ROLA POMOCY KRAJOWEJ WE WSPIERANIU
PRZEDSIBIORSTW PRZETWÓRSTWA
ROLNO--SPOYWCZEGO W WARUNKACH CZONKOSTWA
W UNII EUROPEJSKIEJ
Alina Daniowska
Szkoa Gówna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
Streszczenie. Celem opracowania jest ocena zakresu i skali pomocy krajowej dla przed-sibiorstw z brany przetwórstwa rolno-spoywczego na tle pomocy oferowanej w ramach programów nansowanych ze rodków unijnych, w tym gównie Programu Rozwoju Ob-szarów Wiejskich 2007–2013. Z przeprowadzonej analizy wynika, e zakres pomocy krajo-wej w warunkach czonkostwa w Unii Europejskiej jest podobny do zakresu sprzed akcesji, jednak skala tej pomocy jest wielokrotnie nisza, w porównaniu do skali w pocztkowym okresie funkcjonowania systemu kredytów preferencyjnych czy nawet w okresie bezpo-rednio poprzedzajcym wejcie do UE. Kredyty preferencyjne mog by traktowane jako uzupenienie wsparcia, o które mog si ubiega przedsibiorstwa w ramach programów nansowanych ze rodków Unii Europejskiej. W pomocy krajowej preferowane s mle-czarstwo i przetwórstwo misa.
Sowa kluczowe: kredyt preferencyjny, pomoc krajowa, dotacja, przetwórstwo rolno--spoywcze
WSTP
Przystpienie Polski do Unii Europejskiej umoliwio polskim przedsibiorstwom dostp do nansowania rozwoju z pomoc rodków z rónorodnych funduszy Unii Euro-pejskich w ramach wielu programów pomocowych. Przedsibiorstwa przetwórstwa rol-no-spoywczego uzyskay wsparcie unijne ju wczeniej w ramach programu SAPARD (The Special Accession Programme for Agriculture and Rural Development), który obj 10 pa stw kandydujcych do UE. Pozwolio to wielu przedsibiorstwom z tej brany na zdobycie dowiadczenia w ubieganiu si o rodki unijne. Równolegle do pomocy unijnej przedsibiorstwa z wybranych bran przemysu rolno-spoywczego zachoway dostp Adres do korespondencji – Corresponding author: Alina Daniowska, Szkoa Gówna Gospodar-stwa Wiejskiego w Warszawie, Wydzia Nauk Ekonomicznych, Katedra Ekonomii i Polityki Go-spodarczej, ul. Nowoursynowska 166, 02-787 Warszawa, e-mail: alina_danilowska@sgw.pl
do pomocy krajowej w formie preferencyjnych kredytów inwestycyjnych. Celem opra-cowania jest ocena zakresu i skali pomocy krajowej dla przedsibiorstw przetwórstwa rolno-spoywczego na tle pomocy oferowanej w ramach programów nansowanych ze rodków unijnych, w tym gównie Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich 2007–2013.
METODA BADA I RÓDA INFORMACJI
W opracowaniu zostay wykorzystane informacje i dane publikowane przez Agencj Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR), która zajmuje si obsug nan-sow pomocy krajowej, jak równie PROW 2007–2013, oraz Polskiej Agencji Rozwoju Przedsibiorczoci (PARP).
W artykule posuono si metod opisow i porównawcz przy wykorzystaniu wy-ników analiz danych za pomoc statystyki opisowej. Dane liczbowe zaprezentowano w tabelach.
ZAKRES, FORMY I WARUNKI POMOCY KRAJOWEJ UDZIELANEJ PRZEMYSOWI ROLNO-SPOYWCZEMU PRZED PRZYSTPIENIEM POLSKI DO UE
Historia pomocy przedsibiorstwom przetwórstwa rolno-spoywczego jest jak na 20--letni okres gospodarki rynkowe duga, bo siga 1994 roku, gdy zacza funkcjonowa Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa1. Naley zauway, e powoywa-nie agencji zajmujcych si rozwizapowoywa-niem lub zarzdzapowoywa-niem jakim istotnym problemem spoecznym lub gospodarczym byo czsto stosowanym rozwizaniem w Polsce w po-cztkowym okresie transformacji gospodarki [Beksiak 2001]. W samym obrbie gospo-darki ywnociowej powoano wtedy trzy agencje, oprócz ju wspomnianej ARiMR, Agencj Rynku Rolnego i Agencj Wasnoci Rolnej Skarbu Pa stwa2. Takie podejcie mona byo zaobserwowa te w krajach ssiednich wprowadzajcych zasady gospo-darki rynkowej – Sowacji, Czechach i na Wgrzech [Chrastinova 1999, Silar i Doucha 1999, Ulrich 1999].
ARiMR miaa na realizowa takie cele jak: wspieranie inwestycji w rolnictwie, prze-myle rolno-spoywczym i usugach dla rolnictwa, poprawa struktury agrarnej, rozwój infrastruktury technicznej. Lista celów bya systematyczne rozszerzana. Agencja miaa wypenia swoje zadania gównie poprzez subsydiowanie oprocentowania kredytów ban-kowych (inwestycje w gospodarstwach rolnych i przedsibiorstwach) i udzia w nan-sowaniu (inwestycje infrastrukturalne). Kredytowanie odbywao si w ramach tzw. linii kredytowych, rónicych si midzy sob przedmiotem kredytów i ich warunkami. Ju w 1994 roku utworzono lini kredytów preferencyjnych na inwestycje podstawowe (IP) i lini kredytów branowych (BR). Obie te linie byy skierowane zarówno do rolników, jak i przedsibiorstw. W nastpnych latach tworzono kolejne linie kredytowe,
rozszerza-1Ustawa o utworzeniu ARiMR zostaa uchwalona pod koniec 1993 r. 2Obecnie Agencja Nieruchomoci Rolnych.
jc ofert o kolejne cele, na które mona byo przeznaczy kredyty preferencyjne. W ci-gu trzech lat (1995–1997) ich liczba wzrosa do 46, jednak w 1998 roku ulega znacznej redukcji. W praktyce nie oznaczao to istotnego zawenia przedmiotu preferencyjnego kredytowania. Jak ju wspomniano, do przemysu rolno-przetwórczego byy skierowane kredyty w ramach linii kredytów podstawowych inwestycyjnych i wybranych brano-wych, a od 1995 roku regionalnych. Te ostatnie funkcjonoway krótko i nie odegray znaczcej roli w nansowaniu przedsibiorstw [Daniowska 1999]. Z kilkunastu w sumie linii kredytów branowych uruchomionych w latach 1994–2004 przedsibiorcy mogli korzysta od pocztku systemu z kredytu preferencyjnego, do ko ca 2000 roku z linii BR/01 na restrukturyzacj i modernizacj mleczarstwa, w latach 1996–1997 z linii BR/04 – program restrukturyzacji i modernizacji przetwórstwa ziemniaka, od ko ca 2000 roku z linii BR/14 – wspieranie restrukturyzacji i modernizacji przemysu misnego w Polsce, od listopada 2000 roku z linii BR/13 – program restrukturyzacji przetwórstwa ziemniaka na skrobi (z tej linii adnego kredytu w tym roku nie udzielono), od grudnia 2000 roku linii BR/15 – branowy program mleczarski, która zastpia lini BR/01. Warunki kre-dytów dla przetwórstwa rolno-spoywczego byy zblione do warunków dla rolników3. W przypadku kredytu z linii podstawowych kredytów inwestycyjnych kredytobiorcy pa-cili oprocentowanie w wysokoci poowy oprocentowania ustalonego przez bank, okres kredytowania wynosi 8 lat z moliwoci dwuletniej karencji. Minimalny wkad wasny kredytobiorcy okrelono na 30%. Warunki kredytów branowych byy korzystniejsze pod wzgldem wysokoci stopy procentowej (0,25 stopy procentowej ustalonej przez bank) i okresu karencji (3 lata). Maksymalne kwoty kredytów sukcesywnie zwikszano z 1 mln z w przypadku kredytów inwestycyjnych i 2 mln z branowych w 1994 roku do 16 mln z w 2004 roku4 (tab. 1).
Z analizy danych zawartych w tabeli 1 wynika, e dla przedsibiorstw zajmujcych si przetwórstwem rolno-spoywczym w okresie 1994–2004 zostao udzielonych okoo 6500 kredytów preferencyjnych na kwot w ujciu nominalnym okoo 5 mld z. Najwiksz popularnoci cieszyy si kredyty w ramach linii kredytów inwestycyjnych podstawo-wych, najmniejsz w ramach kredytu branowego linii BR/13 – program restrukturyzacji przetwórstwa ziemniaka na skrobi. Zainteresowanie kredytami na przetwórstwo byo najwiksze na pocztku funkcjonowania systemu kredytów preferencyjnych. W cigu pierwszych czterech lat dziaania linii kredytów inwestycyjnych udzielono 67,5% liczby i 61,1% wartoci tych kredytów udzielonych w latach 1994–2004. W przypadku progra-mu restrukturyzacji i modernizacji mleczarstwa wielkoci te ksztatoway si na poziomie odpowiednio 72,5 i 57,5%5. Rok 1998 by wyjtkowo niekorzystny dla funkcjonowania systemu z uwagi na ograniczenia budetowe w jego nansowaniu. Liczba udzielonych w tym roku kredytów spada wielokrotnie w stosunku do 1997 roku, w przypadku linii
3Z tytuu kredytów w ramach linii dla modych rolników i na zakup ziemi rolnicy pacili
oprocento-wanie w wysokoci 0,25 stopy kredytu redyskontowego, okres spaty wynosi 15 lat, okres karencji w spacie kapitau 2 lata, minimalny udzia wasny – 20%.
4W przypadku przedsiwzi w zakresie dostosowania prowadzonej dziaalnoci do wymogów
sanitarnych i weterynaryjnych obowizujcych w Unii Europejskiej lub wprowadzania nowych technologii.
IP nawet 14-krotnie. Byo to spowodowane tym, e w lad za dynamicznym corocznym przyrostem liczby udzielonych kredytów w poprzednich latach, który powodowa od-powiedni przyrost wydatków na dopaty, nie tylko nie nastpi wzrost przychodów, ale wrcz ich spadek o okoo 7% (pomimo wzrostu dotacji budetowej o okoo 30%). Dodat-kowo, stopa redyskontowa banku centralnego, z któr byy powizane oprocentowanie kredytów preferencyjnych i tym samym poziom dopat, w latach 1996–1998 pozostawaa na zblionym poziomie. rednia waona okresem obowizywania stopa redyskontowa banku centralnego wynosia w tych latach odpowiednio: 22,5, 23 i 22,7%6.
6
Obliczenia wasne na podstawie danych opublikowanych na stronie internetowej Narodowego Banku Polskiego www.nbp.gov.pl; Statystyka i sprawozdawczo. Instrumenty NBP.
Tabela 1. Liczba i warto (tys. z) kredytów preferencyjnych udzielonych na przetwórstwo rolno--spoywcze w latach 1994–2004
Table 1. Number and value of preferential credit granted for agri-food manufacturing in the course 1994–2004 Rok IP BR/01 BR/04 BR/13 BR/14 BR/15 1994 a) liczba b) warto 877 162 406 9 16 500 1995 a) liczba b) warto 756 147 326 117 85 160 1996 a) liczba b) warto 882 256 956 119 87 667 26* 18 776* 1997 a) liczba b) warto 913 596 282 118 107 470 13* 128 83* 1998 a) ilo b) warto 77 37 286 39 18 114 1999 a) liczba b) warto 422 148 376 35 17 182 2000 a) liczba b) warto 350 163 617 64 57 731 7 19 505 2001 a liczba b) warto 215 146 978 9 3 681 209 292 051 5 5 031 2002 a) liczba b) warto 245 155 927 8 13 985 195 276 981 52 1 241 691* 2003 a) liczba b) warto 201 87 577 5 3 266 230 316 990 41 54 021 2004 a) liczba b) warto 144 88 865 3 9 587 144 128 476 19 20 358 Razem a) liczba b) warto 5 082 1 991 596 501 389 824 40 31 659 25 30 519 785 1 034 004 117 203 579 IP – Kredyty podstawowe inwestycyjne, BR/01 – program restrukturyzacji i modernizacji mleczarstwa (1994– –2000), BR/04 – program restrukturyzacji i modernizacji przetwórstwa ziemniaka (1996–1997), BR/13 – program restrukturyzacji przetwórstwa ziemniaka na skrobi, BR/14 – wspieranie restrukturyzacji i modernizacji przemysu misnego i przetwórstwa jaj w Polsce (2000–2004), BR/15 – program mleczarski (2001–2004) *dane szacunkowe na podstawie pozytywnie zaopiniowanych przez ODR-y wniosków
ródo: Opracowanie wasne na podstawie Sprawozda z dziaalnoci ARiMR w latach 1994–2004, ARiMR, Warszawa 1995–2005.
Przecitna kwota kredytu na przetwórstwo rolno-spoywcze wyniosa okoo 740 tys. z, jednak przecitna warto kredytu z poszczególnych linii znacznie si rónia. Naj-wysza bya w linii kredytowej BR/15 – program mleczarski. Przecitny kredyt wyniós tu ponad 11 mln z, podczas gdy kredyty na przemys mleczarski w ramach linii BR/01 na restrukturyzacj i modernizacj mleczarstwa, która funkcjonowaa kilka lat wczeniej, tylko nieco ponad 1 mln z. Najnisza przecitna warto kredytu miaa miejsce w linii podstawowych kredytów inwestycyjnych – 374 tys. z. Wielkoci te wiadcz o do istotnym wsparciu szczególnie drobnych zakadów przetwórstwa rolno-spoywczego i znacznym przetwórstwa mleka. Na inwestycje w zakresie przetwórstwa mleka udzie-lono tylko 9,4% liczby kredytów preferencyjnych dla przetwórstwa rolno-spoywczego, ale a 38% wartoci kredytów, biorc pod uwag tylko kredyty z linii programów mle-czarskich, a po uwzgldnieniu faktu, e cz kredytów podstawowych inwestycyjnych równie moga suy inwestycjom w tym sektorze, liczby te byyby jeszcze wysze. Drug wan bran byo przetwórstwo misa. Na nie udzielono wicej kredytów, bo 12%, jednak ich udzia w wartoci ogóu kredytów by niszy – stanowiy one 21,4% wartoci kredytów na przetwórstwo. Naley nadmieni, e w lipcu 2002 roku zostaa uruchomiona realizacja programu SAPARD, którego jedno z czterech dziaa – Dziaanie 1 „Poprawa przetwórstwa i marketingu artykuów rolnych i rybnych” – byo skierowane do przedsibiorstw przetwórstwa rolno-spoywczego (przetwórstwa mleka, uboju zwie-rzt rze nych, rozbioru misa lub jego przetwórstwa, ryb i innych organizmów wodnych, przetwórstwa owoców i warzyw). Dziaanie to miao do spenienia dwie wane funkcje – znaczne wsparcie nansowe przetwórstwa oraz upowszechnienie potrzeby dziaa do-stosowawczych wród przedsibiorstw planujcych utrzymanie i rozwijanie dziaalnoci na rynku unijnym. Pomoc polegaa na zwrocie 50% poniesionych kosztów kwali ko-wanych realizowanego przedsiwzicia inwestycyjnego. Kwota dotacji moga sign 10 mln z. W efekcie w okresie lipiec 2002 – sierpie 2004 roku zostay zawarte 1342 umowy na kwot 1681 mln z, co oznacza przecitne do nansowanie w wysokoci 1252 tys. z. Moliwoci skorzystania z tej atrakcyjnej formy pomocy wyjania czciowo ma-lejc z roku na rok liczb kredytów branowych w ramach programu mleczarskiego i na modernizacj przemysu misnego.
WSPARCIE KRAJOWE PRZEMYSU ROLNO-SPOYWCZEGO W WARUNKACH CZONKOSTWA POLSKI W UE
Po przystpieniu Polski do Unii Europejskiej pomoc krajowa sektorowi agrobiznesu w formie inwestycyjnych kredytów preferencyjnych bya kontynuowana do ko ca kwiet-nia 2007 roku na warunkach obowizujcych przed akcesj. Byo to moliwe na pod-stawie zasady utrzymania przez trzy lata po akcesji form pomocy, które byy stosowane przed jej faktem (“existing aid”).
W kolejnych latach liczba kredytów preferencyjnych z poszczególnych linii bya kil-kukrotnie nisza w porównaniu z okresem przed akcesj (tab. 2). Najwikszy spadek wystpi w przypadku kredytów na przetwórstwo misa. Liczba kredytów na t dziaal-no w 2005 roku zmniejszya si trzykrotnie w porównaniu z 2004 rokiem, a wartoci kredytów 3,4 razy. W 2006 roku odnotowano polepszenie sytuacji. Jedn z waniejszych
przyczyn takiego spadku byo niewtpliwie uzyskanie dostpu do rodków unijnych w ramach sektorowych programów operacyjnych. W gospodarce ywnociowej urucho-miono Sektorowy Program Operacyjny Restrukturyzacja i modernizacja sektora
ywno-ciowego oraz rozwój obszarów wiejskich 2004–2006 nansowany w 30% ze rodków
krajowych i w 70% z Sekcji Orientacji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej. Bezporednio do przedsibiorstw przetwórstwa rolno-spoywczego skierowane byo Dziaanie 1.5 „Poprawa przetwórstwa i marketingu artykuów rolnych”. Oferowao ono pomoc w zdecydowanie korzystniejszej formie w porównaniu do kredytów prefe-rencyjnych, mianowicie dotacji sigajcej 50% kosztów kwali kowanych, która moga wynie 20 mln z. Przyjmowanie wniosków o do nansowanie realizacji projektu w ra-mach tego dziaania trwao praktycznie jeden rok (wrzesie 2004 – pa dziernik 2005). Do ko ca 2007 roku zawarto 1163 umowy na kwot 1911,8 mln [Sprawozdanie 2007], tak wic na jedno przedsiwzicie przecitnie przyznano 1,64 mln z. Bya to znacz-na kwota, pozwalajca zrealizowa powane projekty inwestycyjne. Do znacz-nansowywane projekty dotyczyy gównie przemysu mleczarskiego (23%), owoców i warzyw (22%), misnego (21%), pozostaych produktów zwierzcych (14%) oraz drobiarskiego (11%) [Sprawozdanie 2008].
Po okresie realizowania zasady „existing aid” system kredytów preferencyjnych zosta nadal utrzymany w ramach tzw. pomocy krajowej, ale musia by dostosowany do wytycznych Wspólnoty odnoszcych sie do takiej pomocy w rolnictwie i lenictwie Tabela 2. Liczba i warto (tys. z) kredytów preferencyjnych udzielonych na przetwórstwo
rolno--spoywcze w latach 2005–2008
Table 2. Number and value of preferential credit granted for agri-food manufacturing in the period 2005–2008 Rok a) sztuka b) tys. z IP BR/13 BR/14 BR/15 2005 a) liczba b) warto 63 41 785 0 0 48 37 391 10 5 306 2006 a) liczba b) warto 71 42 321 0 0 53 44 769 17 36 684 I–IV 2007 a) liczba b) warto 32 24 519 0 0 24 23 776 4 6 275 Razem a) liczba b) warto 164 108 625 0 0 125 105 936 31 48 265 V–XII 2007 a) liczba b) warto 16 26 896 x x x 2008 a) liczba b) warto 24 35 626 0 0 15 12 331 7 9 364 Razem a) liczba b) warto 40 62 522 0 0 15 12 331 7 9 364 X – nie udzielano
ródo: Opracowanie wasne na podstawie Sprawozda z dziaalnoci ARiMR w latach 2005–2008, ARiMR, Warszawa 2006–2009.
w latach 2007–2013 (nowa perspektywa nansowa)7. Nowe uregulowania nie zmieniy w znaczcym stopniu ani zakresu, ani warunków kredytów preferencyjnych, chocia licz-ba linii kredytowych zostaa zmniejszona do omiu. Dla potencjalnych kredytobiorców pewnym uatwieniem jest zniesienie obowizku posiadania pozytywnej opinii orodka doradztwa rolniczego o planowanym przedsiwziciu. Nowoci istotn w stosunku do poprzedniego uregulowania jest wprowadzenie wspóczynnika intensywnoci wsparcia. Oznacza to wyznaczenie limitu sumy wartoci dopat dla pojedynczego bene cjenta do wysokoci 40–75% wartoci subsydiowanego kredytu w przypadku gospodarstwa rolne-go8 i 50% w przypadku przetwórstwa produktów rolnych. Po 30.04.2007 roku kredyty dla przetwórstwa rolno-spoywczego w ramach pomocy krajowej mona byo uzyska tylko z linii kredytów inwestycyjnych podstawowych (IP), gdy nie zostay uko czone prace zwizane z dostosowaniem programów branowych do wymogów UE. Dopiero w lutym 2008 roku uregulowano warunki udzielania kredytów w ramach funkcjonuj-cych ju wczeniej linii kredytów branowych – BR/13, BR/14 i BR/15. Wedug nich do ko ca 2008 roku z kredytów preferencyjnych na przetwórstwo rolno-spoywcze mogy korzysta przedsibiorstwa bez wzgldu na ich wielko. Od 2009 roku wprowadzono ograniczenie tej pomocy tylko dla maych i rednich przedsibiorstw.
W okresie od maja 2007 roku do ko ca 2008 roku z kredytów na przetwórstwo sko-rzystay tylko 62 podmioty, w tym najwicej, bo 40 (65%), z kredytów inwestycyjnych podstawowych. Jest to zrozumiae w wietle moliwoci wsparcia inwestycji w ramach pomocy unijnej w formie dotacji bezzwrotnych. Zakres tej pomocy sprawia, e pomoc krajowa jest tylko uzupenieniem pomocy w ramach Wspólnoty. W latach 2007–2013 przemys rolno-spoywczy moe korzysta z pomocy w ramach PROW 2007–2013. Do niego s adresowane dwa dziaania: „Zwikszanie wartoci dodanej podstawowej pro-dukcji rolnej i lenej” oraz „Tworzenie i rozwój mikroprzedsibiorstw”, chocia w przy-padku tego drugie przetwórstwo jest tylko jednym z wielu przedmiotów tego dziaania.
Dziaanie „Zwikszanie wartoci dodanej podstawowej produkcji rolnej i lenej”, którego deklarowanym celem jest poprawa konkurencyjnoci przedsibiorstw w sekto-rze psekto-rzetwórstwa, jest adresowane do maych i rednich psekto-rzedsibiorstw oraz psekto-rzedsi- przedsi-biorstw zatrudniajcych do 750 pracowników lub tych, których obrót nie przekracza rów-nowartoci w zotych 200 mln euro. Zakres tego dziaania jest szeroki. rodki mog by wykorzystane na realizacj projektów zwizanych z modernizacj lub budow zakadów przetwórstwa produktów rolnych lub infrastruktury handlu hurtowego produktami rolny-mi. Realizacja projektu musi prowadzi do poprawy ogólnych wyników przedsibiorstwa (wzrost wartoci dodanej brutto). Do 9 kwietnia 2010 roku ARiMR podpisaa umowy z 615 przedsibiorstwami na kwot 947 mln z, w tym wypacia rodki 195 przedsi-biorstwom w cznej wysokoci 169 mln z, przecitnie na bene cjenta 867 tys. z [www. arimr.gov.pl 2010].
Celem dziaania „Tworzenie i rozwój mikroprzedsibiorstw” jest wzrost konkuren-cyjnoci gospodarczej obszarów wiejskich, rozwój przedsibiorczoci i rynku pracy, a w konsekwencji – wzrost zatrudnienia na obszarach wiejskich. Do ko ca marca 2010 roku podpisano umowy z 1070 podmiotami o cznej wartoci 146 mln z, 103
przedsibior-7
Rozdz. IV ust. 4 zacznika IV do Traktatu Akcesyjnego.
stwom agencja wypacia ju 10,5 mln z (przecitnie na bene cjenta ponad 100 tys. z) [www.arimr.gov.pl 2010].
Oprócz PROW 2007–2013 przedsibiorcy maj dostp do programów oferowanych w formie poyczek ze rodków Polskiej Agencji Rozwoju Przedsibiorczoci. S one skierowane do mikro-, maych i rednich przedsibiorstw na realizacj inwestycji o cha-rakterze innowacyjnym. Maksymalna wielko poyczki to 2 mln z i nie moe ona prze-kroczy 75% wydatków kwali kujcych si do objcia poyczk. Oprocentowanie nie moe by nisze ni stopa referencyjna9, maksymalny okres karencji w spacie kapitau i odsetek w okresie inwestycji wynosi 2 lat [www.parp.gov.pl 2010].
Na nansowanie inwestycji przedsibiorstwa przetwórstwa rolno-spoywczego, tak jak i z innych bran, mog te otrzyma dotacje w ramach Programu Operacyjnego Inno-wacyjna Gospodarka oraz regionalnych programów operacyjnych.
WNIOSKI
1. Forma i zakres pomocy krajowej przedsibiorstwom przetwórstwa rolno-spoyw-czego w warunkach czonkostwa w Unii Europejskiej jest podobny do zakresu przed 2004 rokiem, jednak skala tej pomocy jest stosunkowo niewielka, zdecydowanie nisza ni w pocztkowym okresie funkcjonowania systemu kredytów preferencyjnych, a take bezporednio przed akcesj.
2. W okresie przedakcesyjnym w pomocy przetwórstwu rolno-spoywczemu szcze-gólnie preferowano przetwórstwo mleka i misa. Po przystpieniu Polski do Unii Euro-pejskiej sytuacja nie ulega zmianie.
3. W warunkach czonkostwa w Unii Europejskiej kredyty preferencyjne stay si stosunkowo mao atrakcyjn form wsparcia przedsibiorstw w porównaniu z dotacjami oferowanymi w ramach rónych dziaa , nansowanych z takich programów unijnych, jak PROW, POIG czy regionalne programy operacyjne.
4. W porównaniu z poyczkami udzielanymi ze rodków PARP kredyty preferencyj-ne dla przetwórstwa rolno-spoywczego z dopatami ARiMR s bardziej atrakcyjpreferencyj-ne pod wzgldem oprocentowania i wysokoci.
PI MIENNICTWO
Beksiak J., 2001. Pa stwo w polskiej gospodarce lat dziewidziesitych XX wieku. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Chrastinova Z., 1999. Financing of the Agricultural Sector of the Slovak Republic and Credit Infra-structure. Agricultural Finance and Credit Infrastructure in Transition Economies, OECD Proceedings. OECD Centre for Co-operation with Non-Member, 358–364.
9Stop referencyjn, w zalenoci od zastosowania, ustala si przez dodanie do podanej przez
Ko-misj Europejsk stopy bazowej odpowiedniej mary. Wysoko mary zaley od ratingu przedsi-biorstwa i oferowanego zabezpieczenia. Waha si ona od 60 pkt. bazowych dla wysokiego ratingu i wysokiego poziomu zabezpieczenia do 1000 pkt. w przypadku zej sytuacji nansowej i niskiego poziomu zabezpieczenia. Od 1.01.2010 r. stopa bazowa wynosi 4,49%.
Daniowska A., 1999. Kredyt preferencyjny jako narzdzie wspierania rozwoju regionalnego w Polsce. Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu, t. I, zeszyt 1, 93–98.
Silar J. and Doucha T., 1999. Credit Support Schemes Provided by the Support and the Guarantee Fund for Farmers and Forestry in the Czech Republic. Agricultural Finance and Credit Infrastructure in Transition Economies, OECD Proceedings. OECD Centre for Co-opera-tion with Non-Member, 263–276.
Ulrich A., 1999. The Activities of the Rural Credit Guarantee Foundation in Hungary. Agricultural Finance and Credit Infrastructure in Transition Economies, OECD Proceedings. OECD Centre for Co-operation with Non-Member, 289–292.
SAPARD – wybrane efekty realizacji pomocy przedakcesyjnej w Polsce. Departament Analiz Dziaalnoci i Rozwoju ARiMR, Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, Warszawa 2006.
Sprawozdania z dziaalnoci ARiMR w latach 1994–2008. ARiMR, Warszawa 1995–2009. www.arimr.gov.pl 12.04.2010 (Blisko 14 miliardów z wypacia ARiMR z PROW 2007–2013) www.nbp.gov.pl 12.04.2010 (Statystyka i sprawozdawczo. Instrumenty NBP)
www.parp.gov.pl 12.04.2010 (Do nansowanie. Poyczki i porczenia)
THE ROLE OF STATE AID FOR AGRI-FOOD ENTERPRISES IN THE UE MEMBERSHIP CONDITIONS
Abstract. The aim of the work is to analyze the subject, scope and terms of state support for agri-food enterprises in European Union member conditions in the ground of support for enterprises In the frame of different EU schemes, mainly from Programme for Deve-lopment of Rural Areas 2007–2013. The analyses showed that the subject of the state aid did not change after EU accession noticeably; however, scope of it is many times lower comparing with the rst years of preferential credit system operating. Preferential credits are additional measure to support schemes nanced from EU funds. In the state aid, the dairy and meat enterprises are preferred.
Key words: preferential credit, state aid, subvention, agri-food manufacturing
