S. Garlicki
Pytania i odpowiedzi prawne
Palestra 10/6(102), 76-78
1966
RVTAHII/% i O D f O W I E O m P U A W WE P Y T A N I E : C z y a d w o k a t o w i p r z y s ł u g u j e z w r o t w y d a t k ó w p o n i e s i o n y c h w z w i ą z k u z p r o w a d z e n i e m s p r a w y , m i m o ż e n i e p r z e d s t a w i ł r a c h u n k ó w , d o m a g a s i ę z a ś o d s t r o n y p r z e c i w n e j z w r o t u r y c z a ł t o w o o k r e ś l o n e j k w o t y n i e p r z e k r a c z a j ą c e j 30 z ł. S t a n f a k t y c z n y p r z e d s t a w i o n y p r z e z a d w . A . M a r c i n k o w s k i e g o z P o z n a n i a j e s t n a s t ę p u j ą c y : „ W n i o s ł e m o p r z y z n a n i e z w r o t u k o s z t ó w s p o r u , w y s z c z e g ó l n i a j ą c n a s t ę p u j ą c e p o z y c j e k o s z t ó w : , a ) w y n a g r o d z e n i e a d w o k a c k i e , b ) 2 0 - p r o c e n to w y r y c z a ł t n a r z e c z Z e s p o łu , c) o p ł a t a s k a r b o w a o d p e ł n o m o c n i c t w a , d ) w y d a t k i r z e c z o w e ( k o p i a l i a , p o r t o r i a i i n n e , j a k n p . s k o r o s z y t , k a l k i i t p . ) w k w o c i e 25 z ł. Z g o d n i e z t r e ś c i ą r e g u l a m i n u w s p r a w i e r a c h u n k o w o ś c i z e s p o ł ó w a d w o k a c k i c h , u c h w a l o n e g o p rajez N a c z e l n ą R a d ę A d w o k a c k ą w d n i u 14 l i s t o p a d a 1964 r . , a d w o k a t n i e m a o b o w i ą z k u p r z e d s t a w i a n i a r a c h u n k ó w z t y t u ł u f a k t y c z n i e p o n i e s i o n y c h w y d a t k ó w d o k w o t y 30 z ł ( s t r . 9 r e g u l a m i n u p o d n r 40 — f ) . W k o n r e t n y m w y p a d k u w y d a t k i t e d o t y c z y ł y s k o r o s z y t u , p a p i e r u m a s z y n o w e g o , z u ż y c i a k a l k i , m a s z y n o p i s ó w , p o r t o r i ó w i t d . , a w i ę c w y d a t k ó w , c o d o k t ó r y c h u d o k u m e n t o w a n i e k o n k r e t n y m i r a c h u n k a m i j e s t z n a t u r y r z e c z y n ie m o ż l i w e . J e s t r z e c z ą o c z y w i s t ą , że w y m i e n i o n y c h w y d a t k ó w n i e p o n o s i z e s p ó ł, l e c z a d w o k a t p r o w a d z ą c y s p r a w ę .
W y d a j e s ię w ię c , ż e a d w o k a t o w i n a p o d s t a w i e p r z e p i s u § 9 u s t . 1 r o z p o r z ą d z e n i a M i n i s t r a S p r a w i e d l i w o ś c i z d n i a 22 k w i e t n i a 1961 r . w s p r a w i e w y n a g r o d z e n i a a d w o k a t ó w z a w y k o n y w a n i e c z y n n o ś c i z a w o d o w y c h p r z y s ł u g u j e z w r o t p o n i e s i o n y c h w y d a t k ó w , f tiim o ż e n i e m o ż e u d o k u m e n t o w a ć i c h r a c h u n k a m i . J e ś l i w i ę c a d w o k a t m o ż e z a ż ą d a ć z w r o t u t e g o r o d z a j u w y d a t k ó w o d k l i e n t a , k t ó r e m u p r o w a d z i s p r a w ę , p r z y c z y m s p r a w a t a z o s t a n i e w y g r a n a , t o w y m i e n i o n e w y d a t k i p o w i n n y o b c ią ż a ć s t r o n ę p r z e c i w n ą p r z e g r y w a j ą c ą s p ó r . S ą d W o j e w ó d z k i w P o z n a n i u w p o s t a n o w i e n i u z d n i a 14 m a r c a 1966 r . z ja ją ł o d m i e n n e s t a n o w i s k o , w y c h o d z ą c z z a ł o ż e n i a , ż e w y m i e n i o n e w y ż e j w y d a t k i p o w i n n y b y ć p o k r y w a n e z 20% p r o c e n t o w e g o r y c z a ł t u n a r z e c z Z e s p o łu . O d p o w i e d n i u s t ę p t e g o p o s t a n o w i e n i a b r z m i n a s t ę p u j ą c o : K w o t ę 25 z ł z t y t u ł u w y d a t k ó w r z e c z o w y c h , j a k [ w y d a tk ó w n a s k o r o s z y t , p a p i e r , k a l k i , p o r t o r i a , m a s z y n o p i s y i t p . , n i c z y m n i e w y k a z a n y c h , n i e p r z y z n a n o z b r a k u p o d s t a w . W s z c z e g ó l n o ś c i t a k ą p o d s t a w ą n i e m o ż e b y ć r e g u l a m i n w s p r a w i e r a c h u n k o w o ś c i z e s p o łó w a d w o k a c k i c h , u c h w a l o n y p r z e z N a c z e l n ą R a d ę A d w o k a c k ą z d n i a 14 l i s t o p a d a 1964 r . ( „ P a l e s t r a ” n r 2 iz 1965 r . , s t r 87). R e g u l a m i n t e n d o t y c z y w e w n ę t r z n y c h z a s a d f i n a n s o w y c h z e s p o łó w a d w o k a c k i c h , n i e d o t y c z y z a ś k o s z t ó w p r o c e s u , k t ó r e "sąd u s t a l a w g r a n i c a c h s t a w e k o k r e ś l o n y c h w c y t o w a n y m r o z p o r z ą d z e n i u (§ 10). W s p o m n i a n e w y ż e j w y d a t k i n a l e ż ą z r e s z t ą d o p r z y z n a n e g o 2G«/o r y c z a ł t u n a r z e c z Z e s p o łu , k t ó r y z t e g o r y c z a ł t u p o k r y w a k o s z t y a d m i n i s t r a c y j n e z e s p o ł u (§ 8 c y t . r o z p o r z ą d z e n i a ) . W y m i e n i o n e w y ż e j w y d a t k i n a t o m i a s t n i e n a l e ż ą d o w y d a t k ó w a d w o k a t a w r o z u m i e n i u § 9 c y t . r o z p o r z ą d z e n i a . N a t l e p o w y ż s z e g o s t a n u f a k t y c z n e g o p o w s t a j e p y t a n i e p r z e d s t a w i o n e w y ż e j . ” O D P O W I E D Z :
I. Z godnie z a rt. 98 § 1 i 3 k.p.c. (nie w p ro w a d za jąc y m żadnych zm ian m e ry to ry cz n y ch w sto s u n k u do a r t. 97 i 98 § 1 d aw n eg o k.p.c.) s tr o n a p rz e g ry w a ją c a sp ra w ę o b ow iązana je st zw rócić przeciw n ik o w i n a jego żą d an ie k a s z ty n ie zb ę d n e
N r 6 (102) P yta n ia i o dpow iedzi p ra w n e 77 do celow ego d o chodzenia p r a w i celow ej obrony (koszty procesu). D o niezb ęd n y ch k o sz tó w p rocesu stro n y re p re z e n to w a n e j p rze z ad w o k a ta zalicza się w y n agrodzenie i w y d a tk i jed n eg o adw o k ata, k o sz ty sądow e oraz koszty n ak a z a n e g o p rzez sąd osobistego s ta w ie n n ic tw a stro n y .
J a k z pow yższego w y n ik a, stro n a p rz e g ry w a ją c a obow iązana je st zw rócić ty lko koszty n iezb ęd n e, p rz y czym § 3 a rt. S8 k.p.c. po d aje u sta w o w e określenie p o jęcia n iezb ę d n y ch ko sztó w p rocesu stro n y re p re z e n to w a n e j przez a d w o k a ta. Sąd w ię c m oże zasądzić n a rzecz stro n y w y g ry w a ją c e j sp ra w ę ty lk o te koszty, k tó re m ieszczą się w pojęciu kosztów n iezb ęd n y ch ,w ro zu m ien iu § 3 a rt. 98 k.p.c. W szy stk ie in n e koszty poniesione przez stro n ę , k tó r a w y g ra ła sp raw ę, choćby n a w e t b y ły k o sztam i p o trze b n y m i do celow ego dochodzenia p ra w lu b celow ej obrony, n ie s ą k o sztam i niezb ęd n y m i w ro zu m ien iu u sta w y i n ie m ogą obciążać stro n y
p rze g ry w ające j.
II. N ależy w ięc w y jaśn ić, co się ro zu m ie przez pozycje w y m ien io n e w § 3 a rt. 98 k.p.c.
P o pierw sze — chodzi o w y n ag ro d ze n ie jed n eg o adw o k ata. Z godnie z § 6 rozp. M in. S p ra w ie d l. z dn. 22.IV.1961 r. w sp ra w ie w y nagrodzeń a d w o k a tó w za w y k o n y w a n ie czynności zaw odow ych (Dz. U. N r 24, poz. 118) w ysokość w y n ag ro d zen ia w g ra n ic a c h sta w e k p rze w id zia n y ch w ty m ro zp o rzą d zen iu o k re śla k ie ro w n ik ze s p o łu . Z godnie je d n a k 2 § 10 tegoż rozporząd zenia sąd nie je st zw iązany ty m
u sta le n ie m i w y n ag ro d ze n ie ad w o k a ta sam określa, z zastrzeżen iem jednak, że jest on zw iązan y sta w k a m i pow yższego ro zporządzenia. Sąd w ięc m oże to w y n ag ro d ze n ie ok reślić n iż ej, n iż to uczynił k ie ro w n ik zespołu, byleby ty lk o n ie zszedł poniżej
d o ln e j g ran ic y d a n e j sta w k i.
W ydaje się n ato m ia st, że sąd nie m ógłby ok reślić te g o w y n ag ro d zen ia w yżej, niż to u czynił k ie ro w n ik zespołu (oczywiście w g ran ic ac h staw ek), gdyż w w y p a d k u ta k im przek ro czy łb y pojęcie ko sztó w procesow ych, w szczególności p rz e k ro cz y łb y p o ję cie w y n ag ro d ze n ia a d w o k a ta, k tó re u sta la się um ow nie (§ 6 p o w o ła n e g o rozporządzenia), a n ie orzeczeniem sądu.
W zw iązk u z ty m n ależ y zaznaczyć, że orzeczenia S ąd u N ajw yższego (patrz K o m en tarz do k.p.c. L ipińskiego, s. 95—96) re p re z e n tu ją c e pogląd, iż są d z w ią zan y je st um ów ionym przez zespół w g ran ic ac h ta k sy w ynag ro d zen iem , stra c iły n a ak tu aln o ści, gdyż zo stały one w y d a n e pod rząd em ro zp o rząd zen ia z 1953 r., k tó ry n ie z a w ie ra ł ta k ie j n o rm y ja k § 10 obecnej taksy.
N astęp n ie — p o zy c ja kosztów sądow ych nie w y m ag a w y ja śn ie n ia , o b ejm u je ona bow iem w szystko, co w y n ik a z iprzepisów u sta w y z dn. 30.XII.1950 r. o kosztach są d o w y c h (tek st je d n o lity : Dz. U. z 1961 r. N r 10, poz. 57 z późn. zm ianam i). To .samo dotyczy kosztów osobistego sta w ie n n ic tw a stro n y . W ym aga n a to m ia st w y
ja śn ie n ia p o zy c ja „w y d a tk i jed n eg o a d w o k a ta ”. Co n ależy przez to rozum ieć? W ydaje się, że u sta w o d aw ca m a n a m y śli w y d atk i, ja k ie ad w o k a t ponosi w z w ią z k u z e sw y m osobistym ud ziałem w sp raw ie . C hodzi tiu w ięc o w y d a t/ki k o m u n ik a c y jn e , h o te l i d iety . W y d a tk i te o b ciążają stro n ę p rz e g ry w a ją c ą sp ra w ę i p o w in n y być uw zględnione w k o sz tac h p ro cesu p o w łaściw y m ich u d o k u m e n to w an iu , p rzy czym d la są d u d o sta te czn y m do k u m en tem po w in n o być zaśw iad cze n ie od zesp o łu stw ie rd z a ją c e ic h w ysokość.
P ro w ad z en ie sp ra w y m oże pociągać za sobą jeszcze in n e w y d atk i, i to ta k ie, k tó re m ieszczą się w p o ję ciu celow ego dochodzenia p r a w i celow ej obrony. Może n p . być b a rd z o celow e — jeszcze p rze d w ytoczeniem pozw u — u zy sk an ie p o za są d o w e j o p in ii biegłego dla zo rie n to w a n ia się co d o za sa d n ej w ysokości roszcze n ia . Z pew n o ścią je st ta k ż e celow e do k o n an ie odpow iednich w y n o to w ań z a k t s ą
78 R ec en zje N r 6 (102) dow ych itp. T ego ro d z a ju w y d a tk i n ie m ieszczą się w .pojęciu n iezb ęd n y ch k o sz tó w p ro ce su e n u m e ra ty w n ie w yliczonych w § 3 a r t. 98 k.p.c. i n ie m o g ą obciążać s tro n y p rze g ry w ające j.
III. P rzep isy k.p.c. n ie n o rm u ją sto s u n k u pom iędzy k lie n te m a zespołem . Czy n ią to przepisy u sta w y o u s tr o ju ad w o k a tu ry , ro zp o rząd zen ie o zespołach i ro z po rząd zen ie o ta k sie , a w k w e stia c h n im i n ie u n o rm o w a n y c h — p rze p isy k o d . cyw . o zleceniu, gdyż k lie n ta łączy z a d w o k a tem sto s u n e k zlecenia. ,
S p ra w ę w y n ag ro d z e n ia a d w o k a ta n o rm u ją p rz e p isy ta k sy . S p ra w ę zaś w y d a t k ó w , ja k ie ponosi zespół w z w ią zk u z p rzy ję cie m zlecenia, ty lk o częściow o n o r m u je § 8 ta k sy , k tó ry p rz e w id u je 20% ry c z a łt n a w y d a tk i a d m in istra c y jn e zespo łu. W szelkie in n e w y d a tk i, ja k ie ponosi zespół w z w ią z k u z p rz y ję c ie m zlecenia,, obow iązany je st k lie n t u iśc ić zespołow i z m ocy a rt. 742 k.c.; przepis te n sta n o w i p o d sta w ę p rz y jm o w a n ia p rzez zespół od k lie n ta w p ła t n a koszty. N ie dotyczy s to s u n k u m iędzy k lie n te m a zespołem § 9 ro zp o rzą d zen ia o ta k sie , przep is te n bow iem n o rm u je sto su n ek pom iędzy ad w o k a tem a zespołem i sta n o w i p o d sta w ę do po k ry c ia przez zespół (z w p łaco n y ch przez k lie n ta sum ) w y m ie n io n y ch w nim w y datk ó w . S tan o w i on je d n a k je d n o cześn ie^m iaro d ajn e u zn a n ie w y m ien io n y ch w n im w y d a tk ó w z a w y d a tk i poczynione „w celu n ależ y teg o p ro w a d z e n ia s p ra w y ” (art. 742 k.c.). R ów nież ty lk o sto su n k u : zesipół — ad w o k a t dotyczy § 40 lit. f re g u la m in u rac h u n k o w o śc i zespołów , k tó ry u za sa d n ia u znaniff przez zespół w y d a tk ó w o b ciążających k lie n ta do w sk a z a n e j w n im w ysokości bez d o k u m e n tac ji.
W szystkie te p rz e p isy dotyczą sto su n k u : zespół — k lie n t oraz sto s u n k u : zespół — ad w o k a t i n ie m a ją znaczenia d la z a g ad n ien ia k o sz tó w p rocesu. Z godnie z pow o ła n y m a rt. 742 k.c. zespół m oże obciążać k lie n ta w y d a tk a m i p o czynionym i celu n ależy teg o p ro w a d z e n ia siprawy. Czy n ależ ą do n ic h w y d a tk i w sk az an e w p k t pod lit. d) p y ta n ia ?
Z espół w ra m a c h sw ych ko sztó w ad m in istra cy j. -"eh p o k ry w a m . in. w y d a tk i gospodarcze, w śró d n ic h m a te ria ły biu ro w e. R ozum ieć n ależy przez to w y d atk i b iu ro w e łączące się z fu n k cjo n o w a n iem zespołu, a n ie w y d a tk i n a poszczególne sp raw y . Is tn ie ją w ięc p o d sta w y do zaliczenia do w y d a tk ó w zw iązan y ch z n a le ży ty m p ro w a d ze n iem sp ra w y p o rto rió w , p rz e p isy w a n ia n a m aszynie (chyba t o oznacza owo taijem nicze sło w o „k o p ialie”), w y n o to w an ie a k t itp . N ato m iast sk o ro szy ty zespół z re g u ły d o sta rc za adw okatow i.
K lie n t w ięc obow iązany je st zw rócić zespołow i te g o ro d z a ju w y d a tk i w g ra n i cach n ależ y teg o przez zespół p ro w a d ze n ia sp raw y . N ie oznacza to je d n a k obo w ią z k u p o k ry cia ich przez s tro n ę p rze g ry w a ją c ą sp ra w ę i z ty c h w zględów s ta no w isko S ąd u W ojew ódzkiego w P o zn an iu uw ażam za słuszne.
S. G a rlic ki
n c c e iv z jE
E u g en H u s a r : P red b e zn e p re jed n a n i
obzaloby v 6e s k o slo v e n sk o m tre stn o m procese, B ra tisla va 1965, v y d . S lo v e n - s k e j a ka d e m ie vied, str. 206.
K odeks p o stę p o w an ia k a rn e g o CSRS uchw alo n y d n ia 19.XI.1956 r. w p ro w ad z ił now ą w czechosłow ackiej p ro
-cedurze k a rn e j, ale zn a n ą te o rii p ro cesu k a rn e g o in sty tu c ję , m ia n o w ic ie w stę p n e sąd o w e ro zp a trz en ie o sk a r żenia, czyli tzw . o ddanie pod sąd, ja ko sw o isty e ta p procesow y. O bow iązu ją cy obecnie k o d ek s p o stę p o w an ia k arn e g o CSRS z d n ia 29.XI.1961 r. [(Zb. Z ak. C SR — c. 141 (1961)$
