz-cza problematyka tarcia, smarowania i zużycia ma-teriałów inżynierskich. Skuteczna działalność w tej dziedzinie zapewniają unikalne urządzenia: testery tribologiczne T-10 oraz do pracy w podwyższonej temperaturze T-21. Ważną rolę w badaniach spełnia tester TWT-500N – zaprojektowany i wykonany w Instytucie – służący do badania części maszyn w warunkach rzeczywistych, np. łożysk ślizgowych. W badaniach oceniana jest również jakość smarów oraz zużywanie się par materiałów, zwłaszcza pod-danych obróbce cieplno-chemicznej lub pokrytych odpornymi naścieranie powłokami.
W ramach współpracy z zespołem ortopedyczno--rehabilitacyjnym Szpitala Klinicznego im. Wiktora Degi, realizowane są prace o tematyce biotribolo-gicznej, dotyczące protezoplastyki stawu biodrowego. Służy temu stanowisko z testerem tarciowo-zużycio-wym T-17 oraz symulator stawu biodrowego SB-01.02 do oceny właściwości materiałów biozgodnych na elementy stawu. Ocenia się ich odporności na zużycie i właściwości materiałów smarujących, występujących pomiędzy tymi elementami.
W ostatnim czasie nastąpiła reorganizacja insty-tutów badawczych. Przyjmując za wzór organizację badań naukowych w najbardziej rozwiniętych kra-jach Unii Europejskiej, powstała Sieć Badawcza Łukasiewicz, obejmująca 38 aktualnych placówek naukowo-badawczych kraju. Instytuty ŁUKASIE-WICZA pracują w siedmiu grupach badawczych; Instytut Obróbki Plastycznej znalazł się wśród dzie-więciu instytutów tworzących grupę „Wytwarzanie”. W nich prowadzone będą prace badawcze, kluczowe z punktu widzenia polityki kraju i komercjalizacji wyników badań. Oprócz tego zadaniem tych pla-cówek jest pomoc administracji wiedzą ekspercką, działalność certyfikacyjna, normalizacyjna i kształce-nie kadry dla gospodarki narodowej. Zadakształce-niem ins-tytutów jest realizacja projektów badawczych, także w ramach współpracy z placówkami naukowymi Unii Europejskiej, produkcja unikalnej aparatury badawczej, tworzenie materiałów z wykorzystaniem najnowszych technologii oraz popularyzacja nauki.
the moment are LightMe and LightCoce. In the 7th
Framework Program of the EU, PilotManu project has been realized which included elaboration of the tech-nology of sintering plates containing diamond.
An important scope of interest of ŁUKASIE-WICZ – INOP is surface engineering, especially the problems of friction, lubrication and wear of engi-neering materials. Effective activity in that field is ensured by the unique devices: tribological testers T-10 and ones for operation at elevated temperature, T-21. An important role in the tests is that of the TWT-500N tester, designed and executed in the Ins-titute, and used for examining machine parts under actual conditions, e.g. sliding bearings. The examina-tions include also assessment of the grease quality and wear of material pairs, particularly ones subjec-ted to thermochemical treatment or covered with ab-rasion resistant coatings.
Within collaboration with the orthopedic-reha-bilitation team of the Wiktor Dega Hospital, works on biotribological subjects are carried on concerning arthroplasty of the hip joint. This is effected in the stand with a friction-wear tester, T-17 and and the hip joint simulator, SB-01.02, for the assessment of the properties of biocompatible materials for the elements of the joint. Assessed are their resistance to wear, as well as the properties of lubricating materials present between those elements.
Recently, a reorganization of research institutes has taken place. Following the model of organization of scientific research in the most developed countries of the European Union, Łukasiewicz Research Network has been created comprising 38 present day scientific research entities of the country. The Institutes of ŁUKASIEWICZ work in seven research groups; the Metal Forming Institute is among the nine institutes forming a group named “Advanced Production”. They will perform research works, very important from the point of view of the country policy and commercialization of the research. Furthermore, the task of those entities is to assist administration with their expert knowledge, certification and standardi-zation activity and educating personnel for the na-tional economy. The tasks of the institutes include realization of research projects, also within collabo-ration with the scientific entities of the European Union, production of unique investigation apparatus, manufacturing materials with the use of the latest tech-
Od Redakcji Editorial
Rozwój Instytutu, a tym samym branży obróbka plastyczna metali gwarantuje młoda, dobrze przy-gotowana kadra, posługująca się nowoczesną meto-dyką badawczą. Ważna jest także działalność popu-laryzatorska ŁUKASIEWICZA – INOP, tj. upow-szechnianie wyników badań w kwartalniku „Obróbka Plastyczna Metali”.
Prof. Leopold Berkowski
nologies and popularization of science. The develop-ment of the Institute and, consequently, the branch of metal forming is guaranteed by the young, well trained staff using modern investigation methodology. An im-portant thing, too is popularization activity of ŁUKA-SIEWICZ – INOP, i.e. dissemination of the investiga-tion results in the “Metal Forming” quarterly.
