KATARZYNA KORYCIŃSKA-SKÓRA
Uniwersytet Śląski w Katowicach
Wpływ potoczności na perswazję wypowiedzi Andrzeja Leppera
Celem artykułu jest opis elementów językowych stylu potocznego, wystę- pujących w wypowiedziach przewodniczącego Samoobrony, Andrzeja Leppera.
Bazę materiałową stanowi nagranie spotkania lidera wspomnianego ugrupowania z Janem Rokitą, szefem Platformy Obywatelskiej w studiu Radia Zet 14 marca 2004 roku1. Podstawę badań stanowią wypowiedzi A. Leppera wynotowane z za- rejestrowanego dokumentu. Analiza zebranego materiału będzie potwierdzeniem tezy o istnieniu środków leksykalnych i składniowych, będących składnikami sty- lu potocznego, które odgrywają najważniejszą rolę w perswazji.
B. Walczak (1994) proponuje defi nicję języka polityki
jako funkcjonalnej odmiany języka ogólnego (prymarnie w jego wariancie ofi cjalnym), stosowanej w tekstach, które:
1) są wytwarzane przez środowisko polityków i ludzi z nimi związanych (do- radców, rzeczników prasowych, pozostających na usługach polityków spe- cjalistów z dziedziny socjotechniki, propagandy, reklamy itp.) oraz dzienni- karzy specjalizujących się w problematyce politycznej,
2) są adresowane intencjonalnie do wszystkich użytkowników języka ogól- nego,
3) dotyczą sfery polityki,
4) odznaczają się dominacją funkcji perswazyjnej. (Walczak 1994, s. 20) W moich rozważaniach ważne jest uzyskanie odpowiedzi na pytanie, czym jest język polityków/polityka, jakie cechy ma język Leppera. Otóż, posługując się powyższą defi nicją Walczaka, proponuję, aby język polityków określić jako od- mianę języka ogólnego, stosowaną w tekstach, których autorami są tylko politycy, adresatami zaś wszyscy użytkownicy języka ogólnego; tematem tych tekstów jest
1 Analizowany materiał stał się również podstawą badań pod kątem wykorzystania technik erystycznych. Zob. Kochan (2005).
polityka, celem zaś perswazja. Różnica między językiem polityki a polityków będzie kwestią zawężenia pierwszego wyznacznika w defi nicji Walczaka.
Ponieważ celem wypowiedzi polityka jest perswazja, warto dla porządku przypomnieć kilka istotnych informacji. Już sama etymologia słowa persuadere
„namówić, nakłonić, starać się przekonać, radzić, zachęcać, tłumaczyć coś komuś itd.” (Korolko 1990, s. 28) zawiera meritum zagadnienia: perswazja to sztuka przekonywania innych, wpływania na postawy i zachowania audytorium. Prze- konywanie to dotyczy sfery rozumu, woli i emocji, stąd trzy funkcje perswazji:
1) informująco-pouczająca, skierowana do intelektu odbiorcy, 2) zniewalająca, odnosząca się do woli słuchacza,
3) estetyczna, odwołująca się do uczuć adresata (Korolko 1990, s. 46).
Perswazja jest zagadnieniem, które wzbudza zainteresowanie wielu języ- koznawców2. Walery Pisarek rozumie perswazję jako „starania o wywarcie bez przymusu, za pomocą przekazów (słownych i pozasłownych) i zawartej w nich ar- gumentacji (racjonalnej i emocjonalnej), stanowiącej wynik selekcji treści i form, wpływu na przekonania, opinie, postawy, nastroje, a co za tym idzie i na zacho- wania adresata/adresatów tych przekazów” (Pisarek 2003, s. 15). Innymi słowy, perswazja dokonuje się w warunkach wolności odbiorcy, którego przekonują sło- wa, gesty, mimika, obraz oraz argumenty racjonalne i emocjonalne; wypowiedź, która ma przekonać, powinna zawierać pewne informacje, powinna mieć również odpowiednią formę (metaforyka, składnia); celem perswazji jest skłonienie od- biorcy do przyjęcia danego poglądu, następnie do określonego zachowania.
Jak wynika z powyższych uwag, istotą perswazji jest jej interpersonalność, która zakłada istnienie interakcji między nadawcą a odbiorcą. W badanym mate- riale w sytuacji uczestnictwa w dyskusji, przechodzącej w spór, mamy dwóch ad- wersarzy: A. Leppera i J. Rokitę, którzy wymieniają się rolami nadawcy i odbior- cy. Zauważyć można pewną prawidłowość, określaną jako sprzężenie zwrotne, czyli „transmisję reakcji odbiorcy, powracającą do odbiorcy” (Fiske 1999, s. 39).
Co zatem stanowi o skuteczności przekonywania? Jak podaje Mirosław Korolko (1990, s. 30): „każda perswazja może zaistnieć jedynie w łączności z odbiorcą, zaś stopień wiedzy o adresacie, jego postawach, potrzebach, charakterze, języku itp., jest wprost proporcjonalny do skuteczności przekonywania”.
Obserwacje wyników sondaży uwidoczniły wzrastające od początku 2004 roku poparcie dla Samoobrony, które osiągnęło apogeum na przełomie marca i kwietnia — wówczas według badań CBOS i PBS wskazane ugrupowanie po- lityczne zyskało 29% społecznej aprobaty3. Elektoratem Leppera są zazwyczaj bezrobotni, emeryci, renciści, rolnicy, ludzie, których można określić jako „sza- rych obywateli RP”. Jest to grupa społeczna niepotrafi ąca odnaleźć się w nowej piętnastoletniej rzeczywistości posttransformacyjnej. Przewodniczący Samo-
2 Warto wspomnieć choćby dyskusję wokół omawianego zagadnienia, która odbyła się w Po- znaniu na IV Forum Kultury Słowa w dniach 11–13 października 2001 roku.
3 Dane za: „Gazeta Wyborcza” 9.04.2004.
obrony jawi się jako polityk znający ich bolączki i jednocześnie twórca teorii wyjaśniającej obecny stan. Ciągle słyszymy powtarzane przez niego słowa, że jest to wina dotychczasowych rządów, to „oni” rozkradli majątek narodowy, znisz- czyli przemysł, rolnictwo i przyczynili się do bezrobocia i ubóstwa. Dla swojego elektoratu Lepper przyjmuje postawę wodza, który „z woli narodu” wprowadzi porządek. Dlatego, ze względu na adresatów swoich wypowiedzi, polityk stosuje odpowiednią strategię, by móc ich przekonać do swoich poglądów.
Przez strategię rozumiem obranie celowej, świadomej taktyki w komunikacji z odbiorcą, którego należy przekonać, a tym samym skłonić do odpowiednich za- chowań. Innymi słowy, Lepper wie, jak efektywnie perswadować. Jego strategią jest posługiwanie się głównie językiem potocznym, a więc najprostszym, kon- kretnym, najbliższym każdemu stylem językowym. Dodajmy, że styl to określo- ny sposób realizowania wypowiedzi językowej, stosowany świadomie ze wzglę- du na skuteczność pragmatyczną. Stylem określa się np. sposób pisania autora danych tekstów. W przypadku Andrzeja Leppera możemy mówić o świadomej perswazji poprzez stosowanie w wypowiedziach elementów należących do sty- lu potocznego, a także o idiolekcie — zachowania językowe polityka stanowią o jego indywidualnym i łatwo rozpoznawanym sposobie wyrażania myśli4. Warto nadmienić, że „skuteczność perswazji zależy od tego, w jakim stopniu perswadu- jący opanował język przekonywanego” (Korolko 1990, s. 30).
Przyjrzyjmy się zatem, jakimi środkami leksykalnymi, należącymi do stylu potocznego, posługuje się polityk w celach perswazyjnych.
Danuta Buttler (1977, s. 153), badając leksykę potoczną, wskazuje na jej cztery główne właściwości:
1) znaczny udział frazeologizmów;
2) jej charakter mieszany, nasycenie elementami gwarowymi, żargonowymi, zapożyczonymi;
3) obfi tość synonimów;
4) intensywne zabarwienie emocjonalne leksemów.
Powyższe cechy słownictwa potocznego znajdują swe potwierdzenie w wy- razach i wyrażeniach należących do omawianego stylu i występujących w bada- nym materiale.
W wypowiedziach Leppera występują utarte zwroty językowe często w zmo- dyfi kowanej postaci. Świadczą o tym choćby takie słowa wypowiedziane w kie- runku adwersarza:
Czy Pan chociaż palcem gdzieś dotknął, żeby to zatrzymać? Nigdzie nie do- tknął Pan palcem…
Został tutaj przekształcony związek — nie kiwnąć/ruszyć palcem (w bucie),
‘nic nie zrobić, nie zdobyć się na żaden wysiłek’ (Anus. Skaw. 1996, s. 274). Lider
4 Notabene, istnieje kilka analiz idiolektalnych dotyczących wypowiedzi Lecha Wałęsy, któ- rego język był również łatwo rozpoznawany. Zob. np. O języku Wałęsy (Bralczyk 2003).
Samoobrony nie tylko zarzuca oponentowi nieudzielanie pomocy, ale również ośmiesza jego lęk:
Pan się boi protestów. Na Pana tupnąć tylko, zobaczy Pan policjanta i Pan w portki narobi.
W powyższym przykładzie został zastosowany potoczny frazeologizm robić w gacie/majtki/portki/spodnie Rub., ‘bardzo się bać, odczuwać strach, przeraże- nie’ (Anus. Skaw. 1996, s. 87). Wskazane przykłady świadczą o deprecjonującej adwersarza sile wypowiedzi Leppera. Z kolei inna wypowiedź, nosząca znamiona groźby, brzmi:
Społeczeństwo dowie się, jak ma łapy umaczane Rokita i inni z Platformy, jak prywatyzowaliście Polskę, jak sprzedaliście majątek.
Tutaj polityk zastosował wyrażenie maczać w czymś palce, ‘brać skrycie udział w jakiejś sprawie ocenianej negatywnie’ (Anus. Skaw. 1996, s. 204). Po- nadto, zamieniając rzeczownik ręce na łapy, w sposób bardziej dosadny określił postawę oponenta.
Lepper potrafi udowodnić adwersarzowi brak orientacji w dziedzinie mająt- ków rolnych, mówiąc:
To są majątki, jak Pan mieszka na Księżycu, a nie w Polsce, wypracowane przez pokolenia.
Przekształcony zwrot z księżyca spaść Rub., ‘ nie orientować się w czymś, nie mieć o czymś pojęcia, zachowywać się bez sensu’ (Anus. Skaw. 1996, s. 233), ma na celu pozbawienie wiarygodności twierdzeń Jana Rokity. Przykładów na stoso- wanie frazeologii przez polityka jest wiele. Intencją Leppera jest przedstawienie przeciwnika w negatywnym świetle, a przez to przekonanie odbiorców do swoich pozytywnych poglądów.
Analizując zagadnienie występowania elementów leksykalnych zaczerpnię- tych z gwar środowiskowych, zauważyć można dominację słownictwa oznaczają- cego postępowanie niezgodne z prawem: naciągać, brać łapówki, ciemny interes, wrabiać oraz leksemy charakterystyczne dla środowisk przestępczych: siedzieć, kryminaliści, przestępcy, zamknąć (w więzieniu). Potwierdzają to poniższe wypo- wiedzi Leppera:
Jeżeli na takie kwoty Lepper naciągnął kogoś, to ja tu pytam na antenie radia, jeżeli mnie słucha prokurator. Panie prokuratorze, ja proszę tu przyjść dzisiaj i zamknąć mnie od razu, skoro ja wziąłem takie łapówki.
Pan mnie śmie zarzucać, że ja się z kimś dogadałem, że brałem łapówkę?
Niech Pan mi pokaże jeden ciemny interes! No Panie, jeżeli Pan mnie już w leki macza, no wie Pan.
Wskazane przykłady służą temu, by budować pozytywny wizerunek polity- ka, któremu niesłusznie zarzuca się działanie niezgodne z prawem. W ostatnim zdaniu doszło do kontaminacji wyrażenia maczać w czymś palce (omawianego wcześniej) i wrabiać Rub., ‘stawiać kogoś w trudnej, niesprzyjającej sytuacji, wpędzać kogoś w kłopoty, tarapaty, wplątywać kogoś w coś’ (Anus. Skaw. 1996, s. 155).
Lepper, by odeprzeć zarzuty przeciwnika, by udowodnić, że niesłusznie opo- nent określa go mianem przestępcy, posługuje się leksemem siedzieć, ‘odbywać karę więzienia, być aresztowanym’ (Anus. Skaw. 1996, s. 241). Potwierdzeniem tego są słowa:
To co ja tutaj robię? Powinienem za to siedzieć!
Ale ja chcę iść za to siedzieć, chcę iść, tylko proszę udowodnić.
Polityk jawi się odbiorcom jako osoba „moralnie czysta”, pewna swego etycznego postępowania, postawiona w sytuacji odpierania absurdalnych zarzu- tów. Lepper nie tylko żąda dowodów potwierdzających winę (argumentacja racjo- nalna), ale również, poprzez umiejętne ukształtowanie wypowiedzi, przedstawia siebie w pozytywnym świetle (argumentacja emocjonalna).
Warto zwrócić uwagę na perswazyjne walory kategorii osoby. Lider Samo- obrony mówi o sobie, używając zaimka, np.:
Ja nie byłem u władzy nigdy.
Ja nie mam zamiaru się w ogóle bać Pańskich wywodów.
chcąc w ten sposób wzmocnić swoją wypowiedź i dać wyraz sile własnych poglą- dów. W innych przypadkach zauważamy brak zaimka ja, wówczas wystarczają formy fl eksyjne czasownika, np.:
Podatek gruntowy płacę.
Często polityk używa swojego nazwiska, implikującego: to właśnie ja, Lep- per, w celu zwrócenia uwagi i podkreślenia swojej osoby kojarzonej przez odbior- ców z nazwiskiem polityka, np.:
Lepper swoją działalność zaczął w 1990 roku już, a nie w 1994.
Lepper dwukrotnie przyjął Polonię brazylijską za pieniądze naszego związku.
Natomiast zwracając się do swego adwersarza i jego ugrupowania, nierzadko stosuje formy on/oni/wy, świadomie ukazując podział: ja Lepper/Samoobrona je- steśmy dobrzy, on/Rokita, oni/Platforma Obywatelska jesteście źli, np.:
Społeczeństwo dowie się, jak ma łapy umaczane Rokita i inni z Platformy, jak prywatyzowaliście Polskę, jak sprzedaliście majątek.
W potocznych wyrażeniach zauważa się również obecność synonimów. Przy- czyną takich zabiegów jest m.in. „tendencja do nieustannego odświeżania środków ekspresji” (Buttler 1977, s. 158). Przykładem tego jest posługiwanie się wymiennie czasownikiem kłamać i jego synonimem łgać (Lud. Pis. Tar. 1998, s. 80). Np.:
Pan kłamie bezczelnie!
Czemu Pan łże tutaj?
Udowadniając niedorzeczność stwierdzeń Rokity, Lepper pyta:
Czego Pan takie bzdury opowiada?
Rzeczownik bzdury jest tutaj synonimem brednie (Lud. Pis. Tar. 1998, s. 20), ponadto ma nacechowanie pogardliwe i oznacza ‘nonsens, niedorzeczność, głup- stwo’ (Anus. Skaw. 1996, s. 172). W przypadku zaś nakreślania złej sytuacji w kra- ju polityk operuje synonimami bieda i nędza (Lud. Pis. Tar. 1998, s. 16). Np.:
Wszystko w Polsce co złe, bieda, bezrobocie…
Wy doprowadziliście kraj do ruiny, do nędzy.
Zauważamy, iż poprzez stosowanie synonimów w wypowiedziach stopniują się poszczególne wyrażenia — wyraz kłamać jest słowem nacechowanym ujem- nie, ale zastosowanie czasownika łże powoduje ekspresywne, kompromitujące adwersarza oznaczenie. Podobnie jest w przypadku, kiedy polityk, przez szereg rzeczowników: zło, bieda, bezrobocie, ruina, nędza, amplifi kuje opis złej sytuacji, obciążając winą za to dotychczasowe grupy rządzące.
Wyrażenia potoczne występujące w badanym materiale charakteryzują się silnym nacechowaniem emocjonalnym. Zgodnie ze strategią perswazji stosowaną przez Leppera leksyka potoczna dotycząca adwersarza otrzymuje wartościowa- nie negatywne, przeważa zabarwienie pogardliwe. Niech posłużą tutaj przykłady, które uznać należy za inwektywy:
Jest Pan takim łazikiem politycznym. O! Jedna partia, druga, trzecia…
… nie są oni winni temu, że mają […] takich skoczków politycznych, że na każdą okazję, jak wiatr wieje, to tworzą nową partię, by przykryć swoje nieprawości…
AWS tonął i jak te szczury z tonącego okrętu wyskoczył Pan, poszedł do SKL-u, z SKL-u poszedł Pan do Platformy.
W przytoczonych przykładach widzimy zastosowanie metafory skoczka, ła- zika oraz partii jako okrętu. W ten sposób, poprzez sugestywność i obrazowość metafory, polityk stosuje perswazję, by udowodnić oportunizm adwersarza, a sie- bie przedstawić jako mającego czyste założenia polityka.
Na obecność inwektyw we współczesnym języku polityki zwraca uwagę Ewa Kołodziejek (1994, s. 69): „Przedstawiciele różnych partii politycznych
przemawiają różnym językiem. W zasadzie można powiedzieć wszystko, toteż
— wszystko się mówi. Z tych różnorodnych wystąpień wyłania się uproszczony obraz rzeczywistości obieranej w perspektywie my i wy: racja jest po naszej stro- nie, wy racji nie macie. Każdy też przemawia w imieniu społeczeństwa”.
Często też z ust Leppera padają słowa:
Czy Pan już jest chory całkowicie?
A Pan schizofrenii nie ma?
Jest to obelga zastosowana wobec zarzutów oponenta. W ten sposób w for- mie pytań, ironicznie ukazujących bezmyślność oponenta, polityk przechodzi od ogólnego określenia chory do uszczegółowienia — podania nazwy konkretnej patologii wywołującej zaburzenia czynności organizmu. Oprócz podejrzewania choroby, mamy stwierdzoną diagnozę głupoty:
Pan jest tak płytki i tak denny. Panu się chyba coś pomieszało pod tą łysą głową całkowicie. I nie ma co trzymać rozumu w głowie, bo włosów już nie ma. Panu uleciał rozum całkowicie.
Ukazywanie przeciwników w negatywnym świetle jest powszechne wśród polityków, którzy wzajemnie się o coś oskarżają. Jerzy Bralczyk (2003, s. 77) stwierdza, że „klasycznym działaniem w zakresie perswazji politycznej jest przy- dawanie bytom i ludziom (najczęściej przeciwnikom) stygmatyzujących etykie- tek, w których przewaga konotacji nad denotacją ma wywoływać odpowiednie (w przekonaniu nadawcy) nastawienie do tak nazywanego obiektu”.
Rozważając kwestię wpływu potoczności na perswazję wypowiedzi Leppera, należy zatrzymać się przy zagadnieniu składni. Przegląd zebranego materiału po- zwala wyodrębnić pewne typy zdań, które służą przekonywaniu.
Po pierwsze, będą to wypowiedzenia oznajmujące, o nieskomplikowanej bu- dowie składniowej. Np.:
To wy ich wpuściliście na polski rynek, nie Lepper.
Za bezcen oddaliście wszystko.
Majątek narodowy sprzedaliście.
Powyższe zdania stwierdzające określony, negatywny stan rzeczy realizują strategię — wy robicie źle. Inne typy zdań oznajmujących to:
Wyrok oczywiście miałem i przyjąłem go z pokorą.
Ja już tłumaczyłem i nie będę wracał do tego, bo to szkoda czasu.
Polityk, operując nieskomplikowanymi zdaniami, przekazuje informacje o swoich działaniach (jeżeli słusznie zawinił, to z pokorą przyjmował karę) czy opiniach na dany temat.
Po drugie, występują wypowiedzenia pytajne:
Ile Pan jeszcze stworzy partii, żeby schować swój obraz?
A kto przegłosował trzy ustawy o zabraniu najuboższym?!
Emerytów i rencistów, to kto oszukał jak nie Pan? Kto zmienił im waloryza- cję z kwartalnej na roczną?! Kto podstawę zmienił ze 100 proc. do 91 proc?!
Dzisiaj Pan chce emerytów i rencistów?!
Polityk poprzez tego typu pytania chce, by odpowiedź padła z ust Rokity, ponieważ wówczas oponent przyznałby rację opinii Leppera. Pytania te sugerują odpowiedź dotyczącą złej sytuacji w kraju.
Po trzecie, polityk stosuje wypowiedzenia żądające typu:
Niech Pan dokumenty w sądzie przeczyta.
Niech Pan tej swojej metody nie stosuje.
Daj Pan jeden dowód!
Zróbmy z tą stawką wreszcie porządek, od dochodów w gospodarstwie. Nie bójmy się tego, że polski rolnik nie da sobie rady, tylko wprowadźmy szcze- gółowe rozliczenia.
Wykładnikami językowymi żądań są: tzw. analityczny tryb rozkazujący, składający się z partykuły niech, formy czasownika w 3 os. czasu teraźniejszego, trybu oznajmującego poprzedzonej wyrazem Pan oraz tryb rozkazujący (Labocha 1995, s. 15).
Po czwarte, spontaniczność wypowiedzi w sytuacji dyskusji „na żywo” nie jest wolna od wykrzyknień nacechowanych emocjonalnie, w których uwidacznia się ironiczny stosunek do oponenta, np.:
Panie Rokita, o Jezu!
Co Pan!
No oczywiście, że tak!
Wreszcie, by uwydatnić dany składnik wypowiedzi, Lepper stosuje powtó- rzenia:
Pan wtedy zorganizował bojówki, bojówki autentyczne.
U nas 80 proc. członków to członkowie Solidarności. Tego autentycznego ruchu Solidarności.
Natomiast w celu przekonania odbiorców o słuszności jakiegoś postępowa- nia lub własnych opinii polityk powtarza pewne części zdań. Na przykład:
[…] po naszej akcji, gdzie nikt nie udowodnił, że ktoś kogoś chłostał, ktoś kogoś rozbierał, nikt nie udowodnił, żadnego świadka nie było.
Samoobrona nie widzi tylko siebie, to Platforma widzi tylko siebie.
Zastosowanie leksyki potocznej i nieskomplikowanej składni ma ogromny wpływ na przekonanie odbiorców. Poprzez język obrazowy, sugestywny, uła- twiający zrozumienie zawiłych dla przeciętnego Polaka ofi cjalnych tekstów, Lepper zmniejsza dystans między sobą a swoim elektoratem. Potoczność słu- ży realizowaniu strategii pozyskania przychylności odbiorców i stanowi broń w ręku polityka. Przewodniczący Samoobrony proponuje przejrzyste widzenie świata polityki poprzez wyraźny podział na oni-źli i my-dobrzy. Takie czarno- -białe ujęcie rzeczywistości ułatwia orientację aksjologiczną. Stąd do przekona- nia wyborców bardzo blisko.
Bibliografi a
Bralczyk J. (2003), O języku polskiej polityki lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych, Warszawa.
Buttler D. (1977), Polskie słownictwo potoczne, „Poradnik Językowy”, z. 4, s. 153–163.
Fiske J. (2003), Wprowadzenie do badań nad komunikowaniem, Wrocław.
Kochan M. (2005), Pojedynek na słowa. Techniki erystyczne w publicznych sporach, Kraków.
Kołodziejek E. (1994), Językowe środki zwalczania przeciwnika, czyli o inwektywach we współczes- nych tekstach politycznych, [w:] Język polityki a współczesna kultura polityczna, red. J. Anu- siewicz, B. Siciński, „Język a Kultura” 11, Wrocław, s. 69–74.
Korolko M. (1990), Sztuka retoryki. Przewodnik encyklopedyczny, Warszawa.
Labocha J. (1995), Gramatyka polska. Cz. III. Składnia, Kraków.
Pisarek W. (2003), Perswazja — jak ją widzą, jak ją piszą, [w:] Język perswazji publicznej, red.
K. Mosiołek-Kłosińska, T. Zgółka, Poznań, s. 9–17.
Walczak B. (1994), Co to jest język polityki?, [w:] Język polityki a współczesna kultura polityczna, red. J. Anusiewicz, B. Siciński, „Język a Kultura” 11, Wrocław, s. 15–20.
Wykaz źródeł i ich skróty
Słownik polszczyzny potocznej, (1996), red. J. Anusiewicz, J. Skawiński, Warszawa-Wrocław. (Anus.
Skaw. 1996).
Słownik wyrazów bliskoznacznych, (1998), red. D. Ludwiczak, A. Piskadłowa, E. Tarka-Huczek, Warszawa. (Lud. Pis. Tar. 1998).
Streszczenie
Celem artykułu jest opis elementów językowych stylu potocznego, występujących w wypowie- dziach przewodniczącego Samoobrony, Andrzeja Leppera, zarejestrowanych podczas debaty z Janem M. Rokitą, byłym liderem Platformy Obywatelskiej (14.03.2004). Głównym założeniem badawczym jest określenie wpływu potoczności na efekt perswazyjny. Analiza materiału potwierdziła, że zasto- sowanie leksyki potocznej i nieskomplikowanej składni ma ogromny wpływ na przekonanie odbior- ców. Poprzez język obrazowy, sugestywny, ułatwiający zrozumienie zawiłych dla przeciętnego Polaka ofi cjalnych tekstów, Lepper zmniejsza dystans między sobą a swoim elektoratem. Potoczność służy
w tym wypadku realizowaniu strategii pozyskania przychylności odbiorców i stanowi broń w ręku polityka.
Słowa kluczowe: styl potoczny, perswazja, język polityki
The infl uence of commonnes on persuasion of the statements by Andrzej Lepper
Summary
The purpose of the article is to describe the elements of colloquial language style, appearing in the statements of the leader of the political party Samoobrona, Andrzej Lepper, recorded during a debate with Jan Rokita, the leader of another political party Platforma Obywatelska (14/03/2004).
The main goal of the research is to determine the infl uence of commonness on the persuasive effect.
Analysis of the material confi rmed that the use of everyday vocabulary and uncomplicated syntax has a huge impact on the public opinion. Through vivid, evocative language that facilitates understanding of the offi cial texts complicated for the average Pole, Lepper reduces the distance between him and his electorate. Commonness in this case is used to implement the strategy of obtaining the favor of recipients and is a weapon in the hands of a politician.
Keywords: colloquial language style, persuasive, language of politics
