POSTĘPOWANIE PRZED SĄDEM I
INSTANCJI
FUNKCJE POSTĘPOWANIA GŁÓWNEGO
Funkcja zasadnicza – funkcja jurysdykcyjna – polega na orzeczeniu przez sąd, czy oskarżony
jest winien zarzucanego mu przestępstwa i w razie pozytywnej na to pytanie odpowiedzi, orzeczeni a jakie konsekwencje prawne powinien ponieść
Jest to zatem sprawowanie wymiaru sprawiedliwości
FUNKCJE POSTĘPOWANIA GŁÓWNEGO
Funkcje akcesoryjne
Funkcja wychowawcza – zgodny z prawem proces sądowy budzi respekt dla porządku prawnego, skłania do poszanowania zasad współżycia społecznego, kształtuje w legalistycznym kierunku świadomość
społeczeństwa, a w ostatecznym rachunku – przyczynia się do postępowania zgodnego z prawem
Na realność oraz intensywność funkcji wychowawczej maja szczególnie silny wpływ następujące czynniki:
Zgodność orzeczenia z poczuciem sprawiedliwości w społeczeństwie
Sposób przeprowadzania rozprawy, a zwłaszcza kultura procesu
Przestrzegania gwarancji prawa oskarżonego do obrony
Aktywna, a zarazem obiektywna rola prokuratora na rozprawie
Przekonywująco wygłoszone ustne motywy wyroku i wskazujące na same cechy jego pisemne uzasadnienie
Funkcja satysfakcyjna – wiadomość o procesie w sprawie budzącej żywe zainteresowanie określonych grup społecznych Zaspokaja poczucie sprawiedliwości w tych grupach. Funkcja ta zależy od 3 czynników:
Przekonywalności wyroku
Publiczności procesu
Jego szybkości
Funkcja profilaktyczna – podejmowanie kroków mających na celu zapobieżenie podobnym
przestępstwom. Sad ma obowiązek zawiadomienia jednostki nadrzędnej w razie w razie stwierdzenia
uchybienia w czynnościach instytucji państwowej, samorządowej lub społecznej, zwłaszcza gdy sprzyja ono popełnieniu przestępstwa
ETAPY POSTĘPOWANIA JURYSDYKCYJNEGO
W ramach jurysdykcyjnego stadium postępowania karnego wyodrębnia się następujące etapy:
1)
Etap postępowania przed sądem I instancji
2)
Etap postępowania przed sądem II instancji
3)
Etap postępowania po uprawomocnieniu się orzeczenia:
Postępowanie wykonawcze
Postępowanie o charakterze nadzwyczajno-odwoławczym (kasacja i wznowienie postępowania)
Postępowanie w sprawie wydania wyroku łącznego
Postępowanie o odszkodowanie
Postępowanie o ułaskawienie
Postępowanie w kwestii podjęcia postępowania warunkowo umorzonego
POSTĘPOWANIE PRZED SĄDEM I INSTANCJI - FAZY
Wstępna kontrola oskarżenia
Przygotowanie do rozprawy głównej
Rozpoczęcie rozprawy głównej
Przewód sądowy
Głosy stron
Wyrokowanie
PRZYGOTOWANIE DO ROZPRAWY GŁÓWNEJ
w celu realizacji dyrektywy
zobowiązującej do rozstrzygnięcia
sprawy w rozsądnym terminie rozprawę
należy wyznaczyć i przeprowadzić bez
nieuzasadnionej zwłoki (art. 348)
POSIEDZENIE PRZYGOTOWAWCZE (ART. 349)
§ 1. Jeżeli przewidywany zakres postępowania dowodowego uzasadnia przypuszczenie, że w sprawie niezbędne będzie wyznaczenie co najmniej 5 terminów rozprawy, prezes sądu niezwłocznie wyznacza sędziego albo członków składu orzekającego oraz kieruje sprawę na posiedzenie.
§ 2. Czynności, o których mowa w § 1, prezes sądu może dokonać także wówczas, jeżeli ze względu na zawiłość sprawy lub z innych ważnych powodów uzna, że może to przyczynić się do usprawnienia postępowania, a zwłaszcza należytego planowania i organizacji rozprawy głównej.
§ 3. Posiedzenie powinno się odbyć w ciągu 30 dni od daty jego wyznaczenia.
§ 4. Oskarżyciel publiczny, obrońcy i pełnomocnicy mają prawo wziąć udział w posiedzeniu.
Prezes sądu może uznać ich udział w posiedzeniu za obowiązkowy. Prezes sądu może także zawiadomić o posiedzeniu pozostałe strony, jeżeli uzna, że przyczyni się to do usprawnienia postępowania.
§ 5. Wyznaczając posiedzenie, prezes sądu wzywa oskarżyciela publicznego, pełnomocników i obrońców do przedstawienia pisemnego stanowiska dotyczącego planowania przebiegu rozprawy głównej oraz jej organizacji, w tym dowodów, które powinny być przeprowadzone jako pierwsze na tych rozprawach, w terminie 7 dni od doręczenia wezwania.
POSIEDZENIE PRZYGOTOWAWCZE (ART. 349)
§ 6. Stanowisko w przedmiocie planowania i organizacji rozprawy głównej obejmuje wnioski dowodowe oraz informacje i oświadczenia, w szczególności o proponowanych terminach rozpraw i ich przedmiocie, terminach usprawiedliwionej nieobecności uczestników procesu, a także oświadczenia wskazujące na potrzebę wezwania na rozprawę główną biegłych, kuratora sądowego, sprawdzenia danych o karalności oskarżonego oraz inne oświadczenia dotyczące okoliczności istotnych dla sprawnego przeprowadzenia dalszego postępowania.
§ 7. Na posiedzeniu przewodniczący składu orzekającego, biorąc pod uwagę stanowiska w przedmiocie planowania i organizacji rozprawy głównej przedstawione przez strony, pełnomocników i obrońców, rozstrzyga w przedmiocie wniosków dowodowych i kolejności ich przeprowadzenia, przebiegu i organizacji rozprawy głównej oraz wyznacza jej terminy, a także podejmuje inne niezbędne rozstrzygnięcia. Przepisy art. 350 § 2-4 stosuje się odpowiednio.
§ 8. Ogłoszenie zarządzenia o wyznaczeniu terminów rozprawy ma skutek
równoznaczny z wezwaniem obecnych uczestników postępowania do udziału w
rozprawie albo zawiadomieniem o jej terminach.
ZARZĄDZENIE O WYZNACZENIU ROZPRAWY GŁÓWNEJ
W sprawach, w których nie wyznaczono posiedzenia przygotowawczego, prezes sądu wydaje pisemne zarządzenie wskazujące sędziego albo członków składu orzekającego.
Przewodniczący składu orzekającego wydaje pisemne zarządzenie o wyznaczeniu rozprawy głównej, w którym wskazuje:
1) dzień, godzinę i salę rozpraw,
2) strony i inne osoby, które należy wezwać na rozprawę lub zawiadomić o jej terminie,
3) inne czynności konieczne do przygotowania rozprawy.
Co do oskarżonego pozbawionego wolności należy wydać zarządzenie o doprowadzeniu go na rozprawę w celu udziału w czynnościach, o których mowa w art. 374 § 1a, a także jeśli złożył on wniosek, o którym mowa w art. 353 § 3, albo gdy jego obecność na rozprawie została uznana za obowiązkową.
O terminie i miejscu rozprawy głównej zawiadamia się pokrzywdzonego.
WYZNACZENIE SKŁADU ORZEKAJĄCEGO
Sędziego albo sędziów powołanych do orzekania w sprawie wyznacza się w kolejności według wpływu sprawy oraz jawnej dla stron listy sędziów danego sądu lub wydziału.
Odstępstwo od tej kolejności jest dopuszczalne tylko z powodu choroby sędziego lub z innej ważnej przyczyny, co należy zaznaczyć w zarządzeniu o wyznaczeniu rozprawy.
Gdy w akcie oskarżenia zarzuca się popełnienie zbrodni zagrożonej karą 25 lat pozbawienia wolności albo dożywotniego pozbawienia wolności, wyznaczenia składu orzekającego dokonuje się na wniosek prokuratora lub obrońcy w drodze losowania, przy którym mają oni prawo być obecni. Prokurator może złożyć wniosek nie później niż w ciągu 7 dni po wniesieniu do sądu aktu oskarżenia, a obrońca w ciągu 7 dni od dnia doręczenia mu odpisu aktu oskarżenia.
szczegółowe zasady wyznaczania i losowania składu orzekającego zostały określone w
rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 2 czerwca 2003 r. w sprawie określenia
szczegółowych zasad wyznaczania i losowania składu orzekającego
DOPUSZCZENIE DOWODÓW ART. 352 K.P.K.
Przewodniczący składu orzekającego po
rozważeniu wniosków stron dopuszcza
dowody i zarządza ich sprowadzenie na
rozprawę
TERMIN DORĘCZENIA ZAWIADOMIENIA
Pomiędzy doręczeniem zawiadomienia a terminem rozprawy głównej powinno upłynąć co najmniej 7 dni.
W razie niezachowania tego terminu w stosunku do oskarżonego lub jego obrońcy rozprawa na ich wniosek, zgłoszony przed rozpoczęciem przewodu sądowego, ulega
odroczeniu.
Doręczając oskarżonemu pozbawionemu wolności, którego obecność na rozprawie nie jest obowiązkowa, zawiadomienie o terminie rozprawy, należy pouczyć go o prawie do złożenia wniosku o doprowadzenie go na rozprawę.
Doręczając oskarżonemu wezwanie na rozprawę albo zawiadomienie o jej terminie, poucza się go o treści przepisów art. 374, art. 376,art. 377, art. 422, art. 427 § 4 i
art. 447 § 5.
Wniosek o doprowadzenie na rozprawę oskarżonego pozbawionego wolności , jak również wniosek o wyznaczenie obrońcy z urzędu na podstawie art. 80a § 1 powinien być złożony w terminie 7 dni od daty doręczenia wezwania lub zawiadomienia.
Wnioski złożone po terminie podlegają rozpoznaniu, jeżeli nie powoduje to
konieczności odroczenia rozprawy.
PRZEPISY OGÓLNE O ROZPRAWIE GŁÓWNEJ
Rozprawa odbywa się ustnie
Rozprawą kieruje i czuwa nad jej prawidłowym przebiegiem przewodniczący składu orzekającego
Uprawnienia przewodniczącego składu orzekającego:
powinien dążyć do tego, aby rozstrzygnięcie sprawy nastąpiło na pierwszej rozprawie głównej.
zarządza wywołanie sprawy
umożliwia stronom wypowiedzenie się co do każdej kwestii podlegającej rozstrzygnięciu. Jeżeli w jakiejkolwiek kwestii jedna ze stron zabiera głos, prawo głosu przysługuje również wszystkim innym stronom. Obrońcy oskarżonego i oskarżonemu przysługuje głos ostatni
rozstrzyga ostatecznie o przychylnym załatwieniu wniosku dowodowego strony, któremu inna strona nie sprzeciwiła się; w innych wypadkach sąd wydaje postanowienie
wydaje wszelkie zarządzenia niezbędne do utrzymania na sali sądowej spokoju i porządku zarządzeń przewodniczącego wydanych na rozprawie głównej przysługuje odwołanie do składu orzekającego, chyba że sąd orzeka jednoosobowo
ŻĄDANIE DOSTARCZENIA DOKUMENTÓW
„Art. 367a. § 1. Oskarżony, jego obrońca, oskarżyciel posiłkowy, oskarżyciel prywatny lub ich pełnomocnicy mogą wystąpić z wnioskiem do sądu o zarządzenie
przez sąd dostarczenia przez odpowiedni organ
dokumentów, których strona sama nie może uzyskać, albo o zwolnienie lub o wystąpienie o zwolnienie
określonej osoby od zachowania tajemnicy dla potrzeb złożenia wniosku dowodowego. Przepis art. 170 § 1
stosuje się odpowiednio.
§ 2. Wniosek, o którym mowa w § 1, w tym również
złożony przed rozprawą, sąd może rozpoznać na
posiedzeniu.”;
KOLEJNOŚĆ PRZEPROWADZANIA DOWODÓW
Dowody na poparcie oskarżenia
powinny być w miarę możności
przeprowadzone przed dowodami
służącymi do obrony.
TRYB PRZESŁUCHIWANIA
Na wezwanie przewodniczącego, po swobodnym wypowiedzeniu się osoby przesłuchiwanej, stosownie do art. 171 § 1, zadają jej pytania w następującym porządku: oskarżyciel publiczny, oskarżyciel posiłkowy, pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego, oskarżyciel prywatny, pełnomocnik oskarżyciela prywatnego, powód cywilny, pełnomocnik powoda cywilnego, biegły, podmiot odpowiedzialny za zwrot Skarbowi Państwa korzyści uzyskanej z przestępstwa zarzucanego oskarżonemu, pełnomocnik tego podmiotu, obrońca, oskarżony, członkowie składu orzekającego.
Strona przeprowadzająca dowód zadaje jako pierwsza pytania osobie przesłuchiwanej.
W przypadku dowodu przeprowadzanego przez sąd pytania osobie przesłuchiwanej jako pierwsi zadają członkowie składu orzekającego.
Przewodniczący uchyla pytania, o których mowa w art. 171 § 6, (pytania
sugerujące lub nieistotne) lub gdy z innych powodów uznaje je za niestosowne.
OBECNOŚĆ OSKARŻONEGO NA ROZPRAWIE GŁÓWNEJ
Oskarżony ma prawo brać udział w rozprawie.
Przewodniczący lub sąd mogą uznać jego obecność za obowiązkową.
W sprawach o zbrodnie obecność oskarżonego podczas czynności, o których mowa w art. 385 (odczytanie przez oskarżyciela zarzutów oskarżenia) i art. 386 (przesłuchanie oskarżonego), jest obowiązkowa.
Przewodniczący może wydać zarządzenie w celu
uniemożliwienia oskarżonemu wydalenia się z sądu
przed zakończeniem rozprawy.
WYDALENIE OSKARŻONEGO Z SALI ROZPRAWY
Jeżeli oskarżony pomimo upomnienia go przez przewodniczącego zachowuje się nadal w sposób zakłócający porządek rozprawy lub godzący w powagę sądu, przewodniczący może wydalić go na pewien czas z sali rozprawy.
Zezwalając oskarżonemu na powrót, przewodniczący
niezwłocznie informuje go o przebiegu rozprawy w
czasie jego nieobecności oraz umożliwia mu złożenie
wyjaśnień co do przeprowadzonych w czasie jego
nieobecności dowodów.
OPUSZCZENIE SALI ORAZ NIESTAWIENNICTWO OSKARŻONEGO
Jeżeli oskarżony, którego obecność na rozprawie jest obowiązkowa, złożył już wyjaśnienia i opuścił salę rozprawy bez zezwolenia przewodniczącego, sąd może prowadzić rozprawę w dalszym ciągu pomimo nieobecności oskarżonego. Sąd zarządza zatrzymanie i przymusowe doprowadzenie oskarżonego, jeżeli uznaje jego obecność za niezbędną. Na postanowienie w przedmiocie zatrzymania i przymusowego doprowadzenia przysługuje zażalenie do innego równorzędnego składu tego sądu.
Powyższą regulację stosuje się odpowiednio, jeżeli oskarżony, którego obecność na rozprawie jest obowiązkowa, zawiadomiony o terminie rozprawy odroczonej lub przerwanej nie stawił się na tę rozprawę bez usprawiedliwienia.
Jeżeli na rozprawę odroczoną lub przerwaną nie stawił się współoskarżony,
którego obecność jest obowiązkowa, sąd może prowadzić rozprawę w
zakresie niedotyczącym bezpośrednio tego oskarżonego.
NIEZDOLNOŚĆ OSKARŻONEGO DO UDZIAŁU W ROZPRAWIE; NIESTAWIENNICTWO OSKARŻONEGO
Jeżeli oskarżony wprawił się ze swej winy w stan powodujący niezdolność do udziału w rozprawie lub w posiedzeniu, w których jego udział jest obowiązkowy, sąd może postanowić o prowadzeniu postępowania pomimo jego nieobecności, nawet jeżeli nie złożył jeszcze wyjaśnień.
Przed wydaniem postanowienia, o którym mowa powyżej, sąd zapoznaje się ze świadectwem lekarza, który stwierdził stan takiej niezdolności, lub przesłuchuje go w charakterze biegłego. Stan powodujący niezdolność oskarżonego do udziału w rozprawie można stwierdzić także na podstawie badania niepołączonego z naruszeniem integralności ciała, przeprowadzonego za pomocą stosownego urządzenia.
Jeżeli oskarżony, którego obecność na rozprawie jest obowiązkowa, zawiadomiony o terminie rozprawy oświadcza, że nie weźmie udziału w rozprawie, uniemożliwia doprowadzenie go na rozprawę albo zawiadomiony o niej osobiście nie stawia się na rozprawę bez usprawiedliwienia, sąd może prowadzić postępowanie bez jego udziału; sąd może jednak zarządzić zatrzymanie i przymusowe doprowadzenie oskarżonego. Na postanowienie w przedmiocie zatrzymania i przymusowego doprowadzenia przysługuje zażalenie do innego równorzędnego składu tego sądu.
Jeżeli oskarżony nie złożył jeszcze wyjaśnień przed sądem, można zastosować art. 396 § 2 (przesłuchanie przez sędziego wyznaczonego lub sąd wezwany) lub uznać za wystarczające odczytanie jego poprzednio złożonych wyjaśnień. Przesłuchania oskarżonego można dokonać z wykorzystaniem środków, o których mowa w art. 177 § 1a.
ZMIANA OBROŃCY
Jeżeli w sprawie, w której oskarżony musi mieć obrońcę i korzysta z obrony z wyboru, obrońca lub oskarżony wypowiada stosunek obrończy, sąd, prezes sądu lub referendarz sądowy ustanawia obrońcę z urzędu, o ile oskarżony nie powołał obrońcy z wyboru. W razie potrzeby rozprawę przerywa się lub odracza.
W sprawie, w której oskarżony korzysta z obrońcy z urzędu, sąd na uzasadniony wniosek obrońcy lub oskarżonego zwalnia obrońcę z jego obowiązków i wyznacza oskarżonemu innego obrońcę z urzędu.
W wypadkach określonych powyżej sąd podejmuje zarazem decyzję,
czy dotychczasowy obrońca może bez uszczerbku dla prawa
oskarżonego do obrony pełnić obowiązki do czasu podjęcia obrony
przez nowego obrońcę.
ROZPOCZĘCIE ROZPRAWY GŁÓWNEJ
Początek - wywołanie sprawy (protokolant)
Sprawdzenie obecności wezwanych osób, a także czy nie ma przeszkód do rozpoznania sprawy
Załatwienie kwestii incydentalnych, które można najpóźniej podnieść na tym etapie:
Wniosek o wyłączenie sędziego z powodu osobistego stosunku do stron (art. 41 § 2)
Zgłoszenie żądania pokrzywdzonego, aby dopuszczono go do udziału w charakterze oskarżyciela posiłkowego (art. 54 § 1)
Zgłoszenie udziału przez przedstawiciela społecznego (art. 90 § 1)
Przyłączenie się do sprawy z oskarżenia prywatnego innego pokrzywdzonego tym samym czynem (art. 59 § 2)
Złożenie wniosku o odroczenie rozprawy przez oskarżonego lub jego obrońcę z powodu krótszego niż 7 dni okresu dzielącego zawiadomienie o terminie rozprawy od terminu tej rozprawy (art. 353 § 2)
Cofnięcie wniosku o ściganie (art. 12 § 3)
Wniesienie przez strony, obrońców i pełnomocników o zobowiązanie prokuratora do uzupełnienia materiałów postępowania przygotowawczego dołączonych do aktu oskarżenia o określone dokumenty zawarte w aktach tego postępowania (art. 381 § 2)
ROZPOCZĘCIE ROZPRAWY GŁÓWNEJ
W razie nieusprawiedliwionego niestawiennictwa oskarżonego, którego obecność jest obowiązkowa przewodniczący zarządza natychmiastowe jego zatrzymanie i przymusowe doprowadzenie Jeżeli natychmiastowe doprowadzenie oskarżonego w tym trybie jest niemożliwe, w zależności od okoliczności konkretnej sprawy, przewodniczący przerywa rozprawę albo sąd ją odracza i jeżeli zachodzi taka konieczność
Koniec - zarządzenie opuszczenia Sali rozpraw przez świadków. Biegli pozostają na sali
jeśli przewodniczący nie zarządzi inaczej
Pokrzywdzony ma prawo wziąć udział w rozprawie, jeżeli sie stawi, i pozostać na sali, choćby miał składać zeznania jako świadek. W tym wypadku sad przesłuchuje go w pierwszej kolejności
Pokrzywdzony niebędący świadkiem może zostać zobowiązany przez sąd postanowieniem,
a więc nie przez przewodniczącego składu orzekającego zarządzeniem, do obecności na
całej rozprawie albo w jej części, w zależności od okoliczności sprawy, w tym przede
wszystkim w związku z przebiegiem postępowania dowodowego. Sąd wydaje w tym
przedmiocie postanowienie, na które nie przysługuje zażalenie (art. 459 § 2)
PRZEWÓD SĄDOWY
Przewód sądowy – jawne i ustne zapoznanie się sądu z meritum sprawy
Początek – zwięzłe przedstawienie przez oskarżyciela zarzutów oskarżenia
Koniec - Po przeprowadzeniu dowodów dopuszczonych w sprawie przewodniczący zapytuje strony, czy wnoszą o uzupełnienie postępowania dowodowego i w razie odpowiedzi przeczącej - zamyka przewód sądowy.
Jeśli wniesiono odpowiedź na akt oskarżenia, przewodniczący informuje o jej treści.
jeżeli oskarżony bierze udział w rozprawie głównej, przewodniczący, po przedstawieniu zarzutów oskarżenia, poucza go o prawie składania wyjaśnień, odmowy wyjaśnień lub odpowiedzi na pytania, składania wniosków dowodowych i konsekwencjach nieskorzystania z tego uprawnienia oraz o treści przepisów art. 100 § 3 i 4, art. 376, art. 377, art. 419 § 1 i art. 422, po czym pyta go, czy przyznaje się do zarzucanego mu czynu oraz czy chce złożyć wyjaśnienia i jakie.
Po przesłuchaniu oskarżonego przewodniczący poucza go o prawie zadawania pytań osobom przesłuchiwanym oraz składania wyjaśnień co do każdego dowodu.
Powyższe regulacje stosuje się odpowiednio do oskarżonego, który stawi się po raz pierwszy na kolejnej rozprawie głównej.
PRAWO UDZIAŁU W CZYNNOŚCIACH DOWODOWYCH
Oskarżony ma prawo być obecny przy wszystkich czynnościach postępowania dowodowego. Od tej zasady przewidziane są następujące odstępstwa:
W wyjątkowych wypadkach, gdy należy się obawiać, że obecność oskarżonego mogłaby oddziaływać krępująco na wyjaśnienia współoskarżonego albo na zeznania świadka lub biegłego, przewodniczący może zarządzić, aby na czas przesłuchania danej osoby oskarżony opuścił salę sądową. W tych wypadkach przewodniczący może również przeprowadzić przesłuchanie przy użyciu urządzeń technicznych umożliwiających przeprowadzenie tej czynności na odległość z jednoczesnym bezpośrednim przekazem obrazu i dźwięku. W miejscu składania wyjaśnień lub zeznań w czynności bierze udział referendarz sądowy, asystent sędziego lub urzędnik sądowy
Jeżeli oskarżony mimo upomnienia go przez przewodniczącego zachowuje się nadal w
sposób zakłócający porządek rozprawy lub godzący w powagę sądu – przewodniczący
może go wydalić z sali
ODCZYTYWANIE PROTOKOŁÓW
Odstępstwo od zasady bezpośredniości
Wyjaśnień oskarżonego art. 389, 392
Zeznań świadka art. 391-392
Inne art. 393
REDUKCJA POSTĘPOWANIA DOWODOWEGO NA ROZPRAWIE GŁÓWNEJ
Kodeks postępowania karnego przewiduje 2 formy redukcji postępowania dowodowego na rozprawie głównej:
Tradycyjną (częściowe postępowanie dowodowe),
Nowoczesną (skrócona rozprawa sądowa).
Ad. 1) Zgodnie z art. 388 k.p.k. za zgodą obecnych stron sąd może przeprowadzić postępowanie dowodowe tylko częściowo, jeżeli wyjaśnienia oskarżonego przyznającego się do winy nie budzą wątpliwości.
Ograniczenie to nie oznacza całkowitego zrezygnowania z postępowania dowodowego, lecz przewiduje możliwość nieprzeprowadzania wszystkich zgłoszonych w sprawie dowodów.
Skracając rozprawę sąd jest zobowiązany do częściowego przeprowadzenia postępowania dowodowego (chociażby w ograniczeniu do najważniejszych dowodów) np. zostaną odczytane tylko dokumenty, zrezygnuje się z innych dowodów.
W sytuacji, gdy przeprowadzenie dowodu ma istotne znaczenie dla oceny winy oskarżanego lub jej stopnia sąd ma obowiązek przeprowadzenia tego dowodu na rozprawie nawet wówczas, gdy strony wyrażą zgodę na jego nie przeprowadzanie
Aby możliwe było ograniczenie postępowania dowodowego, przyznanie się do winy musi nastąpić w granicach i w rozumieniu aktu oskarżenia. Powinno ono zawierać wszystkie elementy przestępstwa w takiej wersji, jaką przedstawił oskarżyciel. Nie jest wystarczające użycie przez oskarżonego sformułowania „przyznaję się do winy”. Jeżeli wyjaśnienia oskarżonego przyznającego się do winy budzą wątpliwości, należy przeprowadzić postępowanie dowodowe w całości
Każda ze stron może nie wyrażając zgody na skrócenie postępowania dowodowego spowodować przeprowadzenie wszystkich dowodów mających znaczenie dla sprawy.
Częściowe postępowanie dowodowe jest dopuszczalne we wszystkich sprawach i nie jest uzależnione od jakiegokolwiek układu między oskarżonym a oskarżycielem.
Przepis ten nie powinien być nadużywany, powinno się go stosować w sprawach prostych z dowodowego punktu widzenia
REDUKCJA POSTĘPOWANIA DOWODOWEGO NA ROZPRAWIE GŁÓWNEJ
Ad. 2) Możliwość rezygnacji z przeprowadzenia postępowania dowodowego istnieje również w sytuacji dobrowolnego poddania się odpowiedzialności karnej przez oskarżonego.
Inicjatywa do wystąpienia z wnioskiem należy wyłącznie do oskarżonego.
Wniosek powinien być złożony do chwili zakończenia pierwszego przesłuchania wszystkich oskarżonych na rozprawie głównej.
Art. 387 § 1 upoważnia oskarżonego o złożenie wniosku o wydanie wyroku skazującego i wymierzenie mu określonej kary lub środka karnego bez przeprowadzenia postępowania dowodowego. Sąd może przychylić się do tego wniosku pod spełnionymi (łącznie) warunkami:
Wniosek został złożony do chwili zakończenia pierwszego przesłuchania wszystkich oskarżonych na rozprawie głównej (termin prekluzyjny),
Okoliczności popełnienia przestępstwa i wina nie budzą wątpliwości,
Nie sprzeciwili się temu prokurator i pokrzywdzony należycie powiadomiony o terminie rozprawy oraz pouczony o możliwości zgłoszenia przez oskarżonego tego wniosku
Cele postępowania zostaną osiągnięte mimo nie przeprowadzenia rozprawy w całości.
REDUKCJA POSTĘPOWANIA DOWODOWEGO NA ROZPRAWIE GŁÓWNEJ
Jeżeli nie zostały spełnione wyżej wymienione warunki, względnie uwzględnienie wniosku oskarżonego naruszałoby prawo, sąd zobligowany jest do rozpoznania sprawy na zasadach ogólnych
Sąd może uzależnić uwzględnienie wniosku oskarżonego od dokonania w nim wskazanej przez siebie zmiany, a także od porozumienia się oskarżonego z pokrzywdzonym w kwestii naprawienia szkody lub zadośćuczynienia. Przychylając się do wniosku oskarżonego sąd może uznać za ujawnione dowody wymienione w akcie oskarżenia lub dokumenty przedłożone przez stronę, bowiem będzie orzekał na ich podstawie, a nie na podstawie bezpośrednio przeprowadzonych dowodów
Uwzględniając wniosek, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary niezależnie od podstaw przewidzianych w art. 60 § 1-4 Kodeksu karnego. W sprawach o zbrodnie nadzwyczajne złagodzenie kary może nastąpić tylko wówczas, gdy wniosek został złożony przed doręczeniem oskarżonemu zawiadomienia o terminie rozprawy
Uwzględniając wniosek oskarżonego, sąd wydaje wyrok
MODYFIKACJA ZARZUTÓW
Rozszerzenie zarzutów oskarżenia - Jeżeli na podstawie okoliczności, które wyszły na jaw w toku rozprawy, oskarżyciel zarzucił oskarżonemu inny czyn oprócz objętego aktem oskarżenia, sąd może za zgodą oskarżonego rozpoznać nowe oskarżenie na tej samej rozprawie, chyba że zachodzi konieczność przeprowadzenia postępowania przygotowawczego co do nowego czynu. W razie odroczenia rozprawy oskarżyciel wnosi nowy lub dodatkowy akt oskarżenia.
Zmiana kwalifikacji prawnej czynu - Jeżeli w toku rozprawy okaże się, że nie wychodząc poza granice oskarżenia można czyn zakwalifikować według innego przepisu prawnego, sąd uprzedza o tym obecne na rozprawie strony. Na wniosek oskarżonego można przerwać rozprawę w celu umożliwienia mu przygotowania się do obrony.
Ocena czynu jako wykroczenia - jeżeli po rozpoczęciu przewodu sądowego
ujawni się, że czyn oskarżonego stanowi wykroczenie, sąd, nie przekazując
sprawy właściwemu sądowi, rozpoznaje ją w tym samym składzie, stosując w
dalszym jej toku przepisy Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia
PRZERWA W ROZPRAWIE
Po jej ustaniu rozprawa będzie toczyć się w dalszym ciągu
Zarządza przewodniczący
Przyczyny:
Przygotowanie przez strony wniosków dowodowych
Sprowadzenie dowodu
Wypoczynek
inna ważna przyczyna
Czas trwania każdorazowo:
Nie dłużej niż 35 dni
Postępowanie przyśpieszone 14 dni
Dłuższa przerwa- zmiana z mocy prawa w odroczenie
Mimo przerwy prowadzi się rozprawę od początku jeśli zmianie uległ skład sądu albo sąd uzna to za konieczne
ODROCZENIE ROZPRAWY
Rozprawę odracza sąd (a więc nie przewodniczący składu orzekającego) postanowieniem, na które nie przysługuje zażalenie (art. 459 § 2)
Rozprawa będzie toczyć się w nowym terminie od początku
Możliwe wyłącznie wtedy, gdy przerwa nie byłaby wystarczająca
Sąd może prowadzić wyjątkowo rozprawę w dalszym ciągu, chyba że skład sądu uległ zmianie
Nie jest dopuszczalne wyznaczenie i rozpoznawanie sprawy w taki sposób, by trwała ona ponad rok z przerwami między poszczególnymi posiedzeniami, trwającymi wielokrotnie ponad 35 dni, ponieważ przepis art. 404 § 2 dający sądowi wyjątkowo szerokie uprawnienia nie może być stosowany w zależności od uznania sądu przy planowanym z góry jego stosowaniu, lecz jedynie wtedy, gdy potrzeba korzystania z tego przepisu wynika z toku procesu (SN III KR 106/80, niepubl.)
Przyczyny odroczenia są takie same, jak w wypadku przerwy w rozprawie (arg. ex treści § 1, nawiązującego w istocie wprost do podstaw przerwania rozprawy), tyle tylko, że przyczyny te (przeszkody) uniemożliwiają podjęcie dalszych czynności na rozprawie przez czas dłuższy niż 35 dni.
Nie stanowi takiej przyczyn powołanie przez oskarżonego drugiego obrońcy na dzień przed rozprawą (SN V KK 280/06, LEX nr 198075), a także urlop obrońcy (SN V KK 429/08, Prok. i Pr. 2009, nr 7-8, poz.
22)
CZYNNOŚCI PODCZAS PRZERWY I ODROCZENIA
„Art. 404a. W czasie przerwy albo
odroczenia rozprawy oskarżyciel
publiczny może dokonać niezbędnych
czynności w celu przedstawienia
dowodów przed sądem, chyba że
określona czynność zastrzeżona jest do
właściwości sądu. Prokurator może
również zlecić dokonanie niezbędnych
czynności przez Policję.”;
GŁOSY STRON
Przewodniczący udziela po zamknięciu przewodu sądowego
Kolejność art. 406
Od tego zarządzenia przysługuje odwołanie do składu orzekającego (art. 373) wydającego w tym przedmiocie postanowienie, na które zażalenie nie przysługuje (art. 459 § 2)
Przedstawicielowi społecznemu udziela się głosu "w miarę potrzeby", co oznacza, że udziela mu się głosu w każdej sprawie, w której został on przez sąd dopuszczony do udziału w postępowaniu
Pokrzywdzony niebędący oskarżycielem (prywatnym, posiłkowym) lub powodem cywilnym, nie posiada uprawnienia do wystąpienia w ramach głosów stron
Treści wystąpień w ramach głosów stron nie odnotowuje się w całości w protokole
rozprawy, a jedynie wnioski końcowe
GŁOSY STRON
Reguły:
Brak ograniczenia czasowego
Treść przemówienia zależy od woli uprawnionego podmiotu, który ma pełną swobodę co do sposobu prezentowania swych racji procesowych w ramach udzielonego głosu
W razie rażącego nadużycia głosu albo skrajnie niemerytorycznego, w ocenie sądu, wystąpienia oskarżyciela publicznego, obrońcy albo pełnomocnika, można nawet zawiadomić organ uprawniony do wszczęcia postępowania dyscyplinarnego
Głos oskarżonego jest ostatnim głosem – prawo do własnego głosu bez względu na to co i jak długo mówił obrońca
Tylko w wypadku gdy głos ponownie zostanie udzielony oskarżycielowi lub powodowi
cywilnemu (art. 406 § 2), ale nie innemu uprawnionemu do zabrania głosu
podmiotowi, z wyjątkiem jednak przedstawiciela społecznego (arg. exart. 406 § 1),
przewodniczący musi udzielić głosu obrońcy i oskarżonemu, z czego mogą oni nie
skorzystać (SN V KK 229/02, LEX nr 77460)
WYROKOWANIE
Obowiązek niezwłocznego przystąpienia do narady nad wyrokiem
Odroczenie wydania wyroku - w sprawie zawiłej albo z innych ważnych powodów sąd może odroczyć wydanie wyroku na czas nieprzekraczający 14 dni. W razie przekroczenia tego terminu rozprawę prowadzi się od początku
Wznowienie przewodu sądowego - aż do ogłoszenia wyroku może wznowić przewód sądowy, albo też udzielić dodatkowego głosu stronom:
Mimo zamknięcia przewodu sądowego i wysłuchania głosów stron
Konieczność uzupełnienia postępowania dowodowego
Konieczność zmiany kwalifikacji prawnej czynu – w celu poinformowania stron o takiej możliwości i wysłuchania ich stanowiska
Przewidywanie możliwości wydania wyroku umarzającego
RODZAJE WYROKÓW
Wyrok uniewinniający
W razie wystąpienia negatywnych przesłanek procesowych o charakterze materialnoprawnym z art. 17 § 1 pkt 1 i 2; wyjątek sąd wydaje wyrok umarzający jeśli sprawca czynu był niepoczytalny
Wyrok umarzający
Sprawca w chwili czynu był niepoczytalny, a także w razie stwierdzenia każdej innej okoliczności wyłączającej ściganie (art. 17 § 1 pkt 3-10 oraz pkt 11 np.
abolicja)
Jeżeli przyczyną umorzenia postępowania jest niepoczytalność sprawcy w chwili popełnienia czynu sad stosuje środek zabezpiecz jacy, o którym mowa w art. 99 § 1 KK
Wyrok warunkowo umarzający
W razie ujawnienia się przesłanek uzasadniających warunkowe umorzenie
postępowania sąd wydaje w tym przedmiocie wyrok
POZOSTAŁE ROZSTRZYGNIĘCIA SĄDU
„Art. 415. § 1. W razie skazania oskarżonego lub warunkowego umorzenia postępowania w wypadkach wskazanych w ustawie sąd orzeka nawiązkę na rzecz pokrzywdzonego, obowiązek naprawienia, w całości lub w części, szkody lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę. Nawiązki na rzecz pokrzywdzonego, obowiązku naprawienia szkody lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę nie orzeka się, jeżeli roszczenie wynikające z popełnienia przestępstwa jest przedmiotem innego postępowania albo o roszczeniu tym prawomocnie orzeczono.
§ 2. Jeżeli orzeczony obowiązek naprawienia szkody lub
zadośćuczynienia za doznaną krzywdę albo nawiązka orzeczona na
rzecz pokrzywdzonego nie pokrywają całej szkody lub nie stanowią
pełnego zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, pokrzywdzony może
dochodzić dodatkowych roszczeń w postępowaniu cywilnym.”;
CZYNNOŚCI SĄDU I INSTANCJI PO OGŁOSZENIU WYROKU
Sporządzenie wyroku:
Na piśmie
Zwykle sporządza przewodniczący, ale mogą także inni członkowie składu
Podpisanie przez wszystkich członków składu nie wyłączając przegłosowanych
Podstawę wyroku może stanowić tylko całokształt okoliczności ujawnionych w toku rozprawy głównej.
W sprawie zawiłej albo z innych ważnych powodów sad może odroczyć wydanie wyroku na czas nieprzekraczający 14 dni (W razie przekroczenia tego terminu rozprawę prowadzi sie od początku).
W postanowieniu o odroczeniu wydania wyroku należy wskazać czas i miejsce jego ogłoszenia.
Treść wyroku art. 413 k.p.k.
Promulgacja wyroku:
Ogłoszenie, czyli odczytanie wyroku publicznie przez przewodniczącego (wszyscy prócz sądu stoją)
Ogłaszając wyrok można pominąć treść zarzutów oskarżenia.
Podanie do wiadomości zgłoszenia zdania odrębnego, a jeśli członek składu orzekającego wyrazi zgodę także jego nazwisko
Podanie ustnie najważniejszych motywów wyroku (przewodniczący lub jeden z członków składu)
Pouczenie o możliwości zaskarżenia
W wypadku wyrokowania na posiedzeniu odbywającym się z wyłączeniem jawności treść wyroku udostępnia się publicznie przez złożenie jego odpisu na okres 7 dni w sekretariacie sądu, o czym należy uczynić wzmiankę w protokole posiedzenia
Niestawiennictwo stron, ich obrońców i pełnomocników nie stoi na przeszkodzie ogłoszeniu wyroku.
CZYNNOŚCI SĄDU I INSTANCJI PO OGŁOSZENIU WYROKU
Uzupełnienie wyroku postanowieniem:
Jeżeli wyrok nie zawiera rozstrzygnięcia co do przepadku, zaliczenia tymczasowego aresztowania, zatrzymania lub środków zapobiegawczych wymienionych w art. 276 albo dowodów rzeczowych, sad orzeka o tym postanowieniem na posiedzeniu.
Jeżeli sad nieprawidłowo zaliczył okres tymczasowego aresztowania na poczet orzeczonej kary, stosuje sie odpowiednio ww.
regulacje.
Na ww. postanowieni przysługuje zażalenie.
Uzasadnienie wyroku:
Treść uzasadnienia art. 424
W terminie zawitym 7 dni od daty ogłoszenia, a w odniesieniu do wyroku wydanego na rozprawie, gdy ustawa przewiduje doręczenie wyroku, od daty jego doręczenia, strona, a w wypadku wyroku warunkowo umarzającego postępowanie, wydanego na posiedzeniu, także pokrzywdzony, mogą złożyć wniosek o sporządzenie na piśmie i doręczenie uzasadnienia wyroku. Sporządzenie uzasadnienia z urzędu nie zwalnia strony oraz pokrzywdzonego od złożenia wniosku o doręczenie uzasadnienia. Wniosek składa się na piśmie. Wniosek niepochodzący od oskarżonego powinien wskazywać tego z oskarżonych, którego dotyczy.
Uzasadnienie wyroku powinno być sporządzone w ciągu 14 dni od daty złożenia wniosku o sporządzenie uzasadnienia
w wypadku sporządzenia uzasadnienia z urzędu - od daty ogłoszenia wyroku;
w sprawie zawiłej, w razie niemożności sporządzenia uzasadnienia w terminie, prezes sadu może przedłużyć ten termin na czas oznaczony.
W wypadku złożenia wniosku o uzasadnienie wyroku w części odnoszącej się do niektórych oskarżonych sąd może ograniczyć zakres uzasadnienia do tych tylko części wyroku, których wniosek dotyczy.
Wyrok z uzasadnieniem doręcza się temu, kto złożył wniosek
