PL
KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH
Bruksela, dnia 01.12.2008
KOM(2008) 799 wersja ostateczna
SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA RADY I PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO Jakość benzyny i oleju napędowego stosowanych w transporcie drogowym
w Unii Europejskiej Piąte sprawozdanie roczne (Rok sprawozdawczy 2006)
1. STRESZCZENIE
Dyrektywa 98/70/WE1 ustala uzasadnione względami zdrowotnymi i środowiskowymi minimalne specyfikacje, mające zastosowanie do paliw przeznaczonych do użytku w pojazdach wyposażonych w silniki z zapłonem iskrowym i silniki z zapłonem samoczynnym.
Jakość paliwa jest ważna z punktu widzenia środowiska naturalnego, ponieważ wpływa na emisję zanieczyszczeń pochodzących z silników, a przez to na jakość powietrza. Jakość paliwa przekłada się również na łatwość, z jaką producenci mogą osiągnąć wskazane limity emisji zanieczyszczeń i gazów cieplarnianych, oraz związane z tym koszty. Dyrektywa 2003/17/WE2zmieniająca dyrektywę 98/70/WE, nakazuje dalsze ograniczanie zawartości siarki w benzynie i oleju napędowym.
Nieprzestrzeganie specyfikacji paliw może prowadzić do zwiększonej emisji zanieczyszczeń (np. nadmierna zawartość związków tlenowych może zwiększać emisję tlenków azotu (NOx)), a nawet do uszkodzenia silnika i układów oczyszczania spalin (jak w przypadku nadmiernej zawartości siarki, uszkadzającej katalizatory), co z kolei prowadzi do większej emisji zanieczyszczeń powietrza. W celu zapewnienia zgodności z normami jakości paliwa obowiązującymi na mocy omawianej dyrektywy, państwa członkowskie są zobowiązane wprowadzić systemy monitorowania jakości paliwa.
Artykuł 8 dyrektywy 98/70/WE zobowiązuje Komisję do corocznego publikowania sprawozdania na temat jakości paliwa w państwach członkowskich. Niniejsze, piąte sprawozdanie Komisji zawiera podsumowanie przekazanych przez państwa członkowskie informacji na temat jakości benzyny i oleju napędowego oraz wielkości sprzedaży w roku 2006. Krajowe sprawozdania za rok 2006 przekazały wszystkie państwa członkowskie z wyjątkiem Malty.
Wyniki monitorowania jakości paliwa w 2006 r. wykazują, że specyfikacje benzyny i oleju napędowego określone w dyrektywie 98/70/WE są zasadniczo przestrzegane; ponownie stwierdzono nieliczne przypadki naruszeń. W przypadku benzyny stwierdzono przekroczenia następujących głównych parametrów: badawcza/motorowa liczba oktanowa (RON/MON)3, prężność par w okresie letnim4 oraz procent odparowania przy temperaturze 100/150 °C podczas destylacji5. W przypadku oleju napędowego stwierdzono przekroczenia
1 Dyrektywa 98/70/WE odnosząca się do jakości benzyny i olejów napędowych oraz zmieniająca dyrektywę Rady 93/12/EWG, Dz.U. L 350 z 28.12.1998, s. 58.
2 Dyrektywa 2003/17/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 3 marca 2003 r. zmieniająca dyrektywę 98/70/WE odnoszącą się do jakości benzyny i olejów napędowych Dz.U. L 76 z 22.3.2003, s. 10.
3 Badawcza liczba oktanowa (RON) określa ilościowo maksymalny stopień sprężania paliwa w silniku, przy którym nie dochodzi do samozapłonu części mieszanki znajdującej się w silniku. Samozapłon prowadzi do nadmiernego zużycia paliwa i zwiększenia emisji lotnych związków organicznych oraz tlenku węgla.
4 Prężność par określa lotność paliwa. Jest oznaczana w okresie letnim, ponieważ temperatury o tej porze roku mogą prowadzić do większej emisji lotnych związków organicznych, które przyczyniają się do tworzenia ozonu w przyziemnych warstwach atmosfery. Przekroczenie dopuszczalnych wartości powoduje większą emisję lotnych związków organicznych.
5 Parametr dotyczący destylacji określa, jaki procent paliwa odparowuje w temp. 100 ˚C i 150 ˚C.
Zawęża się w ten sposób selekcję lżejszych składników, które wolno domieszać do paliwa.
Przekroczenie dopuszczalnych wartości może prowadzić do powstawania korków parowych w przewodach i do problemów z jazdą.
następujących głównych parametrów: zawartość siarki, punkt destylacji 95 % składu frakcyjnego, liczba cetanowa oraz gęstość.
Wprawdzie kilka państw członkowskich zgłosiło próbki niezgodne ze specyfikacją, jednak ogólnie rzecz biorąc, w porównaniu z poprzednimi latami, przekroczenie dopuszczalnych wartości (oraz granic tolerancji dla metod badawczych) odnotowano w mniejszej liczbie próbek. Kilka państw członkowskich UE-10 zgłosiło poprzednio znaczne liczby próbek niezgodnych z dopuszczalnymi wartościami, jednak w roku 2006 liczba takich próbek znacznie spadła. Belgia zgłosiła wyższy odsetek (~3,5 %) takich próbek niż pozostałe państwa członkowskie w 2005 r. (choć niższy niż w latach poprzednich), jednak informacje przedstawione w 2006 r. są niewystarczające, aby ocenić rzeczywistą liczbę próbek niezgodnych z dopuszczalnymi wartościami.
W poprzednich latach szczególny problem stanowiła zawartość siarki w oleju napędowym (głównie w UE-10), z uwagi na nowy poziom <50 ppm, obowiązujący od początku 2005 r.
Wydaje się jednak, że problem ten został w znacznej mierze rozwiązany w 2006 r.
Komisja nie posiada informacji o negatywnym wpływie tych naruszeń na emisje zanieczyszczeń pochodzących z pojazdów bądź na funkcjonowanie silników, lecz nadal zachęca państwa członkowskie do podjęcia działań mających doprowadzić do zapewnienia pełnej zgodności ze specyfikacjami. Większość państw członkowskich prowadzi już takie działania, a przekazane przez nie szczegółowe informacje na ten temat zamieszczono w poświęconych poszczególnym krajom rozdziałach sprawozdania szczegółowego za rok 20066. Komisja będzie nadal monitorować stan zgodności z określonymi w dyrektywie wymaganiami w zakresie jakości paliw.
Ze względu na ograniczanie zanieczyszczeń oraz wprowadzanie nowych rozwiązań technicznych w silnikach należy zwrócić uwagę na fakt, że w latach 2001-2006 w krajach UE-15 odnotowano znaczny wzrost udziału paliw o zawartości siarki <10 ppm oraz <50 ppm.
Od 2005 roku zawartość siarki we wszystkich paliwach musiała być na poziomie <50 ppm i we wszystkich państwach członkowskich należało obowiązkowo wprowadzić paliwa o zawartości siarki <10 ppm. Średnia zawartość siarki w 2006 roku była znacznie niższa w porównaniu z danymi zgłoszonymi za rok 2004, co widać w tabeli 1.
Tabela 1: Roczna tendencja w zakresie średniej zawartości siarki w benzynie i oleju napędowym w krajach UE
Średnia zawartość siarki odnotowana w UE (w
ppm) UE15 UE10
Paliwo/rok 2001 2002 2003* 2004* 2005* 2006# 2006* 2006#
Benzyna 68 51 37 38 19 18 18 18
Olej
napędowy 223 169 125 113 25 22 22 17
*Z wyłączeniem Francji, która nie przekazała sprawozdań za lata 2003-2005.
# Z wyłączeniem Malty, która nie przekazała sprawozdania za 2006 r.
Średnia dla UE uwzględnia dane z krajów UE-10 od 2004 roku.
6 Zob. http://ec.europa.eu/environment/air/transport/pdf/fqm_summary_2006.pdf
Krajowe systemy monitorowania jakości paliwa nadal znacznie różnią się między sobą, mimo to przewiduje się, że wymagania przewidziane w dyrektywie spowodują ujednolicanie tych systemów oraz przyczynią się do poprawy jakości danych sprawozdawczych.
2. WSTĘP
Specyfikacje benzyny i oleju napędowego sprzedawanych na terenie Unii Europejskiej określono w załącznikach do dyrektywy 98/70/WE. Od dnia 1 stycznia 2005 r. stosuje się tylko jeden zbiór specyfikacji paliw. Dyrektywa zobowiązuje także państwa członkowskie do składania podsumowań dotyczących jakości paliw sprzedanych na ich terytorium. Począwszy od roku 2004 państwa członkowskie mają obowiązek składania sprawozdań na temat prowadzonego monitorowania zgodnie z normą europejską EN 142747 lub z systemem o równoważnym stopniu wiarygodności. Artykuł 8 dyrektywy 98/70/WE, zmieniony artykułem 1 ust. 5 dyrektywy 2003/17/WE, zobowiązuje Komisję do udostępniania wyników sprawozdań na temat jakości paliwa w poszczególnych państwach członkowskich. Zgodnie z tym obowiązkiem niniejsze piąte sprawozdanie Komisji zawiera podsumowanie informacji na temat jakości benzyny i oleju napędowego oraz wielkości sprzedaży na terenie Wspólnoty w roku 2006. Sprawozdania z ubiegłych lat są dostępne na stronach internetowych Komisji8. 3. KRAJOWE SYSTEMY MONITOROWANIA
Przy wprowadzaniu systemów monitorowania jakości paliwa w państwach członkowskich UE przyjęto szereg różnych rozwiązań, począwszy od opartych na normie europejskiej EN 14274, z pobieraniem próbek z określonej liczby detalicznych stacji benzynowych, aż po systemy krajowe. Na przykład w systemach stosowanych w Szwecji i w Zjednoczonym Królestwie pobieranie i analiza próbek ze wszystkich partii pochodzących z rafinerii lub importowanych wchodzi w zakres obowiązków związanych z dystrybucją paliw na rynku krajowym. Ponadto przez cały rok wykonuje się badania wyrywkowe na wszystkich etapach łańcucha dystrybucyjnego. Systemy funkcjonujące w niektórych państwach członkowskich były pierwotnie zaprojektowane do innych celów, co tłumaczy niektóre różnice w zakresie ich obowiązywania i stosowania w państwach UE. Ponieważ zmieniona dyrektywa nakazuje państwom członkowskim ustanowienie systemu „monitorowania jakości paliwa zgodnie z wymaganiami odpowiedniej normy europejskiej” (EN 14274 i EN 142759) od dnia 1 stycznia 2004 r., oczekiwano, że po tym terminie dojdzie do większego ujednolicenia systemów. Od 2001 roku w systemach monitorowania wprowadzono szereg zmian. Sześć państw członkowskich UE-15 przeszło obecnie na systemy oparte na normie EN 14274, podobnie jak sześć państw członkowskich UE-10. Portugalia podała, że jest nadal w trakcie przechodzenia na system zgodny z EN 14274. Dyrektywa dopuszcza stosowanie alternatywnych systemów monitorowania pod warunkiem, że zapewniają wyniki o równoważnym stopniu wiarygodności. Do tej pory tylko Cypr, Dania i Malta przedstawiły informacje uzasadniające stosowanie przez te państwa systemów krajowych z ograniczonym pobieraniem próbek.
Zjednoczone Królestwo przedstawiło oprócz tego dane dotyczące wiarygodności statystycznej swojego systemu. Zestawienie liczby próbek pobranych w poszczególnych państwach UE w 2006 r. przedstawia wykres 2.
7 EN 14274:2003 – Paliwa do pojazdów samochodowych. Ocena jakości benzyny i olejów napędowych.
System monitorowania jakości paliwa (FQMS).
8 http://ec.europa.eu/environment/air/transport/fuel_quality_monitoring.htm
9 EN 14275:2003 – Paliwa do pojazdów samochodowych. Ocena jakości benzyny i olejów napędowych.
Pobieranie próbek z dystrybutorów na detalicznych stacjach paliwowych oraz na stacjach zakładowych.
4. DANE SPRAWOZDAWCZE ZA ROK 2006 4.1 Jakość i ilość paliw
Całość benzyny i oleju napędowego sprzedawanych w UE stanowią obecnie paliwa o zawartości siarki <50 ppm oraz <10 ppm. W całkowitej ilości sprzedanej benzyny 58%
stanowiła benzyna niskosiarkowa (<50 ppm), a 42% benzyna bezsiarkowa (<10 ppm). W przypadku oleju napędowego odpowiednie proporcje wyniosły 69% i 31%.
Podobnie jak w latach 2001-2005, największą całkowitą sprzedaż paliw (spośród krajów, które przekazały informacje) odnotowano w roku 2006 we Francji, w Niemczech, we Włoszech, w Hiszpanii i Wielkiej Brytanii (wykres 3). W wielu państwach członkowskich przeważa sprzedaż oleju napędowego, jednak proporcje sprzedaży benzyny i oleju napędowego są różne w poszczególnych państwach.
Sprzedaż w państwach członkowskich UE-10 stanowiła odpowiednio 10,1 % łącznej sprzedaży benzyny oraz 9,9 % łącznej sprzedaży oleju napędowego na terenie UE (nieco poniżej poziomu z 2005 r.). Udział bezsiarkowych gatunków benzyny i oleju napędowego w strukturze sprzedaży w krajach UE-10 (który wyniósł odpowiednio 49 % i 58 %) był znacznie wyższy w porównaniu z krajami UE-15 (odpowiednio: 41 % i 29 %).
W roku 2006 na terenie państw UE w sprzedaży dostępnych było wiele gatunków benzyny różniących się między sobą liczbą oktanową i zawartością siarki, jednak większość sprzedaży przypadała na benzynę o liczbie oktanowej 95 (83% całkowitej sprzedaży, z czego 54%
przypadało na benzynę niskosiarkową i 29% na bezsiarkową10). Szczegółowe dane w rozbiciu na poszczególne państwa członkowskie zawiera wykres 1 oraz tabela w załączniku.
10 Termin „niskosiarkowa” oznacza zawartość siarki <50 ppm; termin „bezsiarkowa” oznacza zawartość siarki <10 ppm.
Wykres 1: Procentowy udział poszczególnych gatunków paliw w całości sprzedaży na terenie UE w 2006 r.
Sprzedaż benzyny 2006 Sprzedaż oleju napędowego 2006
Typ % Typ %
1 Benzyna bezołowiowa min. RON=91 0,0% 13 Olej napędowy 0,0%
2 Benzyna bezołowiowa min. RON=91 (<50 ppm
siarki) 0,3% 14 Olej napędowy (<50 ppm siarki) 68,6%
3 Benzyna bezołowiowa min. RON=91 (<10 ppm
siarki) 7,0% 15 Olej napędowy (<10 ppm siarki) 31,4%
4 Benzyna bezołowiowa min. RON=95 0,0%
5 Benzyna bezołowiowa min. RON=95 (<50 ppm
siarki) 54,0%
6 Benzyna bezołowiowa min. RON=95 (<10 ppm
siarki) 29,3%
7 Benzyna bezołowiowa 95=<RON<98 0,0%
8 Benzyna bezołowiowa 95=<RON<98 (<50 ppm
siarki) 3,1%
9 Benzyna bezołowiowa 95=<RON<98 (<10 ppm
siarki) 0,08%
10 Benzyna bezołowiowa RON>=98 0,0%
11 Benzyna bezołowiowa RON>=98 (<50 ppm
siarki) 0,6%
12 Benzyna bezołowiowa RON>=98 (<10 ppm
siarki) 5,6%
Od 2001 r. ujednolica się liczba gatunków paliwa, które są zgłaszane jako dostępne w sprzedaży w poszczególnych państwach UE (wykres 4). W 2006 r. w sprzedaży były dostępne z reguły 2-3 gatunki benzyny, które różniły się głównie liczbą oktanową (RON), ale w niektórych przypadkach dostępne są również odrębne gatunki bezsiarkowe (jak np. w Estonii, gdzie każdy gatunek paliwa ma odmianę bezsiarkową). Podobnie jak w 2005 r., także i w 2006 roku odrębne (oznakowane) krajowe gatunki paliwa bezsiarkowego (<10 ppm) były dostępne w dziesięciu państwach UE-15 (w 2001 r. tylko w jednym) i w czterech UE-10 (w pozostałych paliwo zgodne z dopuszczalnymi wartościami siarki było wprawdzie dostępne w sprzedaży, ale nieoznakowane).
Wykres 2: Monitorowanie jakości paliwa: liczba próbek pobranych w poszczególnych państwach UE w roku 2006 (średnia liczba próbek dla każdego gatunku paliwa)
średnia liczba próbek / gatunek paliwa
60
13
96
60 79 68
100
53
20 100
158
120 120
220
42 102
151 167
1181 461
104
142
73 150
290
0 29
115
2 88
131
50
164
413 948 246
68
2166 2638
243
380 1150
103
0 95
61
2 1064
100
645
0 50 100 150 200 250 300
AT BE CY CZ DK EE FI FR DE EL HU IE IT LV LT LU MT NL PL PT SK SI ES SE UK
Benzyna Olej napędowy
Wykres 3: Sprzedaż paliw w 2006 r. wg rodzaju w poszczególnych państwach UE (w mln litrów)*
Krajowa sprzedaż paliw (w mln litrów)
0 5,000 10,000 15,000 20,000 25,000 30,000 35,000
AT BE CY CZ DK EE FI FR DE EL HU IE IT LV LT LU MT NL PL PT SK SI ES SE UK
Łącznie benzyna Łącznie olej napędowy
* Z wyłączeniem Malty, która nie przekazała sprawozdania za 2006 r.
Wykres 4: Liczba gatunków paliwa poszczególnych rodzajów dostępnych w sprzedaży w poszczególnych państwach UE w 2006 r.
Liczba gatunków paliwa w sprzedaży na rynkach krajowych 0 1 2 3 4
AT BE CY CZ DK EE FI FR DE EL HU IE IT LV LT LU MT NL PL PT SK SI ES SE UK
liczba gatunków benzyny liczba gatunków oleju napędowego
Wykres 5: Sprzedaż niskosiarkowych gatunków benzyny w poszczególnych państwach UE w 2006 r. (%)
% krajowej sprzedaży benzyny
0%
20%
40%
60%
80%
100%
AT BE CY CZ DK EE FI FR DE EL HU IE IT LV LT LU MT NL PL PT SK SI ES SE UK Benzyna normalna Benzyna <50 ppm siarki Benzyna <10 ppm siarki
Wykres 6: Sprzedaż niskosiarkowych gatunków oleju napędowego w poszczególnych państwach UE (%)
% krajowej sprzedaży oleju napędowego
0%
20%
40%
60%
80%
100%
AT BE CY CZ DK EE FI FR DE EL HU IE IT LV LT LU MT NL PL PT SK SI ES SE UK olej napędowy normalny Olej napędowy <50 ppm siarki Olej napędowy <10 ppm siarki
Wykres 7: Średnia zawartość siarki we wszystkich gatunkach benzyny i oleju napędowego w poszczególnych państwach UE (%)
Średnia zawartość siarki w paliwie (ppm)
0 10 20 30 40 50 60
AT BE CY CZ DK EE FI FR DE EL HU IE IT LV LT LU MT NL PL PT SK SI ES SE UK
2009 limits 2005 limits
Benzyna Olej napędowy
Uwagi: Z wyłączeniem Malty, która nie przekazała sprawozdania za 2006 r.
W latach 2001-2004 paliwa niskosiarkowe były dostępne w sprzedaży w wielu państwach członkowskich UE, mimo że obowiązek ich wprowadzenia przewidziano dopiero na rok 2005 (patrz wykresy 5 i 6). Od dnia 1 stycznia 2005 roku obowiązkowe jest wprowadzenie gatunków o niskiej zawartości siarki (<50 ppm) oraz paliw bezsiarkowych (<10 ppm). Jednak kilka państw członkowskich nie wprowadziło jeszcze paliw bezsiarkowych odrębnie wprowadzanych do obrotu (i znakowanych). Niektóre państwa nie przekazały dostatecznych informacji pozwalających ocenić, czy paliwa są dostępne „z uwzględnieniem odpowiednich kryteriów geograficznych”, jak wymaga tego dyrektywa, a Cypr, Malta i Zjednoczone Królestwo nie udostępniły jeszcze żadnych informacji na ten temat.
Pełne przejście na paliwa bezsiarkowe jest wymagane od państw członkowskich dopiero od 2009 r. Jednak w przypadku rynku benzyny w UE-15, pięć państw członkowskich (Austria, Dania, Finlandia, Niemcy i Szwecja) przeszło w całości na benzynę bezsiarkową już w 2006 r., a cztery z nich (z wyjątkiem Austrii) przeszły również na bezsiarkowy olej napędowy. W Szwecji praktycznie wszystkie stosowane oleje napędowe to od 1999 r. oleje bezsiarkowe, a w Niemczech bezsiarkowy olej napędowy jest dostępny w sprzedaży od 2003 r. Spośród państw UE-10 dwa przeszły w całości na bezsiarkowe gatunki paliw - Węgry zarówno w odniesieniu do benzyny jak i do oleju napędowego, natomiast Estonia jedynie w odniesieniu do benzyny.
Ponadto w Luksemburgu, na Słowacji i w Słowenii, gdzie w sprzedaży dostępne są gatunki paliw niskosiarkowych (< 50 ppm), stwierdzono, że średnia zawartość siarki w niektórych z tych gatunków, lub nawet we wszystkich jest niższa niż 10 ppm. Wydaje się zatem, że w tych krajach prowadzi się sprzedaż benzyny bezsiarkowej, chociaż nie można tego z całą pewnością stwierdzić, ani zagwarantować, ponieważ dopuszcza się stosowanie paliw o zawartości siarki do 50 ppm.
Mimo że w 2006 r. w niektórych państwach członkowskich nie było w sprzedaży odrębnych (albo oznakowanych) gatunków paliwa bezsiarkowego, względnie danych dotyczących sprzedaży tego paliwa, w wielu przypadkach, jak na przykład w Belgii, Irlandii i Niderlandach, dostępne były paliwa spełniające kryterium zawartości siarki <10 ppm. Widać to na wykresie 7, który przedstawia średnią zawartość siarki we wszystkich gatunkach benzyny i oleju napędowego w poszczególnych państwach członkowskich UE. (Średnią zawartość siarki wyznacza się na podstawie średniej zawartości siarki w badanych paliwach, ważonej według wielkości sprzedaży poszczególnych gatunków benzyny i oleju napędowego). Tabela 1 powyżej pokazuje spadek średniej rocznej zawartości siarki w benzynie i oleju napędowym sprzedawanych w UE. W zestawieniu z wykresem 7 widać natomiast, że duża część paliwa sprzedawanego w poprzednich latach spełniała już dopuszczalne wartości siarki z 2005 r. (<50 ppm) dla benzyny i oleju napędowego.
4.2 Zgodność z dyrektywą 98/70/WE w 2006 r.
W tabeli 2 przedstawiono zestawienie danych na temat przestrzegania w państwach członkowskich dyrektywy 98/70/WE w roku sprawozdawczym 2006. Dane obejmują wyniki analizy próbek w odniesieniu do wartości dopuszczalnych oraz formę i treść sprawozdań.
Ocena zgodności za lata 2001-2005 jest w niektórych przypadkach utrudniona za sprawą niepełnych danych przekazanych przez państwa członkowskie. Szczegółowe informacje na temat działań podejmowanych przez państwa członkowskie w związku z przekroczeniami wartości dopuszczalnych zamieszczono w poświęconych poszczególnym krajom rozdziałach sprawozdania szczegółowego za rok 2006.
W przypadku 8 państw członkowskich wszystkie pobrane próbki benzyny i oleju napędowego w pełni odpowiadają wartościom dopuszczalnym określonym w dyrektywie 98/70/WE (dla porównania, w 2001 r. było tak w 5 państwach UE-15, a w 2005 r. w 6 państwach UE-25).
Ponadto 19 państw członkowskich dostarczyło pełne dane sprawozdawcze dla wszystkich parametrów, których monitorowanie przewiduje dyrektywa (z wyjątkiem danych na temat związków tlenowych w przypadku 2 państw członkowskich – patrz uwagi 4 i 5 do tabeli).
W 2006 r. 16 państw członkowskich (8 państw UE-15) zgłosiło co najmniej jedną próbkę benzyny, która była niezgodna z dyrektywą 98/70/WE – w 2005 r. sytuacja taka miała miejsce w przypadku 17 państw członkowskich (w tym 8 państw UE-15). W przypadku UE- 15 w 2001 r. co najmniej jedną próbkę niespełniającą specyfikacji zgłosiło 10 państw członkowskich. Głównymi parametrami badanymi były ponownie badawcza/motorowa liczba oktanowa (25 próbek), prężność par w okresie letnim (38 próbek) oraz procent odparowania przy temperaturze 100/150 °C podczas destylacji (4 próbki).
Jeśli chodzi o próbki oleju napędowego, 10 państw członkowskich (w tym 3 państwa UE-15) zgłosiło co najmniej jedną próbkę niezgodną ze specyfikacją. W 2001 r. były to cztery próbki, zaś w 2005 r. pięć próbek z 10 państw członkowskich UE (w tym 4 UE-15). Parametrami badanymi były zawartość siarki (21 próbek), punkt destylacji 95 % składu frakcyjnego (8 próbek), liczba cetanowa (5 próbek) oraz gęstość (5 próbek).
Wprawdzie kilka państw członkowskich zgłosiło próbki niezgodne ze specyfikacją, jednak w porównaniu z poprzednimi latami przekroczenie dopuszczalnych wartości (oraz granic tolerancji dla metod badawczych) zanotowano w znacznie mniejszej liczbie próbek. Kilka państw członkowskich UE-10 zgłosiło w poprzednich latach znaczne liczby próbek niezgodnych z dopuszczalnymi wartościami, jednak w roku 2006 liczba przypadków tego rodzaju znacznie spadła. Belgia zgłosiła wyższy odsetek takich próbek niż pozostałe państwa członkowskie w 2005 r. (choć niższy niż w latach poprzednich), jednak informacje przedstawione w 2006 r. są niewystarczające, aby ocenić rzeczywistą liczbę próbek niezgodnych z dopuszczalnymi wartościami. W poprzednich latach szczególny problem stanowiła zawartość siarki (głównie w UE-10), co wynikało z obowiązkowego od początku 2005 roku stosowania poziomu <50 ppm. Wydaje się jednak, że problem ten został rozwiązany w 2006 r.
Tabela 2: Przestrzeganie w państwach członkowskich przepisów dyrektywy 98/70/WE w roku sprawozdawczym 2006
Państwo członkowskie
Przekroczenie wartości dopuszczalnych (1) (granice wiarygodności 95 %) [liczba próbek niezgodnych ze specyfikacjami / łączna liczba próbek]
Dane niepełne [liczba parametrów pominiętych / łączna
liczba parametrów] Uwagi:
Benzyna Olej napędowy Benzyna Olej napędowy
Sprawozdani e spóźnione (termin do 30/6/2007) (2)
Austria 2 / 203 <4 miesiące
Belgia >7 / 4722 >5 / 5276 8 / 18 <7 miesięcy
Cypr 7 / 18 (3)
Republika
Czeska 16 / 871 18 / 1064
Dania 2 / 40
Estonia 11 / 300 1 / 100 <5 miesięcy (4)
Finlandia 1 / 262 2 / 158
Francja 3 / 175 1 / 122 <1 miesiąc (5)
Niemcy 8 / 414 <7 miesięcy
Grecja 6 / 18 <8 miesięcy (6)
Węgry 6 / 120
Irlandia 8 / 115 <1 miesiąc
Włochy 4 / 283 1 / 18 (7)
Łotwa 3 / 1382 3 / 1150 <1 miesiąc
Litwa 1 / 218 1 / 103 (8)
Luksemburg 7 / 18 <7 miesięcy
Malta Nie
przedstawiła Niderlandy
Polska 9 / 492 3 / 220
Portugalia 7 / 18 <2 miesiące
Słowacja 16 / 237 2 / 102
Słowenia 8 / 136 5 / 151 1 / 18 <1 miesiąc (9)
Hiszpania
Szwecja 6 / 18 (10)
Zjednoczone
Królestwo <4 miesiące
Liczba państw 16 10 8 0 13
Uwagi:
(1) W przypadku, gdy przedstawione dane są niepełne, nie można ustalić, czy wszystkie próbki mieszczą się w granicach wartości dopuszczalnych. Tam, gdzie na podstawie przedstawionych danych nie było możliwe ustalenie liczby próbek przekraczających wartość dopuszczalną, symbol „>” oznacza, że podana liczba niezgodnych próbek stanowi wartość minimalną i może być większa.
(2) Dyrektywa 98/70/WE stanowi, że państwa członkowskie zobowiązane są przedstawiać sprawozdania z monitorowania w terminie do 30 czerwca każdego roku.
(3) Nie przedstawiono danych dotyczących motorowej liczby oktanowej i związków tlenowych (z wyjątkiem eterów posiadających więcej niż 5 atomów węgla na cząsteczkę).
(4) Nie podano liczby próbek badanych pod względem prężności par w okresie letnim w odniesieniu do gatunku 12.
(5) Częściowe sprawozdanie zostało przedstawione w lipcu 2007 r., jednak do stycznia 2008 r. nie podano wszystkich informacji.
(6) Nie przedstawiono danych dotyczących związków tlenowych (z wyjątkiem eterów posiadających więcej niż 5 atomów węgla
na cząsteczkę). Z zasady, pomiaru zawartości wszystkich zamieszczonych w wykazie substancji dokonuje się jednocześnie, przy użyciu metod badania zawartości związków tlenowych. W takim przypadku układ wymaga kalibracji za pomocą próbki kalibracyjnej, zawierającej te same natleniacze w takich samych proporcjach, co próbka badana. W większości przypadków nie jest oczywiste, czy kalibracja taka została przeprowadzona, (Portugalia zadeklarowała, że do paliwa nie dodaje się żadnych innych związków tlenowych). Całkowitą zawartość organicznie związanego tlenu oblicza się na podstawie procentowej zawartości masowej składników po ich oznaczeniu.
(7) Do oznaczenia zawartości natleniaczy w próbkach paliwa zastosowano metodę badawczą EN 1601. Metoda EN 1601 wymaga przed przystąpieniem do faktycznego oznaczania zbadania chromatogramu każdej próbki celem zidentyfikowania ewentualnych składników zawierających tlen. Badanie wszystkich chromatogramów próbek badanych w ramach systemów monitorowania jakości paliwa wykazało w każdej z nich obecność tylko jednego związku natleniającego (MTBE, ETBE, TAME). Poza tymi eterami nie stwierdzono obecności żadnych innych związków natleniających. Nie przestawiono również wyników analiz dotyczących ołowiu w przypadku benzyny <10ppm.
(8) Nie przedstawiono wszystkich informacji dotyczących liczby próbek niezgodnych ze specyfikacją.
(9) Dla RON 98 nie przestawiono wyników odnoszących się do prężności par.
(10) Dla benzyny RON 95: Nie przedstawiono danych dotyczących zawartości tlenu i 5/7 związków tlenowych (uwagi Szwecji:
Etanol jest dodawany na suwnicy bramowej i w rafineriach. Z tego względu dane dotyczące prężności par obejmują próbki z etanolem i bez niego. Dodanie nie więcej niż 5 % etanolu zwiększa prężność par o około 7 kPa. Nie podano zawartości tlenu w gotowym paliwie). Dla benzyny RON 98: Nie przedstawiono danych dotyczących 6/7 związków tlenowych (z wyjątkiem eterów posiadających więcej niż 5 atomów węgla na cząsteczkę).
5. WNIOSKI
Jakość paliwa jest ważna z punktu widzenia środowiska naturalnego, ponieważ wpływa na emisję zanieczyszczeń pochodzących z silników (a przez to na jakość powietrza), a także przekłada się na łatwość, z jaką producenci mogą osiągnąć wskazane limity emisji zanieczyszczeń i gazów cieplarnianych oraz na koszty tego dostosowania. Wyniki monitorowania jakości paliwa w 2006 r. wykazują, że specyfikacje benzyny i oleju napędowego określone w dyrektywie 98/70/WE są zasadniczo przestrzegane. Stwierdzono bardzo nieliczne przypadki naruszeń. Komisja nie ma informacji o negatywnym wpływie tych naruszeń na emisję zanieczyszczeń przez pojazdy bądź na funkcjonowanie silników.
Naruszenia te niepokoją jednak Komisję, która będzie w dalszym ciągu monitorować przestrzeganie określonych w dyrektywie wymagań w zakresie jakości paliw. Komisja będzie w dalszym ciągu szukała sposobu przeprowadzenia bardziej szczegółowej analizy statystycznej przedstawionych danych.
W latach 2001-2005 odnotowano wzrost udziału paliw o zawartości siarki <10 ppm oraz <50 ppm. W 2006 roku wzrost ten był znaczny, w związku z obowiązkowym wprowadzeniem dopuszczalnej zawartości siarki <50 ppm i wymogiem wprowadzenia paliw o zawartości siarki <10 ppm we wszystkich państwach UE. W 2006 r. paliwa bezsiarkowe były dostępne w większości państw członkowskich (Zjednoczone Królestwo, Malta i Cypr muszą je jeszcze wprowadzić). Wnioskując jednak z aktualnych wskaźników w niektórych państwach członkowskich gatunki paliw nadal nie są znakowane.
Niestosowanie znakowania może utrudnić wprowadzanie pojazdów wykorzystujących rozwiązania techniczne wymagające paliw bezsiarkowych przed 2009 rokiem, kiedy to ich wprowadzenie stanie się obowiązkowe, ponieważ klienci nie mają możliwości wyboru tych paliw, jeżeli nie są one oznakowane. Dotyka to w szczególności właścicieli pojazdów, w których zastosowano rozwiązania techniczne wymagające paliw bezsiarkowych, i w znacznym stopniu niweczy korzyści wynikające z dostępności w sprzedaży paliw spełniających to kryterium. W rezultacie nie zostaną w pełni zrealizowane potencjalne możliwości zmniejszenia emisji CO2 przez sektor transportu drogowego. W krajach takich jak Belgia, Irlandia, Luksemburg, Łotwa, Republika Czeska, Słowacja i Słowenia należałoby podjąć działania mające na celu zapewnienie znakowania paliw bezsiarkowych w następnych latach. Dane sprawozdawcze dotyczące takiego znakowania mogłyby pomóc przekonać przemysł motoryzacyjny o dostępności paliw, zachęcając do szerszego wprowadzania
pojazdów przystosowanych do bezsiarkowego paliwa, na czym zyskałoby z kolei środowisko naturalne, dzięki niższej emisji zanieczyszczeń i gazów cieplarnianych. Zasadniczo państwa członkowskie przedstawiły bardzo niewiele informacji o dostępności paliw bezsiarkowych w ujęciu geograficznym. Większość państw członkowskich stwierdziła tylko, że są one szeroko dostępne, ale nie przedstawiła żadnych dodatkowych informacji pozwalających określić ich dostępność w ujęciu geograficznym.
Wprowadzone na poziomie krajowym systemy monitorowania jakości paliwa różnią się znacznie między sobą i wymagają dalszego ujednolicenia, aby skutki ich stosowania były przejrzyste i porównywalne. Wprowadzenie w życie dyrektywy 2003/17/WE, która zobowiązuje państwa członkowskie do składania sprawozdań na temat monitorowania jakości paliwa zgodnie z nową normą europejską EN 14274 lub z systemem o równoważnym stopniu wiarygodności, doprowadziło do poprawy jakości danych sprawozdawczych. Państwa członkowskie, które nie składają sprawozdań zgodnie z normą EN 14274, muszą uzasadnić takie postępowanie.
ZAŁĄCZNIK: Sprzedaż paliw w UE w 2006 r. wg rodzaju (w mln litrów)
Dane w mln litrów Austria Belgia Dania
Finlandi
a Francja Niemcy Grecja IrlandiaWłochy Luksemburg Niderlandy
Portugali a
Hiszpa nia Szwecja
Zjedno czone Królest
wo UE15 UE15 Nr
ID Gatunek paliwa AU BE DK FI FR DE EL IE IT LU NL PT ES SE UK UE15
% całości sprzedaż
y
1 Benzyna bezołowiowa min. RON=91 - - - - - - - - - - - - - - - 0 0,0%
2
Benzyna bezołowiowa min. RON=91 (<50
ppm S) - - - - - - - - - 0 - - - - - 0 0,0%
3
Benzyna bezołowiowa min. RON=91 (<10
ppm S) 694 - 513 - - 8,504 - - - - - - - - - 9,711 7,7%
4 Benzyna bezołowiowa min. RON=95 - - - - - - - - - - - - - - - 0 0,0%
5
Benzyna bezołowiowa min. RON=95 (<50
ppm S) - 793 - - 10,040 - 4,500 1,599 15,025 494 5,647 - 8,196 - 23,658 69,951 55,4%
6
Benzyna bezołowiowa min. RON=95 (<10
ppm S) 1,927 684 1,920 2,261 - 21,232 - 750 1,313 - - - - 4,994 - 35,082 27,8%
7 Benzyna bezołowiowa 95=<RON<98 - - - - - - - - - - - - - - - 0 0,0%
8
Benzyna bezołowiowa 95=<RON<98 (<50
ppm S) - - - - - - 581 - - - 1 1,891 16 - 1,066 3,555 2,8%
9
Benzyna bezołowiowa 95=<RON<98 (<10
ppm S) - - - - 109 - - - - - - - - - - 109 0,1%
10 Benzyna bezołowiowa RON>=98 - - - - - - - - - - - - - - - 0 0,0%
11 Benzyna bezołowiowa RON>=98 (<50 ppm S) - 253 - - - - 34 - - 116 217 - - - - 619 0,5%
12 Benzyna bezołowiowa RON>=98 (<10 ppm S) 76 253 13 221 3,529 870 343 - - - - 375 1,173 354 - 7,207 5,7%
Benzyna normalna 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0,0%
Benzyna <50 ppm siarki 0 1,046 0 0 10,040 0 5,114 1,599 15,025 610 5,864 1,891 8,212 0 24,724 74,126 58,7%
Benzyna <10 ppm siarki 2,697 937 2,446 2,483 3,638 30,605 343 750 1,313 0 0 375 1,173 5,348 0 52,110 41,3%
Łącznie benzyna 2,697 1,984 2,446 2,483 13,678 30,605 5,458 2,349 16,339 610 5,864 2,266 9,385 5,348 24,724 126,235 100,0%
13 Olej napędowy - - - - - - - - - - - - - - - 0 0,0%
14 Olej napędowy <50 ppm siarki 1,031 6,865 - - 36,230 - 2,574 1,979 28,739 2,111 7,851 5,377 29,350 - 24,286 146,394 71,4%
15 Olej napędowy <10 ppm siarki 6,331 706 3,071 2,459 1,510 35,616 42 920 1,670 - 1,493 316 0 4,422 - 58,557 28,6%
Łącznie olej napędowy 7,362 7,572 3,071 2,459 37,740 35,616 2,616 2,899 30,409 2,111 9,345 5,693 29,350 4,422 24,286 204,950 100,0%
Dane w mln litrów Cypr
Republika
Czeska Estonia Węgry Łotwa Litwa Malta Polska Słowacja Słowenia UE10 UE10 Unia Europejska Unia Europejska Nr
ID Gatunek paliwa CY CZ EE HU LV LT ZK PL SK SI UE10
% całości sprzedaż
y UE
% całości sprzedaży
1 Benzyna bezołowiowa min. RON=91 - - - - - - - - - - 0 0.0% 0 0,0%
2
Benzyna bezołowiowa min. RON=91 (<50
ppm S) - 258 - - 15 94 - - 14 - 380 2.7% 380 0,3%
3
Benzyna bezołowiowa min. RON=91 (<10
ppm S) - - 36 - - - - - 69 - 105 0.7% 9,816 7,0%
4 Benzyna bezołowiowa min. RON=95 - - - - - - - - - - 0 0.0% 0 0,0%
5 Benzyna bezołowiowa min. RON=95 (<50 388 2,715 - - 404 386 - 1,967 97 - 5,958 41.8% 75,909 54,0%
ppm S) 6
Benzyna bezołowiowa min. RON=95 (<10
ppm S) - - 381 1,969 1 4 - 3,188 602 - 6,145 43,1% 41,227 29,3%
7 Benzyna bezołowiowa 95=<RON<98 - - - - - - - - - - 0 0,0% 0 0,0%
8
Benzyna bezołowiowa 95=<RON<98 (<50
ppm S) - - - - - - - - - 785 785 5,5% 4,340 3,1%
9
Benzyna bezołowiowa 95=<RON<98 (<10
ppm S) - - - - - - - - - - 0 0,0% 109 0,1%
10 Benzyna bezołowiowa RON>=98 - - - - - - - - - - 0 0,0% 0 0,0%
11 Benzyna bezołowiowa RON>=98 (<50 ppm S) 46 30 - - 10 - - - 1 77 165 1,2% 785 0,6%
12 Benzyna bezołowiowa RON>=98 (<10 ppm S) - - 48 175 34 10 - 440 16 - 722 5,1% 7,928 5,6%
Benzyna normalna 0 0 0 0 0 0 - 0 0 0 0 0,0% 0 0,0%
Benzyna <50 ppm siarki 434 3,003 0 0 430 479 - 1,967 113 862 7,289 51,1% 81,414 57,9%
Benzyna <10 ppm siarki 0 0 464 2,143 35 14 - 3,627 687 0 6,971 48,9% 59,080 42,1%
Łącznie benzyna 434 3,003 464 2,143 464 493 - 5,595 800 862 14,259 100,0% 140,495 100,0%
13 Olej napędowy - - - - - - - - - - 0 0,0% 0 0,0%
14 Olej napędowy <50 ppm siarki 398 4,909 129 - 792 913 - 755 511 1,149 9,556 42,4% 155,949 68,6%
15 Olej napędowy <10 ppm siarki - - 300 3,236 3 113 - 9,000 327 - 12,979 57,6% 71,536 31,4%
Łącznie olej napędowy 398 4,909 429 3,236 795 1,026 - 9,755 838 1,149 22,535 100,0% 227,485 100,0%