Publiczne Prawo Gospodarcze

(1)

Publiczne Prawo Gospodarcze

• Studia: Prawo

• Semestr: Zimowy

• Charakter zajęć: Ćwiczenia

• Rok akademicki: 2018/2019

(2)

Prowadzący

Mgr Adam Mika

Mail: adam.mika@uwr.edu.pl

Konsultacje: aktualne informacje na stronie Forma kolokwium: 3 pytania otwarte

Nieobecność: 1 dozwolona

Odrobienie nieobecności: konsultacje

(3)

Materiały dydaktyczne

• Literatura:

– A. Borkowski et al., Administracyjne prawo

gospodarcze, Wrocław 2009 (podręcznik mocno nieaktualny).

– J. Grabowski, L. Kieres, A. Walaszek-Pyzioł (red.), Publiczne prawo gospodarcze, „System Prawa Administracyjnego”, t. 8A i 8B, Warszawa 2018 (opracowanie aktualne, jednak jest bardzo

rozbudowane i szczegółowe, więc może służyć jako

źródło pomocnicze i uzupełniające).

(4)

Zajęcia nr 1

Tematyka:

• Ogólne wprowadzenie.

• Pojęcie publicznego prawa gospodarczego.

• Publiczne prawo gospodarcze a prawo gospodarcze.

• Źródła prawa.

• Pojęcie i wyznaczniki działalności

gospodarczej.

(5)

Prawo Gospodarcze

• Prawo gospodarcze - ogół norm prawnych regulujących stosunki społeczne, jakie powstają na tle wykonywania działalność gospodarczej lub w związku z jej

wykonywaniem.

• Wykonywanie działalności gospodarczej, przez którą rozumie się:

a) wytwarzanie (produkcję) różnych dóbr;

b) świadczenie usług (zarówno o charakterze materialnym, jak i niematerialnym);

c) sprzedaż i pośrednictwo w obrocie dobrami rynkowymi

(działalność handlowa).

(6)

Prawo Gospodarcze

• Przedmiotem regulacji prawa gospodarczego sensu largo będzie jedynie działalność wytwórcza, usługowa lub handlowa służąca zaspokajaniu cudzych potrzeb, wykonywana zawodowo, w celu zarobkowym (tj. odpłatnie) i na własny rachunek podmiotu

prowadzącego taką działalność – nazywanego „przedsiębiorcą”.

• Poza sferą regulacji prawa gospodarczego pozostaje:

a) działalność wykonywana przez dany podmiot dla zaspokojenia potrzeb własnych;

b) działalność służąca zaspokojeniu cudzych potrzeb, jednakże wykonywana nieodpłatnie, tj. jako działanie non profit;

c) działalność wykonywana przez osobę fizyczną na podstawie stosunku pracy lub innego, podobnego typu stałego zatrudnienia (np. umowa zlecenia).

(7)

Prawo Gospodarcze cd.

• Prawo gospodarcze dzielimy na:

a) prawo gospodarcze publiczne;

b) prawo gospodarcze prywatne (prawo handlowe).

• Różnica: metoda regulacji

• Publiczne prawo gospodarcze charakteryzuje się stosunkiem pionowym między państwem a podmiotem gospodarczym.

• Podstawą regulacji w prawie prywatnym będą stosunki

charakteryzujące się równorzędnością stron. W przypadku, gdy stroną takiego stosunku jest państwo, także jest ono

równorzędne wobec innych stron. Jest to tzw. stosunek poziomy.

(8)

Publiczne Prawo Gospodarcze

• Celem PGP jest ochrona podstawowych wartości gospodarki rynkowej oraz wyznaczenie dopuszczalnego zakresu ich

ograniczenia w interesie publicznym.

• Konsekwencja: ingerencja państwa w sferę stosunków gospodarczych.

• Państwo nie może dopuścić, by działalność gospodarcza szkodziła, zagrażała obywatelom

• Przykłady:

– Likwidacja karteli

– Wymogi norm żywnościowych – Ograniczenia w handlu broniom

(9)

Publiczne Prawo Gospodarcze

Interwencjonizm publiczny – oddziaływanie Państwa na gospodarkę

– Interwencjonizm negatywny – policja gospodarcza i reglamentacja gospodarcza (władztwo

administracyjne)

– Interwencjonizm pozytywny – pomoc publiczna

dla przedsiębiorców, organizowanie określonych

przedsięwzięć makroekonomicznych

(10)

PPG - definicja

• Publiczne Prawo Gospodarcze to całokształt norm prawnych regulujących proces

oddziaływania państwa i organów UE na

gospodarkę z udziałem organów administracji publicznej oraz podmiotów prawa

publicznego, a także prawa prywatnego.

(11)

PPG cd. – podstawowy podział

1. Konstytucyjne prawo gospodarcze

– całokształt norm (zasad) konstytucyjnych o istotnym znaczeniu dla gospodarki.

2. Administracyjne prawo gospodarcze

– Wyróżnienie tegoż prawa uzasadnia przedmiot regulacji, ograniczony w stosunku do przedmiotu regulacji PGP, do zadań i kompetencji organów administracji publicznej, wykonujących zadania interwencji państwa w gospodarkę za pomocą określonych prawem środków i form prawnych działania administracji gospodarczej.

3. Europejskie prawo gospodarcze

– jest to prawo pochodzące od organów UE, regulujące procesy gospodarcze w ramach Unii, w tym także oddziaływanie organów Unii oraz organów państw członkowskich na gospodarkę Unii, a tym samym – w odpowiednim zakresie – na gospodarkę państw członkowskich.

(12)

APG – podstawowy podział

• Ustrojowe prawo administracyjne gospodarcze

– prawo regulujące organizację i funkcjonowanie administracji gospodarczej.

Przedmiotem regulacji są tutaj zadania i kompetencje, charakter prawny, czyli pozycja prawna i rodzaj podmiotów administracji gospodarczej, a także tryb ich powoływania, usytuowanie organizacyjne w aparacie administracyjnym państwa.

• Materialne prawo administracyjne gospodarcze

– Istotną cechą tego prawa jest bezpośrednie bądź pośrednie regulowanie sytuacji prawnej jednostek (osób fizycznych) i osób prawnych.

• Procesowe prawo administracyjne gospodarcze

– Podstawową funkcją norm proceduralnych jest ustanowienie jednostkowej (indywidualnej) normy określającej prawa i obowiązki indywidualnie

oznaczonego adresata jako wyniku konkretyzacji abstrakcyjno-generalnej normy dla konkretnej indywidualnej

(13)

Źródła prawa

(14)

Źródła prawa

Konstytucja RP jako źródło publicznego prawa gospodarczego.

• determinuje porządek gospodarczy, wyznacza treść ustawodawstwa,

• postanowienia konstytucji tworzą konstytucyjne podstawy dla określenia systemu/modelu gospodarczego, a co za tym idzie określają organy władzy związane z tym modelem.

• publiczna administracja gospodarcza jest związana w swojej działalności przepisami prawa. Art. 7 Konstytucji RP jako przykład, stanowi bowiem, że administracja – także gospodarcza, powinna przestrzegać prawa, co oznacza podejmowanie działań wyłącznie na podstawie prawa i w granicach prawa.

• Art. 20 Konstytucji RP stwierdza iż „społeczna gospodarka rynkowa oparta na wolności działalności gospodarczej, własności prywatnej oraz solidarności, dialogu i współpracy partnerów społecznych stanowi podstawę ustroju gospodarczego Rzeczypospolitej Polskiej”.

(15)

Źródła prawa

Prawo unijne

• Prawo pierwotne – TFUE, TUE i Karta Praw Podstawowych

– Np. 101-102 TFUE – zakaz karteli i nadużywania pozycji dominującej

• Prawo wtórne – rozporządzenia, dyrektywy, decyzje, zalecenia i opinie

– Np. dyrektywy zamówienione (klasyczna, sektorowa,

obronna)

(16)

Źródła prawa

Umowy międzynarodowe jako źródło prawa publicznego gospodarczego.

• Źródłem PGP są akty prawnomiędzynarodowe (umowy oraz orzecznictwo sądowe przyjmowane na tle rozwiązań tych aktów). Obowiązują one w

wewnętrznym porządku prawnym, jeżeli mają charakter wiążący Polskę (art.

9 Konstytucji).

• Przykład: tzw. Umowa GPA

– Porozumienie w sprawie Zamówień Rządowych jest międzynarodową umową plurilateralną, mocą której strony tej umowy zobowiązały się do stosowania podstawowych reguł w dziedzinie zamówień publicznych, zapewniających przejrzystość, konkurencyjność i dobre zarządzanie. Jego zakresem objęte są zamówienia na towary, usługi i główne inwestycje budowlane w zakresie

wskazywanym przez każde z państw członkowskich. Celem GPA jest zapewnienie możliwie szerokiego otwarcia rynków zamówień publicznych na międzynarodową konkurencję

(17)

Źródła prawa

Ustawy jako źródło prawa publicznego gospodarczego.

• Ustawa akt o charakterze ogólnym, moc

obowiązywania zaraz po konstytucji, akt prawa powszechnie obowiązującego

• Ustawa rozwija rozwiązania konstytucyjne,

charakterystyka ustaw powinna być rozwinięciem przepisów konstytucyjnych i powinna

charakteryzować właściwe przepisy konstytucji.

(18)

Konstytucja Biznesu

• pakiet 5 ustaw

– ustawa z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców,

– ustawa z dnia 6 marca 2018 r. o Rzeczniku Małych i Średnich Przedsiębiorców,

– ustawa z dnia 6 marca 2018 r. o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej i Punkcie Informacji dla Przedsiębiorcy, – ustawa z dnia 6 marca 2018 r. o zasadach uczestnictwa

przedsiębiorców zagranicznych i innych osób zagranicznych w obrocie gospodarczym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, – ustawa z dnia 6 marca 2018 r. Przepisy wprowadzające ustawę –

Prawo przedsiębiorców oraz inne ustawy dotyczące działalności gospodarczej.

(19)

Źródła prawa

Rozporządzenia – charakter wykonawczy do ustaw

• Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 28.12.2015 r. w sprawie kwot wartości

zamówień oraz konkursów, od których jest

uzależniony obowiązek przekazywania ogłoszeń

Urzędowi Publikacji Unii Europejskiej (Dz.U. z

2017 r. poz. 1880)

(20)

Źródła prawa

Akty prawa miejscowego jako źródło prawa publicznego gospodarczego.

• Akty prawa miejscowego - akty terenowych organów administracji

rządowej oraz akty jednostek samorządu terytorialnego, przyjmowane przez ich odpowiednie organy.

• W aktach tych przesądzono o granicach wolności gospodarczej w pewnych (ustawowo wskazanych) rodzajach działalności gosp. (np.

zasady wykonywania zarobkowego przewozu osób w komunikacji publicznej czy taksówkami).

• Charakterystyczne dla tych aktów jest obowiązywanie miejscowe – ograniczone do terytorium wyznaczonego obszarem działania danego organu (JST).

(21)

Społeczna gospodarka rynkowa

(22)

Społeczna gospodarka rynkowa

• Podstawa ustroju gospodarczego RP.

• Art. 20 Konstytucji RP

• Społeczna gospodarka rynkowa oparta na

wolności działalności gospodarczej, własności prywatnej oraz solidarności, dialogu i

współpracy partnerów społecznych stanowi podstawę ustroju gospodarczego

Rzeczypospolitej Polskiej.

(23)

Społeczna gospodarka rynkowa

Fundamenty społecznej gospodarki rynkowej.

• Ustrój gospodarczy społecznej gospodarki rynkowej opiera się na czterech

fundamentach:

– wolności gospodarczej;

– własności prywatnej;

– solidarności;

– dialogu i współpracy partnerów.

(24)

Społeczna gospodarka rynkowa

Zasada wolności gospodarczej

• Art. 22 Konstytucji RP

Ograniczenie wolności działalności gospodarczej

jest dopuszczalne tylko w drodze ustawy i tylko

ze względu na ważny interes publiczny.

(25)

Społeczna gospodarka rynkowa

Ochrona własności prywatnej Art. 21 Konstytucji RP

1. Rzeczpospolita Polska chroni własność i prawo dziedziczenia.

2. Wywłaszczenie jest dopuszczalne jedynie wówczas, gdy jest dokonywane na cele

publiczne i za słusznym odszkodowaniem.

(26)

Społeczna gospodarka rynkowa

Solidarność, dialog, wspólpraca partnerów

• Zasada społecznej gospodarki rynkowej wiąże się z realizacją koncepcji solidaryzmu społecznego, zgodnie z którą "życie społeczne opiera się na współzależności i

współodpowiedzialności wszystkich jego uczestników.

• Uwzględnienie w komentowanym przepisie zasad "dialogu" i "współpracy partnerów" daje zainteresowanym podmiotom (organizacjom) możliwość aktywnego uczestniczenia w

kształtowaniu procesów gospodarczych

• Społeczna gospodarka rynkowa zakłada – z jednej strony – istnienie równowagi interesów uczestników rynku (podmiotów prywatnych, w tym konsumentów, pracodawców oraz pracowników), a z drugiej – poszanowania ich autonomii

• Społeczna solidarność "oznacza konieczność obciążania wszystkich warstw społecznych skutkami kryzysu gospodarczego", nie może zasadniczo dotykać w sposób szczególny tylko niektórych z nich (zob. np. orzecz. TK z 11.2.1992 r., K 14/91, OTK 1992, Nr 1, poz.

• W praktyce: Rada Dialogu Społecznego (dawniej Komisja Trójstronna) podczas ustalania minimalnego wynagrodzenia za pracę w danym roku kalendarzowym

(27)

Pojęcie działalności gospodarczej

(28)

Pojęcie działalności gospodarczej

Ustawa z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców (Dz.U. 2018 poz. 646) Art. 3. Działalnością gospodarczą jest zorganizowana działalność zarobkowa,

wykonywana we własnym imieniu i w sposób

ciągły.

(29)

Pojęcie działalności gospodarczej

Działalność

• wytwórcza,

• budowlana,

• handlowa,

• usługowa,

• poszukiwanie, rozpoznawanie, wydobywanie kopalin ze złóż,

• zawodowa (wykonywana przez przedstawicieli

„wolnych zawodów”).

(30)

Pojęcie działalności gospodarczej

• Działalność wytwórcza

– o zakwalifikowaniu działalności gospodarczej do działalności wytwórczej decyduje m.in. końcowy efekt tej działalności, tj. powstanie z zakupionych czy wytworzonych materiałów nowego wyrobu.

• Działalność wytwórcza (przykłady):

– produkowanie urządzeń pomiarowych,

– produkowanie książek drukowanych,

– produkowanie samochodów.

(31)

Pojęcie działalności gospodarczej

• Działalność budowlana

– M.in. Wykonywanie robót budowlanych

– prace polegające na budowie, przebudowie, montażu, remoncie lub rozbiórce obiektu

budowlanego

(32)

Pojęcie działalności gospodarczej

• Działalność handlowa

• Przykłady:

– Sprzedaż warzyw na targu – Sklep obuwniczy

– Sklep komputerowy w galerii handlowej

– Market

(33)

Pojęcie działalności gospodarczej

• Działalność usługowa

• Też charakter niematerialny

• Przykłady:

– Ścięcie włosów u fryzjera

– Porada prawna u radcy prawnego/ adwokata

– Naprawa kranu przez hydraulika

(34)

Pojęcie działalności gospodarczej

• Poszukiwanie, rozpoznawanie, wydobywanie kopalin ze złóż

• Przykłady:

– Kopalnia węgla kamiennego,

– Wykonywanie odwiertów w poszukiwaniu gazu

łupkowego.

(35)

Pojęcie działalności gospodarczej

• Działalność zawodowa

– Wolne zawody (zawody zaufania publicznego) – Konieczność potwierdzenia kwalifikacji (egzamin) – Samorządów zawodowy

– Kodeksy etyczne

• Przykłady:

– Adwokaci, radcowie prawni, notariusze, tłumacze przysięgli, architekci, pielęgniarki, lekarze, biegli

rewidenci, rzeczoznawcy majątkowi itp. – art. 88 k.s.h.

(36)

Pojęcie działalności gospodarczej

• Zorganizowany charakter- jest związane z dokonaniem i wyborem przez podmiot takich elementów jak np.:

– Forma organizacji przedsiębiorcy (np. sp. prawa handlowego) – Siedziba przedsiębiorcy

– Zgromadzenie środków finansowych

– Zakup rzeczy potrzebnych do prowadzenia działalności (samochodów, mebli, komputerów)

– Stworzenie strony internetowej – Zatrudnienie pracowników

– Ustanowienie struktury wewnętrznej

(37)

Pojęcie działalności gospodarczej

• Zarobkowy charakter- wykonywana

działalność ma przynosić podmiotowi korzyść majątkową (nadwyżkę przychodów na

wydatkami),

– nie chodzi tutaj o rzeczywisty wynik, ale o motyw

działania podmiotu (podmiot może być stratny, ale

jego celem jest uzyskanie zysku)

(38)

Pojęcie działalności gospodarczej

• Ciągłość- działalność gospodarcza nie powinna być wykonywana incydentalnie, jednostkowo lub okazjonalnie (nie wyklucza jednak prowadzenia sezonowego), chodzi o działalność powtarzalną.

• Wyróżniamy 3 aspekty ciągłości:

1. Czasowy- trwanie działalności w czasie

2. Celowy- posiadanie przez podmiot określonego planu gospodarczego 3. Podstawy utrzymania się przedsiębiorcy

• W myśl ustawy, jednorazowe czynność zarobkowe nie będą

kwalifikowane do dz. gosp (naprawa sąsiadowi drzwi w ramach

pomocy sąsiedzkiej lub okazjonalne udzielanie korepetycji).

(39)

Pojęcie działalności gospodarczej

• Wykonywanie działalności we własnym imieniu

• Działalność gospodarcza powinna być prowadzona samodzielnie

• Konkretny podmiot (przedsiębiorca) wszelkie prawa i obowiązki nabywa bezpośrednio.

• Podmiot w rezultacie dokonywanych przez siebie przez siebie transakcji staje się uprawnionym bądź zobowiązanym i jest w pełni za nie odpowiedzialna.

• Nie oznacza to jednak, że musi działać osobiście (pełnomocnicy).

• Przedstawiciele tzw. wolnych zawodów - zawsze osobiście.

(40)

Pojęcie działalności gospodarczej

• Wykonywanie działalności na własny rachunek (w zdecydowanej większości przypadków)

– Oznacza to, że działalność jest prowadzona na własne ryzyko i że podmiot jest narażony na straty.

– Prowadzenie działalności na cudzy rachunek oznacza, że prawa i obowiązki

związane z prowadzeniem działalności muszą zostać ostatecznie przekazane tam, na czyj rachunek dana działalność jest prowadzona (działalność agenta, komisanta).

• Art. 765 [Pojęcie] Przez umowę komisu przyjmujący zlecenie (komisant) zobowiązuje się za wynagrodzeniem (prowizja) w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa do kupna lub sprzedaży rzeczy ruchomych na rachunek dającego zlecenie (komitenta), lecz w imieniu własnym.

(41)

Zasady PPG

(42)

Zasady PPG

Zasady – normy o szczególnej doniosłości, wpływają m.in. na wykładnię norm reguł

W PPG możemy wyróżnić zasady ogólne i zasady

swoiste.

(43)

Zasady PPG

Zasady ogólne (przykłady)

• prawo jednostki do sądu (wyraz w art. 7, 77 ust. 2 i 184 Konstytucji RP);

• zasada wolności gospodarczej (art. 20 Konstytucji RP oraz art. 5 SDGU);

• zasada ochrony własności (art. 21 oraz 64 ust. 3 Konstytucji RP);

• zasada ochrony wolności i praw nabytych (art. 64

ust. 2 i 3 Konstytucji RP, art. 155 i 161 KPA);

(44)

Zasady PPG

Zasady swoiste

• Zasada ochrony bezpieczeństwa publicznego i porządku publicznego.

• Zasada ochrony prawidłowego funkcjonowania gospodarki rynkowej.

• Zasada ochrony zasobów narodowych: zasobów naturalnych i dóbr kultury.

• Zasada ochrony interesów politycznych i gospodarczych państwa w stosunkach z zagranicą.

• Zasada prawidłowego gospodarowania mieniem publicznym

(45)

Zasady PPG

Zasada ochrony bezpieczeństwa publicznego i porządku publicznego.

Ochrona bezpieczeństwa publicznego w prawie

gospodarczym oznacza realizowaną za pomocą pewnego

typowego zespołu środków prawnych i administracyjnych

zwanego policją administracyjną ochronę życia, zdrowia,

mienia, a także ochronę środowiska przed zagrożeniami

wynikającymi z wykonywania działalności gospodarczej.

(46)

Zasady PPG

Zasada ochrony prawidłowego funkcjonowania gospodarki rynkowej.

• Realizację tej zasady zapewnia reglamentacja gospodarcza (zróżnicowana działalność)

• Przykłady:

– Ochrona konkurencji

– Zamówienia publiczne

(47)

Zasady PPG

Zasada ochrony zasobów narodowych: zasobów naturalnych i dóbr kultury.

Poszukiwanie i wydobywanie kopalin oraz obrót dobrami

kultury jest z reguły przedmiotem działalności

gospodarczej – uznać można, że, przynajmniej w części,

bogate w swoiste instytucje prawo geologiczne, prawo

górnicze, prawo o ochronie dóbr kultury, ograniczając

wolność gospodarczą i wykonywanie własności, stanowi

realizację tej zasady jako zasady PPG.

(48)