D E O P M A R S V A N D E H E R S T E L C U L T U U R
Spullen repareren en
hergebruiken is anno 2014
absoluut geen schande,
wel integendeel. Nest ging
op de lappen met oplappers
die reden hebben om te feesten.
Tekst Leen Creve
×
Foto’s Clara Hermans
R e p a r e r e n
k a n
j e
Op een Repair Café (hier een openluchteditie in Gent) kan je voor de meest uiteenlopende klussen terecht, van verstelwerk over het slijpen van een schaar of het repareren van een kinderfiets tot het weer bedrijfsklaar maken van een boormachine.
Twee keer verkopen?
„De tweedehandsmarkt is in de Bene-lux vandaag goed voor ruim 4,5 miljard euro”, stelt trendwatcher Herman Konings vast in zijn jongste boek ‘De tafel van zeven’. Een logisch gevolg van dat succes: merken en fabrikan-ten die nieuwe spullen verkopen, zien die miljarden aan hun neus voorbij-gaan. In de meubelsector zien we daar reacties op: enkele merken nemen de tweedehandsmarkt van hun eigen spullen in handen.
Zo lanceerde de Finse meubelfabri-kant Artek – pas nog overgekocht door fabrikant Vitra – Artek 2nd cycle, waar-mee ze oude stuks herverkopen, onli-ne en ondertussen ook in vier winkels. Mirkku Kullberg, baas van Artek: „We kopen stukken op uit scholen en openbare gebouwen, want er zijn in de loop der jaren veel Artek meubels gemaakt. De prijs bepalen we op basis van de leeftijd van de stukken en de conditie. Het is een combinatie van ra-tionele en emora-tionele beslissingen.” In april opende Artek samen met Vitra in Berlijn nog een nieuwe concept -store. Daar staan van Artek gloednieuw en tweedehands samen. Het plan is
om na de zomer een uitgebreidere on -line service voor die tweedehandsstuk-ken uit te wertweedehandsstuk-ken.
A
nderhalf jaar geleden wordt in Vlaanderen het eerste Repair Café gehouden. Het idee, overgewaaid uit Nederland, is simpel: een groep herstellers, meestal vrijwilligers, verzamelt zich op een namiddag of avond. En wie iets te herstellen heeft mag gewoon langskomen.Het concept slaat aan. Begin april nog kreeg Repair Café de Prijs voor Vrijwilligerswerk uit handen van Vlaams minister-president Kris Peeters. De jury had daar goede re-denen voor: „Er is een groot bereik binnen het vrijwilli-gerswerk, en verschillende vaardigheden worden verza-meld. De organisatie heeft zelf een breed bereik. Het on-derwerp leeft en is hip en trendy.” Bovendien, gaat het voort, heeft Repair Café een voorbeeldfunctie als ant-woord op de wegwerpsamenleving. Ook vorig jaar wer-den ze al genomineerd, maar toen stond het concept nog in de kinderschoenen. Nu is het stevig verankerd en blijkt het grote groeicapaciteiten te hebben.
GESPECIALISEERDE WORKSHOPS
Aan de organisatie van één zo’n café helpen gemiddeld veertien vrijwilligers mee, vertelt coördinator Eva Van Velzen. „Dat gaat van personen aan het onthaal over men-sen die taarten bakken of de bar bemannen tot natuurlijk de naaisters, elektro-herstellers, fietsenmakers en all-round handige Harry’s en Hariëttes.” En de cijfers zijn in-drukwekkend: „Na minder dan anderhalf jaar bestaan er zo’n zeventig Repair Cafés in Vlaanderen en acht in het Brussels Gewest. Maar we zien elke maand nieuwe initia-tieven”, verduidelijkt Eva.
„Repair Café bestaat nog geen anderhalf jaar in België,” vervolgt ze, „dus er zit nog heel veel rek op het concept. Meestal kan je zowat alles laten herstellen, maar er duiken nu ook thematische re-paraties op. Zo werd eind april in Gent een ICT Repair Café gehouden en op het Kringloopfestival in Antwerpen op 11 mei komt er eentje met enkel tuingereedschap: met tips over hoe je botte snoeischaren, kapotte stelen of slecht knippende heggenscharen her-stelt. Er wordt ook gewerkt aan Repair Café op school en landelijke vereni-gingen bellen ons op.” >
Artek verkoopt via Artek 2nd cycle zelf oude stukken online en in vier winkels, zoals deze iconische krukken, ontworpen door Alvar Aalto.
Een oude platenspeler repareren heeft zeker zin als je veel platen hebt. Maar ook de kapotte afwasmachine wordt onder handen genomen. Er bestaan ook Repair Cafés die rond één specialiteit werken.
Elk karweitje wordt geregistreerd en de volgorde van de herstellingen wordt bepaald. Onder: in de boekenruilhoek vind je soms aandoenlijke lectuur.
In juni wordt in eigen land een project rond hergebruik van oude Ikeaspullen gelanceerd, een samenwerking tussen de kringwinkels en de Belgische afdeling van de Zweedse meubelgigant. Caroline Gastaud, sustainability manager van Ikea België, kan nog niet veel zeggen, behalve dat het een mix zal zijn van goede voorbeelden uit het buitenland en inzichten over de Belgische consument. „Zo bestaat er in Zweden een soort eBay met
tweedehands Ikea. In Frankrijk nemen de winkels oude Ikea-spullen terug die ze dan weer herverkopen. En in de UK is
er een service die oude meubels ophaalt bij levering van nieuwe.” Maar België is het buitenland niet. „We merken dat veel Belgen flink wat ongebruikte spullen staan hebben, op zolder of in de garage. Gewoon, omdat er daar plaats voor is. Wanneer Belgen iets weggooien gaat het ofwel naar het containerpark ofwel naar de
kringwinkel. Bestaande alternatieven worden weinig gebruikt. We hebben bijvoorbeeld een dienst waar je onderdelen van Ikea-meubelen apart kan bestellen, maar nog te weinig mensen weten dat.”
HOGE SUCCESGRAAD
De impact van zulke events is moeilijk in cijfers te gie-ten, maar de succesgraad is dat wel: 60 tot 70 procent van wat tijdens Repair Cafés wordt binnengebracht, wordt hersteld. „Een groot deel van die spullen zou an-ders nooit gerepareerd worden en op zolder of in het containerpark terechtkomen”, aldus Eva Van Velzen.
Het is een feit dat als er al ooit een soort schaamtege-voel over tweedehands of herstellen hing, dat anno 2014 lang verleden tijd is. Of een object nu aan een tweede, derde of vierde leven bezig is, wat telt is dat het voor een lagere prijs even goed werkt, of dat het van de afvalberg gehaald wordt, of gewoon stukken goedkoper is dan een gloednieuwe versie.
INFO
Repair Café Vlaanderen is een project van Netwerk Bewust Verbruiken en Lets Vlaanderen, Transitie Vlaanderen en Komosie, en ontvangt subsidies van de Vlaamse Overheid. Repair Café is bedacht door Stichting Repair Café Nederland.
Weldra ook in België
Ruth Mugge is assistent-professor aan de Faculteit Industrieel Ontwerpen van de Technologische Universiteit Delft. Ze onderzoekt er al jaren producthechting, een term die verwijst naar de sterkte van de emotionele band die een persoon met een product ervaart. Haar
onderzoek speelt zich af in onze huizen. U weet waarom we sommige spullen wél weggooien, sommige objecten nooit uit de buurt willen en andere zo graag gerepareerd zien. Dat komt door producthechting, zegt u?
Ruth Mugge: „Een product waar je aan gehecht bent, roept gevoelens op waardoor je een beschermend gedrag vertoont. Zo kunnen mensen zich blij, trots of warm voelen ten aanzien van hun favoriete spullen. Of bedroefd bij een erfstuk dat ze ontvangen. Als mensen gehecht zijn aan hun producten, danken ze die minder snel af.”
Maar toch gooien we meer weg dan vroeger?
Ruth Mugge: „Ja, volgens een studie zou de levensduur van allerlei producten tussen 2000 en 2005 afgenomen zijn. Mensen zijn steeds meer geneigd om hun producten sneller te vervangen. Kleine elektronica werd in plaats van na
9,4 jaar nu na 7,8 jaar vervangen. Bij waterkokers en koffieautomaten kennen we een afname met 9 %, van 7 naar 6,4 jaar. Vanuit milieuoogpunt is dat onwenselijk en zouden we moeten streven naar een langere
gebruiksperiode.”
Hoe kan je mensen aanzetten om meer te laten herstellen?
”Het product zou zo moeten zijn ontworpen dat het gemakkelijk, en dus niet te duur, om te repareren is. Maar dan nog blijft het lastig om de
consument over te halen. Consumenten worden steeds verleid door nieuwe producten, die nieuwe kenmerken hebben en de laatste mode volgen, en daardoor wat extra’s bieden ten opzichte van hun oude product. Mijn onderzoek naar hechting houdt dan ook hiermee verband. Als consumenten gehecht zijn aan een product, dan heeft het een speciale betekenis die het onvervangbaar kan maken ten opzichte van de andere producten in de markt. Consumenten zullen hierdoor sneller geneigd zijn om het te herstellen, om de speciale betekenis niet verloren te laten gaan.”
Weggooien of bijhouden?
Linksboven, midden boven en linksonder: de juwelen -herstelster van dienst rijgt een ketting opnieuw aan en past een herstelde armband. Rechtsboven en hierboven: op de zadenstand worden zaadjes en plantenkennis gratis uitgewisseld onder enthousiastelingen.
