Adriana Politaj Andrzej Koza
Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu
DOFINANSOWANIE SAMOZATRUDNIENIA Z FUNDUSZU PRACY I PAŃSTWOWEGO FUNDUSZU REHABILITACJI OSÓB
NIEPEŁNOSPRAWNYCH JAKO INSTRUMENT WSPARCIA PRZECIWDZIAŁANIA
BEZROBOCIU
Wprowadzenie
Doświadczenia krajów wysoko rozwiniętych w zakresie stosowania instru- mentów przeciwdziałania bezrobociu pokazują, że jednym z najskuteczniejszych instrumentów jest dofinansowanie samozatrudnienia osób bezrobotnych. Standar- dowo jest ono realizowane na podstawie dofinansowania ze środków publicznych.
Poza tym, rozpoczynające działalność gospodarczą osoby bezrobotne otrzymują wiele przywilejów o charakterze podatkowym, często też mają prawo stosować uproszczone formy ewidencji i sprawozdawczości, a także bezpłatnie korzystają z fachowego doradztwa biznesowego, co ma im pomóc przetrwać najtrudniejszą, początkową fazę prowadzenia działalności.
Celem niniejszego artykułu jest próba analizy i oceny warunków prawnych i finansowych zakładania oraz prowadzenia własnej firmy przez osoby bezrobotne, a także porównanie atrakcyjności finansowej stosowanej pomocy finansowej oraz jej zakresu w przypadku osób bezrobotnych pełnosprawnych i niepełnosprawnych.
Analizie poddano podstawowe warunki prawne i finansowe otrzymania pomocy z Funduszu Pracy i Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepeł- nosprawnych (PFRON) na przestrzeni lat 2008-2012.
Adriana Politaj, Andrzej Koza 134
Autorzy przyjęli następującą hipotezę badawczą: „Bezrobotne osoby nie- pełnosprawne, pomimo korzystniejszych zasad i zakresu dofinansowania samo- zatrudnienia oraz wsparcia działalności gospodarczej rzadziej podejmują trud założenia i prowadzenia własnej firmy niż bezrobotne osoby pełnosprawne”.
Autorzy korzystali z następujących metod badawczych: analizy oraz kryty- ki piśmiennictwa i aktów prawnych, a także analizy statystycznej.
1. Dofinansowanie samozatrudnienia osób bezrobotnych
− podstawy prawne oraz zakres stosowania
Finansowanie samozatrudnienia osób bezrobotnych, zarejestrowanych w urzędach pracy jest prowadzone przede wszystkim z Funduszu Pracy, a w przy- padku bezrobotnych osób niepełnosprawnych z PFRON. W tab. 1 przedstawiono podstawowe warunki otrzymania dofinansowania na samozatrudnienie przez bezro- botną osobę pełnosprawną oraz bezrobotną osobę niepełnosprawną. Z poniższego zestawienia tabelarycznego wynika, iż osoby niepełnosprawne mogą liczyć na znacznie większe dofinansowanie niż osoby pełnosprawne. Bezrobotny niepeł- nosprawny może ubiegać się o dotację do kwoty odpowiadającej 15-krotnemu przeciętnemu wynagrodzeniu, co np. w końcu 2012 r. stanowiło równowartość 52 653,30 zł. Osoby pełnosprawne mogły liczyć na dotację do kwoty odpowia- dającej 6-krotności przeciętnego wynagrodzenia, czyli np. w końcu 2012 r. nie więcej niż 21 061,32 zł.
Tabela 1 Podstawy prawne i zakres dofinansowania samozatrudnienia osób bezrobotnych
(stan prawny na dzień 31.12.2012 r.)
Osoba pełnosprawna Osoba niepełnosprawna
Dotacja na rozpoczęcie działalności gospodarczej
Warunki prawne Uwagi Warunki prawne Uwagi
Bezrobotny, zarejestrowany w powiatowym urzędzie pracy;
jednorazowo środki na podjęcie działalności gospodarczej.
Minimalny okres trwania przedsiębiorstwa:
12 miesięcy
Dotacja do 6-krotności przeciętnego wynagro- dzenia.
Zabezpieczenie zwrotu:
poręczenie, weksel, blokada rachunku bankowego, akt notarialny o poddaniu się egzekucji przez dłużnika
Osoba niepełnosprawna zarejestrowana w powia- towym urzędzie pracy jako bezrobotna albo poszukująca pracy.
Jednorazowo środki na podjęcie działalności gospodarczej
Minimalny okres trwania firmy: 24 miesięcy
Podjęcie po raz pierwszy działalności gospodarczej, ponowne podjęcie działalności, jeżeli upłynęło co najmniej 12 miesięcy od zaprzestania prowadzenia tej działalności.
Zabezpieczenie zwrotu kwoty:
poręczenie, weksel, gwarancja bankowa, zastaw na prawach lub rzeczach, blo- kada rachunku bankowego, akt notarialny o poddaniu się egzekucji przez dłużnika
Dofinansowanie samozatrudnienia… 135
cd. tabeli 1 Finansowanie składek na ubezpieczenia społeczne
Warunki prawne Uwagi Warunki prawne Uwagi
Brak refundacji x PFRON refunduje obowiązkowe składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe
Refundacja obowiązkowych składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe przysługuje w wysokości:
− 100% osobom ze znacznym stopniem niepełnosprawności;
− 60% osobom z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności;
− 30% osobom z lekkim stopniem niepełnosprawności
Dofinansowanie do oprocentowania kredytu bankowego zaciągniętego w związku z prowadzeniem działalności gospodarczej
Warunki prawne Uwagi Warunki prawne Uwagi
Brak dofinansowania
x Osoba niepełnosprawna prowadząca działalność gospodarczą może otrzymać ze środków PFRON dofinansowanie do wysokości 50%
oprocentowania kredytu bankowego zaciągniętego na kontynuowanie tej działalności
Warunek:
1) nie korzystała z pożyczki na podjęcie działalności gospodarczej lub rolniczej albo pożyczka została w całości spłacona lub umorzona;
2) nie otrzymała bezzwrotnych środków na podjęcie działalności gospodarczej lub rolniczej albo prowadziła tę działalność co najmniej przez 24 miesiące od dnia otrzymania pomocy na ten cel Źródło: Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Dz. U. z 2008 r.
Nr 69, poz. 415 z późn. zm. oraz Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 25 lipca 2011 r. w sprawie dokonywania refundacji kosztów wyposażenia lub doposażenia stanowiska pracy dla skierowanego bezrobotnego oraz przyznawania bezrobotnemu środków na podjęcie działalności gospodarczej. Dz. U. z 2011 r. Nr 155, poz. 922. Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji za- wodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. Dz. U. z 2011 r. Nr 127, poz. 721 z późn. zm. oraz Rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 17 października 2007 r.
w sprawie przyznania osobie niepełnosprawnej środków na podjęcie działalności gospodarczej, rolni- czej albo wniesienie wkładu do spółdzielni socjalnej. Dz. U nr 194, poz. 1403 ze zm.
Należy przy tym dodać, że osoba niepełnosprawna musiała prowadzić zało- żoną firmę dwa lata, a osoba pełnosprawna tylko rok. Dodatkowo niepełno- sprawny przedsiębiorca mógł zwrócić się do PFRON o refundację części skła- dek na ubezpieczenia społeczne oraz dofinansowanie do 50% oprocentowania kredytów zaciągniętych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą.
Pełnosprawny przedsiębiorca takich możliwości już nie miał. Sam musiał opłacać składki na ubezpieczenia społeczne i nie miał możliwości otrzymania dofinansowania na pokrycie części odsetek od kredytów bankowych zaciągnię- tych na poczet działalności gospodarczej.
Adriana Politaj, Andrzej Koza 136
2. Finansowanie samozatrudnienia osób bezrobotnych z Funduszu Pracy i PFRON w Polsce w latach 2008-2012
W latach 2008-2012 systematycznie rosło bezrobocie w Polsce. W 2008 r.
w urzędach pracy było zarejestrowanych 1473,8 tys. osób bezrobotnych (tab. 2).
W przeciągu następnych czterech lat ich liczba uległa zwiększeniu o 663 tys.
osób. Wśród osób pełnosprawnych tempo wzrostu byłomniejsze niż wśród osób niepełnosprawnych. W 2012 r. liczba zarejestrowanych pełnosprawnych osób bezrobotnych sięgnęła 2 025,3 tys. i była większa niż w 2008 r. o 624,6 tys.
osób, co stanowiło przyrost na poziomie 44,6%.
Tabela 2 Liczba osób bezrobotnych ogółem, pełnosprawnych i niepełnosprawnych zarejestrowanych
w urzędach pracy w Polsce w latach 2008-2012
Rok
Bezrobotni Ogółem
(w tys. osób)
Pełnosprawni Niepełnosprawni (w tys. osób) Dynamika w %
(rok poprzedni = 100) (w tys. osób) Dynamika w % (rok poprzedni = 100)
2008 1473,8 1400,7 100,0 73,1 100,0
2009 1892,7 1798,2 128,4 94,5 129,3
2010 1954,7 1854,4 103,1 100,3 106,1
2011 1982,7 1878 101,3 104,7 104,4
2012 2136,8 2025,3 107,8 111,5 106,5
Źródło: Rynek pracy w Polsce w latach 2008-2012. Dane Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej Departa- ment Rynku Pracy, http://www.mpips.gov.pl/analizy-i-raporty/raporty-sprawozdania/rynek-pracy/
sytuacja-na-rynku-pracy/ [20.09.2013].
Liczba bezrobotnych osób niepełnosprawnych w tym samym okresie zwiększyła się o 38,4 tys., co stanowiło przyrost o 52,5%. Jednym ze sposobów na przeciwdziałanie bezrobociu miało być udzielanie pomocy finansowej na za- łożenie własnej firmy. Głównym źródłem miał być Fundusz Pracy, a w przypad- ku bezrobotnych osób niepełnosprawnych PFRON.
W latach 2008-2012 na samozatrudnienie wydatkowano z Funduszu Pracy łącznie prawie 4,3 mld zł (rys. 1).
R Ź
n o g z z n b j n ( z b n l s p s n w
Rys.
Źród
nyc okre go z F zna nyc bezr jedn nien (rys zmn bez nien lejn spra pon sow nyc wyd
. 1.
dło: E s m
W ch z
esie ana Fund czn ch p rob nak W nie s. 2) niej
rob nie nych
awn nad wych
ch o datk
Kw w P Efekt sowa ment
W la z teg
e w aliz dus nie prog botn kże o W la
be ). W jsza botn bez h tr ne s 46%
h p osób
ków 2 4 6 8 10 12 14
woty Pols tywn anyc t Fun
atac go f wyda
zą.
szu mn gram nym
o p atac zro W la
ali k nych zrob rzec syst
% k poch b n w w 000 4000 6000 8000 0000 000 4000
w t ce w ność ch z F
ndus
ch 2 fund atko W
Pr niej mów m zak ona h 2 obot atac kwo h. W bot ch l tem kwo hod niep w 20 0 000 000 000 000 000 000 000
tys.
w lat pods Fund szy.
200 dus owa 20 racy szy w ry
kład ad 6 2008 tnyc ch 2 oty W 2 tnyc lata maty ot z dząc pełn 009
zł p tach staw duszu
08-2 szu ano 011 y n ych ynk dają 60%
8-2 ch 200
prz 200
ch o ach yczn
z 20 cych nosp
r.
20 69
D
prze 200 wowy u Pr
201 na o pra
r.
na s kw ku p ący
% m 012 osó 08-2 zez 8 r.
osó kw nie 008 h z praw
008 989
Dofi
ekaza 08-2 ych f racy
0 o zał awi
po sam wot
prac ym w mnie
2 łą ób n 201 znac
prz b n woty ma 8 r.
z PF wny 8 962
inan
ane 2012 form w la
obse oże ie 3 onad moz
prz cy. W wła ejsz ączn
niep 1 st czan
zek niep y na alały W FRO ych
2 1 nsow
z F 2
prom atach
erw enie 3,2 m
d t atru zez W 2 asne za n ne k
pełn taro ne kaza pełn a tw
y i 20 ON
do 200 1093
wan
Fund
mocj h 200
wuje e wł mld trzy
udn znac 201 e fir niż w
kwo nos osto na ano nosp worz w 2 12
pr o kw 09
388 ie s
duszu
ji zat 08-20
e si łasn d zł ykro nien czon 12 r rmy w n oty spra owie
sam z P praw
zen 201 r. n rzek wot
7 samo
u Pr
trudn 012.
ę d nej ł, cz otni nie.
nyc r. kw y by najle
prz awn e, w moz PFR wny nie w 11 r nast kaza ty p 20 138
ozat
racy
nieni Min
dyna firm zyli ie z
W ch s wot yła o
epsz zezn nych w ge zatr RON
ych wła r. os tąpi any pon 010
891 trud
y na
ia i a nister
ami my i 75 zmn Wyni sam ta p o po zym nac h o esti rudn N w h kw asny siąg ił p ych nad 24
dnie
a sam
aktyw rstwo
iczn prz 5% k
niej ikał morz prze
ona m po czan osią
ii kt nien w fo wot
ych gnęł ono na 38, 2 4
nia…
moz
wiza o Pr
ny zez
kw jszo ło t ząd ezna ad 6 od t ne z ągnę tóry nie orm tę p h fir ły 2 own sam ,5 m 011 198
…
atru
cji z acy
wzr oso ot z ono
to dom
aczo 3%
tym z PF ęły ych nie mie d
pona rm 24,7 ny w moz mln 1 865
udnie
zawo i Pol
rost obę z ca kw prz m na
ona
% wi m w FRO
po h zn epeł
dot ad 5
prz 7ml wzr zatr n zł
enie
dow lityk
t kw bez ałeg
wot zede
a re a na
ięks wzgl ON zio nala łno acji 53,4 zez
ln z rost rudn ł, cz 201 686
osó
wej be ki Sp
wot zrob go o
ty p e w eali a do sza lęde N na m azły
spr i na 4 m
oso zł, c t śr
nien zyli 12 6038
ób b
ezrob połec
t pr bot okre
prz wsz izac otacj niż em a sa 184 y się rawn a sa mln oby czyl odk nie i do 8
bezro
botny cznej
rzez tną.
esu zezn ystk cję cje o ż w
201 amo
4,9 ę te
nyc amo zł.
y ni li n ków be o p
obot
ych , De
zna W obj nacz kim akt osob
201 10 r ozat ml śro ch o ozat
W epe niew w fin
ezro ozi
13
tnyc
finan eparta
acza tym jęte zon m z tyw bom 11 r r.
trud ln z odk
osó trud W ko ełno wiel nan obot om
37
ch
n- a-
a- m e- ne ze w-
m r., d-
zł ki, b d- o- o- le n-
t- mu
1
R Ź
r 2
Ź
s o w z m 138
Rys.
Źród
robo 264
2 Źród
sam ogó wsp z cz my
2. K n dło: B h
Śr otny 4 94
R
20 20 20 20 20 2008 dło: E
s h
Z moza
ółu półu zego
16
Kwo na sa Bada
http:
rodk ym 43 m
Rok
008 009 010 011 012 -201 Efekt sowa http:
te atru sa udz
o p 577
1 2 3 4 5 6
oty w amo ania
://ww
ki w m pe
miej
Lic
12 tywn anyc ://ww
ej udn amo
iale prze
7,6 000 000 000 000 000 000
w ty ozatr i An ww.p
wyd ełno jsc
czba
ność ch z ww.p
gru nion ozat e Fu edsi
5 zł 0 00 00 00 00 00 00
ys. zł rudn nalizy pfron
datk osp
pra
a sam z F
sa
pods Fun pfron
upy nych trud und
ębi ł, a
ł prz ienie y PF n.org
kow raw acy
moz Fund
amoz 5 6 7 2 3 25 staw ndusz n. org
2 h), dnio dusz orc
nie 200 53
zeka e bez FRON g.pl/p
wan wny (tab
atru dusz
z F zatrud 52155 63964 77017 26108 39410 5865 wowy zu P g.pl/p
58 a p ony zu P ca p
epeł 08 3436
A
azane zrob N, P porta
ne z ym
b. 3
udnio zu P
Fund dnie 5 4 7 8 0 54 ych f
racy porta
65 pozo ych)
Prac pełn
łno 6
Adria
e z P botny Państ al/pl/
z Fu i n 3).
onyc racy
duszu ni
form y w l al/pl
54 osta ).
cy i nosp spr
20 3
ana
Pans ych twow /70/7
undu niep
ch o y i P u Pra
prom latac /70/
os ałe Śre i PF praw
awn 009 3840
a Po
stwo osób wy F 77/ B
usz pełn
sób PFRO
D acy
śre 1 1 1 1 1 1 mocj ch 20 /77/ B
sób 6 2 edn FRO wny
ny 2 08
olitaj
oweg b nie Fundu Badan
zu P nosp
bez ON Dotac
edni 340 710 8036 608 7407 6577 ji zat 008- Bada
to 289 ni
ON y do
29 2
j, A
go Fu epełn usz R nia_i
Prac praw
zrobo w P cje n
kosz 1,63 1,60 6,59 1,84 7,71 7,65 trudn -2012 ania_
o o 9 os kos prz osta 396 201
297 ndr
undu nosp
Reha i_ana
cy i wny
otny Polsc na sam
zt
nieni 2 op _i_an
osob sób szt zez awa 6,60
0 749
rzej
uszu praw abilit alizy
i PF ym
ych o ce w
moz
s
ia i a p. cit naliz
by to
ot oso ał śr 0 zł
Koz
u Re wnych
tacji y_PF
FRO utw
oraz w lata
atrud
amo
aktyw t. ora zy_P
pe os twa obę red ł.
20 24
za
ehabi h w Osó FRON
ON wor
z śre ach dnien
zatru 167 133 108 973 122 628 wiza az B PFRO
ełno soby arci ę be dnio
11 4743
ilitac Pols ób N N.htm
um rzen
ednie 200 nie:
udnie 6 8 0 3
2 9 cji z Badan ON.h
ospr y n
a ezro o na
3
cji O sce w Niepe
ml [2
moż nie
e kw 8-20
z P eni
zawo nia i html
raw iep
wła obo a za 2 3
Osób w lat ełnos 20.09
żliw dl
woty 012 PFR
dow i An [20.0
wne ełn asn tną ałoż 012 3853
b Nie tach spraw
9.20
wiły la s
y dot
ON ś
wej be nalizy 09.2
(9 osp nej ą to żeni
2 39
epeł h 200 wnyc 13].
oso sieb
tacji
średn 318 287 275 254 315 29 ezrob y PF 013]
97,6 praw fir 22 ie w
łnosp 08-20 ch, W
obo bie
ni ko 883,1 705,4 545,3 429,3 537,9 396, botny FRON
].
6%
wne rmy 98 włas
praw 012 Wars
om łąc
Tab
oszt 17 46 34 33 96 ,6
ych N, o
o e (2 y p
7,1 snej
wnyc szaw
bez czni
bela
finan op.cit
gół 2,4%
prz 3 z j fir
ch wa,
z- ie
3
n- t.,
łu
% zy ł, r-
n p s
R Ź
d b k w n w n z s na p pod stan
Rys.
Źród
dota bez korz w z nie wsp nej zatr spra
0 2, 4, 6,0
O pod djęły now
. 3.
dło: N
W ację rob
O zys zwią
otr parc licz rudn awn ,0%
,0%
0%
0%
sob djęc y ry wiły
. O z Na po
W ty ę n botn sob stały ązk rzym cia
zby nien nyc
% by b cie yzyk y śre
Odset Fun odsta
ym s a s nych by n y z ku z mał sko y os nie h sk
2 bez
dzi ko edn
tek ndus awie
sam am h os niep z d z pr ły z orzy sób sta kor 2008
3, zrob
iała zało nio n
osó szu P e dan
mym moza
sób pełn dopł
row z P ysta nie anow rzys
8 ,7%
o botn alno oże niec
ób Prac nych
m ok atru b nie
nos łat wadz
PFR ało j epeł
wiło stało oso
D
ne r ości enia
całe
bezr cy i P z tab
kre udni epe spra do zon RON
jedy łnos o z o z
20 2,
by p Dofi
rela go a wł e 3,
robo PFR b. 2 i
sie ieni ełno awn op ną d N n yni spra aled tej 009 ,3%3,6
pełn inan
atyw ospo łasn 6%
otny RON i 3.
bez ie z ospr ne p
proc dzia
a te e 1 awn dwi for 9
6%
nosp nsow
wnie oda nej
% og
ych, N w P
zrob z P raw prow cen ałaln
en 95 nyc ie 3 rmy 1
praw wan
e rz arcz
firm gółu
któ Pols
bot FR wnyc
wad ntow nośc cel osó ch, k 3,1%
y po 2 1,4%
wne ie s
zad zej.
my, u be
óre ce w
tne RON
ch.
dzą wan cią kw ób n któr
%. W omo 2010 4,2
%
e samo
dko Os ko ezro
pod w lat
oso N śr ące nia
go wot niep
re o W ocy
0 2%
ozat
dec soby rzy obo
djęły tach
oby redn wł kre spo ę 7 pełn otrz
200 fin
1
oso trud
cyd y b ystaj tny
y d h 200
nie nio asn edyt odar 776, nosp zym
08 r nans 1,1%
oby dnie
dow bezr jące ych
dział 08-2
epeł sta ną f tów rczą ,9 t pra mały r. 4 sow
20 1
%
niep nia…
wały robo e z
peł
alno 2012
łno ano firm w b ą. W tys.
awn y do 7 p wej.
011 1,4%
pełn
…
y si otne
dot łnos
ość 2
ospr owił mę w
bank W l . zł nych
otac prze
% 0
nos ę w e p tacj spra
gos
rawn ły n
w n kow lata
(ry h, c cję z edsi 0,9%
praw w la pełn
i z awn
spod
ne, niec niew wyc
ch ys.
co w z P iębi
%
wne atac nosp Fun nych
darcz
któ całe wie ch z
200 4).
w re FR iorc 2 e
ch 2 praw
ndu h (r
zą
óre e 1, elki zac 08-2 . Z elac RON ców 2012
1,9%
200 wne uszu rys.
fina
otr ,4%
m ciąg
201 tej cji d N na w ni
2
% 1, 08-2
e, k u Pr . 3)
anso
rzym
% o stop gnię
12 ł j fo do ł a sa epe ,1%
13
201 któr racy .
wan
mał gół pni ętyc łącz orm łącz amo ełno
% 39
2 re y,
ną
ły łu iu ch
z- my
z- o- o-
1
R
Ź
n s ł z o d p - s Ś W f p 140
Rys.
Źród
nia spra ło z zde osią dytó prze -20 sko Śred W l fund prze
. 4
dło:
_
W tak awn zwi cyd ągaj Zd ów eka 12 rzy dnio lata
dac eds 1 2 3
. D n w Bad _PFR
W ko ką p nyc ięks dow jąc dec i p azyw
z te ystał
o na ach cję
ięb 0 100 200 300
Dofin nipeł w Po ania RON
olej pom h sk szen wani naj cydo poży wan
ej f ło ł a je 200 skł iorc Dof
nans łnos olsce
i A N.htm
jnyc moc kor nie ie z jwię owa ycz ne z
form łącz edne 08- łade
ców 2 18
finan
sow spraw
e w Anal ml [2
ch t cą z rzys
lic zwię ęks anie zek
z P my znie ego 200 ek n w, k
2008 0,9
now
anie wne lata lizy 20.09
trze z P stało czby ęks
zy p e w
cie PFR ws e 2 prz 09 w
na którz
8 6
4
wan
e d ego p
ch 2 PFR 9.201
ech PFR o z y o zył poz więk eszy RON spar 36 zeds wid ub zy s 47
ie d A
do o prze 2008 RON 13].
lat RON
dof osób ła si ziom kszą yły N n rcia
056 sięb docz ezp sko 2 118
do o Adria
opro edsie 8-20 N, op
ach N. W
fina b o ię łą m d ą po
się iep a dz
6 o bior zny piec orzy 2009 8,56
opro ana
ocen ebio 012
p.cit
h na W 2 anso obję
ącz dofin
opu ę re
ełn ział osób
rcę n y jes czen ysta
9 6
4
ocen a Po
ntow orcę ., ht
astę 201 owa ętyc zna
nan ular
fun osp aln b, n
niep st g nia ali z 2
ntow olitaj
wania w z ttp://
ępow 11 r
ania ch
kw nsow rnoś ndac praw
ośc na ł pełn gwa
spo z tej
2 11
wan j, A
a k zwią /www
wał r. je a od tą wota
wan ścią cje wny ci g
łącz nosp ałtow
ołec for 010 8,1
nia w ndr
kredy ązku
w.pf
ł sy edy dse form a po
nia ą ni skł ym osp zną praw wny czn rmy 0
35
w ty rzej
ytów u z p
fron.
ystem ynie
tek mą omo w c iż d łade
prz poda ą kw wne y w ne o y po 5
ys. z Koz
w b prow org
mat e 33 k ba ą po ocy
cały dofi
ek n zeds
arcz wotę ego wzro
oraz omo 20 99,
ł.
za
bank wadz g.pl/p
tycz 3 pr nko omo prz ym inan
na sięb zej ę 7 o prz
ost z li ocy 011 ,52
L
kow zoną porta
zny rze owy ocy zyzn
okr nsow
ube bior osó 78 zyp kw iczb y fin 33
Licz
wych ą dz al/pl/
y sp dsię ych y z
nan resi wan ezp rcom ób
66 pada wot w
by nan
2
ba b
, z iałal /70/7
pade ębio . W
PF nej z ie o nie iecz m.
nie 5,2 ało wyp
nie sow
20 259,
ben
zacią lnoś 77/B
ek z orc W 20
FRO z te
bję od zen W epeł ty zate płac epeł wej.
012 ,73
efic
ągnię ścią
adan
zain ów 012 ON.
ego ętym dsete nia
lat łnos s. z em can łnos .
38
cjen
ętyc gos nia _
nter ni r. n . R
Fun m an ek spo tach spra zł (
3 2 nych spra 8
tów
ch p spod
_i_an
reso epe nast Rów ndu nali od ołec h 20
awn (rys 298, h na awn w
prze darcz naliz
owa ełno tąpi wnie uszu
izą.
kre czne 008 nyc
. 5) ,6 z a re nyc
ez zą zy
a- o- i- eż
u, e- e, 8- ch ).
zł.
e- ch
R Ź
ł d p k n n d k n g k d d
P
d
Rys.
Źród
łecz do pom któr ne.
na u dacj któr ne w gają kale dow dacj
Pod
dził
5. K b dło: D
W zne
206 moc
rzy W ube
ji. W re w wpr ący ekim wan
je s
ds
Pr ły p 1 1 2 2
Kwo bene Dane
W pr wy 6,2 cy,
zw lat ezpi W 2 wys
row mi m ( nie n
skła
um
rzep przy
50 100 150 200 250
ota r eficj e PFR
rzec ypła
ml tj.
wróc tach iecz 201 stąp wadz
m.i (nie
najc adek
mow
prow yjęt
0 0 000 0 000 0 000 0 000 0 000
refun entó RON
ciąg acon ln z osó cili h 20 zeni 12 r piły zon in.
epeł czę k z
wan
wad ą w 0 0 0 0 0 0
ndacj ów w N − W
gu j nych zł w ób
się 010 ia s r. zm
o r nym na łnos ęście
Fun
nie
dzo we w
2 3
cji sk w Po Wydz
jedn h z w 2
nie ę do 0-20 społ mni refu mi w zm spra ej p ndu
e
one wpro
2008 9 34 1
D
kłade olsce ział D
neg PF 009 epeł o Fu 012 łecz iejs und w po mniej awn prow uszu
prz ow 8 40
177 Dofi
ek n w la Dofi
go r RO 9 r.) łnos und
na zne szył ację ołow jsze nym wad u.
zez adz 2 791,
inan
na ub atach nans
roku ON u ). R spra dusz
astęp ora ła s
ę sk wie eniu m w
dzil
au zeni 200 54 ,1
2 nsow
bezp h 20 sowa
u kw uleg Rów awn zu o pow az l się d
kład e 20
u kw w sto
li dz
utoró iu d 09
038 2062
wan
piecz 008-2
ań Ry
wot gła wnie
nyc o re wał
licz doś dek 011 wot opn ział
ów do n 8
212 ie s
zenia 2012 ynku
ta r pra eż n ch p efun
ge zby ść z k. B r. z t re niu łaln
nin nini
201 484 ,8
samo
a spo 2 u Pra
refu awie
nas prow ndac ener
ben znac
yło zmi efun um ność
niej ejsz 10
486 ozat
ołecz
acy.
unda e po stąp
wad cję raln nefi czni o to ana ndac miark ć go
jsze zeg 6
188 trud
zne
acji odw pił w
dzą skł ny s ficje ie l w ami cji kow osp
ego go a 20 49 8298
dnie
w ty
i sk woje wzr ącyc łade spad entó licz
zna zas oso wan poda
op artyk
11 9483
8,0 nia…
ys. z
kład eniu rost ch ek n
dek ów
ba aczn
sad obom nym
arcz
prac kułu 3
167
…
zł or
dek u (z t lic dzi na u k kw wyp osó nym d ref
m n m i l zą i
cow u h 20 44 7439
raz li
na z 11 czby iała ube wot pła ób n m st fun niep
lekk i wy
wani hipo 012
709 9,7
iczb
ube 7,8 y b lno zpi t ref
can niep topn dac pełn kim ystę
ia b otez
Libób
9 98
a nie
ezp ml bene ość
ecz fun nych
pełn niu cji s nosp m), k ępo
bad zę b
Liczba osób
892
epeł
piec ln z efic go zeni ndac h kw nos u sp skła
praw któr owa
ani ada
Kwota refundacji w …
3,5
łnosp
czen ł w cjen spo ia s cji s
wot pra ow adek
wny rzy ali o
a p awc
praw
nia w 20 ntów odar
poł skła t re awn odo k, p ym zd o re
potw czą.
14
wnyc
spo 008 w te
rczą łecz ade efun nych owa pole m lże decy efun
wier
41
ch
o- r.
ej ą, z- ek
n- h, a- e- ej y- n-
r-
Adriana Politaj, Andrzej Koza 142
W latach 2008-2012, tj. w dobie wyraźnego spowolnienia gospodarczego w Polsce, tempo wzrostu bezrobocia osób niepełnosprawnych było znacznie większe niż wśród osób pełnosprawnych. Osoby niepełnosprawne rzadziej po- dejmowały trud i ryzyko samozatrudnienia niż osoby pełnosprawne. W latach 2008-2012, w przypadku osób pełnosprawnych przeciętnie 3,6% osób bezrobot- nych zakładało własne firmy, korzystając z dotacji z Funduszu Pracy. Dotacje z PFRON umożliwiły założenie własnej firmy osobom niepełnosprawnym sta- nowiącym średnio 1,4% ogółu zarejestrowanych osób bezrobotnych, legitymu- jących się udokumentowaną niepełnosprawnością.
Brak stabilności przepisów prawa dotyczącego wsparcia finansowego nie- pełnosprawnych przedsiębiorców, a zwłaszcza uzależnienie wysokości refunda- cji części składek na ubezpieczenia społeczne od stopnia niepełnosprawności wprowadzone w 2011 r. skutkowały znacznym zmniejszeniem w 2012 r. liczby osób występujących do PFRON o zwrot tych składek. Gwałtownie zmalały rów- nież kwoty wypłacane z tego tytułu ze środków PFRON, co w obliczu kłopotów finansowych Funduszu poprawiło nieco jego sytuację finansową kosztem sytu- acji finansowej firm prowadzących przez osoby niepełnosprawne. Zmiany prze- pisów dotyczących refundacji wydatków ponoszonych na opłacenie składek na ubezpieczenia społeczne przez osoby niepełnosprawne mogły mieć zatem nega- tywny wpływ na atrakcyjność samozatrudnienia jako formy przeciwdziałania bezrobociu, zwłaszcza wśród osób najlżej kalekich.
Nieatrakcyjnym instrumentem wsparcia przedsiębiorczości osób niepełno- sprawnych okazało się umożliwienie otrzymania zwrotu 50% odsetek od zacią- gniętych kredytów i pożyczek w związku z prowadzoną działalnością gospodar- czą. Z tej pomocy finansowej korzystało od 33 do 47 niepełnosprawnych przedsiębiorców. Przyczyn tak małej atrakcyjności tego instrumentu można się dopatrywać m.in. w braku zdolności kredytowej osób prowadzących działalność gospodarczą oraz niepewnej sytuacji makroekonomicznej i brakiem trwałych perspektyw poprawy koniunktury gospodarczej w kraju i zagranicą.
Oprócz powyższych przyczyn, mniejszej aktywności gospodarczej bezro- botnych osób niepełnosprawnych niż pełnosprawnych należy upatrywać w czynnikach pozaekonomicznych, takich jak: rodzaj i stopień schorzenia, wszechobecne bariery architektoniczne oraz komunikacyjne (szczególnie do- tkliwe dla osób z dysfunkcjami ruchu, mowy, wzroku, słuchu), mniejszych pre- dyspozycjach wynikających z przeciętnie gorszego wykształcenia i braku do- świadczenia w prowadzeniu biznesu.
Autorzy niniejszego artykułu stoją na stanowisku, że osoby niepełnosprawne cechują się mniejszym zainteresowaniem podejmowania ryzyka prowadzenia dzia- łalności gospodarczej i wyjścia w ten sposób z bezrobocia i to pomimo zdecydowa-
Dofinansowanie samozatrudnienia… 143
nie większej pomocy finansowej kierowanej z PFRON niż osoby pełnosprawne, którym jest przyznawana znacznie mniejsza pomoc finansowa z Funduszu Pracy.
Rozmiary pomocy przyznawanej osobom niepełnosprawnym są zatem zbyt małe w stosunku do oczekiwań bezrobotnych osób niepełnosprawnych, a także pozostałe bariery pozaekonomiczne stanowią zbyt dużą przeszkodę, której nie jest w stanie pokonać przytłaczająca większość bezrobotnych osób niepełnosprawnych.
W celu poprawy aktywności gospodarczej osób bezrobotnych, w szczegól- ności niepełnosprawnych, konieczne jest zintensyfikowanie działań legislacyj- nych upraszczających procedury i zmniejszające wymagania związane z zakła- daniem działalności gospodarczej. Znaczna część osób bezrobotnych nie ma możliwości wskazania wystarczającego zabezpieczenia finansowego wymaga- nego przez urzędy pracy, co − jak podkreślają osoby bezrobotne − praktycznie uniemożliwia im skorzystanie z dotacji na samozatrudnienie. Ponadto autorzy postulują rozważenie możliwości zwolnienia samozatrudnionych z płacenia po- datków dochodowych przez okres jednego roku w przypadku osób pełnospraw- nych i dwóch lat w przypadku osób niepełnosprawnych następujące po okresie obowiązkowego utrzymania działalności dotowanej ze środków urzędów pracy.
Warunkiem miałoby być wykorzystane niezapłaconych kwot podatków docho- dowych na rozwój firmy (np. na inwestycje majątkowe, zatrudnienie kolejnej osoby itp.). Pozwoliłoby to utrzymać się na rynku dłużej niż stawiane ustawowo wymagania w zakresie minimalnego okresu prowadzenia działalności gospodar- czej założonej dzięki dotacjom z Funduszu Pracy i PFRON. Oprócz tego, dla zwiększenia zainteresowania osób bezrobotnych samozatrudnieniem konieczna jest głębsza zmiana klimatu gospodarczego w kraju oraz zdecydowana poprawa koniunktury gospodarczej zmniejszające ryzyko niepowodzenia przedsięwzięcia i konieczności zwrotu otrzymanych dotacji wraz z odsetkami, co w opinii osób bezrobotnych jest jedną z ważniejszych przyczyn rezygnacji przez te osoby z ubiegania się o dotacje z urzędów pracy na samozatrudnienie.
Literatura
Badania i Analizy PFRON, Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, Warszawa, http://www.pfron.org.pl/portal/pl/70/77/ Badania_i_analizy_PFRON.html [20.09.2013].
Efektywność podstawowych form promocji zatrudnienia i aktywizacji zawodowej bez- robotnych finansowanych z Funduszu Pracy w latach 2008-2012. Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, Departament Funduszy.
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 17 października 2007 r. w spra- wie przyznania osobie niepełnosprawnej środków na podjęcie działalności gospo-
Adriana Politaj, Andrzej Koza 144
darczej, rolniczej albo wniesienie wkładu do spółdzielni socjalnej. Dz. U nr 194, poz. 1403 ze zm.
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 25 lipca 2011 r. w sprawie dokonywania refundacji kosztów wyposażenia lub doposażenia stanowiska pracy dla skierowanego bezrobotnego oraz przyznawania bezrobotnemu środków na pod- jęcie działalności gospodarczej. Dz. U. z 2011 r. Nr 155, poz. 922.
Rynek pracy w Polsce w latach 2008-2012. Dane Ministerstwa Pracy i Polityki Społecz- nej Departament Rynku Pracy, http://www.mpips.gov.pl/analizy-i-raporty/raporty -sprawozdania/rynek-pracy/sytuacja-na-rynku-pracy/ [20.09.2013].
Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnia- niu osób niepełnosprawnych. Dz. U. z 2011 r. Nr 127, poz. 721 z późn. zm.
Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.
Dz. U. z 2008 r. Nr 69 poz. 415 z późn. zm.
GRANTS FOR SELFEMPLOYMENT FROM LABOUR FUND
AND STATE FUND FOR REHABILITATION OF HANDICAPPED PERSONS AS AN INSTRUMENT OF COUNTERACTION OF UNEMPLOYMENT
Summary
The unemployed can receive grants from the Labour Fund and the State Fund for Rehabilitation of Handicapped Persons to self-employment. In 2008-2012, benefited from such financial help 264943unemployed. This represented an average of about 3%
of the total unemployed in this years. People with disabilities rarely take this way out of unemployment than non-disabled people, despite the much greater financial assistance.
This was driven in large part the effects of disability and other non-economic factors.