Budżet Państwa
Pojęcie budżetu oraz ustawy budżetowej
• Budżet Państwa jest publiczny planem finansowym, co oznacza, że jest on planem przyszłych dochodów i wydatków państwa.
• Źródło budżetu w konstytucji jest w rozdziale X, według, którego budżet to:
• Publiczny plan finansowy;
• Będący podstawą gospodarki finansowej państwa;
• Obejmujący dochody i wydatki państwa;
• Uchwalany przez sejm w formie ustawy budżetowej, na rok budżetowy.
W budżecie należy wyróżnić stronę dochodową oraz wydatkową.
• Strona dochodowa nie ma charakteru dyrektywnego, oznacza to, że dochody są prognozą ich wielkości;
• Strona wydatkowa ma charakter dyrektywny, co oznacza, że
oznaczone w ustawie budżetowej limity wydatków nie mogą być przekraczane
Budżet stanowi podstawę
gospodarki finansowej państwa
• Zgodnie z konstytucją, budżet państwa jest najwyższym aktem zarządzania finansami państwa;
• Wszelkie dochody państwa należy przeznaczyć na pokrycie wydatków;
• Inne publiczne plany finansowe mają niższą rangę niż budżet Państwa zawarty w ustawie budżetowej i musza być z nim zgodne.
Budżet jest uchwalany przez Sejm w formie ustawy budżetowej
• Sejm uchwala budżet w formie ustawy budżetowej – wynika to bezpośrednio z art. 219 Konstytucji;
• Przez ten zabieg budżet otrzymuje formę ustawy – czyli powszechnie obowiązującego aktu prawnego;
• Ustawa obowiązuje przez jeden rok budżetowy, który pokrywa się z rokiem kalendarzowym, choć ustawa o finansach publicznych wprowadza do budżetu państwa pewne elementy planowania wieloletniego (np. Wydatki niewygasające z końcem roku budżetowego, czy też programy wieloletnie).
Materialne i formalne cechy
wyróżniające ustawę budżetową na tle innych ustaw
• Charakter formalny oznacza, że budżet państwa jako jedyny plan finansowy jest uchwalany w formie ustawy. W swej treści zawiera konkretne normy planistyczne, skierowane do wykonawców i nadające im odpowiednie uprawnienia. Budżet porządkuje dochody i wydatki państwa, umożliwiając ich ewidencjonowanie i kontrolowanie.
• Charakter materialny oznacza, niedochodzenie roszczeń wskazanych w budżecie. Dochody budżetu są prognozami, zatem zgodnie z art. 51 ust. 1 u.f.p nie dochodzi się roszczeń ujętych jako dochód.
Zasady budżetowe
Wyróżnia się 5 podstawowych zasad budżetowych
1. Zasada zupełności (powszechności) – wynika z art. 219 Konstytucji, który wskazuje, że budżet państwa jest podstawą gospodarki finansowej. Zasada ta zakłada, że budżet powinien obejmować całość dochodów i wydatków Państwa.
Zasady budżetowe
2. Zasada równowagi budżetowej – dotyczy dążenia do zachowania równowagi pomiędzy przychodami a wydatkami. W dzisiejszych czasach zadłużanie (czyli deficyt) jest rzeczą normalną, dlatego też część środowiska naukowego proponuje, aby nazywać tę zasadę zasadą ograniczonego zadłużania.
Zasady budżetowe
3. Zasada Jedności – dzieli się ona na:
Jedność formalna – budżet państwa powinien zawierać się w jednym akcie prawnym - ustawie budżetowej, obejmującym całość gospodarki finansowej państwa w danym roku budżetowym.
Jedność materialna – całość dochodów państwa powinna być przekazywana na pokrycie wydatków.
Zasady budżetowe
4. Zasada jawności – budżet państwa jest jawny. Wynika to z faktu, iż dotyczy to środków publicznych i gospodarowanie nimi. Zasada jawności przejawia się między innymi nad jawnością dyskusji nad ustawą budżetową w Sejmie i Senacie, czy jawność debaty nad sprawozdaniem z wykonania budżetu.
Zasady budżetowe
5. Zasada Szczegółowości – przewiduje, że budżet państwa nie tylko
powinien zawierać ogólne kwot dochodów i wydatków, ale także kwoty te powinny być uszczegółowione i uszeregowane zgodnie z określonymi kryteriami. Realizacją tej zasady jest klasyfikacja budżetowa.
