Rozwój bankowości elektronicznej w Polsce

nr 798 sTudia inFOrmaTiCa nr 34 2014

agnieszka zalewska-Bochenko

RozWóJ BaNKoWoścI eLeKtRoNIczNeJ W poLSce Streszczenie

Doskonalenie technologii informatycznych, rozwój internetu oraz infrastruktury telekomunikacyjnej otworzyły przed bankami nowe możliwości świadczenia usług w ra-mach bankowości elektronicznej, której zasadniczym przesłaniem jest traktowanie klienta jako aktywnego użytkownika, bez ograniczeń czasowych i terytorialnych. w ostatnich latach w polskim sektorze bankowym można zauważyć bardzo dynamiczny rozwój usług bankowości elektronicznej. Banki w nowym narzędziu dostrzegły możliwości zwiększe-nia swoich zysków poprzez ograniczenie kosztów działalności. klienci banków coraz częściej wolą korzystać ze swojego konta bankowego w każdym możliwym miejscu na świecie. Oczekują także od banków stosowania najnowszych rozwiązań technicznych. Jednym z nich jest tak zwana chmura, czyli możliwość korzystania z oprogramowania oraz miejsca na dysku dostawcy usługi, w tym przypadku banku, co eliminuje koniecz-ność zakupu kosztownych systemów informatycznych przez odbiorcę usługi. takie mię-dzy innymi możliwości daje bankowość elektroniczna.

Słowa kluczowe: bankowość tradycyjna, bankowość elektroniczna, społeczeństwo infor-macyjne, usługi bankowe, chmura

Wprowadzenie

Uchwalone w 1989 roku ustawa o nBP i Prawo bankowe zapoczątkowały wiele zmian w funkcjonowaniu banków w Polsce. Powstawały lepiej prosperują-ce banki, odgrywająprosperują-ce coraz ważniejszą rolę w gospodarprosperują-ce. szybkie przemiany technologiczne wywołały duże zainteresowanie nowymi możliwościami działa-nia, a wykształcenie społeczeństwa informacyjnego (Dziuba, 2000) zaczęło sty-mulować do stosowania nowej jakości usług. tradycyjny model funkcjonowania banku, jaki obowiązywał do końca lat dziewięćdziesiątych, gdzie aby skorzystać z oferty, klient musiał udać się do okienka danego banku, oddziału, filii czy

agen-cji, odszedł w przeszłość. Banki zaczęły szukać i podejmować nowe wyzwania i rozwiązania, oparte na zdobyczach wiedzy technologicznej i infrastrukturze in-formatycznej. z tego też powodu druga połowa lat dziewięćdziesiątych została wyraźnie zdominowana przez procesy szerokiego wprowadzania elektronizacji usług do polskiego systemu bankowego w celu wzbogacenia oferty oraz uspraw-nienia systemu rozliczeń transakcji dokonywanych przez klientów.

Obok tradycyjnych pojęć określających świadczenie usług bankowych, za-częły pojawiać się coraz częściej takie hasła, jak: bankowość internetowa, tele-wizja interaktywna, home banking, bank wirtualny, chmura i inne. wszystkie one stworzyły nowy kierunek rozwoju banków, tak zwaną bankowość elektroniczną, która wpłynęła na rozwój samoobsługi klienta.

celem artykułu jest ukazanie rozwoju bankowości elektronicznej w Polsce od połączeń klient–bank za pomocą analogowej linii telefonicznej po zastosowa-nie internetu i bankowości mobilnej. teza brzmi następująco: rozwój bankowości w Polsce nie byłby możliwy dzięki elektronizacji usług bankowych. Bez elektro-nizacji usług banki nie mogłyby oferować swoim klientom nowych produktów, a także nie mogłyby ograniczyć kosztów działalności. Dzięki elektronizacji usługi bankowe stały się powszechniejsze i bardziej dostępne dla klientów. w artykule zastosowano metodę badawczą polegającą na analizie dostępnych danych i opra-cowań dotyczących bankowości w Polsce.

1.

Bankowość tradycyjna to taka forma działalności bankowej, w której łączność z klientem jest prowadzona poprzez sieć własnych, fizycznych placówek, oddziałów banku, realizujących wszelkie funkcje bankowe przy pomocy wykwalifikowanego personelu, zintegrowanych systemów informatycznych, scentralizowanych najczę-ściej na poziomie głównej siedziby banku, relatywnie niezależnych i powiązanych z systemami zewnętrznymi wyspecjalizowanymi kanałami łączności. Dobry dostęp do klientów zapewnia rozwinięta sieć placówek, wsparta mediami teleinformatycz-nymi, siecią bankomatów i przede wszystkim – wieloletnią tradycją. Jednak taki model bankowości wykazuje niestety wysokie koszty funkcjonowania wynikające z konieczności utrzymywania placówek oraz personelu w nim pracującego (chmie-larz, 2005, s. 19–20). Dla klientów jest to również dosyć niewygodna forma kontak-tu z bankiem, bo aby skorzystać z jego usług, trzeba poświęcić czas na dotarcie do banku, a potem jeszcze bardzo często odstać swoje w kolejce.

wszystko zaczęło się od przeprowadzenia reform w końcu lat osiemdziesią-tych XX wieku. wówczas w Polsce funkcjonowało kilka ściśle wyspecjalizowanych banków. Ograniczona ich liczba i bezpośrednie zaangażowanie narodowego Banku Polskiego w finansowanie gospodarki wykluczały występowanie jakiejkolwiek for-my konkurencji (wyczański, 2005, s. 2–3). większość banków w Polsce posiadała duże oddziały, zatrudniające nawet 120 osób, stanowiące prawie połowę wszystkich placówek. taki rozwój sieci tradycyjnych oddziałów był w latach osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych dla banków elementem strategii konkurencyjnej.

stopniowe nasycanie się rynku usługami bankowymi oraz widoczna tenden-cja do obniżania marż i w konsekwencji zysków postawiły banki przed koniecz-nością weryfikacji sieci oddziałów pod kątem ich efektywności, a także potrzebą rozwijania innych sposobów dystrybucji usług bankowych.

Postęp technologiczny sprawił, że powstawały nowe, o wiele tańsze niż tradycyjne, kanały kontaktów z klientami, co sprawiło, że utrzymywanie sieci stacjonarnych oddziałów i filii stało się relatywnie drogie. Dodatkowo, oprócz zamykania nierentownych oddziałów, zmienił się także sposób funkcjonowania pozostałych. Otóż zamiast oddziałów uniwersalnych, oferujących szeroką gamę prostych produktów i usług, powstawały wyspecjalizowane placówki, obsługu-jące specyficzne potrzeby klientów. Otwierane były także zautomatyzowane pla-cówki samoobsługowe, zapewniające możliwość korzystania z usług bankowych bez konieczności kontaktu z pracownikami banku (Garczyński, 2005, s. 7). Przy-kładem mogą tu być budowane w oddziałach specjalne strefy samoobsługowe dla klientów czynne przez 24 godziny na dobę.

zmieniająca się sytuacja w Polsce po 1989 roku stworzyła warunki i wymu-siła różnorodne rozległe zmiany w wielu dziedzinach działalności gospodarczej. Jedną z nich jest szeroko rozumiany system bankowy, który uległ zasadniczej transformacji wskutek procesu komercjalizacji banków. w wyniku reformy ban-kowej powstało dziewięć samodzielnych banków komercyjnych. w ślad za tym zaczęły powstawać nowe instytucje bankowe, które wkrótce utworzyły liczną sieć oddziałów, intensyfikując zabiegi o pozyskanie klienta. zapoczątkowany został rozwój bankowości w kierunku pełnego urynkowienia i wdrożenia mechanizmów konkurencji (krymas-Balcerzak i słowińska, 2001, s. 26).

równocześnie trwał proces racjonalizacji stacjonarnych kanałów dystrybu-cji, co często oznaczało likwidację nierentownych, dużych oddziałów i placówek oraz przeniesienie zaplecza analitycznego do centrali. spadek liczby placówek i oddziałów był też następstwem procesów konsolidacji kapitałowej w polskim

sektorze bankowym i zmniejszania się liczby działających instytucji. w 2002 roku liczba placówek bankowych przypadających na 1 milion mieszkańców w Polsce była blisko dwukrotnie niższa niż średnia unijna (585). słabiej rozwinię-ta sieć dystrybucji w naszym kraju była wynikiem dominacji dużych oddziałów w latach dziewięćdziesiątych XX wieku. warto przypomnieć, że na począt-ku 2000 ropocząt-ku oddziały bankowe w Polsce były ponad dwukrotnie większe niż w niemczech i trzykrotnie większe niż we włoszech, a z kolei bardzo mała liczba placówek w krajach skandynawskich była konsekwencją największej na świecie popularności bankowości internetowej (Ślązak, 2005, s. 10).

Dzisiejsza placówka bankowa rzadko występuje w całkowitym oderwaniu od mediów bankowości elektronicznej. Dlatego też częściej niż o banku tradycyj-nym mówi się obecnie o banku tradycyjtradycyj-nym ze wspomaganiem elektronicztradycyj-nym (chmielarz, 2005, s. 19–20). Dodatkowo, dzisiejszy bank przestaje być bankiem lokalnym w tradycyjnym znaczeniu. rynek podlega szerokiej penetracji poszu-kujących miejsc zbytu, które geograficznie mogą być bardzo odległe. stąd i bank zasięgiem swego działania musi obejmować coraz większe terytorium. nowe techniki informatyczne sprzyjają globalizacji rynku, a globalny rynek tworzy z kolei rozmaite szanse dla banków (Altkorn, 2004, s. 26).

2.

Historia bankowości elektronicznej rozpoczęła się około 40 lat temu wraz z wprowadzeniem w życie pierwszego pomysłu, mającego na celu poprawienie wy-gody klienta w procesie komunikacji z bankiem. Użyto do tego telefonu. kolejnym środkiem zwiększenia komfortu realizacji operacji przez klienta stały się bankoma-ty. w 1967 roku w Bacleys Banku w wielkiej Brytanii został zainstalowany pierw-szy bankomat. rok później pojawiły się pierwsze bankomaty we Francji, szwajcarii i w szwecji, a w 1969 roku w UsA i Japonii. w połowie lat osiemdziesiątych wpro-wadzono systemy modemowe, tak zwany home banking, polegające na bezpośredniej komunikacji klienta z bankiem. kolejnym krokiem rozwoju stał się internet, dzięki któ-remu pojawił się nowy rodzaj usług o nazwie bankowość internetowa. Pierwszy tego typu bank, La Jolla Bank FsB, powstał w grudniu 1994 roku w stanach zjednoczo-nych, w kalifornii, a rok później powstaje pierwszy w pełni internetowy bank security First network Bank. Był to wtedy jedyny bank, z którym klient nie miał fizycznego kontaktu, gdyż nie posiadał on żadnych placówek obsługujących klienta. całkowita obsługa odbywała się za pośrednictwem internetu (wroński, 2004, s. 12–13).

w Polsce pierwszą formą bankowości elektronicznej były bankomaty, któ-re zainstalował Bank Pekao sA w roku 1990. karty płatnicze dopuszczono do użycia w 1993 roku. w tym samym roku pierwszy polski bank, Bre Bank sA, zaoferował klientom korzystanie z home bankingu. natomiast pionierem banko-wości internetowej był Powszechny Bank Gospodarczy, który w październiku 1998 roku jako pierwszy umożliwił dostęp do rachunku przez internet (kitejew-ski, 2001, s. 15–16), a pierwszym w pełni internetowym bankiem był mBank – oddział internetowej bankowości detalicznej Bre Banku sA, który rozpoczął działalność 26 listopada 2000 roku (Ślązak, Borowski, 2007, s. 231).

niewątpliwy sukces koncepcji bankowości wykorzystującej internet do kontak-tu z klientami przyczynił się do tego, iż po 2000 roku zdecydowana większość ban-ków w Polsce zaczęła szybko wdrażać kanały bankowości elektronicznej, przy czym największa dynamika wprowadzania usług e-bankingu przypadała na lata 2000–2002.

Banki zmuszone były sprostać oczekiwaniom klientów, a zarazem zmniejszyć swoje koszty obsługi, oferując nową gamę produktów i usług wykorzystujących naj-nowocześniejsze usługi teleinformatyczne. tak zrodziła się bankowość elektronicz-na, rozwiązanie ułatwiające kontakt i współpracę pomiędzy klientami a bankiem, zadawalające obie strony (wroński, 2004, s. 5). Jednak zmiany oczekiwań i wyma-gań klientów nie były jedynymi czynnikami determinującymi kształt współczesnego sektora usług bankowych. istotny wpływ na przeobrażenia rynku bankowego miały procesy liberalizacji i deregulacji, globalizacji, postępu technicznego, w tym przede wszystkim rozwój informatyki i telekomunikacji (zawadzka, 2002, s. 4).

Mimo iż bankowość elektroniczna nie jest już młodym obszarem działalności banków, to nadal w literaturze można odnaleźć wiele prób zdefiniowania tego po-jęcia. na potrzeby niniejszego artykułu wykorzystano dwie definicje bankowości elektronicznej.

Autor opracowania Systemy elektronicznej bankowości i cyfrowej płatności

(chmielarz, 2005, s. 7–8) uważa, iż „podstawowym zadaniem bankowości

elek-tronicznej jest dążenie do stworzenia takiego systemu rozliczeń finansowych, któ-re odbywać się będą bez obiegu mediów papierowych. w systemie takim zarówno komunikacja wewnętrzna w banku pomiędzy jego elementami organizacyjnymi oraz systemami wdrożonymi do jego obsługi i komunikacja ze środowiskiem od-bywać się będą za pośrednictwem teletransmisji”.

zdaniem w. chmielarza (chmielarz, 2005, s. 70), istotą bankowości elek-tronicznej jest „stworzenie systemu, w którym rozliczenia finansowe nie będą wymagać obiegu dokumentów papierowych, komunikacja między bankiem

i klientem i w obrębie samego banku będzie odbywać się na drodze teletransmisji, a wszelkie dane będą przechowywane i przetwarzane w bazach danych systemu informatycznego wspomagającego zarządzanie bankiem”.

Bankowość elektroniczna jest ujmowana nieco odmiennie przez radę Ban-kowości elektronicznej. według niej jest to „forma usług oferowanych przez banki, polegająca na umożliwieniu klientowi dostępu do jego rachunku za po-średnictwem komputera lub innego urządzenia elektronicznego i łącza telekomu-nikacyjnego” (www.rbe.pl).takie rozumienie bankowości elektronicznej jest jed-noznaczne z określeniem zdalna bankowość. Podkreśla ono bezkontaktową formę realizacji usług bankowych, która umożliwia korzystanie z usług banku bez ko-nieczności odwiedzania go. Bankowość elektroniczna dotyczy zatem wszystkich usług, przy których świadczeniu kontakt między bankiem i klientem odbywa się drogą elektroniczną (Grzywacz, 2004, s. 10–11).

Biorąc pod uwagę przedstawione powyżej definicje bankowości elektronicz-nej, możemy wyodrębnić jej cztery główne grupy: bankomaty i karty płatnicze, bankowość telefoniczną, home banking oraz bankowość internetową. natomiast w ramach bankowości internetowej bank może funkcjonować jako bank trady-cyjny ze wspomaganiem elektronicznym, bank internetowy oraz bank w pełni wirtualny nieposiadający oddziałów stacjonarnych.

w odróżnieniu od wcześniej oferowanych tradycyjnych usług bankowych od początku 1998 roku funkcjonowanie polskiego systemu bankowego w warunkach rynkowych zdominowane zostało wyraźnie zauważalnymi procesami szerokiego wprowadzania usług bankowości elektronicznej (chańko i Flejterska, 2004, s. 214). Dlatego też możemy zaobserwować, iż w tym okresie rynek bankowości elektro-nicznej charakteryzował się przede wszystkim bardzo dużą dynamiką rozwoju i wzrostem liczby bankowych kont internetowych.Jednak trzeba nadmienić, iż sek-tor bankowości elektronicznej nie jest szczególnie atrakcyjny dla dużych i silnych banków operujących na rynku od wielu lat. Bankowość internetowa jest szansą na zmianę układu sił dla mniejszych banków, agresywnie zabiegających o klienta. Dla-tego też banki tradycyjne zmuszone były uzupełniać swoją ofertę o kanał elektro-niczny, aby bronić się przed odpływem klientów do wirtualnej konkurencji.

zastosowanie zaawansowanych technologii informatycznych zupełnie zmie-nia charakter działalności bankowej. zmiany te są o tyle ciekawe, że ich konsekwen-cje mogą, a częściowo już spowodowały dalekosiężne przeobrażenia w procesach tworzenia nowych usług bankowych, ich wprowadzania na rynek oraz w stosowa-nych procedurach świadczenia usług (chańko i Flejterska, 2004, s. 214–215).

charakteryzując bankowość elektroniczną, nie należy zapominać o bezpie-czeństwie. Banki muszą zagwarantować swoim klientom przy świadczeniu usług drogą elektroniczną duży jego poziom i zwracać szczególną uwagę na zwalczanie zagrożeń związanych z szerokim stosowaniem rozwiązań elektronicznych i moż-liwością ingerencji ze strony osób trzecich.

3.

chmura (ang. cloud computing) jest to coraz popularniejsze narzędzie, za pomocą którego można realizować różnego rodzaju usługi elektroniczne. Pole-ga na tym, iż dane, oprogramowanie czy też moc obliczeniowa znajdują się na serwerach dostawcy usługi, przez co klient nie musi wydawać środków finanso-wych na drogie systemy informatyczne niezbędne do prowadzenia działalności, jak programy do zarządzania firmą, pakiety księgowe, poczta elektroniczna, pro-gramy do fakturowania itp. (Bednarek). z powyższych narzędzi może korzystać w chmurze, czyli na serwerach dostawcy usługi. w Polsce, ze względu na brak re-gulacji prawnych w zakresie cloud computingu, usługa ta nazywana jest zwykłym outsourcingiem, czyli zlecaniem prowadzenia pewnych usług firmom zewnętrz-nym (Centralny system przetwarzania…).

zalety chmury jako nowej oferty jak również jako możliwość zmniejsze-nia kosztów własnych dostrzegły banki. Pierwszym bankiem w Polsce, który od drugiego kwartału 2014 roku zaoferuje swoim klientom biznesowym usługę bankowości elektronicznej w chmurze, jest idea Bank. Będzie to platforma do zarządzania firmą z wbudowanym systemem bankowym i księgowym dostępna z dowolnego miejsca na ziemi. narzędzie to będzie także na przykład przewi-dywać sytuację finansową przedsiębiorcy i zaproponuje możliwe rozwiązania w tym zakresie. w skład systemu będą wchodzić następujące narzędzia: banko-wość internetowa, centrum fakturowania i rozliczeń, centrum zarządzania płatno-ściami i opóźnieniami, centrum księgowe, centrum zarządzania płynnością firmy, wirtualny sejf, centrum zarządzania klientami i kontrahentami, centrum kore-spondencji, magazyn oraz centrum zarządzania kadrami. Jak widać, system ma zapewnić kompleksową obsługę firmy we wszystkich aspektach, z którymi styka-ją się przedsiębiorcy, w tym wystawianie faktur, rozliczanie podatków, monitoro-wanie należności, zaciąganie kredytów, prognozomonitoro-wanie sytuacji finansowej firmy. Dzięki usłudze wirtualny sejf przedsiębiorca będzie mógł w bezpieczny sposób przechowywać swoje dokumenty w wersji elektronicznej. Jak twierdzą

przedsta-wiciele banku, system ma za zadanie ograniczyć o połowę czas, jaki przedsiębior-cy poświęcają na zarządzanie firmą. system ma być całkowicie bezpieczny, po-nieważ będzie zainstalowany na wewnętrznych serwerach banku i zabezpieczony podobnymi systemami, jak inne dane banku (Nadciąga pierwsza chmura…).

innym polskim projektem chmury, który jest skierowany do małych i śred-nich banków, jest projekt krajowej izby rozliczeniowej sA system ma ofero-wać małym i średnim bankom dostęp do najnowocześniejszych systemów ban-kowych it podobnych dla wszystkich banków. rozwiązanie ma funkcjonować w systemie saas (Software as a Service – oprogramowanie jako usługa) i ma polegać na przechowywaniu aplikacji w chmurze i udostępnianiu jej użytkow-nikom za pośrednictwem bezpiecznego systemu teleinformatycznego. Dzięki temu wyeliminowana zostanie konieczność instalacji na serwerach bankowych kosztownych aplikacji oraz dokonywania ich aktualizacji do nowszych wersji. zarządzanie systemem, pomoc techniczna czy aktualizacja zostaną przeniesione z użytkownika na dostawcę systemu (Centralny system przetwarzania…).

nowa usługa może przynieść bankom wiele wymiernych korzyści, przede wszystkim zmniejszenie kosztów zakupu i aktualizacji informatycznych systemów bankowych. Oszczędności można przeznaczyć na inne rodzaje działalności ban-kowej lub wdrożenie i promocję nowych produktów bankowych. Może też po-zytywnie wpłynąć na poprawę jakości obsługi klientów, atrakcyjność oferty czy postrzeganie banku wśród klientów. Przyczyni się także do wzrostu konkurencyj-ności banku na rynku i możliwości szybszej reakcji na nową ofertę konkurencji. podsumowanie

Bankowość elektroniczna nie tylko zwiększyła wygodę i wydajność prze-prowadzanych transakcji przez klientów, ale również umożliwiła bankom rozsze-rzenie zasięgu sprzedaży produktów finansowych. zaawansowane przetwarzanie informatyczne i możliwości komunikacyjne umożliwiły bankom dostosowanie swych usług do potrzeb klienta indywidualnego i oferowanie usług w sposób ztegrowany, zachowując przy tym wysoki poziom bezpieczeństwa poufnych in-formacji o klientach. klienci bankowi zaakceptowali bankowość elektroniczną i masowo korzystają z udogodnień, jakie dają bankomaty, karty kredytowe oraz internet. zachęca to banki do oferowania coraz to nowych usług drogą elektro-niczną (Matuszczyk, Matuszczyk, 2006, s. 21).

Doskonalenie technologii informatycznych, rozwój internetu oraz infrastruk-tury telekomunikacyjnej otworzyły przed bankami nowe możliwości świadczenia usług. są one realizowane w ramach bankowości elektronicznej, której zasadniczym przesłaniem jest traktowanie klienta jako aktywnego użytkownika, bez ograniczeń czasowych i terytorialnych. w ostatnich latach w polskim sektorze bankowym moż-na zauważyć bardzo dymoż-namiczny rozwój usług bankowości elektronicznej. Bibliografia

Altkorn J. (2004), Teleinformatyka a globalizacja rynków. Perspektywy i ograniczenia, w: A. Grzywak (red.), Internet w społeczeństwie informacyjnym – Internet w syste-mach zarządzania, wydawnictwo naukowo-techniczne, warszawa, s. 23–31. Bednarek M., Idea w chmurze. Rewolucja czy tylko innowacyjne narzędzia?,

http://wybor- cza.biz/finanse/1,105684,15571968,idea_w_chmurze__rewolucja_czy_tylko_in-nowacyjne_narzedzia_.html (20.02.2014).

Centralny system przetwarzania danych bankowych „w chmurze” optymalnym rozwiązaniem dla średnich banków?, http://www.alebank.pl/index.php?op- tion=com_content&view=article&id=39215:prezentacja-centralny-system- przetwarzania-danych-bankowych-w-chmurze-optymalnym-rozwiazaniem-dla-srednich-bankow&catid=797:nbs-2013-11&itemid=255 (20.02.2013).

chańko P., Flejterska e. (2004), Rola marketingu internetowego na rynku usług banko-wych w warunkach globalizacji, w: B. Świecka (red.), Rynki finansowe w przestrzeni elektronicznej, economicus, szczecin, s. 207–217.

chmielarz w. (2005), Systemy elektronicznej bankowości, Difin, warszawa.

Dziuba D.t. (2000), Gospodarki nasycone informacją i wiedzą, katedra informatyki Go-spodarczej i Analiz ekonomicznych, wydział nauk ekonomicznych, Uniwersytet warszawski, warszawa.

Garczyński D. (2005), Formy organizacyjne bankowości elektronicznej, w: A. Gospoda-rowicz (red.), Bankowość elektroniczna, Pwe, warszawa, s. 42–48.

Grzywacz J. (2004), Bankowość elektroniczna w działalności przedsiębiorstwa, szkoła Główna Handlowa w warszawie, warszawa.

http://www.rbe.pl (1.02.2014).

kitejewski M. (2001), Homebanking. Usługa przyszłości, Helion, warszawa.

krymas-Balcerzak A., słowińska e. (2001), Usługi bankowe a kształtowanie struktur or-ganizacyjnych w banku uniwersalnym, w: A. Janc (red.), Nowe usługi bankowe na tle wybranych problemów organizacji i zarządzania bankiem uniwersalnym, Akade-mia ekonomiczna w Poznaniu, Poznań, s. 26–37.

Matuszczyk A., Matuszczyk P.G. (2006), Instrumenty bankowości elektronicznej, ceDewu, warszawa.

Nadciąga pierwsza chmura bankowa, http://www.telix.pl/article.php?sid=59996 (20.03.20014).

Ślazak e., Borowski k. (2007), Bankowość elektroniczna, w: M. zaleska (red.), Współczes-na bankowość, t. 1, Difin, warszawa, s. 227–268.

Ślązak e. (2005), Bankowość detaliczna w Polsce, dodatek: „Polski system Bankowy. stan i Perspektywy od A do z”, „Bank i kredyt”, nr 2, s. 7–14.

wroński P. (2004), Bankowość elektroniczna dla firm, ceDewu, warszawa.

wyczański P. (2005), Współczesny system bankowy w Polsce – geneza i uwarunkowania rozwoju, dodatek: „Polski system Bankowy. stan i Perspektywy”, „Bank i kredyt”, nr 1, s. 2–3.

zawadzka z. (2002), Zagrożenia i szanse dla banków na początku XXI wieku, „Bank i kredyt”, nr 10, s. 10–14.

deVeLopMeNt oF e-BaNKINg IN poLaNd Summary

improving information technologies, development of the internet and telecommuni-cation infrastructure have provided banks with new opportunities for e-banking services, where client is considered an active user with no time or location limitations. A very dynamic development in e-banking services have taken place in Poland in recent years. For banks, this new tool helps maximize profits through cost cutting. the clients of the banks prefer using their internet account regardless of their location in the world. they also expect banks to use the latest technical solutions. One of those solutions is “cloud” i.e. using the software and disc space of the banking service provider which eliminates the need for purchasing expensive computer systems by the service used. these are some of the possibilities that e-banking provide.

Translated by Marcin Bitdorf Keywords: traditional banking, e-banking, information society, banking services, cloud Informacja o autorze:

Agnieszka zalewksa-Bochenko, dr, Uniwersytet w Białymstoku, wydział ekonomii i za-rządzania, agnieszkazal@poczta.onet.pl.