Język polski zagadnienia do opracowania

Język polski zagadnienia do opracowania

klasa 1 Tb P,

od 20.04 do 24.04.2020r.

3h

Temat: Literacka wizja zaświatów . Boska komedia Dante Alighieri (2H) 1. Geneza utworu

Pierwotnie Dante zatytułował swój utwór Komedia, dopiero później dodano określenie Boska (doskonała). Powstała w I poł. XIV wieku, napisana została w dialekcie toskańskim, który później przekształcił sie w język włoski. Tytuł utworu można interpretować tak, jak w Poetyce Arystotelesa - komedia ma w przeciwieństwie do tragedii, pomyślne zakończenie.

Boska komedia przedstawia wędrówkę narratora- Dantego, po zaświatach : Piekle, Czyśćcu i Raju. Wędrówka rozpoczyna się w nocy z Wielkiego Czwartku na Wielki Piątek 1300r., podróż trwa trzy dni.

Wszystkie zaświaty dzielą sie na 9 części ( liczba symboliczna, wielokrotność 3)

Przewodnikiem Dantego po Piekle i Czyśćcu jest poeta rzymski, Wergiliusz. Po Raju oprowadza Dantego Beatrycze (pierwowzorem była ukochana poety, przedwcześnie zmarłej).

2. Budowa utworu jest odzwierciedleniem cech kultury średniowiecza: jest numeryczna, symetryczna oraz symboliczna. Szczególne znaczenie ma liczba 3 (zob. symbolika biblijna).

Piekło przypomina lej zwężający się ku dołowi, składa się z dziewięciu kręgów.

Motyw piekła pojawia się w mitologii (Orfeusz i Eurydyka) i Biblii.

3. Piekło

Dantejskie Piekło ma 9 kręgów oraz przedsionek, gdzie trafiają dusze tych, którzy za życia wprawdzie nie czynili zła, ale również nigdy nie czynili dobra. Pierwszy krąg piekła , czyli Otchłań, zamieszkują dusze nieochrzczone, lecz szlachetne. Wśród nich jest Wergiliusz, Homer, Sokrates. W kolejnych 4 kręgach cierpią grzesznicy, którzy ulegli różnym żądzom:

w drugim są rozpustnicy, w 3 żarłocy i opoje, w 4 skąpcy i rozrzutnicy, w 5 ludzie pyszni, gniewni. Szósty krąg jest dla heretyków. Krąg 7 zaludniają gwałtownicy, winni przemocy

wobec bliźnich i samych siebie-samobójcy, bluźniercy. W 8 kręgu poddani są męczarniom oszuści, pochlebcy, uwodziciele, fałszywi prorocy. Na samym dnie piekła, w trzech

paszczach Lucyfera( imię oznacza niosący światło), cierpią skuci lodem, najwięksi zdrajcy Brutus, Kasjusz, Judasz .

4. Czyściec przedstawiony został jako górzysta wyspa pośrodku oceanu na antypodach Jerozolimy. To miejsce pokuty dusz mniej grzesznych. również jest zhierarchizowany i składa się z 9 rejonów. Tu wędrowiec spotyka Beatrycze, która będzie jego przewodniczką po raju.

5. Raj.

Dantejska wizja raju odwzorowuje geocentryczny model kosmosu opisany przez Ptolemeusza. Pierwsze siedem przestrzeni to krążące wokół Ziemi ciała niebieskie (np.

Księżyc, Słońce, Merkury). Ósme niebo stanowią gwiazdy stałe. Dziewiąta sfera zwie się Primum Mobile(pierwsza poruszająca się rzecz).Kresem wędrówki jest Empireum, miejsce gdzie przebywa Bóg, aniołowie i zbawieni.

schemat Piekła Dantego

6. Przeczytaj podane fragmenty Boskiej komedii i odpowiedz na pytania :

 zinterpretuj ciemny las jako alegorię zapowiadającą treść utworu, co ten symbol mówi o sytuacji bohatera? ; weź pod uwagę symboliczne znaczenie zwierząt

 w jakiej sytuacji znajdują się ludzie w trzecim kręgu ? co jest przyczyną ich cierpienia?

 dlaczego Wergiliusz stał się przewodnikiem Dantego?

 wskaż w podanym fragmencie przykłady potwierdzające współistnienie dwóch światów- pogańskiego i chrześcijańskiego

 zinterpretuj napis nad bramą piekła Ty, który wchodzisz żegnaj się z nadzieją

 opisz las, w którym znaleźli się; jaka rolę odgrywają wykorzystane środki poetyckie środki poetyckie ?

Temat : Podsumowanie wiadomości o epoce średniowiecza (1h)

Karta pracy

1. Wymień i scharakteryzuj trzy czynniki, które zadecydowały o końcu kultury antycznej.

………

………

………

2. Zdecyduj, które informacje dotyczące epoki średniowiecza są prawdziwe, a które – fałszywe. Wstaw znak X we właściwych rubrykach tabeli.

Zdanie Prawda Fałsz

Oficjalna kultura średniowiecza miała charakter chrześcijański.

Hagiografia to żywoty świętych.

Architektura romańska miała wyrażać mistycyzm doznania religijnego.

W okresie średniowiecza za herezję uznawano poglądy niezgodne z nauką Kościoła.

Za twórcę scholastyki uważa się św. Tomasza z Akwinu.

Średniowiecze

Teologia została stworzona przez starożytnych Greków.

3. a) Zaznacz właściwe zakończenie zdania.

Jedna z naczelnych zasad przyświecających życiu człowieka doby średniowiecza brzmiała:

□

□

□

□

b) Podaj polskie tłumaczenie tej zasady.

………

4. Zastanów się, w jakim znaczeniu używasz słowa „średniowiecze”. Zapisz swoje spostrzeżenia.

znaczenie historycznoliterackie znaczenie potoczne

5. Średniowiecze długo uważane było za czas zastoju kulturalnego i cywilizacyjnego.

Odnosząc się do swojej wiedzy o tej epoce, sformułuj własne stanowisko oraz dwa argumenty potwierdzające jego słuszność.

………

………

………

Temat: Powtórzenie epoki średniowiecza (1h)

Karta pracy nr 1

Sytuacja średniowiecza (fragment)

W najbardziej charakterystycznym dla siebie wydaniu człowiek średniowiecza nie był marzycielem ani wędrowcem. Był organizatorem, kodyfikatorem, budowniczym systemów. Chciał „miejsca na wszystko i wszystkiego na właściwym miejscu”. Rozróżnianie, określanie, układanie rubryk było jego rozkoszą. Choć pełen burzliwej działalności, był równie pełny impulsów, żeby ją sformalizować.

Wojna została (w intencjach) sformalizowana przez sztukę heraldyki [tj. nauki o herbach] i reguły rycerskie; namiętność seksualna [w intencjach] została ujęta w wypracowany kodeks miłości. Wysoce oryginalna i wzniosła filozoficzna spekulacja zacieśnia się w sztywny system dialektyczny skopiowany od Arystotelesa. Kwitną szczególnie takie studia, jak prawo i teologia moralna, które wymagają uporządkowania bardzo rozmaitych szczegółów. Każdy sposób, w jaki poeta może pisać (łącznie z pewnymi sposobami, jakich lepiej nie powinien używać), jest sklasyfikowany w sztuce retoryki. Niczego bardziej nie lubili ludzie średniowiecza i niczego lepiej nie robili od sortowania i porządkowania. Podejrzewam, że ze wszystkich wynalazków nowożytnych najbardziej podziwialiby kartotekę.

Ten impuls działa zarówno w tym, co wydaje się nam najgłupszą pedanterią, jak i w ich najwznioślejszych osiągnięciach. W tych drugich widzimy spokojną, niezmordowaną, radosną energię namiętnie systematycznych umysłów, doprowadzających ogromne masy niejednorodnego materiału do jedności [...].

C.S.Lewis, Sytuacja średniowiecza, [w:] Odrzucony obraz. Wprowadzenie do literatury średniowiecznej i renesansowej, tłum. W. Ostrowski, Warszawa 1986, s. 112

1. Wymień dwa przejawy skłonności człowieka doby średniowiecza do „sortowania i porządkowania”. Unikaj cytowania.

……….

………

…….………...

2. Znajdź w tekście i podkreśl zdanie, które ma zabarwienie humorystyczne.

3. Zdecyduj, które z poniższych informacji dotyczące tekstu są prawdziwe, a które fałszywe.

Zdanie Prawda Fałsz

Autor tekstu w sposób krytyczny wypowiada się o kulturze średniowiecznej.

W epoce średniowiecza szczególnie popularne były kierunki wymagające konkretnej, ścisłej wiedzy.

W opinii autora to ludziom epoki średniowiecza kultura europejska zawdzięcza pierwsze kodyfikacje i próby uporządkowania tego, co niejednorodne.

W tekście C.S. Lewisa dominuje funkcja informatywna.

KARTA PRACY NR 2

Bogurodzica (fragment)

Bogurodzica dziewica, Bogiem sławiena Maryja!

U twego Syna Gospodzina matko zwolena, Maryja!

Zyszczy nam, spuści nam.

Kyrieleison.

Twego dziela Krzciciela, Bożycze, Usłysz głosy, napełń myśli człowiecze.

Słysz modlitwę, jąż nosimy, A dać raczy, jegoż prosimy:

A na świecie zbożny pobyt, Po żywocie rajski przebyt.

Kyrieleison.

Antologia poezji polskiej, red. J. Grzybowski, Katowice 2006, s. 119

1. Podaj trzy określenia Matki Boskiej pojawiające się w tekście Bogurodzicy. Wyjaśnij ich znaczenie.

Określenie Znaczenie określenia

2. Wyjaśnij, jakie nadzieje pokłada w Matce Boskiej podmiot liryczny. Unikaj cytowania.

………

………

3. Zaznacz właściwe dokończenie zdania.

Utwór Bogurodzica został zbudowany na zasadzie:

□

□

□

□

4. Przełóż fragment od słów „Słysz modlitwę…” do „…rajski przebyt” na język współczesny.

Zachowaj oryginalny układ wersyfikacyjny.

………

………

………

………

5. Uzupełnij tabelę dotyczącą wybranych archaizmów z Bogurodzicy.

Przykład Typ archaizmu Uzasadnienie

sławiena bożyc napełń

6. Wyjaśnij, jaką rolę Bogurodzica pełniła w średniowieczu, a jaką pełni współcześnie.

………

………

………

7. a) Wskaż tytuł innego utworu o tematyce maryjnej pochodzącego z epoki średniowiecza.

□

□

□

□

………

………

………

KARTA PRACY NR 3

1. a) Jaki motyw – obecny w kulturze wielu epok – został przedstawiony na poniższych ilustracjach?

……….

b) Uporządkuj wizerunki chronologicznie, wpisując do tabeli nazwę lub imię bohatera.

Podaj także nazwy epok.

Bohater Nazwa epoki

1.

2.

3.

c) Wyjaśnij, w jaki sposób zaprezentowany motyw ewoluował na przestrzeni wieków.

Co pozostało w sposobie kreowania tego typu bohaterów niezmienne, a co uległo zmianom i z czym były one związane?

……….……….……….……...

……….……….……….……….……

……….……….……….……….………

……….……….……….……….………

……….……….……….……….………

……….……….……….……….………

……….……….……….……….………

2. Sformułuj dwa argumenty uzasadniające słuszność stwierdzenia, że kultura średniowiecza miała ogromny wpływ na światopogląd późniejszych Europejczyków.

Odnieś się do konkretnych przykładów.

argument pierwszy

……….……….……….……….

……….……….……….……….

……….……….……….……….

argument drugi

……….……….……….……….

……….……….……….……….

……….……….……….……….

3. Wskaż dwa elementy współczesnej kultury, które nawiązują do epoki średniowiecza.

Wyjaśnij, na czym ta korespondencja polega.

element pierwszy

……….……….……….……….

……….……….……….……….

……….……….……….……….

element drugi

……….……….……….……….

……….……….……….……….

……….……….……….……….

Pomocne w opracowaniu zagadnienia mogą być także źródła internetowe, np.

epodreczniki

rozdział Superbohaterowie

rozdział Dał nam przykład hrabia Roland jak umierać mamy

You Tube

https://www.youtube.com/watch?v=86RR5r4FEZ4 https://www.youtube.com/watch?v=E5k2ugTnnLQ https://www.youtube.com/watch?v=Fnu0Qb5msEA https://www.youtube.com/watch?v=-Iu33JK3U54

Temat: Odrodzenie-nowa interpretacja antyku (2h)

1. Nazwa epoki

Funkcjonują dwie nazwy epoki: renesans i odrodzenie. Termin renesans pochodzi od

francuskiego słowa, które oznacza powtórne narodziny. Po raz pierwszy tego sformułowania użył w XVI wieku Giorgio Vasari, włoski historiograf sztuki.

Słowo renesans wskazuje na odrodzenie kultury i literatury antycznej, które łączyło się z zainteresowaniem człowiekiem i uznaniem go za ośrodek i cel działań poznawczych ( Człowiek miara wszechrzeczy). W filozofii koncepcja ta została nazwana

antropocentryzmem ( człowiek w centrum zainteresowań ) 2.Cechy antropocentryzmu :

- jest istotą najbardziej rozwiniętą we wszechświecie przyrody, nadaje sens rzeczywistości -jest niepowtarzalny i wyjątkowy wśród innych bytów

3. Chronologia epoki

Najwcześniej pojawi się we Włoszech -od 2 połowy XIV wieku do końca wieku XVI.

Prekursorem włoskiego renesansu jest poeta Francesco Petrarka.

Za wydarzenia rozpoczynające renesans w Europie Zachodniej uznaje się: wynalezienie ruchomej czcionki przez Jana Gutenberga 1440 lub 1450), odkrycia geograficzne-zwłaszcza odkrycie Ameryki (Nowego Świata) przez Krzysztofa Kolumba( 1492), upadek cesarstwa wschodniorzymskiego w 1453r. ( zdobycie Konstantynopola przez Turków).

W Polsce odrodzenie rozpoczęło sie na początku XVI wieku. Epokę tę nazywamy złotym wiekiem, ponieważ Polska była wówczas potęgą polityczną i gospodarczą.

W przeciwieństwie do Europy, to szlachta a nie mieszczaństwo stała się przeciwwagą dla władzy królewskiej. Polska słynęła z tolerancji religijnej, wykształcił się odłam kalwinizmu -arianizm. Arianie-Bracia Polscy nawoływali do przestrzegania podstawowych zasad etyki

ewangelicznej(ubóstwo, braterstwo, sprawiedliwość i pokoju), a na znak pokojowej postawy nosili drewniane miecze. Koniec epoki przypada na początek XVII w.

4. Epoka wielkich odkryć

Odrodzenie często jest określane w ten sposób, ponieważ w tym czasie dokonały się przełomowe wydarzenia w takich dziedzinach jak: astronomia, fizyka, matematyka, inżynieria.

Mikołaj Kopernik w dziele O obrotach sfer niebieskich udowodnił sformułowaną przez siebie teorię heliocentryczną( Ziemia obraca sie wokół Słońca ).

Od XV wieku człowiek systematycznie odkrywa i poznaje świat. Vasco da Gama opłynął Afrykę i dotarł do Indii, Ferdynand Magellan opłynął kulę ziemską, Krzysztof Kolumb odkrył Amerykę (1492).

Przełomowym wynalazkiem jest odkrycie prasy drukarskiej, dzięki czemu książka stał się tańsza i bardziej dostępna niż w średniowieczu( księgi były przepisywane)

5. Humanizm renesansowy

Humanizm ( od słowa humanus -ludzki) to najważniejszy dla epoki prąd umysłowy.

Koncentrował sie na sprawach człowieka, jego godności i wolności. Hasłem przewodnim stały sie słowa rzymskiego poety Terencjusza: Człowiekiem jestem i nic, co ludzkie nie jest mi obce. Propagowano rozwój intelektualny i kulturowy. Humaniści interesowali się literaturą, sztuką, filozofią, prawem, etyką, a także medycyną.

Pełne zrozumie dzieł starożytnych było możliwe dzięki czytaniu dzieł klasycznych w językach oryginalnych, dlatego humanista powinien znać łacinę, grekę i hebrajski.

Nawiązywano do idei starożytnych artystów, filozofów, myślicieli zgodnie z hasłem ad fontes ( do źródeł ).Dążenie do tego, aby dorównać antycznym wzorom, przyczyniło się do rozwoju gatunków literackich o antycznym rodowodzie. Artysta miał ukazać nowy

uporządkowany świat w oparciu o zasadę mimesis ( naśladowanie, imitowanie rzeczywistości) decorum (zasada stosowności treści i formy).

Humanista renesansowy : zna języki obce

zna dorobek starożytnych Greków i Rzymian wszechstronnie wykształcony

patriota

otwarty na świat podróżuje 6. Reformacja

W XVI wieku w Europie rozwinął sie ruch religijno-społeczny zwany reformacją (od łac.

zmiana ), mający na celu odnowę chrześcijaństwa. Uznano wyższość Pisma Świętego nad autorytetem Kościoła jako instytucji. Proponowano odrzucenie niektórych dogmatów, zalecano indywidualne czytanie i interpretowanie Biblii. Reformację zapoczątkował Marcin Luter, który w 1517 w Wittenberdze ogłosił 95 tez, w który potępił zepsucie moralne i bogacenie Kościoła czy odpuszczanie grzechów za pieniądze( handel odpustami i relikwiami świętych).

Ruchy reformatorskie rozwijały sie także w innych krajach Europy. We Francji i Szwajcarii reformatorem był Jan Kalwin. W Anglii za panowania Henryka VIII wykształci się

anglikanizm. Efektem reformacji było rozbicie chrześcijaństwa na kościół katolicki i protestancki. Reformacja przyczyniła się do tego, że coraz częściej tłumaczono Biblie na języki narodowe. Protestanci nie podlegają papieżowi . Wyznania protestanckie to:

luteranizm, kalwinizm, anglikanizm.

7. Wielcy ludzie renesansu : Leonardo da Vinci

Erazm z Rotterdamu Mikołaj Kopernik Michał Anioł Rafael 8. Literatura

W literaturze odrodziła się łacina klasyczna, twórcy sięgali do motywów, gatunków

antycznych oraz utworów Wergiliusza, Horacego i Cycerona. Popularnymi gatunkami o rodowodzie antycznym były: tragedia, komedia, pieśń, hymn. Nowe gatunki: fraszka, sonet. Renesans był epoka dwujęzyczną - początkowo twórcy posługiwali się łacina , później pisano w językach narodowych

9. Sztuka renesansu:

Cechowała się harmonią formy i statycznością i jasnością konstrukcyjną ( dotyczyło to głównie architektury).

W malarstwie odkrytą perspektywę dzięki której można było odwzorowywać rzeczywistość, stosowano światłocienie( modelowano w ten sposób postać i przestrzeń ), tematyka

mitologiczna współistniała z motywami chrześcijańskimi.

Rzeźba-dążono do jak najwierniejszego naśladowania rzeczywistości( znajomość anatomii, proporcje)

zobacz również :

https://www.youtube.com/watch?v=MCXwHUwjlZw https://www.youtube.com/watch?v=8ZSs5gGGSrk https://www.youtube.com/watch?v=24FczfHWJH4 https://www.youtube.com/watch?v=bPq2KpEp0qs https://www.youtube.com/watch?v=MfPYF_s5Opc https://www.youtube.com/watch?v=tZZkwnh5pcE

Temat : O ideałach renesansu europejskiego - czytanie ze zrozumieniem

1. Przeczytaj uważnie tekst Renesansowa Europa i odpowiedz w formie pisemnej na pytania pod tekstem .

2. Termin nadsyłania pracy -27 kwietnia 2020r .

Przeczytaj z podręcznika fragment Mowy o godności człowieka Mirandoli, s.26-28