Organizacja średniego szkolnictwa rolniczego (stancjonarnego) w województwie olsztyńskim w latach 1945-1956

(1)

Kicowska, Alicja

Organizacja średniego szkolnictwa

rolniczego (stancjonarnego) w

województwie olsztyńskim w latach

1945-1956

Komunikaty Mazursko-Warmińskie nr 4, 479-488

1979

(2)

A licja K icow ska

ORGANIZACJA ŚREDNIEGO SZKOLNICTWA ROLNICZEGO

(STACJONARNEGO) W WOJEWÓDZTWIE OLSZTYŃSKIM

W LATACH 1945 — 1956

Ś rednie szkoły rolnicze odegrały — obok szkolnictw a podstaw ow ego — w ażną rolę w podnoszeniu o św iaty i k u ltu r y społeczeństw a w iejskiego, szcze gólnie n a Z iem iach O dzyskanych, gdzie b y ły one jed n y m z isto tn y ch czynni k ó w przyspieszenia procesów a d ap tac ji nap ły w o w ej ludności w iejskiej. W p ły w a ły one ta k ż e n a podnoszenie poziom u o św iaty rolniczej.

Celem niniejszego a rty k u łu jest p rzed staw ienie genezy i rozw oju liczeb nego śred n ich szkół rolniczych n a W arm ii i M azurach. Om ówione zostaną rów nież zm iany s tr u k tu r y o rg anizacyjnej, k ieru n k ó w k ształcenia i rozw oju bazy m a te ria ln e j tego ty p u szkolnictw a w o brębie w ojew ództw a olsztyńskiego w lata ch 1945—1956. P rzy jęcie końcowej cezury uzasadnione je s t tym , że rok ten stan o w i okres ra d y k a ln y c h zm ian w polityce gospodarczej k ra ju , k tó re spow odow ały zm ian y o rg anizacyjne i p ro g ram ow e szkolnictw a rolniczego.

Rozwój szkolnictw a rolniczego w Polsce uzależniony b y ł głów nie od dw óch czynników: ogólnego k ie ru n k u p o lityki ośw iatow ej i k ie ru n k u polityki rolnej. A nalizując zatem średnie szkolnictw o należy uw zględnić zm iany, jak ie c h arak tery zo w ały ówczesną politykę ośw iatow ą p a ń stw a oraz p rz em ia n y spo łeczno-gospodarcze w si polskiej.

W polityce rolnej, będącej częścią polityki ogólnogospodarczej k ra ju , ob se rw u jem y na przestrzen i analizow anego ok resu (1945— 1956) pew ne etapy. P ierw sze la ta po w yzw oleniu cechują się dążeniem do odbudow y k r a ju ze zniszczeń w o jennych oraz zagospodarow aniem Ziem Odzyskanych. W polityce ro lnej la t 1944— 1948 dom in u je tro sk a o rozwój gospodarki in dyw idualnej.

K o lejny etap, o bejm ujący la ta 1949—1956, c h ara k te ry zo w ał się in te n sy w n ą socjalizacją w si i rolnictw a, w k tó rej głó w n y nacisk położono na skolek ty - w izow anie gospodarki in dyw idualnej.

P rz e m ian y polityczne, gospodarcze i k u ltu ra ln e po w ojnie d eterm in o w ały konieczność zm ian w dziedzinie ośw iaty i w ychow ania. D yskutow ano o tym m. in. n a O gólnopolskim Zjeździe O św iatow ym w Łodzi ( V I 1945) czy Ogólno polskim Zjeździe Pedagogicznym , także w Łodzi, w czerw cu 1946 roku. N a leżało stw orzyć ta k i system ośw iatow o-w ychow aw czy, k tó ry um ożliw iałby uczestnictw o w życiu k u ltu ra ln y m n a ro d u szerokich m as pracujących, szybki i w szechstronny postęp w życiu k ra ju , zapew nił m łodzieży g ru n to w n ą wiedzę ogólną i zawodową. P o lity k a ośw iatow a, fu n k cjo n u jąca w now ych w a ru n k ach , n a k reśliła sobie n astęp u jące cele: zapew nienie k a d r dla potrzeb gospodarki narodow ej, upow szechnienie ośw iaty, n a u k i i k u ltu ry , dążenie do zapew nienia k ażd em u w aru n k ó w do in d yw idualnego rozw oju intelektualnego, m

(3)

4 8 0

-społecznego, k u ltu ra ln eg o i fizycznego l. Realizacji ty ch celów służyć m iał cały system ośw iatow o-w ychow aw czy, w k tó ry m znaczące m iejsce zajm uje system szkolny. Szkoła m iała być jednolita, powszechna, publiczna i b e zp łat na. P onadto postulow ano ośm ioletnią i ośmioklasową, obowiązkową i jednolitą pod w zględem o rg anizacyjnym i program ow ym , szkołę podstaw ow ą na wsi i w mieście, śred n ią szkołę ogólnokształcącą oraz zawodową, o p a rtą n a pod budow ie ośm ioklasow ej szkoły podstaw ow ej, decentralizację sieci szkół ś re d nich, co umożliw iłoby szerszy dostęp do n iej (szczególnie m łodzieży ze wsi), rozbudowę form ośw iaty dorosłych, sk ierow anie odpow iednich dotacji fin a n sow ych na rozbudow anie sieci in te rn ató w szkolnych i rozw inięcie szerokiej akcji sty pendialnej. K ształcenie zawodow e projek to w an o oprzeć w e w szystkich typ ach szkół zaw odow ych na podbudow ie p ro g ram ow ej ośm ioklasow ej szkoły podstaw ow ej, zakładano ponadto, iż szkoły zawodow e w szystkich stopni m u szą przygotow yw ać młodzież do w y k o n y w an ia zaw odu zarów no pod w zglę d em teoretycznym , jak i p ra k ty czn y m oraz daw ać podstaw y w ykształcenia ogólnego w celu um ożliw ienia n a u k i w szkołach stopnia wyższego *. W ytyczne te m iały stanow ić p u n k t w yjścia do opracow ania i uchw alen ia now ej ustaw y 0 organizacji system u szkolnego.

P ostanow ienia Z jazdu Łódzkiego n ie zostały jed n ak zrealizow ane an i od stro n y organizacyjnej, ani p rogram ow ej ze w zględu n a trudności, któ re p a ń stw o m usiało przezwyciężać, aby odbudow ać bazę m a te ria ln ą szkolnictwa, rozbudow ać sieć szkół pow szechnych i podnieść ich stopień organizacyjny, realizow ać powszechność n au czania itd. Wobec tego M inisterstw o O św iaty 4 m a ja 1948 ro k u w ydało instru k cję, na podstaw ie k tó rej w prow adzono w ca łym k ra ju , począwszy od ro k u szkolnego 1948/1949, obowiązkową siedm ioletnią 1 siedm ioklasow ą szkołę podstaw ow ą, stanow iącą podbudow ę pro g ram o w ą dla kształcenia wyższego stopnia zarówno w k ie ru n k u ogólnokształcącym , jak i zawodowym.

W woj. olsztyńskim organizow anie ośw iaty rolniczej rozpoczęto już w pierw szych m iesiącach po w yzw oleniu, k iedy to p rzy Izbie Rolniczej po w stał W ydział O św iaty Rolniczej, przyłączony 2 k w ie tn ia 1945 ro k u do Wo jew ódzkiego U rzęd u Ziemskiego. W ydział ten rozpoczął organizow anie szkol nictw a od przejęcia i zabezpieczenia w y ty p o w an y ch ośrodków na cele szkolne, z atru d n ien ia nauczycieli i in stru k to ró w oraz zorganizow ania szkół w ty ch miejscowościach, gdzie osiedliło się w ięcej ludzi. S ta n na dzień 31 g ru d n ia 1945 ro k u był następujący: w W ydziale O św iaty Rolniczej pracow ało pięć osób, w ty m dw óch in spektorów ośw iaty rolniczej, zgłosiło się i zostało za tru d n io n y ch szesnastu nauczycieli i siedm iu in stru k to ró w , w trak cie o rg an i zacji znajdow ało się osiem szkół rolniczych (wszystkich typów), p rzejęto sześć ośrodków na cele szkolne 3.

O dradzające się szkolnictwo zawodow e w pierw szych lata ch pow ojennych w zorowało się n a system ie szkolnictw a przedw ojennego, a więc śred n ią szkołę rolniczą stanow iły gim n azja i licea. Z adaniem g im n azju m g o spodarstw a w ie j skiego było przygotow anie m łodzieży do p ro w adzenia w iększych gospodarstw rolnych, p ra cy w zakładach zw iązanych z rolnictw em , działalności

społeczno-1 M . P ę c h e r s k i , P ro b le m y i p e r s p e k t y w y r o z w o ju s zk o ln ic tw a w Polsce L u d o w ej, W a r

s z a w a , 1973, SS. 149—152.

2 S . W o ł o s z y n , H i s t o r i a w yc h o w a n ia i m y ś l i pedagogicznej w zary sie, W a r s z a w a 1964, e. 716.

3 W o j e w ó d z k i e A r c h i w u m P a ń s t w o w e w O l s z t y n i e ( d a l e j W A P O ) , W o j e w ó d z k i U r z ą d Z i e m s k i , s y g n . 16, S p r a w o z d a n i e W y d z i a ł u O ś w i a t y R o l n i c z e j z a o k r e s 15 V 1945 — 31 X I I 1945.

(4)

O r g a n i z a c j a ś r e d n i e g o s z k o l n i c t w a r o l n i c z e g o 4 8 1

-gospodarczej oraz p ra cy w szkołach rolniczych niżej zorganizow anych. G im nazja m ogły prow adzić n astęp u jące k ieru n k i specjalizacyjne: rolnictw o, ogrodnictw o, leśnictwo, m leczarstw o, hodowlę zw ierząt lub roślin, pszczelar stw o, rybactw o, w ik liniarstw o, łąk arstw o , m eliorację, w e tery n a rię , p rz etw ó r stw o, przem y sł ludow y, sam orząd wiejski, spółdzielczość rolniczą i inne. N auka trw a ła 3 lata. P odbudow ę p ro g ram o w ą dla nau czan ia w g im n a z ju m stanow iła siedm ioletnia szkoła pow szechna *.

Liceum gospodarstw a w iejskiego kształciło in s tru k to ró w i nauczycieli dla gm in n y ch i pow iatow ych szkół rolniczych oraz kiero w n ik ó w uspołecznionej gospodarki w iejskiej. P ro g ra m n auczania realizow ano w ciągu 3 lat, przy czym jed en rok przeznaczony b y ł n a p ra k ty k ę pod nad zo rem szkoły. Liceum m ogło m ieć te sam e specjalności co gim nazjum . P ra w o w stęp u do liceum mieii absolw enci g im n azju m ogólnokształcącego lub zawodowego, ale rów nież ab solw enci pow iatow ych szkół gospodarstw a w iejskiego oraz szkół w ychow ania społecznego, k tó rzy ukończyli k u rs w s tępny z w y n ik iem pom yślnym . A bsol w enci liceum g o spodarstw a w iejskiego o trzym yw ali ty tu ł tech n ik a d a n ej spe cjalności. Ukończenie liceum u p ra w n iało rów nież do w stęp u na wyższą uczelnię 5.

W pierw szych ia ta c h po w yzw oleniu śred n ie szkoły rolnicze w Polsce roz w ija ły się stosunkow o szybko. W O lsztyńskiem sy tu acja była nieco odm ienna. T rw ają ce w ciąż m ig racje ludności, b ra k odpow iednich budynków , podstaw o w ych pomocy szkolnych, w ody, św iatła, opału, duże zniszczenia gospodarstw rolnych, p rzejm o w an y ch na cele szkolne, b r a k k a d ry nauczycielskiej, w p ły w a ły u jem n ie n a tem po i możliwości organizacyjne szkolnictw a rolniczego. Pom im o ty ch trudności pod koniec ro k u szkolnego 1945/46 w woj. olsztyńskim p racow ały już trzy licea i cztery gim n azja rolnicze. B yły to n astęp u jąc e szko ły: G im n azju m G ospodarstw a W iejskiego i L iceum R ybackie w Giżycku, G im n azju m i L iceum O grodnicze w Olsztynie, G im n azju m i L iceum G ospodarstw a W iejskiego w Olsztynie oraz G im n azju m G ospodarstw a W iejskiego w Szczyt nie. W n a stęp n y m ro k u zorganizow ano kolejne szkoły, a m ianow icie: Liceum i G im n azju m R olniczo-H odow lane w D obrocinie (pow iat m orąski), Żeńskie G im n azju m G ospodarstw a W iejskiego w M orągu, G im n azju m Rolnicze w P a słęku, L iceum Rolno-Spółdzielcze w K ętrzynie, zaś G im n azju m i L iceum Gos p o d a rstw a W iejskiego przeniesiono z Olsztyna do L id zb ark a W arm ińskiego. We w rześn iu 1947 ro k u śred n ie szkoły rolnicze w O lsztyńskiem szkoliły młodzież w zakresie g o spodarstw a w iejskiego, ogrodnictw a, ogólnorolniczym , rolnieze-hodow lanym i rybackim . P o n ad to p rojektow ano u ru ch o m ien ie w n a j bliższym czasie dw óch gim nazjów i jednego liceum o specjalności ogrodniczej, liceum przem ysłu rolnego, liceum rolniczo-hodow lanego oraz liceum o spe cjalności w o d n o -m e lio ra c y jn e js.

Bazę m a te ria ln ą pierw szych śred n ich szkół rolniczych stan o w iły obiekty po niem ieckich szkołach, m ają tk a ch obszarniczych, a tak że dom y p ry w a tn e i in n e pomieszczenia tru d n e do a d ap tacji na potrzeby szkolne. I ta k np. L iceum i G im nazjum Rolniczo-H odow lane w Dobrocinie zlokalizow ano w b y ły m m a ją tk u obszarniezym. Pom im o bardzo tru d n y c h w a ru n k ó w (znaczna d ew astacja obiektu) już w pierw szych m iesiącach p racy szkoły urządzono trzy

4 D z i e n n i k U r z ę d o w y M i n i s t e r s t w a R o l n i c t w a i R e f o r m R o l n y c h , 1945, n r 13, O k ó l n i k M i n i s t r a R o l n i c t w a i R e f o r m R o l n y c h w s p r a w i e u s t a l e n i a t y p ó w s z k ó ł r o l n i c z y c h (15 ГХ 1945). 5 I b i d e m . 6 O k ó l n i k n r 27 z 15 V I I 1945 w s p r a w i e o r g a n i z a c j i r o k u s z k o l n e g o 1947/48 w s z k o ł a c h p o d l e g ł y c h M i n i s t e r s t w u R o l n i c t w a i R e f o r m R o l n y c h , O ś w i a t a R o l n i c z a , 1947, n r 7—8, s, 232. 31. K o m u n i k a t y . . .

(5)

4 8 2

izby lekcyjne i trzy pracow nie przedm iotowe, in te r n a t zaś zlokalizowano w pałacu.

G im nazjum Rolnicze w G iżycku zlokalizowano w b u d y n k u pryw atn y m . Szkoła dysponow ała bardzo szczupłą bazą, niem n iej w ygospodarow ano trzy izby lekcyjne oraz 30 m iejsc w internacie. W 1947 ro k u szkoła ta otrzy m ała od w ładz m iejskich d w a dodatkow e budynki. Po d o k o naniu niezbędnych r e m ontów utw orzono dalsze izby lekcyjne, trzy p racow nie przedm iotow e oraz in te r n a t na 100 m iejsc 7.

N a cele Liceum Rolniczego w K arolew ie przeznaczono zespół budynków , w k tó ry m podczas II w ojny m ieściły się szpital oraz b u d y n k i a d m in istracy jn e k w a te ry H itlera. S ta n tych zabudow ań w chw ili przejęcia ich przez szkołę n ajlep iej odzw ierciedla zapis w kronice szkolnej: „Zniszczone budynki, leje bombowe, g ruzy i s te rty śmieci — to obraz ówczesnego K a ro lew a ” e.

B udy n ek przeznaczony na szkołę rolniczą w L id z b ark u W arm ińskim w chw ili p rzekazania b y ł bardzo zniszczony. Dzięki w ysiłkom ówczesnego dy re k to ra szkoły, Józefa W ierzbickiego, doprow adzono b u d y n e k do takiego s ta nu, k tó ry um ożliw iał rozpoczęcie zajęć. W yposażenie podstaw ow e (stoły, krzesła, tablice itp.) uzupełniono z nie zajętych dotąd obiektów po niem iec kich szkołach na tere n ie m iasta i sąsiednich wsi. B u d ynek był piętrow y. P a r t e r przeznaczono n a sale lek cyjne oraz pracow nię biologiczną, n ato m iast n a piętrze znajdow ał się in te rn at. W ro k u 1946 przydzielono szkole 90 ha uży tk ó w rolnych, w tym 30 h a użytków zielonych. N a obszarze całego gospo d a rs tw a szkolnego znajdow ało się dużo niew ypałów . T ylko 10 ha g ru n tó w n a daw ało się do u p raw y . B u d ynki zn ajdujące się na teren ie g o spodarstw a były zniszczone i w y m ag ały rem ontów 9.

W podobnej sy tuacji znajdow ała się większość gospodarstw szkolnych, gdyż znaczną część ty ch ośrodków przekazano szkołom w części lub całkow icie zdew astow anych. Pola, od trzech lub czterech la t leżące odłogiem, zostały jed n a k obsiane n a obszarze 467 h a (na ogólną liczbę 902 h a g ru n tó w gospo d a rs tw szkolnych). Oprócz pól obsianych szkoły dysponow ały 224 h a łąk oraz 54 ha ogrodów, a także 157 h a odłogów i nieużytków . S ta n in w e n ta rza żyw e go i m artw ego w ro k u szkolnym 1946/47 był, ja k na ówczesną sy tuację w w o jew ództwie, w ystarczający 10.

B ilans średniego szkolnictw a rolniczego w woj. olsztyńskim za la ta 1945— 1948 należy uznać za dodatni. Przecież cały system ośw iaty rolniczej na W a r m ii i M azurach trzeb a było budow ać od podstaw . T eren y te nie m iały trad y c ji w kształceniu rolniczym. P rzed pow rotem ty ch ziem do M acierzy istniało w p raw dzie w tej części P ru s W schodnich, k tó ra zn ajd u je się obecnie w g ra n i cach woj. olsztyńskiego, piętnaście niem ieckich szkół rolniczych o ch ara k te rze dokształcającym , w k tó ry ch zajęcia d y d ak tyczne o dbyw ały się w sezonie je sienno-zim ow ym i trw a ły od pięciu do sześciu m iesięcy ale niem ieckie szkolnictw o nie mogło być w zorem d la o rg an izatorów polskiej o św iaty ro ln i czej. Nowo pow stające szkoły rolnicze należało przystosow ać do potrzeb i w a 7 W A P O , U r z ą d W o j e w ó d z k i , s y g n . 31, S p r a w o z d a n i e O d d z i a ł u O ś w i a t y R o l n i c z e j 1945— 1948. 8 K r o n i k a s z k o l n a Z e s p o ł u S z k ó l R o l n i c z y c h w K a r o l e w i e 1948— 1958 ( w z b i o r a c h s z k o ł y ) . 9 R e l a c j a u s t n a p i e r w s z e g o d y r e k t o r a s z k o ł y , J . W i e r z b i c k i e g o ( z a p i s w ł a s n y ) . 10 W A P O , O l s z t y ń s k a W o j e w ó d z k a R a d a N a r o d o w a , s y g n . II/9 1-2/2 , S p r a w o z d a n i e w o j e w o d y W . J a ś k i e w i c z a . 11 T . F i l i p k o w s k i , Z d z i e j ó w s z k o l n i c t w a n a W a r m i i { M a z u r a c h , K o m u n i k a t y M a z u r s k o - - W a r m i ń s k i e , 1971. n r 1, s . 32.

(6)

ru n k ó w odrodzonego państw a, z jednoczesnym u w zg lędnieniem specyfiki re gionalnej, w y m agającej przygotow ania ludności zam ieszkałej w e w si olsztyń skiej do gospodarow ania in d y w id u aln eg o (zadanie to m ia ła spełnić pow szech na ośw iata rolnicza), jak rów nież w państw ow ych gospodarstw ach rolnych, do czego m iały przygotow yw ać śred n ie szkoły rolnicze, a w ięc gim n azja i licea.

Od m om en tu p o w ro tu W arm ii i M azur do Po lsk i jasno zdaw ano sobie spraw ę z rolniczego c h a ra k te ru tego regionu i od sam ego początku s ta ran o się prow adzić w łaściw ą politykę w ty m k ieru n k u . D aje się rów nież zauw ażyć ten d en cje dostosow yw ania k ieru n k ó w kształcenia w szkołach do potrzeb ro l nictw a regionu. W yrazem tego jest fa k t tw o rzen ia szkół o specjalnościach: gospodarstw a w iejskiego, ogólnorolniezej, ogrodniczej, rolniezo-hodow lanej. Rozwój ilościowy śred n ich szkół rolniczych w O lsztyńskiem b y ł w olniejszy niż na in n y ch tere n ac h Polski. Złożyły się n a to w głów nej m ierze bardzo duże zniszczenia w o jenne i w ylu d n ien ie teren u . Zorganizow anie jed n a k w ty ch bardzo tru d n y c h w a ru n k a c h 9 gim nazjów i liceów rolniczych było dużym osiągnięciem.

W ro k u 1948 m iała m iejsce d ru g a z kolei re fo rm a szkolnictw a w Polsce. W prow adzone zm iany dotyczyły organizacji szkolnictw a, ja k rów nież p ro g ra m ów nauczania. W szkołach ogólnokształcących w prow adzono jed n olite je d e n astoletnie kształcenie (siedm ioletnia szkoła podstaw ow a i czteroletnie liceum). W szkolnictw ie zaw odow ym, a w ięc i śred n im rolniczym , zachow ano jeszcze chwilow o dwustopniow ość. Z m ian y o rg anizacyjne i p ro g ram ow e w śred n im szkolnictw ie rolniczym m iały n a celu dostosow anie go do potrzeb życia gos podarczego, zw iązanie ze szkołą ogólnokształcącą i zaw odow ą nierolniczą (za p ew nienie drożności) oraz szybsze przygotow anie w y k w alifik o w an ej kadry. M iała ona odegrać w ażną rolę w now ym , zapoczątkow anym od 1948 roku okresie in te n sy w n ej socjalizacji w si i rolnictw a, w y ra ża jąc y m się głów nie k o lektyw izacją gospodarstw indyw idualnych.

Dalszy rozwój k r a ju uzależn ian y był w dużej m ierze od k ie ru n k u roz w oju ośw iaty, k tó ra m iała przygotow ać k a d ry dla rozw ijającego się p rzem y słu oraz ro lnictw a, w k tó ry m zachodziły zm iany w s tru k tu rz e w ła d an ia zie mią; następ o w ała tak że specjalizacja prod u k cji rolnej.

Troska o n ależy ty k ieru n e k rozw oju o św iaty znalazła sw oje odbicie w „D eklaracji ideow ej P o lskiej Zjednoczonej P a r tii R obotniczej” , u chw alonej n a K ongresie Zjednoczeniow ym Polskiej P a r tii Robotniczej i P o lskiej P a r tii Socjalistycznej. Z w racała ona u w agę na fakt, że: „Podstaw ow ym i w a ru n k a m i stw o rzen ia k u ltu r y socjalistycznej w Polsce są: całkow ita lik w id a c ja a n alfa betyzm u w k ra ju , dalsza rozbudow a szkolnictw a w szystkich szczebli, zw łasz cza szkolnictw a zawodowego, w ychow anie k a d r nauczycielskich, w y d a tn a po p ra w a położenia nauczycieli, podniesienie poziomu ideologicznego naszego szkolnictw a i przepojenie tego szkolnictw a ideam i m arksizm u-leninizm u, zw iązanie działaczy n a u k i i sztuki z m asam i ludow ym i i ich w alk ą, szeroka przebudow a i rozbudow a in sty tu c ji k u ltu ra ln y c h w m ieście i na wsi, u d o stę p nienie m asom ludow ym w szystkich zdobyczy k u ltu ry i a k ty w n y u d ział m as ludow ych w b u d o w aniu now ej k u ltu r y ” 12.

T ak w ięc zm iana k ie ru n k u polityki gospodarczo-społecznej i w y n ik ające 12 D eklaracja ideowa PZPR, W a r s z a w a 1948, s s . 21— 27; p o d a n o z a B . P o t y r a ł a , W . S z l u f i k ,

S z k o l n i c t i u o ogólnokształcące na Z iem ia c h Z achodnic h i P ó łn o cn ych w l a t a c h 1945— 2970, W r o

c l a w — W a r s z a w a — K r a k ó w — G d a ń s k 1972, s s . 33—34.

(7)

4 8 4

stąd zadania dla k w alifikow anej k a d ry w yznaczały głów ny k ieru n e k zm ian w funkcjo n u jący m system ie szkolnym.

Reform ą rozpoczęto od przekształcenia dotychczasow ych gim nazjów i lice ów rolniczych n a licea rolnicze dw ojakiego typu: czteroletnie i pięcioletnie (dwustopniowe). Liceum czteroletnie, dla absolw entów siedm ioletniej szkoły podstaw ow ej, przygotow yw ało kan d y d ató w na nauczycieli w powszechnej ośw iacie rolniczej, in stru k to ró w i pracow ników a d m in istracji dla p ań stw o w y ch i in n y ch w iększych gospodarstw ro ln y ch ls.

D rugi ty p szkoły — pięcioletnie liceum dw ustopniow e — obejm ow ało trzy letn ie licea I stopnia o raz dw u letn ie licea II stopnia. Podbudow ę p ro g ra m ow ą dla liceum I stopnia stanow iło 7 klas szkoły podstaw ow ej. Dalszym etap em kształcenia było liceum II stopnia. L iceum rolnicze I stopnia, uzupeł nione p ra k ty k ą zawodową, przygotow yw ało k an d y d ató w do in stru k to rs k ie j p racy w powszechnej ośw iacie rolniczej, daw ało p rzygotow anie na szczeblu czeladnika do p ra cy w gospodarce uspołecznionej oraz p raw o w stęp u do liceum II stopnia. P ro g ra m n auczania zaw ierał wiadomości ogólnorolnicze ze specjalizacją jedynie w III klasie. D w u letnie licea II stopnia b yły nato m iast w yłącznie specjalistyczne. K ształciły one pracow ników dla różnych bran ż i działów roln ictw a oraz dla potrzeb o św iaty rolniczej. Ukończenie liceum II stopnia, lub liceum czteroletniego daw ało ty tu ł tech n ik a d an ej specjalności oraz u p raw n iało do w stęp u na wyższą uczelnię 11.

W ro k u szkolnym 1948/49 w w ojew ództw ie olsztyńskim rozpoczęły pracę cztery licea czteroletnie o specjalnościach: rolniczej, ogrodniczej, rolniczo-hodow lanej, ry b ackiej; pięć liceów I stopnia o n ach y len iu specjalizującym : rol niczym (2), rolniczo-gospodarczym , ogrodniczym, rolniczo-hodow lanym ; dw a licea d w u letn ie II stopnia o specjalnościach: agrotechnicznej i rolno-spół- d z ie lc z e j15. Na sk u te k p o w stania czteroletniego liceum rybackiego i rolniczo- -hodow lanego postanow iono zlikw idow ać P ań stw o w e Liceum R ybackie II stopnia w G iżycku i P ań stw ow e L iceum Rolnicze w Dobrocinie. Z likw idow a no rów nież Liceum Rolno-Spółdzielcze (przeniesione w ro k u szkolnym 1948/49 z K ętrzy n a do K arolew a) z zam iarem przekształcenia go w liceum ra ch u n k o wości r o l n e j I6.

Oprócz wyżej w ym ienionych szkół podległych M in isterstw u Rolnictw a i R eform Rolnych, 1 m arca 1948 ro k u powołano L iceum A grotechniczne II stopnia w K arolew ie, pow. kętrzyński. O rganizow ała i nadzór nad tą szko łą pełniła K om isja O rganizacyjna Liceum M azursko-W arm ińskiego 17. W r a m ach p ro jek to w an ej placów ki zam ierzano zorganizow ać w iele różnych zak ła dów oraz in sty tu cji ośw iatow o-w ychow aw czych i naukow ych, w ty m także szkół rolniczych różnego stopnia organizacyjnego. I ta k w rejo n ie Szczytna i okolic funkcjonow ać m iały tak ie placów ki o św iaty rolniczej jak: szkoła r y

13 D z i e n n i k U r z ę d o w y M i n i s t e r s t w a R o l n i c t w a i R e f o r m R o l n y c h 1948, n r 12, p o z . 57, O k ó l n i k o o r g a n i z a c j i r o k u s z k o l n e g o 1948/49 w s z k o ł a c h p o d l e g ł y c h M i n i s t e r s t w u R o l n i c t w a i R e f o r m R o l n y c h . 14 I b i d e m ; t a k ż e W A P O , O W R N , s y g n . II/91-2/5. 15 D z i e n n i k U r z ę d o w y M i n i s t e r s t w a R o l n i c t w a i R e f o r m R o l n y c h 1949, n r 1, p o z . 2 ; K r o n i k a Z e s p o ł u S z k ó ł R o l n i c z y c h w K a r o l e w i e . 16 K r o n i k a Z e s p o ł u S z k ó ł R o l n i c z y c h w K a r o l e w i e . 17 O p r ó b a c h o r g a n i z a c j i L i c e u m M a z u r s k o - W a r m i ń s k i e g o p i s z e T . F i l i p k o w s k i w a r t y k u l e P r ó b a r e a k t y w o w a n i a L i c e u m K r z e m i e n i e c k i e g o i m . T . C z a c k i e g o n a W a r m i i i M a z u r a c h t o l a t a c h 1946—1949, P r z e g l ą d H i s t o r y c z n o - O ś w i a t o w y , 1973, n r 4, s s . 539—547; K . S z y ł e j k o , P r o  b l e m y n a u k t z a w o d u ( w s p o m n i e n i a ) , W a r m i a i M a z u r y , 1974, n r 8, s . 13.

(8)

backa, szkoła leśna, liceum spółdzielcze, niższa szkoła rolnicza, u n iw e rsy tet ludowy. W K ę trzy n ie zaś zlokalizow ane m iały być zak ład y kształcenia n a u czycieli niższych szkół rolniczych, szkoła g o spodarstw a domowego, szkoła ro l nicza i szkoła ogrodnicza 18.

Podjęcie prób u tw o rzen ia L iceum M azursko-W arm ińskiego, k tó re m iało być k o n ty n u ato rem idei Liceum K rzem ienieckiego, było w ówczesnych w a r u n k a c h W arm ii i M azur in icjaty w ą bardzo śm iałą, k tó ra w konsekw encji m iała ożywić region pod w zględem k u ltu ra ln o -o św iato w y m i naukow ym . O statecznie jed n ak n ie doszło do p o w stania tej placów ki. Było to w głów nej m ierze w y n ik iem re fo rm y sy stem u ośw iaty i w y ch ow ania w 1948 roku, k tó ra nie p rzew id y w ała tego ty p u szkoły w now ej s tru k tu rz e o rg an izacyjnej szkol n ictw a 1S. Z chw ilą rozw iązania K om isji O rganizacyjnej n a d zó r n ad Liceum A grotechnicznym p rzejęły w ładze ośw iaty rolniczej.

Z achow anie dw ustopniow ości w k ształceniu rolniczym (licea I i II sto p nia) n ie zapew niło — ja k planow ano organizując tego ro d zaju szkoły — szyb kiego dopływ u k a d r dla rolnictw a. Większość m łodzieży bow iem , po ukończe n iu liceum I stopnia, zam iast podjąć pracę w zawodzie, k o n ty n u o w a ła n au k ę w liceum II stopnia. A bsolw ent liceum I stopnia nie m iał bow iem określonej pozycji w zawodzie; nie posiadał ty tu łu tec h n ik a ani m a tu ry 20. Zaczęto więc postulow ać stw orzenie jednolitej średniej, czteroletniej szkoły rolniczej, po ukończeniu k tó re j ab solw ent o trzy m y w ałb y ty tu ł technika i p raw o w stęp u na wyższą uczelnię 21.

W ro k u szkolnym 1949/50 działało jeszcze w O lsztyńskiem 10 liceów I i II stopnia. Nowo zorganizow ane szkoły rolnicze to L iceum Rolno-Spółdzielcze w K arolew ie i Liceum H odow lane — rów nież w K a ro le w ie 22.

Z arządzenie M in isterstw a R olnictw a i R eform Rolnych z 7 lipca 1950 ro k u w prow adziło ostatecznie — ta k ja k postulow ano — jednolite, czteroletnie liceum.

W ro k u szkolnym 1950/51 w O lsztyńskiem działało osiem liceów roln i czych o specjalnościach: rolniczej (2), hodow lanej (2), ry b ack iej (1), rolniczo- -łąk a rsk iej (1), rachunkow ości ro ln ej (1), m echanizacji ro ln ictw a (1). Nowo u tw orzone k ieru n k i kształcenia to: m echanizacja rolnictw a, rachunkow ość ro l n a oraz k ieru n e k ro ln ic z o -łą k a rs k i2S. Z likw idow ano n ato m iast specjalność ogrodniczą. Decyzja ta b yła w y n ik iem tendencji, zm ierzających do tw orzenia w rolnictw ie specjalizacji o ch ara k te rze w ielkotow arow ym . Ze w zględu na tru d n e w a ru n k i klim atyczno-glebow e W arm ii i M azur uznano, iż p rodukcja ogrodniczo-w arzyw nicza n ie będzie tu opłacalna.

K o lejna zm iana w organizacji śred n ich szkół rolniczych n astąp iła w roku 1951, k ied y na mocy U ch w ały P rezy d iu m Rządu n r 654 z 16 w rześn ia 1951 ro k u w m iejsce dotychczasow ych czteroletnich liceów pow ołane zostały czte

18 T . F i l i p k o w s k i , O ś w i a t a n a W a r m i i i M a z u r a c h t a Ł a t a c h 1945—1960, W a r s z a w a 1978, s. 161. 19 I b i d e m , s . 163. 20 B . G . — F . L . [B . G a ł ę s k i , F . L e g a c k i ] , P r z e d n o w y m r o k i e m s z k o l n y m w o ś w i a c i e r o l n i c z e j 1949/50, N a u k a i O ś w i a t a R o l n i c z a , 1949, n r 5— 6, s . 32. 21 B . G a ł ę s k i , Z m i a n y w r o l n i c z y m s z k o l n i c t w i e z a w o d o w y m , i b i d e m , 1949, n r 9— 10, s . 28. 22 D z i e n n i k U r z ę d o w y M i n i s t e r s t w a R o l n i c t w a i R e f o r m R o l n y c h , 1949, n r 11, p o z . 61, O k ó l n i k z 21 V I 1949 г . o o r g a n i z a c j i r o k u s z k o l n e g o 1949/50 w l i c e a c h r o l n i c z y c h p o d l e g ł y c h M i n i s t e r s t w u R o l n i c t w a i R e f o r m R o l n y c h . 23 I b i d e m .

(9)

4 8 6

roletnie technika rolnicze -4. R eform a ta w iązała się w łaściw ie tylko ze zm ianą nazw y szkoły oraz w prow adzeniem innego czasu trw a n ia i odbyw ania p r a k ty k zawodowych. L iceum rolnicze, po p rzem ianow aniu n a technikum , p rze trw ało w niezm ienionej postaci do ro k u szkolnego 1957/58 25.

Z m iany w śred n im szkolnictw ie rolniczym w y n ik a ły z re fo rm y całego kształcenia rolniczego. K ształcenie to w now ym , zreform ow anym system ie odbywało się:

1) w tech n ik ach rolniczych, 2) w niższych szkołach rolniczych,

3) w ośrodkach szkolenia k a d r rolniczych (dla spółdzielczości p ro d u k cy j nej, m echanizacji rolnictw a, p aństw ow ej służby rolnej),

4) za pomocą n a u k i korespondencyjnej.

N a potrzeby PG R i POM w ro k u szkolnym 1954/55 zaczęto organizować d w uletnie zasadnicze szkoły zawodow e m echanizacji rolnictw a. W now ym system ie o św iaty rolniczej nie uw zględniono n a to m ias t kształcenia rolniczego d la potrzeb indyw id u aln ej gospodarki r o l n e j 26.

W ro k u szkolnym 1951/52 w O lsztyńskiem liczba techników rolniczych w zrosła z 8 do 10 w stosu n k u do ro k u poprzedniego. W zrost te n w y n ik a ł z fa k tu zorganizow ania nowego tech n ik u m o specjalności rolniczo-lniarskiej w B iałej Piskiej (pow. piski). Ponadto w ro k u 1950 w w y n ik u re fo rm y adm i n istrac y jn ej k r a ju do w ojew ództw a olsztyńskiego przyłączony został pow iat działdowski, na teren ie którego już w 1945 ro k u zorganizow ano w G ródkach szkołę rolniczą — późniejsze tech n ik u m rolnicze.

L ata pięćdziesiąte c h ara k te ry z u ją się w zrostem liczby techników ro ln i czych w Polsce. Również w O lsztyńskiem w ro k u 1955 uruchom iono dwie n astęp n e szkoły tego ty p u w Reszlu i K isielicach -7. Możliwości rozbudow y sieci techników rolniczych w y n ik ały ze zm iany p o lityki in w estycyjnej, zapo czątkow anej w 1954 roku. Z arysow ujące się dysproporcje w rozw oju prze m ysłu i roln ictw a spow odow ały zm niejszenie wielkości dotacji dla przem ysłu na rzecz rolnictw a, z czego część przeznaczono n a szkolnictwo ro ln ic z e 28. Z n ajd u je to rów nież odbicie w zw iększeniu liczby techników rolniczych w w ojew ództw ie olsztyńskim , k tó ry ch w ro k u szkolnym 1955/56 było już 11. K ie ru n k i kształcenia n ie u legły w iększym zmianom, m im o że n a tere n ie k r a ju w analogicznym okresie o b serw uje się w pro w ad zan ie w ąskich, czasami now ych k ieru n k ó w kształcenia.

W zw iązku ze w zrostem inw esty cji dla ro ln ic tw a uległy popraw ie w a r u n ki m ate ria ln e szkół. Szkoły pracu jące w tru d n y ch w a ru n k a c h lokalow ych otrzy m ały dalsze b u d ynki, przeznaczone głów nie na in te rn a ty d la młodzieży, np. T echnikum R olniczo-Łąkarskie w L id zb ark u W arm ińskim dysponow ało już trzem a budy n k am i, z czego d w a przeznaczone b yły na in te rn at. Z naczne m u polepszeniu uległo rów nież w yposażenie klas i p racow ni przedm ioto 24 D z i e n n i k U r z ę d o w y M i n i s t e r s t w a R o l n i c t w a i R e f o r m R o l n y c h 1952, n r 3, p o z . 8, Z a r z ą d z e n i e m i n i s t r a z 12 I I I 1952 w s p r a w i e s z k o l e n i a k a d r d l a r o l n i c t w a .

25 T . W i e c z o r e k , S z k o ln ic tw o rolnic ze w X X X - le c iu P o lsk i L u d o w e j, B i u l e t y n P e d a g o g i c z

n y S z k o l n i c t w a R o l n i c z e g o , 1974, n r 2, s . 23.

26 M . P ę c h e r s k i , M . Ś w i ą t e k , Organizacja o św ia ty w Polsce w latach 1917—1977, W a r s z a

w a 1978, s . 79; T . W i e c z o r e k , Niż sze szk o ły rolnicze, w : R o z w ó j o św ia ty ro ln iczej w Polsce L u d o w e j, K a t o w i c e 1967, s s . 79—84.

27 A r c h i w u m U r z ę d u W o j e w ó d z k i e g o w O l s z t y n i e , S i e ć t e c h n i k ó w r o l n i c z y c h w w o j e w ó d z t w i e o l s z t y ń s k i m w r . 1955.

28 H . N o w a c k i , K szta łcen ie k a d r ro ln iczych na p o zio m ie śred n im w w o je w ó d ztw ie po z n a ń s k im w św ie tle potr zeb gospodarki ro ln ej го 2 5 - l e c t u P R L P o z n a ń , 1970, s s . 2&—26.

(10)

w y ch -3. Nowo zorganizow ane tec h n ik a w Reszlu i K is ie lic a c h 30 otrzy m ały b u d y n k i po niższych szkołach rolniczych. B yły to obiekty, przeznaczone w p la nach inw esty cy jn y ch do rozbudow y i a d ap tacji na potrzeb y szkoły średniej. D użym osiągnięciem było zorganizow anie p rzy T echnikum M echanizacji R olnictw a w K arolew ie w arsztató w szkolnych. K om pleks budynków , p rzezna czonych dla techników rolniczych w K arolew ie, k tó re już wów czas tw orzyły zespół szkół rolniczych, był sukcesyw nie re m o n to w an y i ad ap to w a n y do w y m ogów rozw ijający ch się szkół. Pow iększyła się rów nież liczba m iejsc w in tern atach . N a potrzeby T ech n ik u m Rolniczo-Lniarskiego w B iałej Piskiej w y korzystano budynki, w k tó ry ch m ieściły się sąd i więzienie. Po adap tacji stw orzono w nich dostateczne w a ru n k i do p racy szkolnej.

L ata 1948— 1956 ch ara k te ry zo w ały się zm ianą k ie ru n k u p o lityki ogólno gospodarczej, co znalazło odzw ierciedlenie w polityce ośw iatow ej p ań stw a. P o stęp u jąca socjalizacja i specjalizacja ro ln ictw a uzasad n iały potrzebę tw o rzenia szkół rolniczych o określonych specjalizacjach. A by zapew nić sto su n kowo szybki dopływ odpow iednio przygotow anych k a d r do gospodarki rolnej, skrócono czas n a u k i w śred n iej szkole rolniczej z la t 5 do 4. Z m iany te, c h a ra k te ry sty cz n e d la szkolnictw a rolniczego w całym k ra ju , w y s tępow ały ró w nież w szkolnictw ie Olsztyńskiego.

Z p e rsp ek ty w y czasu m ożna stw ierdzić, iż o ile ogólne założenia ośw iaty rolniczej b yły słuszne, to nie doceniano obaw, że „skrócenie czasu n a u k i n a j silniej d otyka te licea, k tó re m a ją kształcić p racow ników ośw iatow o-rolniczych, ad m in istrac y jn y c h i gospodarstw państw ow ych, w y m a g ając y c h do sw ej p ra cy dużo ogólnego w yro b ien ia i w szechstronnej wiedzy. T em u niebezpie czeństw u trze b a śm iało spojrzeć w oczy i nie zapom nieć o tym , że absolw en tów 4 -letnich liceów rolniczych trze b a będzie otoczyć opieką i system atycznie dokształcać” 31. W ypaczeniu uległa rów nież koncepcja k ształcenia rolniczego z uw zględnieniem specjalizacji. O w a n a d m ie rn a specjalizacja m iała c h a ra k te r u ty litarn y . W ynikało to ze skrócenia czasu n a u k i w śred n ich szkołach ro ln i czych, a także z fak tu , że w y n ik i nau czan ia w szkołach podstaw ow ych, zwłaszcza w iejskich, k tó ry ch absolwenci w znacznej m ierze w y b ierali jako dalszą drogę kształcenia tec h n ik u m rolnicze, n ie b y ły w pełni zadow alające 32. N iew ątpliw ym osiągnięciem śred n ich szkół rolniczych tego okresu jest rozbudow a i ustabilizow anie tego ty p u szkoły, osiągnięte zw iększonym i n a k ład a m i inw esty cy jn y m i na cele ośw iaty rolniczej, a tak że zm ianą prog ram ó w n au czania i podniesieniem poziomu kw alifik acji k a d ry pedagogicznej.

Zw iększenie i polepszenie bazy m ate ria ln e j techników rolniczych pod niosło efektyw ność p racy ty ch szkół, co uwidoczniło się już w lata ch n a stępnych.

A nalizując k ieru n k i kształcenia w tech n ik ach rolniczych woj. olsztyńskie go należy stw ierdzić, że odzw ierciedlały one potrzeby ro ln ictw a regionu jeśli chodzi o k a d rę w określonych specjalnościach. Istniało bow iem tu ta j duże

29 K r o n i k a T e c h n i k u m R o l n i c z o - Ł ą k a r s k i e g o w L i d z b a r k u W a r m i ń s k i m ( w z b i o r a c h s z k o ł y ) ; R e l a c j a u s t n a J . W i e r z b i c k i e g o , z a p i s w ł a s n y . 30 A r c h w i u m U r z ę d u W o j e w ó d z k i e g o w O l s z t y n i e , M a t e r i a ł y s p r a w o z d a w c z e O d d z i a ł u O ś w i a t y R o l n i c z e j 1952— 1955; R e l a c j a u s t n a J . K o z a k i e w i c z , d y r e k t o r k i i o r g a n i z a t o r k i T e c h n i k u m R o l n i c z e g o w K i s i e l i c a c h . 31 M . M i ś k i e w i c z , R e fo r m a u s tro ju s zk o ln ic tw a rolnego, N a u k a i O ś w i a t a R o l n i c z a , 1948,

n r 7/8, s . 44, c y t a t z a S . M i c h a l s k i m ś r e d n i e s zk o ły rolnic ze, w : R o zw ó j o św ia ty ro ln ic zej

io P o l s c e L u d o w e j, r e d . T . W i e c z o r e k , K a t o w i c e 1967, s . 55.

(11)

4 8 8

zapotrzebow anie na k a d ry techniczne o tak im przygotow aniu, ja k ra ch u n k o wość ro ln a czy m echanizacja rolnictw a. S przy jające w a ru n k i n a tu ra ln e dla hodow li i ten d en cje rozw oju gospodarki ro ln ej w tym k ie ru n k u spow odow ały zorganizow anie średnich szkół, kształcących hodow ców i łąkarzy. Nie oznacza to jednak, że funkcjo n u jące szkoły rolnicze zaspokajały w pełni potrzeby ro l n ictw a regionu na kw alifik o w an ą kadrę.

Rozmieszczenie tery to rialn e techników na teren ie w ojew ództw a w zasa dzie było rów nom ierne. Jed y n ie p o w iaty w okół O lsztyna (Ostróda, Nidzica, Szczytno) tw orzyły dość rozległy teren, n a k tó ry m n ie było żadnej średniej szkoły ro ln ic z e j33. Młodzież w iejska, zam ieszkująca te pow iaty, m iała w ięc ograniczone możliwości dostępu do szkoły rolniczej, spow odow ane b ra k ie m tego typu placów ki w najbliższej okolicy. Z dru g iej stro n y szkoły rolnicze, zlokalizow ane na teren ie inn y ch pow iatów , dysponow ały niew ielk ą liczbą m iejsc w in te rn ata ch , a n a p ry w a tn e stan cje nie wszyscy mogli się decydo wać, z uw agi na ograniczone wówczas możliwości finansow e ludności w ie j skiej. Przesądziło to o pow olnym spad k u liczby k a n d y d ató w do szkół roln i czych 31. Młodzież w ybierać zaczęła coraz częściej inne szkoły zawodowe, co rzutow ało n a b ra k kw alifik o w an y ch k a d r w rolnictw ie, pogłębiony faktem , iż w pierw szej połowie la t pięćdziesiątych zlikw idow ano w szystkie fo rm y po w szechnej ośw iaty rolniczej.

33 W p o w i a t a c h n i d z i c k i m i s z c z y c i e ń s k i m d o r o k u s z k o l n e g o 1948/49 f u n k c j o n o w a ł y l i c e a r o l n i c z e I s t o p n i a , z l i k w i d o w a n e z c h w i l ą w p r o w a d z e n i a w r o k u 1950 j e d n o l i t e g o c z t e r o l e t n i e g o l i c e u m . 34 N a p r z y c z y n y z m n i e j s z e n i a s i ę n a b o r u d o s z k ó ł r o l n i c z y c h z ł o ż y ł y s i ę j e s z c z e i n n e c z y n n i k i , t a k i e j a k o d p ł y w m ł o d z i e ż y w i e j s k i e j d o m i a s t , m a ł a r a n g a z a w o d u r o l n i k a i i n n e . D I E O R G A N I S A T I O N D E S M I T T L E R E N L A N D W I R T S C H A F T L I C H E N { S T A T I O N Ä R E N ) S C H U L W E S E N S I N D E R W O J E W O D S C H A F T O L S Z T Y N I N D E N J A H R E N 1945— 1956 Z u s a m m e n f a s s u n g M i t d e r O r g a n i s i e r u n g d e s l a n d w i r t s c h a f t l i c h e n S c h u l w e s e n s h a t m a n i n d e m G e b i e t v o n O l s z t y n b e r e i t s i n d e n e r s t e n M o n a t e n n a c h d e r B e f r e i u n g b e g o n n e n . B e i m E n d e d e s S c h u l j a h r e s 1945/46 w a r e n i n d e r W o j e w o d s c h a f t O l s z t y n s c h o n 3 l a n d w i r t s c h a f t l i c h e L y z e e n u n d 4 l a n d w i r t s c h a f t l i c h e G y m n a s i e n t ä t i g . I m J a h r e 1947 w a r e n i n d e n l a n d w i r t s c h a f t l i c h e n M i t t e l s c h u l e n f o l g e n d e F a c h r i c h t u n g e n v e r t r e t e n : l ä n d l i c h e L a n d w i r t s c h a f t , G ä r t n e r e i , a l l g e m e i n e L a n d w i r t s c h a f t , L a n d w i r t s c h a f t u n d T i e r z u c h t , F i s c h e r e i . D i e m a t e r i e l l e B a s i s d e r e r s t e n l a n d w i r t s c h a f t l i c h e n M i t t e l s c h u l e n b i l d e t e n d i e G e b ä u d e d e r f r ü h e r e n d e u t s c h e n S c h u l e n , d e r G u t s b e s i t z e r , s o w i e P r i v a t h ä u s e r u n d a n d e r e R ä u m l i c h k e i t e n , d i e s i c h n u r s c h w e r f ü r S c h u l z w e c k e a n p a s s e n H e s s e n . I m J a h r e 1948 w u r d e i n P o l e n e i n e S c h u l r e f o r m d u r c h g e f ü h r t . D i e o r g a n i s a t o r i s c h e n u n d p r o g r a m m a t i s c h e n V e r ä n d e r u n g e n i n d e m l a n d w i r t s c h a f t l i c h e n m i t t l e r e n S c h u l w e s e n b e z w e c k t e n e i n e A n p a s s u n g d i e s e r S c h u l e n a n d i e N o t w e n d i g k e i t e n d e s W i r t s c h a f t s l e b e n s , d i e S i c h e r u n g i h r e r W e g s a m k e i t u n d d i e s c h n e l l e r e V o r b e r e i t u n g d e r q u a l i f i z i e r t e n K a d e r . S i e s o l l t e n e i n e w i c h t i g e R o l l e i n d e r n e u e n , 1948 b e g o n n e n e n P e r i o d e d e r i n t e n s i v e n S o z i a l i s i e r u n g d e s L a n d e s u n d d e r L a n d w i r t s c h a f t s p i e l e n . N a c h d e r S c h u l r e f o r m g a b e s i n d e r W o j e w o d s c h a f t O l s z t y n v i e r v i e r j ä h r i g e L y z e e n m i t d e n F a c h r i c h t u n g e n : L a n d w i r t s c h a f t , G ä r t n e r e i , L a n d w i r t s c h a f t u n d T i e r z u c h t , F i s c h e r e i ; f ü n f L y z e e n I . G r a d e s m i t d e n S p e z i a l r i c h t u n g e n : L a n d w i r t s c h a f t , L a n d w i r t s c h a f t u n d W i r t s c h a f t , G ä r t n e r e i , L a n d w i r t s c h a f t u n d T i e r z u c h t ; z w e i z w e i j ä h r i g e L y z e e n I I . G r a d e s m i t d e n S p e z i a l r i c h t u n g e n : A g r a r t e c h n i k u n d l a n d w i r t s c h a f t l i c h e s G e n o s s e n s c h a f t s w e s e n . I m S c h u l j a h r 1951/52 w u c h s i n d e r W o j e w o d s c h a f t O l s z t y n d i e Z a h l d e r l a n d w i r t s c h a f t l i c h e n M i t t e l s c h u l e n v o n a c h t i m V o r j a h r b i s z e h n ; i m S c h u l j a h r 1955/56 g a b e s e l f S c h u l e n d i e s e r A r t . D i e F a c h r i c h t u n g e n i m U n t e r r i c h t h a b e n s i c h n i c h t w e s e n t l i c h v e r ä n d e r t . E s s p i e g e l t e n s i c h d a r i n d i e B e d ü r f n i s s e d e r L a n d w i r t s c h a f t d i e s e r R e g i o n f ü r d i e f a c h l i c h g e s c h u l t e n K a d e r w i d e r . E s w a r a b e r n i c h t m i t d e r v o l l s t ä n d i g e n D e c k u n g d i e s e r B e d ü r f n i s s e g l e i c h b e d e u t e n d . U b e r s . J . S e r c z y k