WSTÊP
Rak p³uca jest najczêstszym no- wotworem z³oœliwym u mê¿czyzn.
Tak¿e u kobiet nale¿y do jednych z najczêœciej wystêpuj¹cych nowo- tworów z³oœliwych i znajduje siê po raku piersi na drugim miejscu.
Wœród nowotworów nab³onkowych p³uca wyró¿nia siê dwie grupy ra- ka p³uca – drobnokomórkowego (DRP) i niedrobnokomórkowego (NDRP). Podzia³ ten wynika z ich odrêbnoœci biologicznej i wi¹¿e siê z odrêbnym sposobem leczenia [1]. Chorzy z NDRP we wczesnym stopniu zaawansowania kwalifiko- wani s¹ do leczenia operacyjne- go. Pozostali chorzy poddani s¹ chemioterapii, radioterapi¹ lub ob- jêci s¹ leczeniem paliatywnym.
U ok. 50–55 proc. chorych z NDRP w chwili rozpoznania stwierdza siê obecnoœæ przerzu- tów. Najczêstszym miejscem wy- stêpowania przerzutów u chorych z NDRP s¹ p³uco, koœci, mózg, w¹troba [2].
Oko³o 20 proc. wszystkich no- wotworów p³uca stanowi rak drob- nokomórkowy. W chwili rozpozna- nia u 80 proc. chorych z DRP stwierdza siê stopieñ zaawansowa- nia okreœlany jako uogólniony. Pod- stawow¹ metod¹ leczenia DRP jest chemioterapia, a u chorych z po- staci¹ ograniczon¹ dodatkowo ra-
dioterapia klatki piersiowej i cen- tralnego uk³adu nerwowego. DRP charakteryzuje siê szybkim wzro- stem, krótkim czasem podwojenia, sk³onnoœci¹ do wczesnego prze- rzutowania [1]. Przerzuty raka p³u- ca najczêœciej wystêpuj¹ w ko- œciach, szpiku, w¹trobie, oœrodko- wym uk³adzie nerwowym, wêz³ach ch³onnych, nadnerczach, rzadziej w innych narz¹dach. U wiêkszoœci pacjentów dochodzi do nawrotu choroby. Nawroty choroby podda- j¹ siê leczeniu ogólnoustrojowemu w niewielkim stopniu [1, 3].
OPIS DWÓCH PRZYPADKÓW CHORYCH NA RAKA P£UCA Z PRZERZUTAMI DO PIERSI
44-letnia pacjentka leczona na oddziale onkologii z powodu raka drobnokomórkowego p³uca lewego.
Chorobê rozpoznano na drodze mediastinotomii parasternalnej. Na podstawie badania komputerowe- go g³owy i jamy brzusznej ustalo- no stopieñ zaawansowania jako ograniczony. Pacjentka obci¹¿ona by³a napadowym migotaniem przedsionków. Chora by³a w stanie ogólnym œrednim (PS-2), skar¿y³a siê na silne dolegliwoœci bólowe w klatce piersiowej. W okresie od 5.03 do 4.06.2003 r. u chorej za- stosowano 5 kursów chemioterapii:
2 kursy karboplatyny z etoposy- Rak p³uca jest najczêstszym nowo-
tworem z³oœliwym u mê¿czyzn. Tak-
¿e u kobiet nale¿y do jednych z naj- czêœciej wystêpuj¹cych nowotwo- rów i znajduje siê po raku piersi na 2. miejscu. Wœród nowotworów na- b³onkowych p³uca wyró¿nia siê 2 grupy raka p³uca – drobnokomór- kowego (DRP) i niedrobnokomórko- wego (NDRP). U ok. 50–55 proc.
chorych z NDRP w chwili rozpozna- nia stwierdza siê obecnoœæ przerzu- tów. Oko³o 20 proc. wszystkich no- wotworów p³uca stanowi rak drob- nokomórkowy. W chwili rozpoznania u 80 proc. chorych z DRP stwierdza siê stopieñ zaawansowania okreœla- ny jako uogólniony. Przerzuty w ra- ku p³uca najczêœciej wystêpuj¹ w koœciach, szpiku, w¹trobie, oœrod- kowym uk³adzie nerwowym, wê- z³ach ch³onnych, nadnerczach, rza- dziej w innych narz¹dach.
Rak piersi jest najczêœciej wystêpu- j¹cym nowotworem z³oœliwym u ko- biet. Przerzuty do piersi wystêpuj¹ stosunkowo rzadko. Klinicznie przerzuty do piersi powoduj¹ obja- wy podobne do tych wywo³anych przez nowotwory z³oœliwe o charak- terze pierwotnym. Przedstawiono 2 przypadki chorych na raka p³uca z przerzutami do piersi. Biopsje cienkoig³owe u obydwu pacjentek potwierdzi³y przerzutowy charakter guzów piersi.
Postawienie prawid³owej diagnozy jest niezbêdne, gdy¿ postêpowa- nie u chorych z pierwotnym rakiem piersi i przerzutem do piersi jest od- mienne. Biopsja aspiracyjna cien- koig³owa jest najlepsz¹ metod¹ dia- gnostyczn¹, pozwalaj¹ca odró¿niæ guz pierwotny piersi od przerzutu nowotworu z³oœliwego z innego na- rz¹du. Pozwala na szybkie posta- wienie rozpoznania i wdro¿enie od- powiedniego leczenia.
S³owa kluczowe: rak p³uca, prze- rzuty, biopsja cienkoig³owa.
W
Wssppóó³³cczzeessnnaa OOnnkkoollooggiiaa ((22000044)) vvooll.. 88;; 77 ((335577––335599))
Przerzuty do piersi w przebiegu raka p³uca
– opis dwóch przypadków
Breast metastases of lung cancer.
A description of two cases
Rodryg Ramlau, Bogna Jezierska
Oddzia³ Onkologii, Wielkopolskie Centrum Chorób P³uc i GruŸlicy w Poznaniu
Lung cancer is the most frequent neoplasm among men. It also appears to be the second most frequent neoplasm among women following breast cancer. Two groups of epithelial neoplasm of the lung can be distinguished: small cell lung cancer (SCLC) and non small cell lung cancer (NSCLC). When NSCLC is diagnosed metastases are recognized in 50-55% of patients. At diagnosis, in 80% of patients the progression stage is stated as extensive. The metastases are mainly present in bones, bone marrow, liver, central nervous system, lymphatic nodes, adrenal glands, seldom in other organs.
Breast cancer is the most frequent neoplasm among women. Meta- stases to breast are relatively seldom. Clinical metastatic breast tumors cause similar symptoms to those caused by primary tumors.
The articles describes two cases of patients with lung cancer and metastases to breasts. The fine- needle biopsies in both patients verified metastatic character of breast tumors.
It is crucial to make the correct diagnosis because the procedures in patients suffering from primary breast cancer and metastasis to breast are different. Aspiration biopsy is the best diagnostic method that allows the primary breast tuber to be differentiated from metastasis of cancer from another organ. It also allows diagnosis to be made quickly and proper treatment to be implemented.
Key words: lung cancer, metasta- ses to breast, aspiration biopsy.
W
Wssppóó³³cczzeessnnaa OOnnkkoollooggiiaa ((22000044)) vvooll.. 88;; 77 ((335577––335599))
dem i nastêpnie 3 kursy cisplaty- ny z etoposydem. Uzyskano czê- œciow¹ resorbcjê zmian w p³ucach i œródpiersiu (badanie radiologicz- ne klatki piersiowej). Pod wp³ywem zastosowanego leczenia zmniejszy-
³y siê dolegliwoœci bólowe i popra- wi³ siê stan ogólny pacjentki (PS-1). Nastêpnie chor¹ przekaza- no celem dalszego leczenia do Wielkopolskiego Centrum Onkolo- gii, gdzie zastosowano radiotera- piê – 6 000 cGy/T na okolicê œród- piersiowo-p³ucn¹ lew¹, uzyskuj¹c resorbcjê masy guza. PóŸniej pa- cjentka poddana by³a profilaktycz- nemu napromienianiu centralnego uk³adu nerwowego. Chora otrzyma-
³a dawkê 2 600 cGy/T na okolicê CUN. Radioterapia przebiega³a bez powik³añ.
W paŸdzierniku 2003 r. pacjent- ka zg³osi³a siê celem kontroli do poradni onkologicznej. Stan pa- cjentki pogorszy³ siê, odczuwa³a os³abienie i brak apetytu. W bada- niu przedmiotowym stwierdzono w lewej piersi bolesny, przesuwal- ny guz. W badaniu radiologicznym klatki piersiowej stwierdzono znaczn¹ progresjê. Chor¹ skiero- wano na biopsjê cienkoig³ow¹ gu- za piersi lewej, która potwierdzi³a jego nowotworowy charakter. Dla jednoznacznej oceny pochodzenia guza piersi przeprowadzono kon- sultacjê preparatów pochodz¹cych z p³uca i piersi oraz wykonano ba- dania immunohistochemiczne. Wy- niki badañ wskazywa³y na guz p³uca jako zmianê pierwotn¹ i po- twierdzi³y, ¿e guz piersi lewej by³ przerzutem raka p³uca.
U pacjentki zastosowano 1 kurs chemioterapii – cisplatynê i etopo- syd. Stan pacjentki ulega³ stopnio- wemu pogarszaniu. Chora zmar³a w szpitalu rejonowym.
Drugi przypadek to 45-letnia chora, leczonej na oddziale onko- logii w WCChPiG od 2.08 do 18.11.1999 r. z powodu raka p³a- skonab³onkowego p³uca prawego z przerzutami do w¹troby, koœci ramiennej prawej, gruczo³u piersio- wego lewego. Rozpoznanie posta-
wiono na podstawie badania histo- patologicznego wycinka z oskrze- la, pobranego podczas badania bronchofiberoskopowego. W bada- niu radiologicznym koœci ramien- nej prawej stwierdzono ognisko osteolityczne, w badania ultraso- nograficznym – ognisko przerzuto- we w w¹trobie, w badaniu przed- miotowym – w piersi lewej dwie guzowate zmiany, zroœniête ze so- b¹, wiêksza o œrednicy ok. 6 cm, przesuwalne wzglêdem otaczaj¹- cych tkanek, niebolesne. Wykona- no biopsjê aspiracyjn¹ cienkoig³o- w¹ guza piersi lewej. Otrzymano wynik cytologiczny stwierdzaj¹cy,
¿e guz w piersi lewej jest zmian¹ o charakterze przerzutu. U pa- cjentki wdro¿ono leczenie che- miczne. Chora otrzyma³a 6 kursów chemioterapii wg schematu cispla- tyna i vinoretbina. Równoczeœnie stosowano leczenie bifosfoniana- mi. Uzyskano poprawê w obrazie radiologicznym klatki piersiowej, w badaniu ultrasonograficznym nie stwierdzono opisywanej wczeœniej zmiany przerzutowej w w¹trobie, w badaniu palpacyjnym zmniejsze- nie siê guza w piersi lewej. Po za- koñczonym leczeniu pacjentkê skierowano do dalszej obserwacji w poradni onkologicznej. Pacjent- ka nie zg³osi³a siê na wyznaczon¹ kontrolê.
OMÓWIENIE
Rak piersi jest najczêœciej wystê- puj¹cym nowotworem u kobiet. Prze- rzuty do gruczo³ów piersiowych wy- stêpuj¹ stosunkowo rzadko. Zród³em przerzutów do piersi s¹ czerniak, ch³oniak, rak p³uca, rak jajnika, miê- saki tkanek miêkkich, nowotwory z³o- œliwe przewodu pokarmowego i dróg moczowo-p³ciowych, gruczo³ piersio- wy po stronie przeciwnej. Spora- dycznie opisywano przerzuty pocho- dz¹ce z raka tarczycy, miêsaka ko- œci, karcinoidu zlokalizowanego w przewodzie pokarmowym [4].
U mê¿czyzn najczêstsz¹ przyczyn¹ przerzutów do piersi wœród nowo- tworów z³oœliwych jest rak prostaty
`
Przerzuty do piersi w przebiegu raka p³uca – opis dwóch przypadków
359
[5]. Wymaga on ró¿nicowania z pier- wotnym rakiem piersi. U dzieci przy- czyn¹ przerzutów do gruczo³u pier- siowego jest rhabdomyosarcoma [6].
Klinicznie przerzuty w obrêbie pier- si powoduj¹ objawy podobne do tych wywo³anych przez pierwotne nowotwory z³oœliwe gruczo³ów pier- siowych. Charakteryzuj¹ siê szybkim wzrostem, s¹ twarde, zlokalizowane czêœciej w kwadrantach górnych ze- wnêtrznych, s¹ pojedyncze lub mno- gie, mog¹ wystêpowaæ obustronnie.
Po³o¿one s¹ najczêœciej powierz- chownie. Obrazy mammograficzne niekiedy przypominaj¹ zmiany ³agod- ne – torbiele czy zmiany o charak- terze fibroadenoma. Zwykle jednak maj¹ nieostre granice, co pozwala na odró¿nienie ich od zmian ³agod- nych. Nie wystêpuj¹ zwykle mikro- zwapnienia i spikularne zarysy gu- za. W sumie w badaniu mammogra- ficznym nie ma znacz¹cych ró¿nic miêdzy guzami przerzutowym a pier- wotnymi nowotworami z³oœliwymi piersi [6].
WNIOSKI
Postawienie prawid³owej diagno- zy jest niezbêdne, gdy¿ postêpo- wanie u chorych z pierwotnym ra- kiem piersi i przerzutem do gru- czo³ów piersiowych jest odmienne.
Biopsja aspiracyjna cienkoig³owa jest najlepsz¹ metod¹ diagno- styczn¹, pozwalaj¹c¹ odró¿niæ guz pierwotny piersi od przerzutu raka z innego narz¹du [6]. Umo¿liwia szybkie rozpoznanie i wdro¿enie odpowiedniego leczenia. W przy- padku przerzutów pochodz¹cych z raka p³uca jest to chemioterapia.
Rokowanie u tych chorych jest z³e.
Ustalenie rozpoznania jest trudniej- sze w przypadku braku ogniska pierwotnego. Nale¿y d¹¿yæ do po- stawienia w³aœciwej diagnozy, aby unikn¹æ niepotrzebnego zabiegu chirurgicznego, rozpocz¹æ odpo- wiedni¹ chemioterapiê i/lub radio- terapiê [7–9].
PIŒMIENNICTWO
1. Krzakowski M, Or³owski T. Nowotwory p³uca i klatki piersiowej. W: Onkologia
kliniczna. Krzakowski M (red.). Bor- gis, Warszawa 2001; 29-37.
2. Ginsberg RJ, Vokes EE, Raben A.
Non-Small Cell Lung Cancer. In: Can- cer Principles and Practice of Oncolo- gy. De Vita VT, Jr, Hellman S, Rosen- berg SA (red.). Lippincott-Raven, Phi- ladelphia, New York 1997; 858-67.
3. Ihde DC, Pass HI, Glatstein E. Small Cell Lung Cancer. In: Cancer Principles and Practice of Oncology. De Vita VT, Jr, Hellman S, Rosenberg SA (red.).
Lippincott-Raven, Philadelphia, New York 1997, 940-2.
4. Barreau B, Dilhuydy MH, Trojani M, et al. Extramammary carcinoid tumor metastatic to the breast. Apropos of a case. Bull Cancer 1992; 79 (1): 91- 100.
5. Soda T, Onishi H, Terachi T, et al. Bi- lateral breast metastases from prostatic carcinoma: a case report. Hinyokika Kiyo 1999; 45 (4): 269-71.
6. Akcay MN. Metastatic disease in the breast. Breast 2002; 11 (6): 526-8.
7. Silverman JF, Feldman PS, Covell JL, et al. Fine needle aspiration cytology of neoplasm metastatic to the breast.
Acta Cytol. 1987; 31 (3): 291-300.
8. David O, Gattuso P, Razan W, et al.
Unusual cases of metstases to the bre- ast. A report of 17 cases diagnosed by fine needle aspiration. Acta Cytol 2002; 46 (2): 377-85.
9. Chaignaud B, Hall TJ, Powers C, et al. Diagnosis and natural history of extramammary tumors metastatic to the breast. J Am Coll Surg 1994; 179 (1): 49-53.
ADRES DO KORESPONDENCJI dr n. med. RRooddrryygg RRaammllaauu Oddzia³ Onkologii
Wielkopolskie Centrum Chorób P³uc i GruŸlicy
ul. Szamarzewskiego 62 60-569 Poznañ
tel. +48 61 665 42 42 faks +48 61 665 43 56 e-mail: rramlau@poczta.onet.pl
