Prezydent RP
iwona.dys@uwr.edu.pl I NSP grupa 2,9
Pozycja ustrojowa
•Art. 10 ust. 2 – organ władzy wykonawczej, obok Rady Ministrów
•Wybierany w wyborach powszechnych
•Kadencja 5 lat
•Przejściowa niemożność sprawowana urzędu – art.131
•Opróżnienie urzędu Prezydenta przed upływem kadencji – art. 131 ust. 2 + stwierdzenie nieważności wyborów i inne przyczyny nieobjęcia urzędu po wyborze
•W razie opróżnienia urzędu obowiązki przejmuje Marszałek Sejmu a w dalszej kolejności Marszałek Senatu, który może podejmować wszystkie czynności z kompetencji Prezydenta za wyjątkiem skrócenia kadencji Sejmu
•Zakaz piastowania innych urzędów i funkcji publicznych
Kompetencje
Art. 126 ust. 1 i 2, trzy grupy funkcji:
1. Reprezentowanie RP i gwarantowanie ciągłości władzy państwowej
2. Czuwanie nad przestrzeganiem Konstytucji
3. Stanie na straży suwerenności i bezpieczeństwa państwa oraz nienaruszalności i niepodzielności jego terytorium
•Konkretne uprawnienia realizuje poprzez wydawanie aktów urzędowych, które co do zasady wymagają kontrasygnaty Prezesa Rady Ministrów – art. 144 ust. 2
•Akty urzędowe to wszelkie działania podejmowane przez Prezydenta w ramach wykonywanego urzędu
•Akty niewymagające kontrasygnaty – art. 144 ust. 3. są to prerogatywy prezydenckie. Kontrasygnata daje
Prezydentowi możliwość zajęcia stanowiska odmiennego niż stanowisko rządu
Ad. 1
Reprezentowanie RP w stosunkach zewnętrznych
•Mianowanie i odwoływanie przedstawicieli RP w innych państwach i organizacjach międzynarodowych
•Przyjmowanie listów uwierzytelniających i odwołujących akredytowanych przedstawicieli dyplomatycznych
•Ratyfikowanie i wypowiadanie umów międzynarodowych, przy czym obowiązany jest zawiadomić Sejm i Senat o takim zamiarze + patrz art. 89 i art. 90 ( Ratyfikacja – wyrażanie ostatecznej zgody na związanie się umową międzynarodową )
•Wyrażanie zgody na zmianę zakresu obowiązywania umowy międzynarodowej, na wniosek RM, zawiadamia Sejm i Senat
W wykonywaniu tej grupy kompetencji Prezydent współdziała z Prezesem Rady Ministrów i właściwym ministrem ( Ministrem Spraw Zagranicznych ) – nie może więc prowadzić polityki konkurencyjnej z rządem
Nadawanie orderów i odznaczeń
•Z własnej inicjatywy lub na wniosek Prezesa RM lub kapituł orderów lub MON (nadanie orderów wojennych). Ustawa z dnia 16.10.1992r. o orderach i odznaczeniach – podmioty upoważnione do występowania z wnioskami o nadanie orderów
Pozbawianie orderów i odznaczeń
•Gdy ich nadanie nastąpiło na skutek wprowadzenia w błąd, albo odznaczony dopuścił się czynu, wskutek którego stał się niegodny czynu lub odznaczenia
Wyrażanie zgody na przyjmowanie przez obywateli orderów i odznaczeń państw obcych
Kompetencje Prezydenta wobec kapituł orderów
Nadawanie obywatelstwa i wyrażanie zgody na zrzeczenie się obywatelstwa Stosowanie prawa łaski
•Art.. 139 Konstytucji, uszczegółowienie w kodeksie postępowania karnego
•Akt indywidualny, kierowany do konkretnej osoby
•Akt taki nie wymaga uzasadnienia
•Nie stosuje się do osób skazanych przez TS
•Wprowadzanie stanu wojennego i stanu wyjątkowy na wniosek RM
Ad. 2 czuwanie nad przestrzeganiem Konstytucji
•Veto ustawodawcze
•Wystąpienie z wnioskiem do TK
•Nie może działać w sposób sprzeczny z Konstytucją i ma realizować jej uprawnienia
Ad. 3
Zwierzchnictwo nad siłami zbrojnymi
•Nie ma jednak uprawnień dowódczych
•W czasie pokoju zwierzchnictwo za pośrednictwem MON
•W czasie wojny na wniosek Prezesa RM mianuje Naczelnego Dowódcę Sił Zbrojnych
•Na wniosek MON nadaje stopnie wojskowe
•Mianuje Szefa Sztabu Generalnego i dowódców rodzajów sił zbrojnych
Kompetencje w zakresie wydawania aktów prawnych:
•Rozporządzenia z mocą ustawy – na wniosek RM w czasie stanu wojennego, gdy Sejm nie może zebrać się na posiedzenie.
Wydawane na mocy generalnego upoważnienia konstytucyjnego.
Mogą regulować sprawy zastrzeżone dla ustaw zwykłych
•Rozporządzenia
•Zarządzenia – wydawane na podstawie, ale nie musi ona szczegółowo określać upoważnienia do jego wydania
•Postanowienia – wydawane w celu realizacji kompetencji Prezydenta i od charakteru kompetencji zależy, czy wymagają kontrasygnaty
Kompetencje związane z funkcjonowaniem Parlamentu:
•Zarządzanie wyborów do Sejmu i Senatu
•Zwoływanie pierwszego posiedzenia nowo wybranych Izb
•Zarządzanie skrócenia kadencji i Sejmu:
Fakultatywne
Obligatoryjne
•Prawo inicjatywy ustawodawczej
•Podpisuje ustawy
•Zarządza ogłoszenie ustaw i umów międzynarodowych w Dzienniku Ustaw
•Zwraca się z orędziem do Sejmu i Senatu, Zgromadzenia Narodowego
•Zarządzanie referendum ogólnokrajowego – tylko za zgoda Senatu.
•Występowanie do Sejmu z wnioskiem o powołanie prezesa NBP
Kompetencje prezydenta związane z funkcjonowaniem rządu:
•Powoływanie rządu
•Odbieranie przysięgi Prezesa, wiceprezesa i członków Rady Ministrów
•Dokonywanie zmian w składzie RM, - w przypadku gdy Sejm uchwałą udzieli wotum nieufności
•Lub na wniosek Premiera
•Przyjmowanie dymisji RM
•Zwoływanie Rady Gabinetowej
•Występowanie do Sejmu z wnioskiem o pociągnięcie do odpowiedzialności przed TS członka RM
Kompetencje Prezydenta związane z funkcjonowaniem Sądu:
•Powoływanie sędziów – na wniosek Krajowej Rady
Sądownictwa – może nie zaaprobować kandydatury KRS
•Przyjmowanie ślubowania od nowo powołanych sędziów
•Powoływanie Pierwszego Prezesa oraz prezesów SN
Powoływanie : Prezesa i wiceprezesów Naczelnego Sądu Administracyjnego
•Powoływanie Prezesa i wiceprezesa Trybunału Konstytucyjnego
•Określenie organizacji Sądu Najwyższego i Naczelnego Sądu Administracyjnego
