Assessment of applicability of NovoNorm as a first line therapy in type 2 diabetes patient in General Practitioner practice

(1)

Janusz Krzymień

¹

, Maciej Nazar

²

1Katedra i Klinika Gastroenterologii i Chorób Przemiany Materii Akademii Medycznej w Warszawie

2Novo Nordisk Pharma Sp. z o.o.

Ocena przydatności preparatu NovoNorm jako leku pierwszego rzutu u chorych

na cukrzycę typu 2 w praktyce lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej

Badanie IV fazy AGEE–1247 NovoNordisk

Assessment of applicability of NovoNorm as a first line therapy in type 2 diabetes patient in General Practitioner practice

Adres do korespondencji: Dr med. Janusz Krzymień SP CSK Katedra i Klinika Gastroenterologii

i Chorób Przemiany Materii Akademii Medycznej w Warszawie ul. Banacha 1a, 02–097 Warszawa

tel.: (0 22) 823 64 12 w. 29 33 e-mail: Krzymien@amwaw.edu.pl

Nadesłano: 20.12.01 Przyjęto do druku: 25.01.02

STRESZCZENIE

WSTĘP. NovoNorm jest skutecznym lekiem pierwsze- go rzutu w cukrzycy typu 2, którego działanie opie- ra się na regulacji posiłkowej glikemii. Dobra tole- rancja leku, łatwość w ustalaniu dawki, proste zasa- dy jego stosowania, zmniejszenie ryzyka wystąpie- nia hipoglikemii powodują znaczne zainteresowa- nie chorych i lekarzy nowym preparatem hipoglike- mizującym. Celem niniejszego badania było doko- nanie oceny przydatności preparatu NovoNorm w praktyce lekarza podstawowej opieki zdrowotnej.

MATERIAŁ I METODY. W 36 ośrodkach podstawowej opieki zdrowotnej przeprowadzono 25-tygodniowe prospektywne badania obejmujące 168 pacjentów.

Oceniano wpływ leku na przebieg kontroli metabo- licznej (zmiany HbA_1c, w wartościach glikemii na

czczo i 7-punktowym profilu glikemii), stężenie lipi- dów, masę ciała, bezpieczeństwo stosowanego pre- paratu (liczba epizodów hipoglikemii). Ponadto oce- niano zdolność chorych do przestrzegania zaleceń terapeutycznych (indeks na podstawie kontroli licz- by zużytych leków i zapisów w dzienniczku chore- go) oraz określano stopień zadowolenia z przepro- wadzonego leczenia z punktu widzenia chorego (kwestionariusz DTSQ) i lekarza (kwestionariusz D-SAT).

WYNIKI. Stosowanie preparatu NovoNorm przez 25-tygodni spowodowało znamienną poprawę kontroli metabolicznej cukrzycy. Średnie wartości glikemii na czczo obniżyły się z 158,96 mg/dl do 123,29 mg/dl, od- powiednio HbA_1c z 7,45% do 6,51%. Zadowolenie z przeprowadzonego leczenia wyraziło 96% chorych, o skuteczności leku przekonało się ponad 95% lekarzy.

WNIOSKI. Ocena dokonana przez chorych i lekarzy wskazuje, iż nowa koncepcja leczenia, dotycząca posiłkowej regulacji glikemii, realizowana za pomocą preparatu NovoNorm, została w pełni zaakceptowa- na, a wynik badania wskazuje na przydatność pre- paratu w leczeniu cukrzycy typu 2.

Słowa kluczowe: cukrzyca typu 2, regulacja glikemii posiłkowej

(2)

ABSTRACT

INTRODUCTION. NovoNorm is effective first line tre- atment in type 2 diabetes. Its mechanism of action is primarily prandial glucose regulation. This leads to good tolerance, easy dosing, simple application regimen and less hypoglycemic reactions. Those fe- atures make Novo Norm interesting choice for both patients and doctors. The aim of this study was the evaluation of the applicability of NovoNorm in ge- neral practitioner practice.

MATERIAL AND METHODS. 25 weeks prospective trial included 168 type 2 diabetes patients and 36 gene- ral practitioner practices. Efficacy of Novo Norm was assessed using endpoints as HbA_1cchange from ba- seline, fasting plasma glucose and 7-point glycemia profile. Safety was assessed as the number of hypo- glycemic symptom episodes. Furthermore, adheren- ce to treatment (as an index based on drug accoun- tability and patient diary) and treatment satisfac- tion from patient (DTSQ questionnaire) and doctor (D-SAT questionnaire) perspective were also assessed.

RESULTS. FPG and HbA_1c reduction during 25 weeks of treatment with NovoNorm were not only statisti- cally significant but also clinically relevant. Mean value of FPG during screening visit was 158.96 mg/dl and reduced to 123.29 mg/dl (HbA_1c 7.45% to 6.51 respectively). Efficacy of the drug was assessed as high in over 95 responses.

CONCLUSIONS. The results based on doctors and patients evaluation point at the fact that new con- cept of diabetes treatment namely prandial glucose regulation is fully accepted and NovoNorm is a use- ful option for treatment of type 2 diabetes.

Key words: type 2 diabetes, prandial glucose regulation

W ostatnich latach obserwuje się dynamiczny wzrost zachorowań na cukrzycę typu 2, która nadal prowadzi do występowania powikłań naczyniowych i jest przyczyną zwiększonej śmiertelności [1]. Cho- rzy na cukrzycę ze względu na przewlekły charakter choroby wymagają systemowej stałej opieki zdrowotnej. Lekarz podstawowej opieki zdrowotnej (POZ) powinien odgrywać w tym systemie zasadniczą rolę, prowadząc leczenie i przełamując bariery psycholo- giczne i socjologiczne przez częsty, bliski kontakt [2].

Wczesne wykrywanie cukrzycy, wdrożenie postępo- wania uwalniającego chorego od objawów związa- nych z niewyrównaniem metabolicznym cukrzycy, dążenie do poprawy jakości życia to najważniejsze zadania stojące przed lekarzem POZ. Opieka nad

chorym na cukrzycę wymaga ze strony lekarzy coraz większej wiedzy na temat choroby, podejmowania decyzji terapeutycznych zapobiegających wystąpie- niu odległych powikłań. Ze względu na stale wzra- stającą liczbę leków wybór preparatu i sposobu leczenia jest coraz trudniejszy. Szczególnie trudne jest zastosowanie przez lekarza podstawowej opieki zdrowotnej nowego leku hipoglikemizującego z powodu trudności w ocenie rezultatów terapeutycznych (skuteczności), problemów dotyczących odpo- wiedniego dawkowania, nieznanych działań niepo- żądanych. Jednym z nowych leków przeciwcukrzy- cowych jest pochodna metyglinidu — repaglinid (kar- bomoilometylo-pochodna kwasu beznzoesowego)

— znany pod nazwą handlową jako NovoNorm. Re- paglinid nie jest pochodną sulfonylomocznika, różni się od nich mechanizmem działania, chociaż należy również, tak jak one, do leków stymulujących wydzielanie insuliny. Jego działanie jest szybsze i krót- sze niż działania pochodnych sulfonylomocznika.

Najwyższe stężenie leku występuje po 1 godzinie od podania i zanika po 4 godzinach. Zażycie leku w czasie posiłku nie zmienia czasu wystąpienia jego naj- wyższego stężenia we krwi, lecz obniża je o około 20%. Szybki wzrost stężenia insuliny powoduje uzyskanie odpowiedniej kontroli posiłkowego wzrostu glikemii (działanie podczas posiłku). Repaglinid jako posiłkowy regulator glikemii, dzięki jego unikalnym właściwościom, można dawkować w zależności od liczby spożywanych posiłków. Krótki okres działania powoduje, że ryzyko wystąpienia poposiłkowej hipoglikemii jest niewielkie. NovoNorm jest unieczyn- niany w wątrobie do nieaktywnych metabolitów w 98% wydzielanych z żółcią i tylko 0,1% leku jest wydalany w niezmienionej postaci z moczem [3].

Repaglinid wymieniono w Podręcznym porad- niku leczenia cukrzycy typu 2 opracowanym przez grupę europejskich ekspertów (European Policy Gro- up 1999) jako nowy, szybkodziałający, pozwalający uniknąć hipoglikemii lek, stosowany w terapii chorych na cukrzycę typu 2 [4].

Celem niniejszego badania była ocena przydat- ności i skuteczności preparatu NovoNorm w praktyce lekarza podstawowej opieki zdrowotnej. Ponad- to zaplanowano przeprowadzenie oceny przestrzegania przez chorych zasad leczenia preparatem.

Materiał i metody

Do badań zakwalifikowano 197 chorych (107 kobiet i 90 mężczyzn) w wieku 39–84 lat (59,9 ±

± 10,4) z niedostatecznie kontrolowaną cukrzycą typu 2, leczonych dotychczas za pomocą diety, u któ- rych występowały wskazania do leczenia doustnymi

(3)

lekami hipoglikemizującymi. Pozostałe podstawowe dane o chorych i wyniki przeprowadzonych badań laboratoryjnych dotyczące grupy badanej przedstawiono w tabeli 1.

Lekarze rodzinni przeprowadzili badania w 36 ośrodkach w Polsce. Kryteria wyłączenia z próby sta- nowiły: choroby wątroby, zaawansowana niewydol- ność krążenia, niestabilna choroba niedokrwienna serca, przebyty zawał serca w ciągu ostatniego roku, ciężkie nadciśnienie tętnicze, późne powikłania cukrzycy, leczenie wpływające na glikemię, ciąża, uzależnienie od używek, leków, udział w innych badaniach klinicznych w ciągu ostatnich 3 miesięcy. Po włączeniu chorego do badania w czasie pierwszej wizyty i po 3-tygodniowym okresie wstępnym roz- poczynano podawanie preparatu NovoNorm w daw- ce 0,5 mg do każdego głównego posiłku. Okres do- stosowania dawki wynosił 4 tygodnie, a po nim na- stępował 18-tygodniowy okres obserwacji z wizytami kontrolnymi co 6 tygodni. Kryterium dostosowa- nia dawki był wynik oznaczenia glikemii na czczo.

Jeżeli glikemia na czczo przekraczała 7,8 mmol/l (140 mg/dl), zwiększano co tydzień dawkę podawaną przed głównymi posiłkami — kolejno 1 mg, a gdy nie uzyskano pożądanego efektu terapeutycznego

— 2 mg do maksymalnej dawki — 4 mg.

Ocenę skuteczności leczenia preparatem No- voNorm przeprowadzano na podstawie:

— HbA_1c (stężenia hemoglobiny glikowanej) ozna- czanego na początku leczenia i podczas każdej wizyty kontrolnej;

— FPG (stężenia glukozy na czczo), które oznaczano podczas każdej wizyty;

— oznaczeń TCh (cholesterolu całkowitego), cholesterolu frakcji HDL/LDL oraz TG (triglicerydów) na początku i podczas ostatniej wizyty.

Analizy laboratoryjne wykonywano w labora- torium centralnym z wyjątkiem profilu lipidowego i ALAT, które wykonywano lokalnie, jeżeli pozwalały na to warunki techniczne. Pomiarów FPG dokony- wano za pomocą glukometru One Touch i testów paskowych.

Oceny bezpieczeństwa dokonywano na podstawie:

— wszystkich Zdarzeń Niepożądanych (AE) i Poważ- nych Zdarzeniach Niepożądanych (SAE) zanotowanych w Karcie Obserwacji Pacjenta (CRF);

— rejestrowania przez chorego wystąpienia obja- wów niedocukrzenia z podaniem daty, godziny, godziny ostatniego posiłku przed epizodem;

zarejestrowane dane lekarz wpisywał do Karty Obserwacji Pacjenta (CRF);

— oznaczenia ALAT (aminotransferazy alaninowej) przy każdej wizycie.

Epizody hipoglikemii klasyfikowano w nastę- pujący sposób:

— objawowe (objawy hipoglikemii odczuwane przez chorego, z którymi sam sobie może poradzić);

— poważne (hipoglikemia poważnie zakłócająca prawidłowe zachowanie, wymagająca pomocy drugiej osoby i wstrzyknięcia dożylnego glukozy lub glukagonu).

— każdego chorego przeszkolono, jak należy przyj- mować lek, i zobowiązano do przynoszenia na kolejne wizyty wszystkich pustych, częściowo zużytych i nieużywanych opakowań leku; oceniano w skali punktowej przestrzeganie przez chorego zasad protokołu; jeden punkt był wynikiem spożycia przez chorego posiłku bez dawki preparatu, spożycia posiłku 30 minut po przyjęciu leku oraz za każdą dawkę leku przyjętą bez posiłku;

dane chory wpisywał do dzienniczka, a następ- nie lekarz notował sumę punktów; na początku wdrożonego leczenia i podczas ostatniej wizyty chory wypełniał formularz, w którym oceniał zadowolenie z przebiegu leczenia (kwestionariusz WHO-DTSQ zaadaptowany do użytku lokalnego, posiadający niezbędne właściwości psychometryczne).

Zadowolenie z leczenia z punktu widzenia lekarza oceniano na podstawie wypełnianego na za- kończenie badań w danym ośrodku formularza za- wierającego 10 pytań (kwestionariusz D-SAT).

Otrzymane wyniki poddano analizie statystycznej. Oceniono przede wszystkim parametry skutecz- ności i bezpieczeństwa uzyskiwane podczas i po 24 tygodniach leczenia. Analizowano następujące parametry skuteczności: HbA_1c, FPG, TCh, HDL, LDL oraz parametry bezpieczeństwa: raporty dotyczące wystąpienia objawów hipoglikemii, AE i SAE. Dys- trybucję oraz zmiany w odpowiedzi klinicznej okre- ślono dla każdego punktu pomiarowego. Statystykę opisową oraz analizy porównawcze wykonano dla danych pacjentów, którzy odbyli wizyty od rozpo- częcia do zakończenia leczenia. Do statystyki porów- Tabela 1. Podstawowe dane i wyniki badań laboratoryjnych

Liczba BMI RR skurczowe RR rozkurczowe ALAT (j./l) Glikemia na

badanych [kg/m²] [mm Hg] [mm Hg] czczo [mg/dl]

197 30,91 ± 4,94 141,1 ± 17,1 84,3 ± 9,1 28,4 ± 15,1 158,96 ± 45,14

(4)

nawczej wykorzystano testy c² oraz test t-Studenta dla zmiennych powiązanych. Zmiany w czasie dla zmiennych ciągłych oraz zmiennych kategoryzowa- nych określono za pomocą analizy regresji. Oceny bezpieczeństwa stosowania leku dokonano na podstawie danych wszystkich chorych, którzy otrzymali przynajmniej jedną dawkę leku. Zbiorczą analizę sta- tystyczną zdarzeń niepożądanych wykonano dla każ- dego punktu pomiarowego eksperymentu. Do okre- ślenia znamienności statystycznej przyjęto poziom 5% prawdopodobieństwa dla hipotezy zerowej.

Wyniki

W badanej grupie po wizytach mających na celu ustalenie odpowiedniej ilości leku najczęściej dobraną dawką podawaną przed posiłkami i pozwalającą na uzyskanie glikemii na czczo ≤ 7,8 mmol/l (140 mg/dl) była najmniejsza 0,5-miligramowa dawka preparatu NovoNorm. Dawki zastosowane po okresie do- stosowawczym w czasie leczenia przedstawiono w tabeli 2.

Z różnych przyczyn badanie ukończyło 168 pacjentów (85,71%). W 4 przypadkach (2,04%) badanie przerwano z powodu nieuzyskania odpowied- nich, założonych w próbie, wartości glikemii na czczo.

U chorych, którzy ukończyli badanie po zasto- sowaniu preparatu NovoNorm, uzyskano znamienną statystycznie i istotną klinicznie poprawę kontroli metabolicznej cukrzycy.

Nastąpiło zarówno znamienne obniżenie glikemii na czczo z 158,96 mg/dl ± 45,1 w badanej grupie przed leczeniem do 123,29 ± 39,9 mg/dl pod koniec badania (ryc. 1), jak i wyraźne obniżenie stę- żenia HbA_1c odpowiednio z 7,45 ± 1,7% do 6,51 ±

± 0,8% (ryc. 2).

Analiza statystyczna nie wykazała wpływu leku na stężenie cholesterolu całkowitego (z 220,93 do 218,99 mg/dl), cholesterolu frakcji LDL (z 141,09 do 142,05 mg/dl) i triglicerydów (z 183,03 do 168,25 mg/dl). Jednak nieznaczne, nieznamienne statystycznie zmiany obserwowano w stężeniu cholesterolu

frakcji HDL. Na początku leczenia średnie stężenie cholesterolu frakcji HDL wynosiło 48,14 ± 11,53 mg/dl, a po zakończeniu 46,53 ± 10,99 mg/dl.

W czasie leczenia preparatem NovoNorm obserwowano znamienne statystycznie obniżenie wska- źnika masy ciała (BMI, body mass index) (tab. 3).

Chociaż zmiany te miały wydźwięk statystyczny, nie były istotne z punktu widzenia klinicznego (< 1%).

Oceniając bezpieczeństwo leku na podstawie liczby zanotowanych przez chorych i wpisywanych do Karty Obserwacji Pacjenta epizodów hipoglikemii, obserwowano tylko nieliczne przypadki wystę- powania objawów związanych z niedocukrzeniem (ryc. 3).

Leczenie preparatem NovoNorm wymaga po- dawania leku bezpośrednio przed każdym głównym posiłkiem. Większość chorych przestrzegała zaleceń lekarskich dotyczących czasu i sposobu przyjmowa- Rycina 2. Średnie wartości HbA_1c podczas badania Rycina 1. Średnie wartości glikemii na czczo podczas badania 110

120 130 140 160 170

150

W0 W1 W2 W3 W4 W5

Wizyta Glikemia na czczo [mg/dl]

Tabela 2. Ostateczna dawka preparatu NovoNorm podawana przed posiłkami

Dawka leku Liczba %

[mg] pacjentów

4,0 8 4,62

2,0 18 10,41

1,5 2 1,06

1,0 27 15,61

0,5 118 68,2

Tabela 3. Zmiany wskaźnika ciała

Wizyta BMI (średnia) SD T p

[kg/m²]

Początkowa 30,914 4,95

Końcowa 30,675 4,85 2,4482 0,0154

(5)

Dyskusja

NovoNorm (repaglinidum) jest pierwszym lekiem z nowej klasy preparatów regulujących posił- kową glikemię. Podobnie jak pochodne sulfonylomocznika, pobudza wydzielanie insuliny z komórek β trzustki, jednak jego działanie następuje przez inne wiązanie w obrębie kanału potasowego. NovoNorm nie powoduje bezpośredniej egzocytozy insuliny z komórek β, nie wnika do komórek β trzustki [5, 6].

Jego głównymi zaletami są: szybkie wchłanianie z przewodu pokarmowego, szybki metabolizm, brak kumulacji w osoczu. Podany przed posiłkiem stymu- luje wydzielanie insuliny w sposób najbardziej fizjo- logiczny, nie powodując hiperinsulinemii pomiędzy posiłkami oraz w porze nocnej [3]. Wprowadzenie nowego leku do terapii wymaga czasu, poznania jego działania, skuteczności oraz bezpieczeństwa. W badaniach nad oceną skuteczności i bezpieczeństwa nowego preparatu NovoNorm uczestniczyli lekarze rodzinni, dla których było to pierwsze doświadcze- nie z tym preparatem, i którzy nie byli specjalistami w zakresie leczenia cukrzycy. W badaniach uzyska- nia leku. Jako prawidłowe stosowanie leku przyjęto

mniej niż 5 odstępstw pomiędzy wizytami (ryc. 4).

Tylko niewielka liczba chorych nie wyraziła zadowolenia z przeprowadzonego leczenia. Wyniki uzyskane na podstawie kwestionariusza WHO-DTSQ przedstawiono na rycinie 5.

Również opinia wyrażona przez lekarzy w for- mularzach D-SAT, a dotycząca rozpoczęcia leczenia, sposobu dawkowania, doboru dawki leku i jego sku- teczności wypadła bardzo pozytywnie (ryc. 6).

Ponad 95% chorych wysoko oceniło skutecz- ność i tolerancję leku.

Rycina 6. Ocena pierwszej fazy leczenia (A), ocena sposobu dawkowania (zrozumienie) (B)

Rycina 3. Liczba osób (%), które zanotowały wystąpienie objawów hipoglikemii podczas poszczególnych wizyt

Rycina 4. Liczba chorych (%) stosujących lek zgodnie z za- leceniami

A

B

Rycina 5. Zadowolenie z przeprowadzonego leczenia

(6)

no bardzo dobry efekt terapeutyczny, określony na podstawie stężenia HbA_1c i glikemii na czczo. Euro- pejska Grupa Ekspertów zaleca stosowanie leków do- ustnych, gdy stężenie HbA_1c przewyższa 6,5%. Za- stosowanie preparatu NovoNorm spowodowało średnie obniżenie stężenia hemoglobiny glikowanej do tej granicznej wartości. Należy podkreślić, że uzyskano tak dobrą kontrolę metaboliczną cukrzycy, stosując u większości chorych (62%) najmniejszą dawkę terapeutyczną (0,015–0,02/d.). W przeprowadzonych wieloośrodkowych badaniach (61 ośrodków w 13 krajach), oceniających skuteczność leczenia repaglinidem u chorych na cukrzycę typu 2 leczonych dotychczas dietą, po 16 tygodniach stosowania leku stwierdzono znamienne obniżenie stężenia hemoglobiny glikowanej (–1,14%) oraz wartości glikemii na czczo (–32,4 mg/dl) [7]. W niniejszej pracy po 18 tygodniach leczenia preparatem NovoNorm HbA_1c obniżyła się o 0,94%, a glikemia na czczo o 35,4 mg/dl. Należy podkreślić, że wartości wyjścio- we w przeprowadzonych badaniach wieloośrodko- wych były wyższe. Skuteczność działania repaglinidu można porównać do efektu działania glibenkla- midu. NovoNorm wykazuje większą skuteczność w długotrwałym wyrównaniu metabolicznym niż glipizyd [8]. Efekt działania uzyskuje się przy możliwo- ści elastycznego, dostosowanego do potrzeb chorego, dawkowania leku, natomiast pochodne sulfonylomocznika charakteryzuje sztywny schemat dawkowania, niezależny od liczby spożywanych po- siłków. Jednocześnie stosowanie pochodnych sulfonylomocznika jest obarczone możliwością wystąpie- nia wielu powikłań [9]:

1. Hipoglikemii;

2. Przyrostu masy ciała;

3. Choroby niedokrwiennej serca.

Europejska Grupa Ekspertów za największe ryzyko i istotny problem związany z stosowaniem pochodnych sulfonylomocznika uważa hipoglikemię, jednocześnie wskazując, że repaglinid jako nowy szyb- kodziałający lek zwiększający wydzielanie insuliny posiada zaletę polegającą na ograniczeniu występo- wania epizodów hipoglikemii poposiłkowych. Cztery badania porównawcze [10], wykonane pomiędzy te- rapią preparatem NovoNorm (n = 761) a pochodnymi sulfonylomocznika (n = 376), przeprowadzone me- todą podwójnie ślepej próby i oceniające liczbę epi- zodów ciężkiej hipoglikemii (glikemia < 2,5 mmol/l (45 mg%) u chorych na cukrzycę typu 2 spożywają- cych regularnie posiłki (3 główne posiłki z przekąska- mi), wykazały mniejsze ryzyko wystąpienia hipoglikemii przy stosowaniu repaglinidu (ryc. 7).

1 — NovoNorm 2 — Gliklazyd

3 — Glipizyd 4 — Glibenklamid

Rycina 7. Częstość epizodów ciężkiej hipoglikemii — po- równanie terapii lekiem NovoNorm z terapiami pochodnymi sulfonylomocznika

Rycina 8. Porównanie ryzyka epizodu wystąpienia ciężkiej hipoglikemii podczas terapii preparatem NovoNorm i glibenklamidem w przypadku pominięcia jednego posiłku

Wiele prac potwierdza znaczne zmniejszenie liczby epizodów hipoglikemii podczas leczenia preparatem NovoNorm, szczególnie w przypadku, gdy chory pomija spożycie jednego z posiłków [11] (ryc. 8).

W badaniach przeprowadzonych przez lekarzy rodzinnych nie zanotowano żadnego epizodu cięż- kiej hipoglikemii, natomiast epizody łagodne w przebiegu niedocukrzenia występowały sporadycznie.

Podkreśla się, że leczenie preparatem Novo- Norm nie powoduje przyrostu masy ciała. W bada- niach UKPDS (United Kingdom Prospective Study) [12] u chorych leczonych glibenklamidem obserwowano średni przyrost masy ciała o około 1,7 kg, chlor- propamidem około 2,6 kg w stosunku do osób leczonych konwencjonalnie (dietą). W wieloośrod- kowych badaniach, w których stosowano preparat NovoNorm, u 270 chorych zanotowano niewielki, nieznamienny statystycznie przyrost masy ciała (+ 0,35 kg), natomiast w niniejszych badaniach zanotowano nieznaczne, ale znamienne statystycznie obniżenie masy ciała.

Ryzyko chorób układu sercowo-naczyniowego związanych z terapią pochodnymi sulfonylomocznika zauważono ponad 30 lat temu w badaniach Gru-

(7)

py Uniwersyteckiej. Podczas leczenia tolbutamidem zanotowano znamienne zwiększenie liczby nagłych zgonów z powodu choroby układu sercowo-naczyniowego. Podobnego efektu działania pochodnych sulfonylomocznika nie potwierdzono w innych badaniach, również w największym badaniu UKPDS. Jed- nak wykonane w ostatnim okresie badania ekspery- mentalne mogą potwierdzać niekorzystne działanie niektórych pochodnych sulfonylomcznika. Wykazano, że glimepiryd, gliklazyd, repaglinid mają znacznie słabsze wiązanie z ATP-zależnymi kanałami potaso- wymi mięśnia sercowego niż glibenklamid [13].

Ocena dokonana przez chorych i lekarzy wskazuje, iż nowa koncepcja leczenia, oparta na posiłko- wej regulacji glikemii, realizowana za pomocą preparatu NovoNorm, została w pełni zaakceptowana, a wynik badania wskazuje na przydatność preparatu w leczeniu cukrzycy typu 2.

PIŚMIENNICTWO

1. WHO Multinational Study of Vascular Disease in Diabetes Follow-up. Keen H., Fuler J.H. Diabetologia 2001; 44 (supl. 2).

2. Krzymień J.: Cukrzyca od rozpoznania do leczenia. Novo-Nor- -disk. Warszawa 2001.

3. American Diabetes Association: Medications for the Treatment of Diabetes. R. Keith Cambell. Alexandria 2000.

4. European Diabetes Policy Group: A Desktop Guide to Type 2 Diabetes Mellitus. Guidelines for Diabetes Care. Diabetic Me- dicine 1999; 16.

5. Fuhlendorf J., Rorsman P., Kofod H.: Stimulation of insulin release by repaglinide and glibenclamide involves both com- mon and district processes. Diabetes 1998; 47: 345–351.

6. Gromada J., Dissing S., Kofod H.: Effect of the hypoglycaemic drugs repaglinide and glibenclamide on ATP sensitive potas- sium channels and cystolic calcium levels in beta TC3 cells and rat beta pancreatic beta cells. Diabetologia 1995; 38: 1025–

1032.

7. Moses R., Gomis R., Frandsen K.B., Schlienger J.L., Dedov I.:

Flexible Meal-Related Dosing With Repaglinide Facilities Gly- cemic Control in Therapy-Naïve Type 2 Diabetes. Diabetes Care 2001; 24: 11–15.

8. Madsbad S, Kilhovd B., Lager I., Mutsajopli P., Dejgaard A.:

Superior glycaemic control with repaglinide compared with glipizide in Type 2 diabetes. Diabetes 2000; 49 (supl. 1): A1514.

9. American Diabetes Association: Therapy for Diabetes Mellitus and Related Disorders. Wyd. 3. Harolld E. Lebovitz. Alexandria 1998.

10. Kristensen J.S.,Frandsen F.B., Bayer Th.: Repaglinide treatment is associated with significantly less severe hypoglycaemia events compared to sulphonyluera. Diabetologia 1999; 42.

11. Dambso P., Marbury T.C., Clauson P.A.: A double-blind rando- mised comparison of meal-related glycaemic control by repaglinide and glyburide in well-controlled type 2 diabetic patients. Diabetic Care 1999; 22: 789–794.

12. UK Prospective Diabetes Study Group. Intensive blood glucose control with sulphonyreas oral insulin compared with conventional treatment in patients with type 2 diabetes (UKPDS 33). Lancet 1998; 352: 837–853.

13. Zimmerman B.R. Sufonyloureas. Endocrinol. Metab. Clin.

N. Am. 1997; 26: 511–520.

14. Moses R., Frandsen K.B., Kristensen J.S.: Prandial glucose regulation with repaglinide in a flexible mealtime regimen improves glycemic control without increasing body weight in antidiabetic drug therapy-naïve patients with Type 2 diabe- tes. Diabetes 2000; 49 (supl.1): A118.

(8)