Widok Przewóz drogowy ładunków niebezpiecznych w Polsce



EwaȱBroČyna^ȱ

IIIȱrokȱstacjonarnychȱstudiówȱinČynierskichȱnaȱkierunkuȱLogistykaȱ

PrzewózȱdrogowyȱÙadunkówȱniebezpiecznychȱwȱPolsceȱ

Wst¿pȱ

Cho°ȱ nieȱ kaČdyȱ sobieȱ toȱ uïwiadamia,ȱ towaryȱ niebezpieczneȱ obecneȱ s­ȱ wȱnaszymȱČyciuȱpraktycznieȱnaȱkaČdymȱkroku.ȱCodziennieȱbowiemȱkorzystamyȱ wȱdomuȱ zeȱ ïrodkówȱ dezynfekcji,ȱ kosmetykówȱ czyȱ artykuÙówȱ chemicznych.ȱ Przewózȱ towarówȱ niebezpiecznychȱ zeȱ wzgl¿duȱ naȱ ichȱ specyficzneȱ wÙaïciwoïciȱ moČeȱ stanowi°ȱ powaČneȱ zagroČenieȱ dlaȱ ludziȱ orazȱ ïrodowiska,ȱ st­dȱ tenȱ rodzajȱ towarówȱtoȱnieȱladaȱwyzwanieȱdlaȱorganizatorówȱtransportu^.ȱ

Wȱniniejszymȱartykuleȱskupionoȱsi¿ȱgÙównieȱnaȱomówieniuȱsytuacjiȱtransporȬ tuȱtowarówȱniebezpiecznychȱwȱPolsce.ȱCelemȱartykuÙuȱjestȱzapoznanieȱczytelnikaȱ zȱ najwaČniejszymiȱ informacjamiȱ dotycz­cymiȱ drogowegoȱ przewozuȱ towarówȱ niebezpiecznychȱwȱPolsce,ȱzwrócenieȱuwagiȱnaȱproblemȱniebezpieczeÚstwaȱjakieȱ powodujeȱ przewózȱ tegoȱ typuȱ towarówȱ transportemȱ drogowym,ȱ wȱ dodatkuȱ przezȱaglomeracjeȱmiejskie,ȱaȱtakČeȱpoprzezȱanaliz¿ȱdanychȱdotycz­cychȱwypadȬ kowoïciȱartykuÙȱmoČeȱposÙuČy°ȱdoȱzaplanowaniaȱdziaÙaÚȱmaj­cychȱnaȱceluȱzmiȬ nimalizowanieȱryzykaȱwypadkówȱpodczasȱdrogowegoȱtransportuȱtowarówȱnieȬ bezpiecznych.ȱ

1.ȱPoj¿cieȱtowarówȱniebezpiecznychȱ

Towaryȱniebezpieczneȱ(ang.ȱhazardousȱmaterials,ȱdangerousȱgoods)ȱtoȱspecyficzȬ nyȱrodzajȱÙadunków.ȱTerminemȱtymȱokreïlaȱsi¿ȱmateriaÙyȱorazȱprzedmioty,ȱktóreȱ wȱrazieȱprzewoČeniaȱichȱwȱnieodpowiednichȱwarunkach,ȱzȱuwagiȱnaȱswojeȱwÙaȬ ïciwoïciȱ fizykochemiczneȱ orazȱ biologiczneȱ mog­ȱ spowodowa°ȱ utrat¿ȱ zdrowiaȱ lubȱČycia,ȱskaČenieȱïrodowiskaȱnaturalnegoȱczyȱteČȱzniszczenieȱlubȱuszkodzenieȱ innychȱdóbrȱmaterialnych³.ȱ



1ȱȱ WyČszaȱ SzkoÙaȱ Biznesuȱ wȱ D­browieȱ Górniczej,ȱ WydziaÙȱ Naukȱ Stosowanych,ȱ ul.ȱ Cieplakaȱ 1C,ȱ ewa9080@gmail.com.ȱ

ȱȱ S.ȱB¿czkowska,ȱTransportȱtowarówȱniebezpiecznych,ȱ„PromotorȱBHP”ȱ2013,ȱnrȱ5,ȱs.ȱ7.ȱȱ

ȱȱ J.ȱNeider,ȱTransportȱwȱhandluȱmi¿dzynarodowym,ȱPolskieȱWydawnictwoȱEkonomiczne,ȱGdaÚskȱ2006,ȱ s.ȱ154.ȱ

 Definicj¿ȱ towarówȱ niebezpiecznychȱ moČnaȱ teČȱ odnaleĊ°ȱ wȱ art.ȱ 2ȱ ustawyȱ zȱdniaȱ28ȱpaĊdziernikaȱ2002ȱr.ȱoȱprzewozieȱdrogowymȱtowarówȱniebezpiecznych.ȱ WedleȱtejȱdefinicjiȱtowarȱniebezpiecznyȱjestȱmateriaÙemȱalboȱprzedmiotem,ȱktóryȱ zgodnieȱzȱumow­ȱADRȱnieȱzostaÙȱdopuszczonyȱdoȱmi¿dzynarodowegoȱprzewoȬ zuȱdrogowegoȱlubȱzostaÙȱdoȱniegoȱdopuszczony,ȱaleȱjedynieȱnaȱwarunkachȱopiȬ sanychȱwȱtejČeȱumowie⁴.ȱ

2.ȱTransportȱdrogowyȱtowarówȱniebezpiecznychȱwȱPolsceȱ

KaČdegoȱdniaȱpolskimiȱdrogamiȱprzejeČdČaȱdoï°ȱduČoȱpojazdówȱtransportuȬ j­cychȱ towaryȱ niebezpieczne.ȱ Przeliczeniowo,ȱ naȱ ogóln­ȱ mas¿ȱ wykonywanychȱ rocznieȱ wȱ Polsceȱ drogowychȱ przewozówȱ towarówȱ wynosz­c­ȱ 1551,8ȱ mlnȱ ton,ȱ towaryȱniebezpieczneȱstanowi­ȱokoÙoȱ155,2ȱmlnȱton,ȱcoȱoznacza,ȱČeȱrocznieȱokoÙoȱ 10Ȭ15%ȱ wszystkichȱ przewoČonychȱ transportemȱ drogowymȱ wȱ Polsceȱ towarówȱ stanowi­ȱ Ùadunkiȱ niebezpieczne.ȱ ZagÙ¿biaj­cȱ si¿ȱ dalejȱ wȱ statystykiȱ moČnaȱ dojï°ȱ doȱwniosku,ȱČeȱwi¿kszoï°ȱzȱtychȱ10Ȭ15%ȱstanowi­ȱtransportyȱmasoweȱwȱcysterȬ nach,ȱwȱktórychȱtransportujeȱsi¿ȱgÙównieȱpaliwaȱciekÙeȱ(70%ȱwszystkichȱprzewoȬ zówȱwȱcysternach).ȱWedÙugȱprognoz,ȱzaȱnajbliČszeȱ5–10ȱlatȱwȱnaszymȱkrajuȱb¿Ȭ dzieȱtransportowaÙoȱsi¿ȱdrugieȱtyleȱtowarówȱniebezpiecznychȱcoȱobecnie⁵.ȱ

Transportȱdrogowyȱ jestȱnajcz¿ïciejȱwybieranymȱrodzajemȱtransportuȱ dlaȱtoȬ warówȱniebezpiecznychȱ(rys.ȱ1).ȱDrogamiȱprzewoziȱsi¿ȱaČȱokoÙoȱ80%ȱwszystkichȱ towarówȱniebezpiecznychȱwȱEuropie.ȱWȱPolsceȱwskaĊnikȱtenȱjestȱpodobny.ȱWyȬ bieranieȱ tegoȱ rodzajuȱ transportuȱ dlaȱ towarówȱ tegoȱ typuȱ spowodowaneȱ jestȱ gÙównieȱch¿ci­ȱponoszeniaȱprzezȱorganizatorówȱtransportuȱmniejszychȱkosztówȱ naȱ opÙat¿ȱ taryfȱ przewozowych,ȱ któreȱ wȱ transporcieȱ drogowymȱ s­ȱ niČszeȱ wȱ poȬ równaniuȱ zȱ innymiȱ gaÙ¿ziamiȱ transportu.ȱ Niewielkiȱ odsetekȱ towarówȱ niebezȬ piecznychȱprzewoČonyȱjestȱkolej­,ȱaȱjeszczeȱmniejszyȱČeglug­ȱïródl­dow­.ȱ

Wȱ Polsceȱ szlakiȱ przewozuȱ towarówȱ niebezpiecznychȱ przechodz­ȱ gÙównieȱ przezȱ terenyȱ silnieȱ zurbanizowane.ȱ Najwi¿cejȱ takichȱ towarówȱ przewodziȱ si¿ȱ wȱokolicachȱ Trójmiasta,ȱ Bydgoszczy,ȱ Rodzi,ȱ Kielc,ȱ Tarnowaȱ orazȱ CzechowicȬ Dziedzic.ȱ Radunkiȱ niebezpieczneȱ dostarczaneȱ s­ȱ wȱ duČejȱ mierzeȱ doȱ zakÙadówȱ przemysÙowych,ȱktórychȱwȱPolsceȱistniejeȱponadȱ300,ȱaȱ60ȱzȱnichȱmoČnaȱuzna°ȱzaȱ szczególnieȱgroĊne.ȱWȱzakÙadachȱtychȱprodukujeȱsi¿ȱsubstancjeȱniebezpieczneȱlubȱ wykorzystujeȱsi¿ȱjeȱwȱprodukcji.ȱPrzewózȱtowarówȱniebezpiecznychȱprzezȱmiastaȱ stanowiȱszczególnieȱduČeȱzagroČenie,ȱgdyČȱstwarzaȱmoČliwoï°ȱwyst­pieniaȱkataȬ



ȱȱ Ustawaȱ zȱ dniaȱ 28ȱ paĊdziernikaȱ 2002ȱ r.ȱ oȱ przewozieȱ drogowymȱ towarówȱ niebezpiecznychȱ (tekstȱ jedn.:ȱDz.ȱU.ȱzȱ2002ȱr.ȱNrȱ199,ȱpoz.ȱ1671ȱzeȱzm.),ȱs.ȱ2.ȱ

ȱȱ J.ȱ Urban,ȱ K.ȱ Szylar,ȱ BezpieczeÚstwoȱ przyȱ transporcieȱ towarówȱ niebezpiecznychȱ [w]ȱ TransLogisticsȱ 2014,ȱ red.ȱ W.ȱ WÙodek,ȱ P.ȱ Szpr¿glewska,ȱ M.ȱ Zi¿ba,ȱ A.ȱ …elazek,ȱ Oficynaȱ Wydawniczaȱ Politechnikiȱ WroȬ cÙawskiej,ȱWrocÙawȱ2014,ȱs.ȱ62.ȱ



strofy,ȱ którejȱ wymiarȱ moČeȱ by°ȱ ogromny,ȱ zeȱ wzgl¿duȱ naȱ duČeȱ zaludnienieȱ tychȱ terenów⁶.ȱSzacujeȱsi¿,ȱČeȱkaČdejȱdobyȱprzezȱmiastaȱprzejeČdČaȱokoÙoȱ40ȱsamochoȬ dówȱci¿Čarowychȱtransportuj­cychȱniebezpieczneȱtowaryȱwȱiloïciȱ5–20ȱtonȱkaČdy⁷.ȱ

ȱ Rysunekȱ1.ȱPrzewozyȱtowarówȱniebezpiecznychȱróČnymiȱgaÙ¿ziamiȱtransportuȱȱ naȱprzestrzeniȱlatȱ1990–2020ȱwȱUniiȱEuropejskiejȱ

ƒródÙo:ȱwww.gazyȬadr.prv.plȱ[dost¿p:ȱ17.10.2016].ȱ

3.ȱWypadkiȱiȱawarieȱpodczasȱtransportuȱtowarówȱniebezpiecznychȱ

DuČyȱ odsetekȱ towarówȱ niebezpiecznychȱ przewoČonychȱ transportemȱ drogoȬ wymȱ siÙ­ȱ rzeczyȱ sprawia,ȱ Čeȱ najwi¿cejȱ wypadkówȱ dziejeȱ si¿ȱ wÙaïnieȱ podczasȱ przewozuȱ towarówȱ niebezpiecznychȱ transportemȱ drogowym.ȱ Tenȱ rodzajȱ transȬ portuȱ nieȱ naleČyȱ doȱ bezpiecznych,ȱ jednakȱ wczeïniejȱ wspomnianeȱ wzgl¿dyȱ ekoȬ nomiczneȱ cz¿stoȱs­ȱdlaȱorganizatorówȱ transportuȱwaČniejszeȱodȱkwestiiȱbezpieȬ czeÚstwa⁸.ȱ

Wȱ Polsceȱ kaČdegoȱ rokuȱ dochodziȱ doȱ kilkusetȱ kolizjiȱ zȱ udziaÙemȱ pojazdówȱ przewoČ­cychȱ towaryȱ niebezpieczne.ȱ Coȱ rokuȱ dochodziȱ teČȱ doȱ ponadȱ 100ȱ wyȬ padkówȱzȱudziaÙemȱcystern.ȱOkoÙoȱ20–30%ȱtychȱcysternȱprzewoziȱpaliwaȱpÙynne.ȱ LiczbaȱtychȱwypadkówȱmoČeȱwydawa°ȱsi¿ȱniskaȱwȱporównaniuȱdoȱrocznejȱliczbyȱ wszystkichȱwypadkówȱnaȱdrogachȱwȱPolsce,ȱjednakȱproblemȱtkwiȱwȱogromnymȱ rozmiarzeȱ skutkówȱ wypadkówȱ zȱ udziaÙemȱ pojazdówȱ transportuj­cychȱ Ùadunkiȱ niebezpieczne.ȱ Uszkodzenieȱ cysternyȱ moČeȱ spowodowa°ȱ powstanieȱ rozlewiska,ȱ któreȱ przenikaȱ doȱ gruntu,ȱ wódȱ podziemnychȱ lubȱ tokówȱ wodnychȱ powoduj­cȱ degradacj¿ȱ Čyciaȱ biologicznego,ȱ aȱ toȱ zȱ koleiȱ poci­gaȱ zaȱ sob­ȱ strat¿ȱ zdrowiaȱ lubȱ



ȱȱ K.ȱPaj­k,ȱE.ȱKrygier,ȱTransportȱmateriaÙówȱniebezpiecznychȱ–ȱwybraneȱproblemy,ȱ„SafetyȱandȱSecurity”ȱ 2013,ȱnrȱ3,ȱs.ȱ23Ȭ26.ȱ

ȱȱ RaportȱNajwyČszejȱIzbyȱKontroli,ȱWykonywanieȱzadaÚȱprzezȱadministracj¿ȱpubliczn­ȱwȱzakresieȱbezpieȬ czeÚstwaȱprzewozuȱtowarówȱniebezpiecznych,ȱWarszawaȱ2012,ȱs.ȱ7.ȱ

ȱȱ J.ȱPoliÚski,ȱProblemyȱzwi­zaneȱzȱtransportemȱÙadunkówȱniebezpiecznych,ȱ„ProblemyȱKolejnictwa”ȱ2003,ȱ nrȱ137/138,ȱs.ȱ45.ȱȱ

 nawetȱ Čyciaȱ ludzkiego,ȱ stratyȱ ekologiczneȱ orazȱ finansowe⁹.ȱ Najwi¿kszeȱ niebezȬ pieczeÚstwoȱdlaȱïrodowiskaȱstanowi­ȱwyciekiȱsubstancjiȱropopochodnychȱiȱkwaȬ sów,ȱ doȱ którychȱ dojï°ȱ moČeȱ naȱ skutekȱ rozszczelnieniaȱ zaworów,ȱ uszkodzeÚȱ zbiornikaȱlubȱwȱwynikuȱkolizji¹⁰.ȱ

WedÙugȱ raportuȱ NajwyČszejȱ Izbyȱ Kontroliȱ zȱ 2011ȱ r.,ȱ dotycz­cegoȱ wynikówȱ kontroliȱbezpieczeÚstwaȱruchuȱdrogowegoȱwȱPolsce,ȱnajcz¿stszeȱprzyczynyȱwyȬ padkówȱpodczasȱprzewozuȱdrogowegoȱtowarówȱniebezpiecznychȱto¹¹:ȱ

± brakȱkwalifikacjiȱkierowcówȱ(4%ȱkierowcówȱnieȱprzeszÙoȱwymaganychȱszkoȬ leÚ);ȱ

± trzeĊwoï°ȱkierowców;ȱ

± brakȱkontroliȱpojazdówȱ(4%ȱpojazdówȱnieȱposiadaÙoȱïwiadectwaȱdopuszczeȬ niaȱdoȱprzewozuȱtowarówȱniebezpiecznych);ȱ

± niepeÙneȱ wyposaČenieȱ pojazdówȱ (60%ȱ pojazdówȱ nieȱ posiadaÙoȱ ïrodkówȱ doȱ gaszeniaȱpoČaru,ȱ17%ȱnieȱmiaÙoȱsprz¿tuȱzabezpieczaj­cegoȱïrodowiskoȱprzedȱ zanieczyszczeniemȱtoksynami);ȱ

± zÙeȱoznakowanieȱ(16%ȱpojazdówȱnieȱmiaÙoȱprawidÙowegoȱoznakowania);ȱ

± zgodaȱStraČyȱGranicznejȱnaȱwjazdȱtowaruȱpomimoȱzÙegoȱstanuȱtechnicznegoȱ pojazdu;ȱ

± brakȱ monitoringuȱ Policjiȱ iȱ PSPȱ naȱ trasieȱ przewozuȱ Ùadunkówȱ niebezpieczȬ nych;ȱ

± niewykorzystywanieȱprzezȱprezydentówȱmiastȱprawaȱograniczaniaȱprzewoȬ zuȱtowarówȱniebezpiecznychȱwȱmiejscachȱmocnoȱzaludnionych;ȱ

± niewystarczaj­cyȱnadzórȱprezydentówȱmiastȱiȱstarostówȱnadȱstacjamiȱkontroȬ liȱ pojazdówȱ (nieȱ wszystkieȱ byÙyȱ przystosowaneȱ doȱ obsÙugiȱ pojazdówȱ przeȬ woČ­cychȱtowaryȱniebezpieczne).ȱ

Rysunekȱ2ȱprzedstawiaȱmiejscoweȱzagroČeniaȱchemicznoȬekologiczne,ȱdoȱjaȬ kichȱdoszÙoȱwȱPolsceȱnaȱprzestrzeniȱlatȱ2005–2012.ȱZaȱmiejscoweȱzagroČenieȱcheȬ miczneȱuznajeȱsi¿ȱuwolnienieȱdoȱotoczeniaȱtoksycznychȱïrodkówȱprzemysÙowychȱ b­dĊȱ teČȱ innychȱ substancjiȱ chemicznychȱ zagraČaj­cychȱ ludziom,ȱ ïrodowiskuȱ naturalnemuȱlubȱmieniu.ȱZȱkoleiȱmiejscoweȱzagroČenieȱekologiczneȱtoȱzdarzenieȱ skutkuj­ceȱskaČeniemȱïrodowiskaȱnaturalnego¹².ȱȱ

Zȱ rysunkuȱ 2.ȱ moČnaȱ Ùatwoȱ wyliczy°,ȱ Čeȱ wȱ Polsceȱ wȱ ci­guȱ rokuȱ dochodziȱ ïrednioȱdoȱ1396ȱmiejscowychȱzagroČeÚȱchemicznoȬekologicznych.ȱWȱlatachȱ2008–

2010ȱmoČnaȱbyÙoȱzaobserwowa°ȱlekk­ȱzwyČk¿ȱliczbyȱzagroČeÚ.ȱ



9ȱȱ S.ȱB¿czkowska,ȱTransport…,ȱs.ȱ8–9.ȱ

ȱȱ K.ȱPaj­k,ȱE.ȱKrygier,ȱTransport…,ȱs.ȱ24.ȱ

11ȱȱ R.ȱ DobrzyÚska,ȱ ZagroČenieȱ ïrodowiskaȱ podczasȱ transportuȱ drogowegoȱ materiaÙówȱ niebezpiecznychȱ [w]ȱ TransportȱwȱregionieȱPomorzaȱZachodniego,ȱred.ȱIouriaȱN.ȱSemenova,ȱA.ȱWiktorowskaȬJasik,ȱWydawȬ nictwoȱUczelnianeȱZachodniopomorskiegoȱUniwersytetuȱTechnologicznego,ȱSzczecinȱ2013,ȱs.ȱ8.ȱ

ȱȱ J.ȱ Michalikȱ iȱ in.,ȱ Przyczynyȱ zagroČeÚȱ wȱ transporcieȱ drogowymȱ niebezpiecznychȱ chemikaliówȱ wȱ Polsce,ȱ

„BezpieczeÚstwoȱPracy”ȱ2009,ȱnrȱ10,ȱs.ȱ17.ȱ



ȱ Rysunekȱ2.ȱMiejscoweȱzagroČeniaȱchemicznoȬekologiczneȱwȱtransporcieȱdrogowymȱ wȱPolsceȱ

ƒródÙo:ȱDaneȱKomendyȱGÙównejȱPaÚstwowejȱStraČyȱPoČarnej.ȱ

Rozwini¿cieȱ problemuȱ zaprezentowanegoȱ naȱ rysunkuȱ 2ȱ stanowiȱ tabelaȱ 1,ȱ wȱktórejȱ przeanalizowaneȱ zostaÙyȱ przyczynyȱ miejscowychȱ zagroČeÚȱ chemicznoȬ ekologicznychȱwȱPolsceȱwȱlatachȱ2005–2007.ȱ

Tabelaȱ1.ȱPrzyczynyȱmiejscowychȱzagroČeÚȱchemicznychȱiȱekologicznychȱwȱtransporcieȱ drogowymȱzȱudziaÙemȱsamochodówȱci¿Čarowychȱnaȱprzestrzeniȱlatȱ2005–2007ȱ(wgȱdaȬ nychȱKGPSP)ȱ

Rodzajȱprzyczynyȱ

ZagroČeniaȱchemiczneȱiȱekologiczneȱ liczbaȱmiejscowychȱ

zagroČeÚȱ

udziaÙȱȱ procentowyȱ

Wadyȱurz­dzeÚȱmechanicznychȱ ȱȱ21ȱ ȱȱ2,1ȱ

NieprawidÙoweȱmagazynowanieȱsubstancjiȱȱ

niebezpiecznychȱ ȱȱȱȱ8ȱ ȱȱ0,8ȱ

Wadyȱïrodkówȱtransportuȱ 115ȱ 11,7ȱ

NieprawidÙowaȱeksploatacjaȱïrodkówȱtransportuȱ ȱȱ25ȱ ȱȱ2,5ȱ

NiezachowanieȱzasadȱbezpieczeÚstwaȱruchuȱïrodȬ

kówȱtransportuȱ 550ȱ 55,7ȱ

WadyȱlubȱnieprawidÙowaȱeksploatacjaȱzbiornikówȱ

ciïnieniowychȱ ȱȱȱȱ7ȱ ȱȱ0,7ȱ

NieumyïlneȱdziaÙanieȱczÙowiekaȱ ȱȱ11ȱ ȱȱ1,1ȱ

CeloweȱdziaÙanieȱczÙowiekaȱ ȱȱȱȱ6ȱ ȱȱ0,6ȱ

Nieustaloneȱ ȱȱ91ȱ ȱȱ9,2ȱ

Inneȱprzyczynyȱ 154ȱ 15,6ȱ

Razemȱ 988ȱ 100,0ȱȱȱ

ƒródÙo:ȱ J.ȱ Michalikȱ iȱ in.,ȱ Przyczynyȱ zagroČeÚȱ wȱ transporcieȱ drogowymȱ niebezpiecznychȱ chemikaliówȱȱ wȱPolsce,ȱ„BezpieczeÚstwoȱPracy”ȱ2009,ȱnrȱ10,ȱs.ȱ16.ȱ

 Zȱtabeliȱ1ȱwynika,ȱČeȱgÙównymiȱelementamiȱsprawczymiȱzdarzeÚ,ȱktóreȱmaj­ȱ miejsceȱpodczasȱtransportuȱdrogowegoȱtowarówȱniebezpiecznychȱs­ȱbÙ¿dyȱludzȬ kieȱ wynikaj­ceȱ zȱ nieprzestrzeganiaȱ zasadȱ bezpieczeÚstwaȱ ruchuȱ (ponadȱ 55%ȱ zdarzeÚ).ȱ Dopieroȱ naȱ drugimȱ miejscuȱ wymieni°ȱ moČnaȱ problemyȱ wynikaj­ceȱȱ zȱwadȱïrodkówȱtransportuȱ(prawieȱ12%ȱzdarzeÚ).ȱ

Tabelaȱ 2ȱ posÙuČyȱ analizieȱ awariiȱ zdarzaj­cychȱ si¿ȱ podczasȱ transportuȱ towaȬ rówȱniebezpiecznych.ȱ

Tabelaȱ 2.ȱ Liczbaȱ awariiȱ róČnychȱ rodzajówȱ pojazdówȱ transportuj­cychȱ towaryȱ niebezȬ pieczneȱwȱlatachȱ2005–2007ȱwgȱrejestruȱTDTȱ

Rodzajȱzbiornikaȱtransportowegoȱ

LiczbaȱzdarzeÚȱwgȱposzczególnychȱrodzajówȱprzyczynȱ RaȬȱ zemȱ konȬ

strukȬ cyjneȱ

mateȬ riaȬ Ùoweȱ

wykoȬ nawczeȱ

eksploatacyjneȱ wadyȱ

obsÙugiȱ konȬ

serwacja inneȱ

Pojazdyȱcysternyȱ 0ȱ 0ȱ 1ȱ 27ȱ 13ȱ 96ȱ 137ȱ

MEGCȱ–ȱwieloelementoweȱkonteȬ

neryȱdoȱgazuȱ 0ȱ 0ȱ 0ȱ ȱȱ1ȱ ȱȱ0ȱ ȱȱ0ȱ 1ȱ

Urz­dzenieȱdoȱnapeÙnianiaȱiȱ opróČnianiaȱzbiornikówȱtransporȬ towychȱ

0ȱ 0ȱ 0ȱ ȱȱ0ȱ ȱȱ1ȱ ȱȱ0ȱ 1ȱ

Razemȱ 0ȱ 0ȱ 1ȱ 28ȱ 14ȱ 96ȱ 139ȱ

ƒródÙo:ȱ J.ȱ Michalikȱ iȱ in.,ȱ Przyczynyȱ zagroČeÚȱ wȱ transporcieȱ drogowymȱ niebezpiecznychȱ chemikaliówȱȱ wȱPolsce,ȱ„BezpieczeÚstwoȱPracy”ȱ2009,ȱnrȱ10,ȱs.ȱ15.ȱ

Zȱtabeliȱ2.ȱmoČemyȱwywnioskowa°,ȱČeȱcysternyȱtoȱrodzajȱpojazdu,ȱktóryȱnajȬ cz¿ïciejȱ ulegaȱ awariomȱ podczasȱ przewozuȱ towarówȱ niebezpiecznychȱ iȱ prawieȱȱ wȱ caÙoïciȱ awarieȱ teȱ wywodz­ȱ si¿ȱ zȱ przyczynȱ eksploatacyjnych.ȱ Przyczynyȱ tychȱ awariiȱleČ­ȱgÙównieȱ wȱ nieprawidÙowymȱ sposobieȱobsÙugiȱtychČeȱpojazdów.ȱKoȬ lejnyȱzȱpowodówȱtoȱniewÙaïciwaȱkonserwacja.ȱ

4.ȱPrzykÙadyȱwypadkówȱ

PoniČejȱzaprezentowaneȱzostan­ȱdwaȱpowaČniejszeȱwypadki,ȱdoȱktórychȱdoȬ szÙoȱwȱPolsceȱwȱostatnichȱlatachȱpodczasȱprzewozuȱÙadunkówȱniebezpiecznych,ȱ wȱ celuȱ uïwiadomieniaȱ skaliȱ niebezpieczeÚstwaȱ jakieȱ powodujeȱ drogowyȱ transȬ portȱtegoȱtypuȱtowarów.ȱ

Wȱ dniuȱ 6ȱ listopadaȱ 2012ȱ r.ȱ wȱ miejscowoïciȱ Krasneȱ doszÙoȱ doȱ wypadkuȱȱ zȱ udziaÙemȱ pojazduȱ przewoČ­cegoȱ towarȱ niebezpieczny.ȱ Kierowcaȱ samochoduȱ ci¿Čarowegoȱ przewoČ­cyȱ wodorotlenekȱ soduȱ wjechaÙȱ doȱ rowu.ȱ Wodorotlenekȱ soduȱjestȱsubstancj­ȱsÙuČ­c­ȱm.in.ȱdoȱprodukcjiȱmydÙaȱiȱgumy,ȱktóraȱjestȱbardzoȱ groĊnaȱdlaȱludzi,ȱgdyČȱpowodujeȱsilneȱpodraČnieniaȱoczu,ȱgardÙa,ȱskóry,ȱwstrz­sȱ



orazȱdusznoïciȱwynikaj­ceȱzȱwdychaniaȱoparów.ȱZȱ4,5ȱtys.ȱlitrówȱwodorotlenkuȱ soduȱdoȱprzydroČnegoȱrowuȱwylaÙoȱsi¿ȱaČȱ1,5ȱtys.ȱlitrówȱtejȱsubstancji.ȱZeȱwst¿pȬ nychȱ ustaleÚȱ wynika,ȱ Čeȱ kierowcaȱ samochoduȱ zasÙabÙȱ zaȱ kierownic­.ȱ StraČacyȱȱ wȱ specjalnychȱ ochronnychȱ kombinezonachȱ przezȱ kilkadziesi­tȱ minutȱ wypomȬ powywaliȱniebezpieczn­ȱsubstancj¿.ȱByÙȱtoȱgroĊnyȱwypadek,ȱaleȱjegoȱskutkiȱbyȬ Ùybyȱtragiczne,ȱgdybyȱsamochódȱwjechaÙȱdoȱrowuȱbliČejȱpobliskichȱzabudowaÚ.ȱ Naȱszcz¿ïcieȱobokȱmiejscaȱwypadkuȱznajdowaÙyȱsi¿ȱÙ­ki,ȱaȱzabudowaniaȱzaczynaȬ Ùyȱsi¿ȱdopieroȱkilkadziesi­tȱmetrówȱdalej.ȱWypadekȱtenȱobrazujeȱjakȱgroĊneȱskutȬ kiȱ dlaȱ ludziȱmoČeȱ mie°ȱ wypadekȱ zȱ udziaÙemȱ samochoduȱ przewoČ­cegoȱ towaryȱ niebezpieczne^.ȱNaȱrysunkuȱ3ȱiȱ4ȱzobrazowanoȱskutkiȱniniejszegoȱwypadku.ȱ

ȱ ȱ ȱ ȱ ȱ ȱ ȱ ȱ ȱ ȱ ȱ

Rysunekȱ3.ȱWypadekȱwȱmiejscowoïciȱKrasneȱ

ƒródÙo:ȱInternetowyȱportalȱinformacyjnyȱwww.supernowosci24.plȱ[dost¿p:ȱ17.10.2016].ȱ

ȱ ȱ ȱ ȱ ȱ ȱ ȱ ȱ ȱ ȱ

Rysunekȱ4.ȱWypadekȱwȱmiejscowoïciȱKrasneȱ

ƒródÙo:ȱInternetowyȱportalȱinformacyjnyȱwww.supernowosci24.plȱ[dost¿p:ȱ17.10.2016].ȱ



ȱInternetowyȱportalȱinformacyjnyȱwww.supernowosci24.plȱ[dost¿p:ȱ17.10.2016].ȱ

 InnyȱpowaČnyȱwypadekȱwydarzyÙȱsi¿ȱwȱ2009ȱr.ȱwȱmiejscowoïciȱRejowiecȱpodȱ W­growcemȱ(rys.ȱ5).ȱCysternaȱwypeÙnionaȱpaliwemȱiȱolejemȱnap¿dowymȱzjechaÙaȱ zȱdrogiȱiȱprzewróciÙaȱsi¿ȱnaȱbok,ȱwȱwynikuȱczegoȱwydostaÙoȱsi¿ȱzȱniejȱokoÙoȱ14ȱtys.ȱ litrówȱ substancji.ȱ DoszÙoȱ doȱ skaČeniaȱ polaȱ uprawnego.ȱ Szacujeȱ si¿,ȱ Čeȱ substancjeȱ tegoȱ typuȱ mog­ȱ by°ȱ obecneȱ wȱ glebieȱ jeszczeȱ nawetȱ kilkaȱ latȱ poȱ takimȱ skaČeniu,ȱ przezȱcoȱterenȱtenȱprzezȱdÙugiȱczasȱnieȱmoČeȱby°ȱwykorzystanyȱpodȱuprawy.ȱ

ȱ





















Rysunekȱ5.ȱWypadekȱwȱmiejscowoïciȱRejewiecȱ

ƒródÙo:ȱ Stronaȱ internetowaȱ Komendyȱ Wojewódzkiejȱ PaÚstwowejȱ StraČyȱ PoČarnejȱ wȱ Poznaniu,ȱ www.psp.wlkp.plȱ[dost¿p:ȱ17.10.2016].ȱ

WyČejȱ opisanyȱ wypadekȱ obrazujeȱ skutki,ȱ jakieȱ powoduj­ȱ dlaȱ ïrodowiskaȱ wypadkiȱpojazdówȱprzewoČ­cychȱÙadunkiȱniebezpieczne¹⁴.ȱ

Podsumowanieȱ

Reasumuj­c,ȱ transportȱ Ùadunkówȱ niebezpiecznychȱ jestȱ doï°ȱ skomplikowanymȱ procesem,ȱktóryȱzȱuwagiȱnaȱspecyficzneȱwÙaïciwoïciȱprzewoČonychȱtowarówȱb¿d­Ȭ cychȱzagroČeniemȱdlaȱludzi,ȱïrodowiskaȱnaturalnegoȱiȱmienia,ȱwymagaȱodȱprzedsi¿Ȭ biorcówȱ wykonuj­cychȱ tegoȱ typuȱ usÙugiȱ dobrejȱ znajomoïciȱ przepisówȱ prawa,ȱ wieȬ dzyȱ wȱ tymȱzakresie,ȱ aleȱ teČȱdokÙadnoïciȱ orazȱskrupulatnoïci.ȱ Poȱ przeanalizowaniuȱȱ wȱ niniejszymȱ artykuleȱ statystykȱ dotycz­cychȱ transportuȱ towarówȱ niebezpiecznychȱȱ wȱPolsce,ȱpoȱanalizieȱwypadkowoïciȱwȱprzewozieȱtegoȱtypuȱtowarówȱorazȱanalizieȱ przyczynȱwypadków,ȱmoČnaȱdojï°ȱdoȱnast¿puj­cychȱwniosków:ȱ

± wȱPolsceȱtransportujeȱsi¿ȱdoï°ȱduČeȱiloïciȱtowarówȱniebezpiecznychȱ–ȱjestȱtoȱ 10–15%ȱogóÙuȱÙadunkówȱprzewoČonychȱtransportemȱdrogowymȱwȱPolsce;ȱ

± doȱtegoȱceluȱnajcz¿ïciejȱwybieranyȱjestȱtransportȱdrogowy.ȱTaȱgaÙ­ĊȱtransporȬ tuȱzeȱwzgl¿duȱnaȱiloï°ȱzdarzaj­cychȱsi¿ȱwypadkówȱogólnieȱnieȱjestȱuznawanaȱ



ȱInternetowyȱportalȱinformacyjnyȱwww.kurierlubelski.pl,ȱdataȱdost¿pu:ȱ17.10.2016.ȱ



zaȱ bezpieczn­,ȱ aȱ jeïliȱ wȱ dodatkuȱ dotyczyȱ przewozuȱ towarówȱ niebezpieczȬ nychȱ toȱ stanowiȱ toȱ ogromneȱ zagroČenie.ȱ Wȱ transporcieȱ drogowymȱ cz¿stoȱ trudnoȱjestȱunikn­°ȱniebezpieczeÚstwaȱnaȱdrodzeȱspowodowanegoȱprzezȱinȬ nychȱ uczestnikówȱ ruchu.ȱ Cz¿stoȱ jednakȱ korzyïciȱ ekonomiczneȱ wynikaj­ceȱȱ zȱwyboruȱtejȱformyȱtransportuȱprzewaČaj­ȱnadȱkwestiamiȱbezpieczeÚstwa;ȱ

± duČaȱ cz¿ï°ȱ towarówȱ niebezpiecznychȱ przewoČonaȱ jestȱ przezȱ miasta.ȱ Jestȱ toȱ bardzoȱniebezpieczne,ȱgdyČȱwȱtenȱsposóbȱnaraČaȱsi¿ȱduČeȱskupiskaȱludziȱnaȱ niebezpieczeÚstwoȱ zwi­zaneȱ zȱ moČliwoïci­ȱ wyst­pieniaȱ wypadkuȱ pojazduȱ przewoČ­cegoȱ Ùadunekȱ niebezpieczny,ȱ coȱ moČeȱ by°ȱ f][talneȱ wȱ skutkachȱ dlaȱ zdrowiaȱiȱČyciaȱludzi;ȱ

± wȱPolsceȱwȱtransporcieȱdrogowymȱkaČdegoȱrokuȱdochodziȱïrednioȱdoȱ1396ȱ miejscowychȱ zagroČeÚȱ chemicznoȬekologicznych.ȱ Abyȱ ograniczy°ȱ t¿ȱ liczb¿,ȱ osobyȱ zajmuj­ceȱ si¿ȱ transportemȱ tegoȱ typuȱ towarówȱ powinnyȱ przeanalizoȬ wa°ȱ najcz¿stszeȱ przyczynyȱ wypadkówȱ podczasȱ przewoduȱ Ùadunkówȱ nieȬ bezpiecznychȱiȱstara°ȱsi¿ȱdoȱnichȱnieȱdopuïci°.ȱNaleČyȱgÙównieȱzadba°ȱoȱkwaȬ lifikacjeȱkierowcówȱiȱichȱodpowiedniȱdobór,ȱdobryȱstanȱtechnicznyȱpojazdówȱ orazȱ ichȱ wyposaČenie,ȱ odpowiednieȱ oznakowanieȱ pojazdówȱ iȱ towarów,ȱȱ oȱ przestrzeganieȱ przepisówȱ dotycz­cychȱ przewozuȱ towarówȱ niebezpieczȬ nychȱokreïlonychȱprzezȱumow¿ȱADR,ȱjakȱiȱprzepisówȱruchuȱdrogowego;ȱ

± najwi¿cejȱwypadkówȱpodczasȱtransportuȱtowarówȱniebezpiecznychȱwȱPolsceȱ maȱswojeȱprzyczynyȱwȱniezachowaniuȱzasadȱbezpieczeÚstwaȱruchuȱïrodkówȱ transportuȱ (55%ȱ zdarzeÚ),ȱ kolejn­ȱ przyczyn­ȱ s­ȱ wadyȱ ïrodkówȱ transportuȱ (12%ȱzdarzeÚ).ȱCysternyȱs­ȱnajbardziejȱniebezpiecznymȱïrodkiemȱtransportuȱ dlaȱÙadunkówȱniebezpiecznych;ȱ

± szacujeȱ si¿,ȱ Čeȱ zaȱ 5–10ȱ latȱ iloï°ȱ towarówȱ niebezpiecznychȱ przewoČonychȱ transportemȱdrogowymȱwȱPolsceȱulegnieȱpodwojeniu,ȱdlategoȱteČȱdoȱzadaÚȱ osóbȱodpowiedzialnymȱzaȱtransportȱtegoȱtypuȱtowarówȱnaleČyȱprzemyïlenieȱ wȱjakiȱsposóbȱprzygotowa°ȱsi¿ȱnaȱt­ȱsytuacj¿ȱiȱzwi¿kszy°ȱbezpieczeÚstwoȱteȬ goȱprzewozu.ȱ

Bibliografiaȱ

B¿czkowskaȱS.,ȱTransportȱtowarówȱniebezpiecznych,ȱ„PromotorȱBHP”ȱ2013,ȱnrȱ5.ȱ

DobrzyÚskaȱR.,ȱZagroČenieȱïrodowiskaȱpodczasȱtransportuȱdrogowegoȱmateriaÙówȱniebezpieczȬ nychȱ[w]ȱTransportȱwȱregionieȱPomorzaȱZachodniego,ȱred.ȱIouriaȱN.ȱSemenova,ȱWiktoȬ rowskaȬJasikȱ A.,ȱ Wydawnictwoȱ Uczelnianeȱ Zachodniopomorskiegoȱ Uniwersytetuȱ Technologicznego,ȱSzczecinȱ2013.ȱ

Internetowyȱportalȱinformacyjnyȱwww.kurierlubelski.pl.ȱ Internetowyȱportalȱinformacyjnyȱwww.supernowosci24.pl.ȱ

Michalikȱ J.ȱ iȱ in.,ȱ Przyczynyȱ zagroČeÚȱ wȱ transporcieȱ drogowymȱ niebezpiecznychȱ chemikaliówȱȱ wȱPolsce,ȱ„BezpieczeÚstwoȱPracy”ȱ2009,ȱnrȱ10.ȱ

NeiderȱJ.,ȱTransportȱwȱhandluȱmi¿dzynarodowym,ȱPWE,ȱGdaÚskȱ2006.ȱ



Paj­kȱK.,ȱKrygierȱE.,ȱTransportȱmateriaÙówȱniebezpiecznychȱ–ȱwybraneȱproblemy,ȱ„Safetyȱandȱ Security”ȱ2013,ȱnrȱ3.ȱ

PoliÚskiȱJ.,ȱProblemyȱzwi­zaneȱzȱtransportemȱÙadunkówȱniebezpiecznych,ȱ„ProblemyȱKolejnicȬ twa”ȱ2003,ȱnrȱ137/138.ȱ

Raportȱ NajwyČszejȱ Izbyȱ Kontroli,ȱ Wykonywanieȱ zadaÚȱ przezȱ administracj¿ȱ publiczn­ȱ wȱ zaȬ kresieȱbezpieczeÚstwaȱprzewozuȱtowarówȱniebezpiecznych,ȱWarszawaȱ2012.ȱ

Stronaȱ internetowaȱ Komendyȱ Wojewódzkiejȱ PaÚstwowejȱ StraČyȱ PoČarnejȱ wȱ Poznaniu,ȱ www.psp.wlkp.pl.ȱ

UrbanȱJ.,ȱSzylarȱK.,ȱBezpieczeÚstwoȱprzyȱtransporcieȱtowarówȱniebezpiecznych,ȱ[w]ȱTransLoȬ gisticsȱ2014,ȱred.ȱWÙodekȱW.,ȱSzpr¿glewskaȱP.,ȱZi¿baȱM.,ȱ…elazekȱA.,ȱOficynaȱWyȬ dawniczaȱPolitechnikiȱWrocÙawskiej,ȱWrocÙawȱ2014.ȱ

Ustawaȱ zȱ dniaȱ 28ȱ paĊdziernikaȱ 2002ȱ r.ȱ oȱ przewozieȱ drogowymȱ towarówȱ niebezpieczȬ nychȱ(tekstȱjedn.:ȱDz.ȱU.ȱzȱ2002ȱr.ȱNrȱ199,ȱpoz.ȱ1671ȱzeȱzm.).ȱ

www.gazyȬadr.prv.plȱ

Streszczenieȱ

Przewózȱ Ùadunkówȱ niebezpiecznychȱ toȱ waČnyȱ obszarȱ transportu.ȱ Transportȱ tegoȱ typuȱ towarówȱzeȱwzgl¿duȱnaȱichȱspecyficzneȱwÙaïciwoïciȱzagraČaj­ceȱludziomȱiȱïrodowiskuȱ wymagaȱ skrupulatnegoȱ przestrzeganiaȱ zasadȱ bezpieczeÚstwaȱ przezȱ organizatorówȱ transportu.ȱ Nieȱ powinnoȱ by°ȱ tuȱ miejscaȱ naȱ zaniedbania,ȱ aȱ teȱ jednakȱ dosy°ȱ cz¿stoȱ si¿ȱ zdarzaj­.ȱ Niniejszyȱ artykuÙȱ skupiaȱ si¿ȱ naȱ zagadnieniuȱ przewozuȱ drogowegoȱ towarówȱ niebezpiecznychȱ wȱ Polsce.ȱ Przedstawionoȱ wȱ nimȱ definicj¿ȱ towarówȱ niebezpiecznych,ȱ zaprezentowanoȱ statystykiȱ przewozuȱ Ùadunkówȱ niebezpiecznychȱ wȱ Polsce,ȱ aȱ takČeȱdoȬ konanoȱ analizyȱ przyczynȱ wypadkówȱ zdarzaj­cychȱ si¿ȱ podczasȱ przewozuȱ tegoȱ typuȱ towarów.ȱ Wȱ dalszejȱ cz¿ïciȱ opisaneȱ zostaÙyȱ równieČȱ dwaȱ powaČniejszeȱ wypadki,ȱ któreȱ wydarzyÙyȱ si¿ȱ wȱ ostatnichȱ latachȱ wȱ Polsceȱ podczasȱ drogowegoȱ transportuȱ towarówȱ niebezpiecznych.ȱȱ

SÙowaȱ kluczowe:ȱ towaryȱ niebezpieczne,ȱ transportȱ drogowy,ȱ transportȱ Ùadunkówȱ nieȬ bezpiecznych,ȱÙadunkiȱniebezpieczneȱwȱPolsceȱ

ROADȱTRANSPORTȱOFȱDANGEROUSȱGOODSȱINȱPOLANDȱ Summaryȱ

Transportȱofȱdangerousȱgoodsȱisȱanȱimportantȱareaȱofȱtransport.ȱTransportȱofȱthatȱkindȱ ofȱ goodsȱ becauseȱ ofȱ theirȱ specificȱ featuresȱ thatȱ canȱ beȱ dangerȱ forȱ peopleȱ andȱ environȬ mentȱ requiresȱ scrupulousȱ observanceȱ ofȱ safetyȱ rulesȱ byȱ organizersȱ ofȱ transport.ȱ Thereȱ shouldn’tȱbeȱneglectsȱinȱthisȱkindȱofȱtransportȱbutȱthoseȱquiteȱoftenȱhappen.ȱThisȱarticleȱ isȱ aboutȱ characteristicȱ ofȱ roadȱ transportȱ ofȱ dangerousȱ goodsȱ inȱ Poland.ȱ Thereȱ wasȱ preȬ sentedȱ aȱ definitionȱ ofȱ dangerousȱ goods,ȱ statisticsȱ ofȱ transportȱ dangerousȱ goodsȱ inȱ PoȬ landȱandȱtheȱincidentsȱanalysisȱinȱtransportȱofȱthisȱkindȱofȱgoods.ȱInȱtheȱfurtherȱchaptersȱ wereȱ writtenȱ twoȱ seriousȱ accidentsȱ whichȱ happenedȱ lastȱ yearsȱ inȱ Polandȱ duringȱ roadȱ transportȱofȱdangerousȱgoods.ȱ