Projektowanie systemów informacyjnych

Projektowanie systemów informacyjnych

Ewa Stemposz, Kazimierz Subieta Instytut Podstaw Informatyki PAN, Warszawa

Polsko-Japońska Wyższa Szkoła Technik Komputerowych, Warszawa

Wykład 1

Kryzys oprogramowania Model przypadków użycia

Zagadnienia

Czynniki jakości oprogramowania

 Notacja

 Analiza aktorów

 Analiza przypadków użycia

 Analiza relacji między przypadkami użycia

 Określanie aktorów

 Określanie przypadków użycia

 Dokumentowanie przypadków użycia

 Podsumowanie Kryzys oprogramowania

Zadania inżynierii oprogramowania

Model przypadków użycia:

Jakość oprogramowania - czynniki

Poprawność określa, czy oprogramowanie wypełnia postawione przed nim zadania i czy jest wolne od błędów.

 Łatwość użycia jest miarą stopnia łatwości korzystania z oprogramowania.

Czytelność pozwala na określenie wysiłku niezbędnego do zrozumienia oprogramowania.

Ponowne użycie charakteryzuje przydatność oprogramowania, całego lub tylko pewnych fragmentów, do wykorzystania w innych produktach programistycznych.

 Stopień strukturalizacji (modularność) określa, jak łatwo oprogramowanie daje się podzielić na części o dobrze wyrażonej semantyce i dobrze wyspecyfikowanej wzajemnej interakcji.

Efektywność opisuje stopień wykorzystania zasobów sprzętowych i programowych stanowiących podstawę działania oprogramowania.

Przenaszalność mówi o łatwości przenoszenia oprogramowania na inne platformy sprzętowe czy programowe.

Skalowalność opisuje zachowanie się oprogramowania przy rozroście liczby użytkowników, objętości przetwarzanych danych, dołączaniu nowych składników, itp.

 Współdziałanie charakteryzuje zdolność oprogramowania do niezawodnej współpracy z innym niezależnie skonstruowanym oprogramowaniem.

Kryzys oprogramowania - symptomy (1)

USA:

 (IEEE Software Development, Aug 94, p.65)

Utrzymanie 10 mld. linii istniejących programów kosztuje 70 mld. $ rocznie

 (Failed technology projects in Investor’s Business Daily, Los Angeles, Jan. 25, 1995, p. A8)

 (PC Week, 16 Jan 95, p.68)

31% nowych projektów jest anulowane przed zakończeniem; koszt 81 mld. $

Symptomy kryzysu oprogramowania:

31% projektów jest anulowane jeszcze w trakcie konstrukcji

53% projektów jest kończone z przekroczeniem zaplanowanego czasu, budżetu i z ograniczeniem planowanego zbioru funkcji systemu

Zaledwie 16% projektów jest kończone w zaplanowanym czasie, bez przekroczenia budżetu i okrajania funkcjonalności

Kryzys oprogramowania - symptomy (2)

 (Ed Yourdon’s Guerilla Programmer, Jul 95)

Średnia wydajność wykonawców oprogramowania spadła o 13% w ciągu dwóch lat;

stosunek najlepszej wydajności do najgorszej od 1990 r. rozszerzył się od 4:1 do 600:1.

Uzależnienie organizacji od systemów komputerowych i przyjętych technologii przetwarzania informacji, które nie są stabilne w długim horyzoncie czasowym.

Problemy współdziałania niezależnie zbudowanego oprogramowania, szczególnie istotne przy dzisiejszych tendencjach integracyjnych.

Problemy przystosowania już istniejących i działających systemów do nowych wymagań, tendencji i platform sprzętowo-programowych.

Frustracje informatyków wynikające ze zbyt szybkiego postępu w zakresie narzędzi i metod wytwarzania oraz uciążliwości i długotrwałości procesów produkcji i pielęgnacji oprogramowania. Znaczące zmiany w przemyśle informatycznym następują co 5-7 miesięcy w porównaniu do 5-7 lat w innych dziedzinach.

Kryzys oprogramowania - przyczyny

Konflikt pomiędzy odpowiedzialnością, jaka spoczywa na współczesnych SI, a ich zawodnością wynikającą ze złożoności i ciągle niedojrzałych metod tworzenia i weryfikacji oprogramowania.

Podstawowym powodem kryzysu oprogramowania jest złożoność produktów informatyki i procesów ich wytwarzania.

Długi i kosztowny cykl tworzenia oprogramowania, wysokie prawdopodobieństwo niepowodzenia projektu programistycznego.

Niska kultura ponownego użycia wytworzonych komponentów projektów i oprogramowania (reuse); niski stopień powtarzalności poszczególnych przedsięwzięć.

Długi i kosztowny cykl życia SI, wymagający stałych (często globalnych) zmian.

Eklektyczne, niesystematyczne narzędzia i języki programowania.

Źródła złożoności oprogramowania

Zespół projektantów

podlegający ograniczeniom pamięci, percepcji, wyrażania informacji i komunikacji.

Zespół projektantów

podlegający ograniczeniom pamięci, percepcji, wyrażania informacji i komunikacji.

Dziedzina problemowa,

obejmująca ogromną liczbę wzajemnie uzależnionych aspektów i problemów.

Dziedzina problemowa,

obejmująca ogromną liczbę wzajemnie uzależnionych aspektów i problemów.

Środki i technologie informatyczne:

sprzęt, oprogramowanie, sieć,

Środki i technologie informatyczne:

sprzęt, oprogramowanie, sieć,

Oprogramowanie

Potencjalni użytkownicy:

czynniki psychologiczne,

ergonomia, ograniczenia pamięci

Potencjalni użytkownicy:

czynniki psychologiczne,

ergonomia, ograniczenia pamięci i percepcji, skłonność do błędów

Redukcja złożoności oprogramowania (1)

Złożoność powoduje, że głównym problemem w procesie konstrukcji produktów informatycznych stał się człowiek (analityk, projektant, programista, ...) z jego różnymi

uwarunkowaniami fizycznymi, psychologicznymi i mentalnymi.

Wniosek: Technologie komputerowe powinny być bardziej zorientowane na ludzi, niż na maszyny.

Co

robić?

 Mechanizmy abstrakcji - pozwalają operować jednostkami bez wnikania w ich wewnętrzną strukturę (poprzez pominięcie mniej istotnych elementów, np. poprzez oddzielanie specyfikacji od implementacji), co znacząco ułatwia proces rozumienia;

wyodrębnianie cech wspólnych i niezmiennych (inwariantnych) dla pewnego zbioru bytów.

Należy wykorzystywać:

Redukcja złożoności oprogramowania (2)

 Ponowne użycie - pozwala na wykorzystanie wcześniej wytworzonych schematów, metod, wzorców, komponentów projektu, komponentów oprogramowania, itd.

Efekty:

 można komponować większe jednostki oprogramowania z mniejszych;

można dekomponować złożone struktury na fragmenty a następnie rozpatrywać te fragmenty niezależnie od siebie i niezależnie od całości.

 Mechanizmy kompozycji i dekompozycji, czyli podział na części o dobrze wyrażonej semantyce i dobrze wyspecyfikowanej wzajemnej interakcji (strukturalizację oprogramowania):

 Zasada sprzyjania naturalnym ludzkim własnościom -pozwala na dopasowanie modeli pojęciowych i realizacyjnych systemów do mechanizmów percepcji i

rozumienia świata przez ludzi.

Nie tylko wzrost efektywności procesu wytwarzania produktu programistycznego ale też i wzrost jakości oprogramowania, czyli np.

poprawności, niezawodności, czytelności, testowalności, skalowalności, łatwej pielęgnacji, współdziałania, przenaszalności,

Strukturalizacja oprogramowania

“Nawet ubogi interface do źle skonstruowanego komponentu może uczynić system ( jako całość) łatwiejszym do zrozumienia, a przez to do modyfikacji.”

 Jeśli wystarczy jedynie rozpoznać interface do komponentu, a nie jego szczegółową implementację, musi to zaowocować większą wydajnością pracy.

 Jeśli można bezpiecznie zignorować niektóre aspekty systemu (objęte przez wykorzystywany komponent) to większą uwagę można przyłożyć do swojej pracy, przez co mniej błędów wprowadza się do systemu.

 Dzięki strukturalizacji oprogramowania łatwiej znajduje się błędy (zarówno w trakcie budowania, jak i konserwacji systemu); nie wszystkie moduły muszą być testowane przy usuwaniu konkretnego błędu.

 Dobrze przetestowny, udokumentowany komponent może być wielokrotnie wykorzystywany (ponowne użycie).

 Modularna budowa ułatwia podział pracy.

Korzyści jakie przynosi strukturalizacja oprogramowania:

Ze strukturalizacją oprogramowania związane są dwa, opisane dalej, pojęcia: kohezja i skojarzenia.

Kohezja i skojarzenia

Kohezja (cohesion) oznacza zwartość, spoistość. Terminu tego używa się np. w odniesieniu do komponentu oprogramowania (klasy, modułu, itp.) na oznaczenie wzajemnego zintegrowania jego elementów składowych. Wysoka, duża kohezja (high cohesion) oznacza silną interakcję wewnątrz i relatywnie słabszą interakcję z zewnętrzem.

Komponenty powinna cechować duża kohezja, co oznacza, że komponent stanowi dobrą, intuicyjną abstrakcję “czegoś”, czyli posiada precyzyjnie określoną semantykę, jest dobrze wyizolowany z kontekstu (maksymalnie od niego niezależny) oraz posiada dobrze zdefiniowany interface.

Skojarzenie (coupling) określa stopień powiązania między komponentami, np. dla klas:

jak często obiekty jednej klasy występują razem z obiektami innych klas, jak często obiekty jednej klasy wysyłają komunikaty do obiektów innej klasy, itp. Możliwe są skojarzenia silne, słabe czy w ogóle brak skojarzenia. Duża ilość silnych skojarzeń miedzy elementami składowymi (high coupling) jest tym, czego powinno się unikać.

Analiza stopnia kohezji i wzajemnych skojarzeń stanowi podstawę do konstruowania architektury systemu, czyli wyróżniania elementów składowych systemu, określania ich wzajemnych interakcji oraz sposobów przesyłania między nimi danych.

Zadania inżynierii oprogramowania

Propagowanie wykorzystywania technik i narzędzi ułatwiających pracę nad złożonymi systemami;

Upowszechnianie metod wspomagających analizę nieznanych problemów oraz ułatwiających wykorzystanie wcześniejszych doświadczeń;

Usystematyzowanie procesu wytwarzania oprogramowania, tak aby ułatwić jego planowanie i monitorowanie;

Wytworzenie wśród producentów i nabywców przekonania, że budowa dużego systemu wysokiej jakości jest zadaniem wymagającym profesjonalnego podejścia.

Zadania stojące przed inżynierią oprogramowania w walce z narastającą złożonością oprogramowania:

Redukcja złożoności oprogramowania;

Modele wg Jacobsona

Model przypadków użycia: definiuje zewnętrze (aktorzy = systemy zewnętrzne =

kontekst) oraz wnętrze (przypadki użycia) systemu; służy określeniu zachowań systemu w odpowiedzi na akcję pochodzącą z zewnętrza sytemu.

Obiektowy model dziedziny: odwzorowywuje byty świata rzeczywistego (dziedziny problemowej, przedmiotowej) w obiekty istniejące w systemie.

Obiektowy model analityczny: podzbiór modelu dziedziny (dotyczy konkretnego zastosowania).

Model projektowy (logiczny): opisuje założenia przyszłej implementacji.

Model implementacyjny (fizyczny): reprezentuje konkretną implementację systemu.

Model testowania: określa plan testów, specyfikuje dane testowe i raporty.

Modele wymagają odpowiednich procesów ich tworzenia

 Proces analizy wymagań, składa się z dwóch podprocesów:

- proces modelowania przypadków użycia

- proces analizy związany z budową obiektowego modelu analitycznego

 Proces projektowania

Model analityczny

Model analityczny z reguły wykracza poza zakres odpowiedzialności systemu.

Zakres

odpowiedzialności systemu

Model analityczny Celem budowy modelu analitycznego może być

wykrycie tych fragmentów dziedziny problemu, których wspomaganie za pomocą innego oprogramowania będzie szczególnie przydatne.

Ujęcie w modelu pewnych elementów dziedziny problemu nie będących częścią systemu czyni model bardziej zrozumiałym. Przykładem jest ujęcie w modelu systemów zewnętrznych, z którymi system ma współpracować.

Na etapie modelowania może nie być jasne, które elementy modelu będą realizowane przez oprogramowanie, a które w sposób sprzętowy lub ręcznie.

Dziedzina problemu Dostępne środki mogą nie pozwolić na

realizację systemu w całości.

Przyczyny:

Model wymagań

 Model przypadków użycia

 Obiektowy model analityczny Składowe:

Model przypadków użycia wykorzystuje dwa podstawowe pojęcia:

Aktor

Przypadek użycia

Reprezentuje rolę, którą może grać w sytemie jakiś jego użytkownik; (np. kierownik, urzędnik, klient)

Reprezentuje sekwencję operacji, niezbędnych do wykonania zadania zleconego przez aktora, np.

potwierdzenie pisma, złożenie zamówienia, itp.

Aktorem jest dowolny byt zewnętrzny, który uczestniczy w interakcji z systemem.

Każdy potencjalny aktor może wchodzić w interakcję z systemem na pewną liczbę jemu właściwych sposobów. Każdy z tych sposobów nosi nazwę przypadku użycia i reprezentuje przepływ operacji w systemie związany z obsługą zadania zleconego przez

Notacja

Przypadek użycia: Powinien mieć unikalną nazwę, opisującą przypadek użycia z punktu widzenia jego zasadniczych celów.

Czy lepiej jest stosować nazwę opisującą czynność (“wypłata pieniędzy”) czy polecenie (“wypłać pieniądze”) - zdania są

podzielone.

Aktor: Powinien mieć unikalną nazwę.

Interakcja: Pokazuje interakcję pomiędzy przypadkiem użycia a aktorem.

Blok ponownego użycia: Pokazuje fragment systemu, który jest używany przez kilka przypadków użycia; może być oznaczony jako samodzielny przypadek użycia.

Relacja typu

«

»

«

»

Nazwa systemu wraz z otoczeniem systemu: Pokazuje granicę pomiędzy systemem a jego otoczeniem.

weryfikacja klienta wypłata pieniędzy

System obsługi klienta

«

»

wnętrze systemu klient

Aktor - kto (co) może pełnić rolę aktora?

Metoda przypadków użycia wymaga od analityka określenia wszystkich aktorów związanych z wykorzystywaniem projektowanego systemu, czyli określenia

“przyszłych użytkowników systemu”.

Zazwyczaj aktorem jest osoba, ale może nim być także pewna organizacja (np. biuro prawne) lub inny system komputerowy. Aktor modeluje grupę osób pełniących pewną rolę, a nie konkretną osobę. Jedna osoba może wchodzić w interakcję z systemem z pozycji wielu aktorów; np. być zarówno sprzedawcą, jak i klientem. I odwrotnie, jeden aktor może odpowiadać wielu konkretnym osobom, np. aktor “strażnik budynku”.

(2) Aktor jest tu pierwotną przyczyną napędzającą przypadki użycia. Jest on sprawcą zdarzeń powodujących uruchomienie przypadku użycia, jak też odbiorcą danych wyprodukowanych przez przypadki użycia. Sprawca zdarzeń? Czy np. klient, nie posiadający bezpośredniego dostępu do funkcji systemu jest tu aktorem?

(1) Czy system może być aktorem sam dla siebie ? Aktor to przecież, zgodnie z definicją, byt z otoczenia systemu.

Analiza aktorów

Wyjaśnienie różnic pomiedzy konkretnymi użytkownikami a aktorami

Użytkownik Aktor Przypadek użycia

Może grać rolę zleca

Jan Kowalski Adam Malina Konkretny gość Konkretny klient

Administrator systemu Pracownik

Osoba informowana Klient

Przeładowanie systemu Wejście z kartą i kodem

Uzyskanie informacji ogólnych

Wypłata z konta

Przykład diagramu przypadków użycia (1)

wpłata pieniędzy

wypłata pieniędzy

Czy klient jest aktorem dla przypadku użycia: wpłata pieniędzy - zdania są podzielone.

W operacjach wpłaty i wypłaty pieniędzy mogą uczestniczyć także inni aktorzy, np. kasjer.

Możemy go dołączyć jako kolejny element rozbudowujący nasz model.

wpłata pieniędzy

wypłata pieniędzy

klient

klient kasjer

?

Przykład diagramu przypadków użycia (2)

Automat do sprzedaży

papierosów

zakup paczki papierosów

uzupełnienie towaru

wykonanie operacji pieniężnej

sporządzenie raportu

granica systemu

klient operator

kontroler

otoczenie systemu wnętrze systemu

Relacje między przypadkami użycia (1)

Przypadki użycia mogą być konstruowane w dowolnej kolejności, chyba że występują między nimi relacje typu

«

»

«

»

P1

«

»

«

»

Przebieg podstawowy (sekwencyjny): P1 zawsze włącza (używa) P2, zwane tu przypadkiem włączanym.

Przebieg opcjonalny (alternatywny): P1 jest czasami rozszerzane o P2 zwane tu przypadkiem rozszerzającym (inaczej: P2 czasami rozszerza P1). Sformułowanie

“czasami” oznacza, że warunek na wywołanie P2 musi być spełniony, aby P2 zostało wywołane z P1. O ile warunek nie został wyspecyfikowany, co jest dopuszczalne, P2 będzie wywołane zawsze .

W obu poniższych diagramach P1, nazywane przypadkiem bazowym, zawsze występuje jako pierwsze w kolejności działania.

Relacje między przypadkami użycia (2)

Uwaga: Zabronione jest łączenie relacją «include» czy «extend» przypadków użycia występujących w różnych przebiegach systemu, jak np. na poniższym diagramie.

klient

dostawca

Złożenie zamówienia

Realizacja zamówienia

«

»

Relacja: ^« include ^»

podsystem zarządzania bazą

danych banku

klient

administrator systemu

obsługa konta klienta

informowanie o stanie konta klienta

inicjalizacja karty klienta

weryfikacja karty i kodu klienta Automat do operacji bankowych

«

»

«

»

«

»

Relacje: ^« include ^» i ^« extend ^»

«

»

wykorzystywane w przebiegach podstawowych (operacje zawsze wykonywane)

«

»

zawsze wykonywane) naprawa

samochodu przegląd

samochodu

sprzedaż samochodu rejestracja

klienta

«

»

«

» «

»

umycie samochodu

«

»

przyholowanie samochodu

«

»

«

»

Rozbudowa modelu przypadków użycia

Model przypadków użycia można rozbudowywać poprzez dodawanie nowych

klient banku

wpłać pieniędze

wypłać pieniędze

kasjer

sprawdź stan konta

weź

pożyczkę zarząd

banku

klient banku

wpłać pieniędze

wypłać pieniędze

kasjer

sprawdź stan konta

weź

pożyczkę zarząd

banku

«

»

uaktualnianie stanu konta

«

»

«

»

Diagram interakcji dla przypadku użycia

Przesyłanie komunikatów pomiędzy obiektami:

k1

k2 k3

k4

k5

Obiekt 1 Obiekt 2 Obiekt 3 Obiekt 4

ki- komunikat, czyli polecenie wykonania operacji; komunikat nosi nazwę tej operacji czas

Aktor

Przykład diagramu interakcji

wpłata pieniędzy

:Formularz :Kasa :Konto :Bank

wypełnij

podaj formularz zwiększ

zwiększ bilans zwiększ

bilans

:Klient

scenariusz Wypełnij formularz wpłaty

Podaj formularz i gotówkę do kasy Zwiększ konto klienta

Zwiększ bilans kasy Zwiększ bilans banku

Wydaj pokwitowanie dla klienta

Stopień szczegółowości diagramów

Model przypadków użycia dostarcza bardzo abstrakcyjnego spojrzenia na system - spojrzenia z pozycji aktorów, którzy go używają. Z założenia nie włącza zbyt wielu szczegółów, co pozwala wnioskować o funkcjonalności systemu na odpowiednio wysokim poziomie.

Podstawowym (choć nie jedynym) zastosowaniem jest tu dialog z przyszłymi użytkownikami zmierzający do sformułowania poprawnych wymagań na system.

edycja programu

kompilacja programu

wykonanie programu

drukowanie pliku

programista użytkownik

«

»

«

»

Tworzenie przypadków użycia jest niezdeterminowane i subiektywne. Na ogół, różni analitycy tworzą różne modele.

Model zbyt szczegółowy - utrudnia analizę, zbyt ogólny - nie pozwala na wykrycie bloków ponownego użycia.

Kolejne kroki w konstrukcji modelu

Konstrukcja modelu przypadków użycia opiera się na kilku krokach i wymaga ścisłej współpracy z przyszłym użytkownikiem, co implikuje zasadę: “nie opisuj przypadków użycia w sposób, który nie jest łatwo zrozumiały dla użytkownika”.

Jednocześnie powinien być budowany obiektowy model analityczny.

Krok:

Udokumentowany w:

Sporządzenie słownika pojęć

Słownik pojęć Określenie aktorów

Określenie przypadków użycia

Tworzenie opisu każdego przypadku użycia plus:

 podział na nazwane części

 znalezienie wspólnych części

Dokument opisu aktorów

Diagram przypadków użycia + dokument opisu przypadków użycia

1

2

3 4

Krok 1: sporządzanie słownika pojęć

 Słownik dotyczy dziedziny problemowej.

 Tworzenie go polega na wyłowieniu wszystkich pojęć z wymagań użytkownika.

 Pojęcia mogą odnosić się do aktorów, przypadków użycia, obiektów, operacji, zdarzeń, itp.

 Pojęcia w słowniku powinny być zdefiniowane w sposób precyzyjny i jednoznaczny.

 Posługiwanie się pojęciami ze słownika powinny być regułą przy opisie każdego kolejnego problemu, sytuacji czy modelu.

Na co należy zwrócić uwagę przy kwalifikowaniu pojęć do słownika:

 na rzeczowniki - mogą one oznaczać aktorów lub byty z dziedziny problemowej

 na frazy opisujące funkcje, akcje, zachowanie się - mogą one być podstawą do wyróżnienia przypadków użycia.

 Ważnym jest, by już na tym etapie rozpocząć organizowanie słownika pojęć.

Konto - służy do rejestrowania zasobów i wyników transakcji przeprowadzanych przez klienta, będącego właścicielem konta. Konta mogą być różnych typów, a w szczególności: konta indywidualne, małżeńskie, firmowe i inne. Każdy klient może posiadać więcej niż jedno konto.

Przykład:

Krok 2: określanie aktorów

Przy określaniu aktorów istotne są odpowiedzi na następujące pytania:

 Jaka grupa użytkowników potrzebuje wspomagania ze strony systemu (np. osoba wysyłająca korespondencję)?

 Jacy użytkownicy są konieczni do tego, aby system działał i wykonywał swoje funkcje (np. administrator systemu)?

 Z jakich elementów zewnętrznych (innych systemów, komputerów, czujników, sieci, itp.) musi korzystać system, aby realizować swoje funkcje.

Ustalanie potencjalnych aktorów musi być powiązane z ustalaniem granic systemu,

tj. odrzucaniem obszarów dziedziny problemowej, którymi system nie będzie się zajmować (zakres odpowiedzialności systemu).

 nazwę dla każdego aktora/roli,

 zakresy znaczeniowe dla poszczególnych nazw aktorów oraz relacje pomiędzy zakresami (np. sekretarka  pracownik administracji  pracownik  dowolna osoba). Niekiedy Po wyszukaniu aktorów, należy ustalić:

Struktury dziedziczenia dla aktorów

Np. pracownik administracji dziedziczy dostęp do przypadków użycia wyspecyfikowanych dla każdego pracownika, oraz ma dostęp do przypadków związanych z jego własnym, specyficznym sposobem wykorzystywania systemu.

osoba

pracownik gość

księgowa pracownik

administracji

Diagram z generalizacją aktorów

obsługa konta klienta

informowanie o stanie konta klienta

inicjalizacja karty klienta

weryfikacja karty i kodu klienta Automat do operacji bankowych

«

»

«

»

«

»

podsystem zarządzania bazą

danych banku

klient

administrator systemu

Krok 3: określanie przypadków użycia (1)

 Dla każdego aktora, znajdź zadania (funkcje), które powinien wykonywać w związku z jego działalnością w zakresie zarówno dziedziny przedmiotowej, jak i wspomagania działalności systemu informacyjnego.

 Staraj się powiązać w jeden przypadek użycia zespół zadań realizujących podobne cele.

Unikaj rozbicia jednego przypadku użycia na zbyt wiele pod-przypadków.

 Opisz przypadki użycia przy pomocy zdań w języku naturalnym, używając terminów ze słownika.

 Uporządkuj aktorów i przypadki użycia w postaci diagramu.

 Przeanalizuj zarówno wyspecyfikowane przypadki użycia (niektóre z nich mogą być mutacjami lub szczególnymi przypadkami innych przypadków użycia), jak i powiązania aktorów z przypadkami użycia. Ustal, co jest zbędne, a co może być uogólnione.

 Nazwy dla przypadków użycia: powinny być krótkie, ale jednoznacznie określające charakter zadania. Nazwy powinny odzwierciedlać czynności z punktu widzenia aktorów, a nie systemu, np. “wpłacanie pieniędzy”, a nie “przyjęcie pieniędzy od klienta”.

Określanie przypadków użycia (2)

 Wyodrębnij “przypadki bazowe”, czyli te, które stanowią istotę zadań, są normalnym, standardowym użyciem. Pomiń czynności skrajne, wyjątkowe, uzupełniające lub opcjonalne.

 Określ wzajemne powiązania “przypadków bazowych”, wyspecyfikuj rodzaj zależności:

sekwencja czy alternatywa.

 Dodaj zachowania skrajne, wyjątkowe, uzupełniające lub opcjonalne. Ustal powiązanie

“przypadków bazowych” z tego rodzaju zachowaniem. Może ono byc także powiązane w pewną strukturę.

 Tworząc podział każdego przypadku użycia na nazwane części (bloki), staraj się, aby nie były one ani zbyt ogólne ani zbyt szczegółowe. Zbyt szczegółowe bloki utrudniają analizę. Zbyt ogólne bloki zmniejszają możliwość wykrycia bloków ponownego użycia.

Struktura nie może być zbyt duża i złożona.

 Przeanalizuj istniejące przypadki użycia pod kątem wyizolowania bloków ponownego użycia. Przeanalizuj podobieństwo nazw przypadków użycia, podobieństwo nazw i zachowania bloków występujących w ich specyfikacji. Wydzielenie bloku ponownego użycia może być powiązane z określeniem bardziej ogólnych zadań lub dodaniu nowej

Krok 4: dokumentowanie przypadków użycia

1. Diagramy przypadków użycia: aktorzy, przypadki użycia i relacje zachodzące między przypadkami.

2. Krótki, ogólny opis każdego przypadku użycia:

Dokumentacja przypadków użycia powinna zawierać:

3. Opis szczegółowy każdego przypadku użycia:

 scenariusz(e)

 specyfikację uczestniczących obiektów,

 diagram(y) interakcji.

 jak i kiedy przypadek użycia zaczyna się i kończy,

 opis interakcji przypadku użycia z aktorami, włączając w to kiedy interakcja ma miejsce i co jest przesyłane,

 kiedy i do czego przypadek użycia potrzebuje danych zapamiętanych w systemie oraz jak i kiedy zapamiętuje dane w systemie,

 wyjątki występujące przy obsłudze przypadku,

 specjalne wymagania, np. czas odpowiedzi, wydajność,

 jak i kiedy używane są pojęcia dziedziny problemowej.

Podsumowanie

Główne zadanie modelu przypadków użycia to określenie poprawnych wymagań funkcjonalnych na projektowany system, co jest uznawane jest za jeden z podstawowych problemów w procesie budowy systemu.

Przypadki użycia odwzorowywują strukturę systemu tak, jak ją

lepsze zrozumienie możliwych sposobów wykorzystania projektowanego systemu (przypadków użycia), co oznacza zwiększenie stopnia świadomości analityków i projektantów co do celów systemu, czyli innymi słowy jego funkcjonalności,

umożliwienie interakcji zespołu projektowego z przyszłymi użytkownikami systemu,

ustalenie praw dostępu do zasobów,

zrozumienie strukturalnych własności systemu, a przez to ustalenie składowych systemu i związanego z nimi planu konstrukcji systemu,

dostarczenie podstawy do sporządzenia planu testów systemu,

weryfikację poprawności i kompletności projektu.

Model przypadków użycia pozwala na:

Przypadki użycia w analizie

Eksperci

Użytkownicy

Doświadczenie w dziedzinie przedmiotowej

Przypadki użycia

Model dziedziny

Model zastosowania

Model analizy

mocny wpływ słaby wpływ