Znaczenie mikroflory w badaniach nad genezą pokładów węgla w Lubelskim Zagłębiu Węglowym

Kwartalnik Geologiczny, t. 24, nr 3, 1980 L, str. 521- 536

UKD 561.24+581.33:553.94.068.6:551.7351;.22:552.14(43R-IILZW)

Halina KMIECIK, Stanisława KNAFEL

Opracowanie zawiera wyniki badań mikroflorystycznych prowadzonych dla odtworzenia genezy po-

kładów węgla w Lubelskim Zagłębiu Węglowym. Badania obejmowały profil od wizenu górnego po westfal C. Scharakteryzowano węgIotwórcze zespoły florystyczne poszczególnych pokładów, środo­

wisko sedymentacji osadów fitogenicznych oraz nakreślono schemat genezy pokładów węgla. Wy- dzielono biofacje węglowe: telmatyczną (FT) i jej 3 odmiany - immersyjną (FTI), emersyjną (FTE) . i mieszaną - FTM, oraz fację limnetyczną (FL) i terrestryczną (FTr). Pokłady węgla LZW utworzone

są głównie z osadów facji telmatycznej z przewagą odmiany immersyjnej, liczne są odpowiedniki od- miany mieszanej, rzadko emersyjnej.

WSTĘP

Opracowanie zawiera

badań

nad

genezą pokładów węgla

w Lubelskim

Zagłębiu Węglowym

oraz w otworach wiertniczych z

północno-zachodniej części

rowu lubelskiego.

Materiał

badawczy pochodzi

głównie

z

następujących

rejonów

węglowych:

centralnego

i południowego

(Dorohucza,

'Łęczna)

oraz

częściowo

z

północnego

(Parczew).

Łącznie

przebadano

około

120

pokładów węgla,

przy czym w tej

ilości mieszczą się

te same

pokłady

badane w

różnych

punktach

występowania

na oma- wianym obszarze. Na fig. 1 - 3 zilustrowano pó jednym

pokładzie

z trzech

wyżej

wymienionych rejonów badawczych, a

więc

z otworów: Dorohucza IG 3, Parczew IG 4, Wilga IG l.

Badania

obejmowały

profil od wizenu górnego po westfal C.

Największa ilość

zbadanych

pokładów węgla

pochodzi z westfalu A

i

B, co jest

związane

z

najwyż­

szą węglonośnością

oraz najlepszym rozpoznaniem geologicznym, a

także

za- interesowaniem górniczym

pokładami

tych

podpięter.

Opracowanie

zostało

wykonane w Oddziale

Górnośląskim

a przedstawio-

ne

i

przedyskutowane na III Naukowej Konferencji Paleontologów, zorganizowa-

nej przez

Sekcję Paleontologiczną

PTG,

Oddział Górnośląski

I G oraz

Wydział

522

Halina Kmiecik, Sta'nislawa Knafel

Nauk

0

Ziemi US w dniach 12 -14 wrzesnia 1978 r.

Wyniki badan dotycz,!cych genezy karbonskich pokladow

w~g1a,

prowadzo- nych przez autorki, byly sygnalizowane w publikacjach H. Kmiecik, S. Knafel (1973 - 1976) oraz S. Knafel, H. Kmiecik (1974 -1976). Ponadto przy opraco- waniu tematu wykorzystano takze inne prace podane w wykazie pismiennictwa.

METODA BADAN

Wykonanie prezentowanych badan bylo mozliwe

dzi~ki

pelnemu rdzeniowaniu otworow wiertniczych

i

100% uzyskowi rdzenia z pokladow

w~gla.

Po szczegolo- wym sprofilowaniu rdzenia wiertniczego z kazdego pokladu

i

zestawieniu profili litologicznych (fig. 1 a, 2a i 3a) rdzen dzielono na probki cz'!stkowe

0

jednolitym skladzie litologicznym

i

przeznaczano do badan mikroflorystycznych

i

petro- graficznych.

Badania mikroflorystyczne obejmowaly

analiz~

megasporow,!, miosporow,!

oraz obserwacje skutynizowanych i sfuzynizowanych fragmentow tkanek. Analizy megasporowe wykonano licz'!c ilose oznaczalnych egzemplarzy w 10-gramowej probce

w~gla,

a miosporowe - metod,! planimetryczn,!, oznaczaj'!c

i

odliczaj,!c 400 egzemplarzy spor w preparacie. Obserwacje skutynizowanych

i

sfuzynizowa- nych fragmentow tkanek przeprowadzono zarowno w preparatach wykonanych z wyizolowanych tkanek z pozostalo§Ci pomaceracyjnych probek megasporowych, jak i w preparatach miosporowych.

Otrzymane spektra megasporowe

i

miosporowe dla kazdej probki cz'!stkowej posluzy,lydo zestawienia diagramow zmiennosci ilosciowej

i

jakosciowej spor w profilach pionowych pokladow

w~gla

(fig. 1b, 2b, 3b, lc, 2c, 3c).

W poszczegolnych probkach cz'!stkowych istnieje bardzo wyrazna zbieznose w sposobie

wyst~powania

oraz procentowych udzialach niektorych miospor z okreslonymi megasporami. Dotyczy to szczegolnie spor dominuj,!cych ilosciowo.

Mozna

wi~c

mowie

0

istnieniu zwi,!zkow (pokrewienstw) statystycznych

pomi~dzy

nimi .. Grupy probek cz'!stkowych charakteryzuj,!ce

si~

okreslonymi zwi,!zkami miosporowo-megasporowymi, a

wi~c

podobnym skladem zespolow mikroflo- rystycznych stanowi,! w pokladach wyraznie wydzielaj,!ce

si~

warstwy.

Wykorzystuj,!c znajomose przynaleznosci botanicznych do roslin macierzys- tych oraz pokrewienstw

mi~dzy

mio-

i

megasporami w przypadku roslin hetero- sporowych, popart,! statystycznymi zbieznosciami w ilosciowym

wyst~powani

u niektorych miospor z okreslonymi megasporami, odtworzono sklad zespolow florystycznych. Zakladaj,!c

zasad~

proporcji

pomi~dzy

ilosci,! produkowanych zarodnikow a ilosci'! roslin, ktore S,! przez nie reprezentowane, obliczono sredni sklad zespolow roslinnych kazdej probki cz'!stkowej, ktory przedstawiono w dia- gramach (fig. Id, 2d, 3d) daj,!cych obraz zmiennosci skladu zespolow florystycz- nych w profilach pionowych pokladow

w~gla.

Autorki zdaj,! sobie

spraw~,

ze takie

uj~cie

statystyczne daje obraz przyblizony, ze

wzgl~du

na daleko

posuni~te

uprosz- czenia i

pomini~cie

w interpretacji szeregu zjawisk botanicznych (np. roznice w ilosci produkowanych zarodnikow przez rozne rosliny, istnienie roslin izosporo- wych, zjawisko istnienia tzw. deszczow pylkowych itp.) oraz zjawisk sedymen- tacyjnych i innych.

CHARAKTERYSTYKA FACJI

W~GLOWYCH

I SRODOWISK

W~GLOTW6RC~YCH

W sklad zespolu

w~glotworczego

pokladow

w~gla

Lubelskiego

Zagl~bia W~glo­

wego, odtworzonego na podstawie mikroflory, wchodzi

pi~e

grup roslinnych:

Q

'"

e

⁰

e

~

.~

e ~

U U

i(O

/ ... 0

210 200

180

160

140

120

100 80

60

20

o

~ ~ ·c

.L: 0

0 ~

~ ^.;:;

S; C ~

QI L:

0 U

'"

2 .~ ~ a.QI

"' o c ....

.... _~Cl '"

u·cn

.L: ~ 0

~ 0 1J c UJ

2 0 4 0 _'!.O 8 0 0 1 0 0

£

^VI

! ·C

~ ~

c 0 c

0 ~ § ^{Q; 0}

~

^{C ~ ~ ~}

."

^~

_i '"

'"

^~

2

^{QI .L: 0}

:; Cl .L: (3 ^u ·c

c ⁰ u 0 ^.c:. ~

'"

^{U c a.}

~ U ^>. 0... ^::J ..J ^QI ..J ⁰ > ^{QI et: iii}

Fig. 1. Poklad z gl~b. 898,7 -901.3 m - otwor wiertniczy Dorohucza 10 3 Coal ;,cam from the depth t\98.7 -901.3 m - borehole Dorohucza IG 3

2

E

:;

0' I:

I-

20

2

²

.t: ·c

0 0

~ ~ ~

.L: .8

0 .8

'"

~ 2 _u ·s ^Cl

.2 ^{c QI}

'"

^::J

'"

..J 0... ..J

c

e

_{0 «I}

~ :;

0

~

E

ro «I ^QI

u >

e

0

~

:; ~

~ Vl

'"

~ c o '"

,~Z

'" ::J

o '"

.... I...

QI .- Vl.c:.

~ ·c

.i:

u:: 0 800

~ _~ '" .-

'c 0

~ :; _~ 0 ^.I:l

~ ^{a. 0} _~

c i ^0,

~ ^.~ "5

0 u

~

'"

^.0.

3

^{Vl b «}

10 0

~

2

.1:

·c ⁰

0 ~

~

'8

. .;:;

III

3

² Q;

0. >

'"

^c

c 0

« u

~ o

~ o E

'"

'"

u

QI

Q;

£ 0

>.

u 0

a - prol'iJ litologiczny pokladu: b - zmiennosc ilosciowa i jakosciowa megaspor w profilu pionowym; c - zmiennosc iloSciowa i jakoSciowa miospor w profilu pionowym:

cl --Lrnicnnosc skladu zespol6w florystycznych w profilu pionowym; e profil facjalny pokladu; I - w~giel matowy jednorodny; 2 - w~giel p61matowy kreskowany; 3 - w.,:gici p61matowy kreskowany z soczcwkami w~gla blyszcz,!c~go: 4 - w~giel p61matowy kreskowany z soczewkami w~gla blyszcz~cego i wl6knistego; 5 - w~giel p61matowy krcskowany z soczewkami w~gla wl6knistego; 6 - w~giel p6lblyszcz~cy z warstewkami w~gla blyszcz~cego i soczewkami w~gla wl6knistego; 7 w~giel p6lblyszcz'!cy z war- stewknmi w~gla blyszcz'lcego do 3 mm: 8 - w~giel p6lblyszcz~cy mikrowarstewkowy; 9 - przewarstwienia w~gla p61matowego kreskowanego z w~glem p61blyszcz<!cym z war- ste\\kami w~gla blyszcz<!cego do 3 mm; 10 - w~giel p61matowy z soczewkami substancji ilastej; I1 - piaskowiec z soczewkami fuzynu i ziarnami pirytu; 12 - ilowiec szary zwi~zly z apendyksami: 13 - ilowce szare i bezowe, kreskowane w~glem blyszcz<!cym; 14 - ilowce czarne kreskowane w~glem blyszcz<!cym; 15 - ilowce czarne z grubymi warstewkami w~gla blyszcz1!cego: 16 - drobne rosliny zielne; 17 - byliny duzych rozmiar6w: 18 - facja telmatyczna emersyjna - FTE; 19 facja telmatyczna mieszana (prLcjseiowa) - FTM: 20 - facja telmatyczna immersyjna --FTl: 21 - fragmenty egzyn sporowych: 22 - fauna slodkowodna

a Iithological sedion of the seam; b quantitative and qualitative variability of megaspores in the vertical section; c - quantitative and qualitative variability of miospores in the vertical section; d - variability in composition of fioristic assemblages in the vertical section; e - facies section of the seam; 1 homogenous dull coal; 2 hatched semi-dull coal; :I - hatched semi-dull coal with brillant coal lenses; 4 hatched semi-dull coal with brillant and fusain lenses; 5 - hatched semi-dull coal with fusain lenses;

6 semi-bright coal with brillant coal bands and fusain lenses; 7 - semi-bright coal with brillant coal bands up to 3 mm thick; 8 - semi-bright micro-banded coal; 9 in- tercalations or hatched :,cllli-dull coal and sell1r-hri~ht coal with brillant coal hands lip to) mm thick: 10 semi-dull coal with day lense,; 11 sandstone \\ilh rusain lenses and pyrite grains: 12 - compact gray daystone will: appendices: 13 - gray and beige. hatched claystones with brillant coaL 14 black hatched claystones with hrillant coal: 15 - black claystones with thick band brillant coal. 16 - small herbaceous plants: 17 - large "arborescent" plants: 18 - emersional telmatic facies - FTE: 19

mIxed (transitional) te!matic facies - FTM: 20 - immersional te!matic facies - FTI; 21 - spore exine fragments: 22 - fresh-water fauna

~ ^H

018

~ ~

10 g~'\J

•

^{21 22}

QI 0 «

~ u Vi

0...

~ ~

~ u ^QI

·c ^.x

0 ^III

~ ^.~

:::

)(

0 1J

c 0

:.: et:

0 ^III

« Cl:: ^{I: 0} UJ

e

^{UJ III}

« . ^VI UJ c..

e

₀ ^0... « ^III 0 ^UJ «

Vl z ~

e

^I-

0...

UJ U et: (3 ^et:

0 UJ

U :r: _..J UJ Z _U

)0- 0...

u:: ^{I- ::>} ~

..J Vl 0... U.

20 60 80 2 0 0 1 0 0 400 10 0

760

240

220

200

180 1BO

160

140

120

100

80

60 40

20

o

d

e

'" Q)

~ cv ~

] Q)2~~m~~&

'" ^{2 2}

2 '§ ^{'i: 'L: IQ ~ QJ 0 'U ~ Q.a..VI}

.~ VI IQ

0 0 5 8.~E·~~~o~

3

_~'" ^~

o ^::l a.'" ~

~! ^c:

~~

^.~ '" ::l

-s

Q) ⁰ ~t.~e·~g~~

0 c: Q) -.;

~

-IQ ~.~

~~

^{~ ::l} Er ^{Q) , - c:c:. oa. ..J} ~.35Gbcr8~

uen ^{IQ 1Il.r::. N'"}

<,m 20 60 os oS oS 0

•

¹⁰

a

^b

Fig. 2. PO,klad z gl~b. 699,2 -699,4 m otwor wiertniczy Parczew IG 4 Coal seam from the depth 699.2 -;699.4 m - borehole Parczew IG 4 Objasnienia jak na fig, I

Explanations as given in Fig. I

Z IQ

::l ~

IQ ; ^{::l "0}

~ 2 2 " Z ^{c: Q)}

Oi ^{2 IQ} 01 ^c: .~ ^::l %

r

^{IQ a. a.}

2 ^'L: 0 ^{0, ~ E}

'i: ⁰ :;: ~

.e

] ~

.e

^{! 'i:}

~

^{IQ :c 'i: 'i: 0 'C 0 0}

~ ^{0 0 ~ :;T .~}

IQ :;T :;T

en E ~ ^{'Vi 'Vi}

';; _n ^Q) 0 0 ';

~ ::l >- >- ~ ~ ;;;

....J I- U U Ill' III >

20 1 0 0 1 0 0 100 10 0 400

:l ^II:J~~~

I ]

_a

b

!

.e

'i: 'C

0 0

~ E ~

2 ⁰ _~ ^E 'c ^Q)

0 E ~

IQ 0 ~

Cl E ^{Cl 'i:}

'; ~ ;;; IQ ~ U ⁰ >- '0 iii ..J U, > U ..J

'"

-e ::l Q) a.

2 _~

i:

0

~ 2

:;: 'i: ₀

IQ ~

::l ~

01

~ ^Q) a.

'C ~

l-

!

'C 0

~

.e

;; ^Q)

IQ E

"3 0

~ ^{.r::. a.} 0 t.:> ..J

-l-~ - ~ o ~ ~rF:r l ^{' ? +.}

.e

'i:

0

~

~

IQ c:

0 N

! 'i:

0 ~ IQ

e

Jt _"£ ^u

~ Q) 'OJ

> er

-I..,,--i. !

---1I;.----i-: -'-

-; !---~-4--'+ --

^-f

c

I I

!

Fig. 3. Poklady z gl~b. 2499,4 m (I) i 2476.0 m (11) - otwor wiertniczy Wilga IG 1 Coal seams from the depth 2499.4 m (I) and 2476.0 m (11) - borehole Wilga IG I Objasnienia jak na fig. I

Explanations as given in Fig. 1

'"

! 'C a. 0

2

~ _c:

::l Cl.

2 11

~ ~

1

2

^~ _{:c~~~~ E}

'L: ~

0 E ~ 2.~ ~.~ ~~-3

~ ^IQ

~ ':; en

'e

~

e

~ ~:s

E

'5.

c: Q)

~Q~~S~~~

~ ..J ^IQ

20 60 0 20 OS OS OS

c

Cl t-

0 et

a. 9

0 ^III

E ^Cl.

IQ 0

IQ u >-

U ..J

20' 0

4

1

II ²

'i:

.e

E

! ^.e

_c ^{0 ~} ₂

'c _~

'i: ~ "3 c:

u: 0

3

^{ti III}

0 !

'C 0 _~ ~ 2 "3

IQ ^Q) .0

:;:

::l 'i: ~

IQ

U '0 ,~

~ ^Cl

~

^{~ IQ}

et et is U

201.

9 et

III Cl.

0 u

~

0 et Vi Cl.

0

et L er

O _W

Vi _w Cl.

Cl. ^(/)

0 et 0

Z Z a

UJ g ii:

:r UJ

Cl. ..J _I-

III u: Cl.

20 0 '00 '00

d

4] [ill "" (

i

_e

III

Ci w

III W et

I-

6 ^er _UJ z :::l U

u. ~

' 0 0

et 0 Vi

Cl. III

0

L Ci

et er UJ

0 _UJ III

Vi _UJ Cl. UJ

Cl. ^III

0 et 0 et

z z 0 I-

(3 er

UJ U ii.

:r :J ^UJ z ^UJ u

Cl. u: ^{I- :::l} ~

III Cl. U.

20

d e

201.

Znaczenie w badaniach w LZW

523

Lycopsida, Sphenopsida, Filicinae, Pteridospermopsida

oraz

Fungi.

Grupa spor o nieznanej przynaleznosci botanicznej

(incertae sedis)

stanowi bardzo niewielki procent w zespole

w~glotworczym.

Cechy morfologiczne rosiin pozwolily na wyroznienie kilku typow zespolow nory

0

charakterystycznych cechach ekologicznych:

1. Zespol ilozony z bylin immersyjnych

0

ogromnych rozmiarach typu

Lepi- do dendron , Sigillaria, Bothrodendron, Lyginodendron (?),

uzupelniony roslinami

wodnymi megaplanktonowymi oraz

pn~czami

blotnymi. Zespolowi temu S. Kul- czynski (1952, 1953) przypisuje charakter ekologiczny wspolczesnego oczeretu.

2. Zespol zlozony z roslin, w ktorym·

przewag~ maj~

drobne rosliny zielne emersyjne typu

Selaginella, Lycopodites

oraz, bye moze, inne dotychczas nieznane byliny drobnych rozmiarow. Zespol ten jest prawdopodobnie zblizony ekologicz- nie do zespolow wspolczesnych torfowisk

l~kowych.

3. Zespol mieszany (przejsciowy) immersyjno-emersyjny

0

nietrwalym po-

l~czeniu

obu poprzednio wymienionych, odmiennych ekologicznie

pi~ter

roslinnych.

Przyjmuj~c

za

podstaw~

wydzielania warstw

w~gla 0

podobnym skla€lzie mikro- florystycznym rownoczesny 50% udzial zarowno megaspor, jak

i

spokrewnionych z nimi miospor oraz cechy petrograficzne

w~gli,

zastosowano do tych warstw

poj~cie

facji (biofacji)

w~glowych.

Wprowadzenie

poj~cia

facji jest mozliwe, po- niewaz na podstawie zawartosci

szcz~tkow

organicznych (mikroflora) oraz na podstawie cech petrograficznych

w~gli

mozna odtworzye warunki ich powstania, przeprowadzie podzial,

uporz~dkowae

je wedlug okreslonej kolejnosci.

Stosuj~c aktualistyczn~ interpretacj~

srodowiska sedymentacyjnego oraz przyj-

muj~c

cechy ekologiczne

w~glotworczego

materialu wyjsciowego dla poszczegol- nych biofacji

w~glowych

jako

podstaw~

dla nazewnictwa, zestawiono schemat genezy karbonskich

w~gli

kamiennych (fig. 4).

Podstaw~

takiej interpretacji sta- nowi znajomose procesow

i

mechanizmow

rz~dz~cych sedymentacj~

we wspol- czesnych torfowiskach oraz podzial hydroekologiczny wspolczesnych torfowisk dokonany w wielkim

i

syntetycznym dziele S. Kulczynskiego (1939 -1940).

Wykonane badania

daj~ podstaw~

do twierdzenia, ze w karbonie

wyst~puje

zjawisko odzwierciedlania

si~

pelnego schematu sedymentacji torfowiskowej,

przebiegaj~cej

we wspolczesnych torfowiskach niskich. Wydzielone biofacje

w~­

glowe - telmatyczna (FT), terrestryczna (FTr) i limnetyczna (FL) - odpowia- dalyby poszczegolnym typom torfowisk, a odmiany facji telmatycznej: immer- syjna - FT!, emersyjna - FTE i mieszana (przejsciowa) - FTM, szczegolowemu podzialowi hydroekologicznemu tych torfowisk.

Facja telmatyczna immersyjna - FT! stanowi odpowiednik torfow oczere- towych

0

immersyjnym typie roslinnosci telmatycznej. Zespol roslinny,

b~d~cy

materialem wyjsciowym dla

w~gli

tej facji, sklada

si~

glownie z bylin olbrzymich rozmiarow, uzupelnionych megaplanktonem (tj. roslinami wodnymi zakorze- nionymi w dnie) oraz

pn~czami

blotnymi. Rosliny te

posiadaj~

cechy morfolo- giczne i wlasciwosci ekologiczne

pozwalaj~ce

im zye w plytkiej wodzie, na zasy- pywanym podlozu, przy wydatnych oscylacjach poziomu wady,

wytrzymuj~cych

wysokie podtopienie nasady

p~du.

Odkladanie

si~

materialu

w~glotworczego

odpywa

si~

przez

apozycj~,

tj. przez odkladanie

si~

obumarlych

p~dow

i lisci bylin oczeretowych na powierzchni zloza (na dnie zbiornika sedymentacyjnego) pod stosunkowo

grub~

i

peln~ oslon~ wodn~,

przy ograniczonym

dost~pie

tlenu i przy stosunkowo niskim

bezwzgl~dnym

poziomie wody gruntowej w torfowisku. Miej- scem rozwoju torfowisk tego typu

s~

rozlegle obszary deltowe

i

niskie tarasy za- lewowe rzek rowninnych.

Facja telmatyczna emersyjna - FTE stanowi odpowiednik wspolczesnych

torfowisk

l~kowych

(mchowo-turzycowych)

0

emersyjnym typie roslinnosci tel-

EMERSYJNA-FTE byliny emersyjne

I

MIESZANA-FTM zespol mieszany

I

IMMERSYJNA-FTI byliny immersyjne

I

Cordaitales, Coni- Cordaitales, Lyco- Lycopsida typu: Seiaginella, Lycopsida typu: Bothroden- Lycopsida typu: Lepidoden- lerales psida, Filicinae Lycopodites; Sphenopsida; droll, Porodendron i in., za- dron, Sigillaria; Pteridosper- Filicinae i inne rosliny drob- rowno duzych rozmiarow, mopsida; Lyginodendron;

nych rozmiarow jak i drobne rosliny zielne; Sphenopsida; Caiamites; Fi-

torfowisko torfowisko torfowisko

lesne lesne 11lkowe

I

paragenetyczne (tra wiaste)

I I

? w(:giel matowy

jednorodny i polmatowy mikrosoczewkowy

Fig. 4. Schemat genezy karbonskich pokladow w~gla Scheme of origin of Carboniferous coal seams

Sphenopsida: Caiamites, Equisetites, Sphenoph:vllum;

Filicinae

torfowisko mieszane (przejsciowe)

w~giel polmatowy i polblyszcz'!cy soczewkowo-warstewkowy

licinae

torfowisko oczeretowe (szuwarowe) . w~giel blyszczllcy

I

i pol blyszczllcy warstewkowy oraz p6lblyszcz'!cy jednorodny

/UMNETYCZNA-FL

byliny telmatyczne, plankton, magapJan- plankton, megaplan- kton, fauna slodko-

kton wodna

plytkie przewietrzane humosapropelit

I

(kennel)

zastoisko (gytia)

sapropelit

I

(boghed)

Znaczenie w badaniach w LZW

525 matycznej. Zespol z}ozony jest z roslin drobnych rozmiarow, posiadajq- cych uzdolnienia do tworzenia darni plywajqcych oraz drobnych bylin. Sq to rosli- ny emersyjnego (flotujqce), ktore przy malych rozmiarach wlasnych unikajq

Zal[Of)1el11a p~dow

przez wyplywanie wraz z podlozem torfowym na

powierzchni~

spi~trzonej

wody, a do szybkiego narastania podloza dostosowujq

si~

przez roz- wijanie systemow klqczowych

i

korzeniowych w coraz wyzszych nara- stajqcego torfu. Torfowiska typu emersyjnego rozwijajq

si~

w szerokich dolinach o slabym nachyleniu dna, w ciekach wodnych

0

bardzo powolnym ruchu. Wzrost torfowiska odbywa

si~

autonomicznie

dzi~ki sprz~zeni

u wplywu przyrostu masy roslinnej na poziom wody w rownolegle do podno- szenia

si~ przeci~tnego

wody w zlozu. Narastanie torfu odbywa

si~

przez

intususcepcj~,

tj. przez darni od nasady. Sedymentacja torfowiskowa odbywa

si~

tuz pod powierzchniq wody, niegrubej oslonie wodnej, ale przy niekoniecznie niskim poziomie wody w

Facja telmatyczna mieszana (przejsciowa) - FTM stanowi fow utworzonych z roslinnosci telmatycznej typu mieszanego.

sklada

si~

z dwu odmiennych ekologicznie

i

emer-

b~dqcych

w ruchomym

sprz~zeniu.

To ruchome

sprz~zenie

wyrazem przystosowania

si~

telmatycznego, zbudowanego z dwu hydroekologicznie odmiennych do wahan poziomu wod w torfowisku. ta wy-

pogra,m(~zu

pozostalych, facji, przy czym

wykonanych badan humusowe)

i

reprezentowana

FTE obserwuje

si~

jakosciowq

ZmlIaIl~

- od przewagi roslin rozmiarow do

i

emersyjnq Wsrod

w~gli

humusowych facji telmatycznej zdecydowanq

wi~kszosc

stanowi q

w~gle

odmiany immersyjnej, liczne Sq

w~gle

odmiany przejscio- wej (mieszanej), a nieliczne Sq odpowiedniki odmiany emersyjnej. W profilu straty- graficznym karbonu obserwuje

si~

ogolnie wsrod coraz mlodszych ogniw wzrost ilosci pokladow zbudowanych z

w~gli

odmiany immersyjnej

Dla kazdego zbadanego pokladu

w~gla w

Lubelskim

Zagl~biu W~glowym

zestawiono profile facjalne. Ich przyklady zilustrowano na fig. 1 e, 2e, 3e

i

tab!. I IV.

Wykonane badania wykazaly, ze dla kazdego pokladu mozliwe jest ustalenie sukcesji wydzielonych facji

i

ich odmian. Stwierdzono takze, ze istnieje typowy (idealny) schemat (sekwencja) facji powtarzajqcy

si~

w wielu pokladach. Dotyczy to w szczegolnosci facji telmatycznej: ktora

najcz~sciej

rozwija

si~

w profilach pionowych pokladow idqc od odmiany poprzez FTM do FTE, co swiadczy o rozwoju

i

kolejnym

nast~pstwie

odmian torfowiskowych spowodowanym zmie- niajqcymi

si~

warunkami sedymentacji

w~glotworczej.

Potwierdza to dobitnie, ze

w~giel

jest utworem autochtonicznym.

Z wykonanych

i

przedstawionych tu w zarysie badan nad genezq

w~gli

w Lu- belskim

Zagl~biu W~glowym

wynika, ze mikroflora

i

jej rola w tych badaniach ma zasadnicze znaczenie.

Dzi~ki

niej bowiem bylo mozliwe odtworzenie nie tylko skladu zespolow roslinnych

w~glotworczych i

ich cech ekologicznych, ale takze warunkow

i

procesow sedymentacji

w~gIotworczej.

Oddzial G6rnosll!ski Instytutu Geologicznego Sosnowiec, uL Bialego J

Nadeslano dnia 23 maja ]979 r.

526

Halina Stanislawa Knafel PISMIENNICTWO

DYBOvA-JACHOWICZOWA S. (1962) Analyza zmen sporologickeho slozeni sloje

c.

8 na Dole Ludvik v petfvaldske kotline (Ostravska panev). Sb. UsU. Ust. Geo!., Oddz. Paleont., 27. Praha.

DYBOvA-JACHOWICZOWA S., JACHOWICZ A. (1967) - Mikrosporen-phasen in - den Stein- kohlenflozen des Oberschlesischen Steinkohlenbeckens. CR. VI Intern. Congr. Strat. Geo\.

Carbon., 2, Sheffield.

KMIECIK H., KNAFEL S. (1973) - Badania palinologiczne i petrograficzne pokladow siodlowych z rejonu Zabrza. Kwart. Geo!., 17, p. 619-629, nr 3. Warszawa.

KMIECIK H., KNAFEL S. (1974a) - Zastosowanie metody statystycznej do badan palinologiczno~' -petrograficznych poklad6w wt;gla w GZW. Mater. na III Symp. Zast. Metod. Matem. i Inf.

w Geol. (maszynopis). Krakow.

KMIECIK H., KNAFEL S. (1974b) - Zastosowanie metody statystycznej w analizie mikroflorystycz- no-petrograficznej do badan nad geneZ<!: pokladow w~gla. Prz. Geo!., 22, p. 552 - 554, nr 11.

Warszawa.

KMIECIK H., KNAFEL S. (1975a) - Badania nad warunkami wst~pnej fazy sedymentacji karbon- skich pokladow w~gla. Kwart. Geo!., 19, p. 479-480, nr 2. Warszawa.

KMIECIK H., KNAFEL S. (I975b) - Microfloristic-petrographic study of namurian coal seams of the Upper Silesian Basin. Abstr. of pap., VII Inter. Congr. Strat. Geo!. Carbon. Moscow.

KMIECIK H., KNAFEL S. (1976) Badania mikroflorystyczno-petrograficzne w~gli karbonskich z otworu Wilga IG 1. Kwart. Geo!., 20, p. 426-427, nr 2. Warszawa.

KNAFEL S. (1966) - Charakterystyka makropetrograficzna i megasporowa pokladu 510 kopalni Kazimierz-Juliusz. Pr. Inst. Geo!., 46, p. 65 - 80. Warszawa.

KNAFEL S., KMIECIK H (l974a) 0 sapropelicie z otworu Parczew IG-4 w Lubelskim Zagl~biu W~glowym. Kwart. Geo!., 18, p. 914-915, nr 4. Warszawa.

KNAFEL S., KMIECIK H (l974b) - Wplyw warunkow facjalnych oraz skladu materialu wyjsciowego na budow~ petrograficzn'! i wlasciwosci chemiczne w~gla. Kwart. Geo!., 18, p. 912-913, nr 4.

Warszawa.

KNAFEL S., KMIECIK H. (1975) Z badan nad genez'! w~gli sapropelowych w G6rnosl,!skim Za-

gl~biu W~glowym. Kwart. Geo!., 19, p. 478 -479, nr 2. Warszawa.

KNAFEL S., KMIECIK H. (1976a) Wykorzystanie metod statystycznych do badan nad genez~

karbonskich w~gli sapropelowych. Mater. na V Symp. Zast. Metod Matem. i Inf. w Geo!. (ma- szynopis). Krakow.

KNAFEL S., KMIECIK H. (1976b) - 0 sapropelicie z otworu wiertniczego Silesia 3. Kwart. Geo!., 20, p. 427 -429, nr 2. Warszawa .

. KULCZYNSKI S. (1939 1940) - Torfowiska Polesia. 1-2. Krakow.

KULCZYNSKI S. (1952) - Geneza karbonskich zl6Z w~glowych. Pr. Wrocl. Tow. Nauk., Ser. B, nr 64. Wroclaw.

KU LCZYNSKI S. (1953) - Geneza w~gla w swietle ekologii. WszechSwiat, z. 9 - 10. Warszawa.

PORZYCKI J. (1976) Budowa geologiczna Centralnego Okr~gu W~glowego w Lubelskim Zagl~-

biu W~glowym. Prz. Geo!., 24, p. 385 393, nr 7. Warszawa.

STOP A S.Z. (l968a) - Tworzenie si~ w~gla w przyrodzie dzisiaj i niegdys. Prz. Geo!., 16, p. I - 5, nr I.

Warszawa.

STOPA S.Z. (1968b) - Klasyfikacja antrakogenetyczna formacji w~glonosnych. Pr. Geo\. Kom. Nauk Geo!. PAN Oddz. w Krakowie, 49, p. 7 -61. Warszawa.

Znaczenie w badaniach w LZW

527

XamlHa KMEUl-'tK, CTaHI1CJ1aBa KHAC!>Enb

3HA4EHIIIE MIIIKP04»nOPbl IS 1113Y4EHIIIIII rEHE3111CA yrOnbHblX nnACTOIS IS .rn06nIllHCKOM yrOnbHOM 6ACCEHHE

AJ1R BOCC03AaHI1R KapTI1Hbl reHe311ca yrOJ1bHblX nJ1aCTOB IHyyaJ1aCb MI1Kpoq,J10pa (Mera 11 M110- cnopOBble I1CCneAOBaHI1R) OKono 120 nJ1aCTOB B nK>6nI1HCKOM yronbHoM 6acce~He (q,l1r. 1- 3). ^Pe-

3ynbTaTbl 3TI1X I1ccneAOBaHI1H n03BOnl1nl1 COlAaTb xapaKTepl1cTI1KY yrne06pa3YK>~I1X rpynn q,noPbl no OTAeJ1bHbIM nnaCTaM, peKoHcTpYKLl,I1K> CeAI1MeHTaLl,I10HHO~ cpeAbl q,I1TOreHHblx nopoA 11 COCTa- BI1Tb cxeMY reHe311ca yronbHblx nnaCTOB (q,l1r. 4, ^Ta6n. I-IV).

B nK>6nI1HCKOM yrOJ1bHOM 6acce~He 3aneraK>T yronbHble nnaCTbl, COCTaBneHHble B OCHOBHOM OTnO>KeHI1RMI1 TenbMaTl1yeCKOH q,aLl,I1J.1 C npe06J1aAaHl1eM yrnR J.1MMepCI1~HO~ pa3HOBJ.1AHOCTI1 3TOH q,aLl,J.111 (l-'tTC!», MHoro aHaJ10rOB CMewaHHO~' pa3HOBI1AHOCTI1 (CTc!», 3aTO peAKO BTCpeyaeTCR 3MMep- CJ.1HHaR pa3HOBI1AHOCTb TenbManlyeCKOH q,aLl,J.1J.1 (3TC!».

Halina KMIECIK, Stanislawa KNAFEL

ON SIGNIFICANCE OF MICROFLORA FOR STUDIES ON GENESIS OF COALS IN THE LUBLIN COAL BASIN

Summary

Microfloristic (mega- and miospore) studies, aimed at reconstructing the genesis of coals in the Lublin Coal Basin (Figs. 1 - 3), covered about 120 coal seams. The studies made it possible to characterize coal-forming floristic assemblages of individual coal layers, to reconstruct sedimentary environment of phytogenic deposits as well as to compile the scheme of genesis of the coal seams (Fig. 4, Tables I IV).

In the Lublin Coal Basin, coal seams are mostly formed of deposits of telmaticfacies, with pre- dominance of coal belonging to immersional variety of that fades (FTI). Equivalents of the mixed (transitional) variety (FTM) are also common whereas those of emersional variety of that facies (FTE) are rare.

TABLICA I

Facja telmatyczna immersyjna - FTI Immersional telmatic facies FTI Fig. 1, 2. Lagenicula sp.

Otw6r wiert. (borehole) Parczew IG 4, gl~bokosc (depth) 699,4 m, pr6bka (sample) 2 Fig. 3. Cystosporites giganteus (Z ern d t) Se hop f

. Otw6r wiert. (borehole) Dorohucza IG 3, gl~bokosc (depth) 898,7 -901,9 m pr6bka (sample) 26 Fig. 4. Cystosporites varius (W i c her) D i j k s t r a

Otw6r wiert. (borehole) Dorohucza IG 3, gl~bokosc (depth) 898,7 -901,9 m, pr6bka (sample) 34 Fig. 5. Valvisisporites auritus (Z ern d t) Pot 0 n i

e

et K rem p

Otw6r wiert. (borehole) Parczew IG 4, gl~bokosc (depth) 699,4 m, pr6bka (sample) 2 Fig. 6. Lycospora orbicula (P 0 ton i

e

et K rem p) S m i t h et But t.

Otw6r wiert. (borehole) Dorohucza IG 3, gl~bokosc (depth) 898,7-901,9 m, probka (sample) 40 Fig. 7. Crassiglobulites unionus (H 0 r s t) D y b 0 v a et J a c how i c z

Otw6r wiert. (borehole) Parczew IG 4, gl~bokosc (depth) 699,4 m, pr6bka (sample) 1 Fig. 8. Anapiculatisporites 'spinosus (K 0 san k e) Pot 0 n i

e

et K rem p

Otw6r wiert. (borehole) Parczew IG 4, gl~bokosc (depth) 699,4 m, pr6bka (sample) 2 Fig. 9. Lycospora punctata Ko san k e

Otw6r wiert. (borehole) Dorohucza IG 3, gl~bokosc (depth) 898,7 -901,9 m, probka (sample) 16 Fig. 10. Lycospora pellucida (W i c her) S c hop f, W i Iso n et Ben tall

Otw6r wiert. (borehoIe) 'Dorohucza IG 3, gl~bokosc (depth) 898,7 -901,9 m, pr6bka (sample) 40 Fig. 1 I. Granulatisporites piroformis Loo s e

Otw6r wiert. (borehole) Dorohucza IG 1, gl~bokosc (depth) 898,7 -901,9 m, probka (sample) 14 Fig. 12. Granulatisporites minutus Pot 0 n Le et K rem p

Otw6r wiert. (borehole) Dorohucza IG 3, g}~bokosc (depth) 898,7 -901,9 m, probka(sample) 14 Fig. 13. Lycospora pusilla (I bra him) S c hop f, W i Iso n et Ben tall

Otw6r wiert. (borehoIe) Dorohucza IG 3, g}~bokosc (depth) 898,7 -901,9 m, pr6bka (sample) 43 Fig. 14. Laevigatosporites minor Loo s e

Otw6r wiert. (borehole) Dorohucza IG 3, gkbokosc (depth) 898,7- 901,9 m, pr6bka (sample) 40 Fig. 15. Laevigatosporites vulgaris I bra him

Otw6r wiert. (borehole) Parczew IG 4, g}~bokosc (depth) 699,4 m, probka (sample) 2 Fig. 16. Lycospora punctata K 0 san k e

Otw6r wiert. (borehole) Parczew IG 4, gl~bokosc (depth) 699,4 m, pr6bka (sample) Fig. 17. Lycospora granulata K 0 san k e

Otw6r wiert. (borehole) Dorohucza IG 3, gl~bokosc (depth) 898,7 -901,9 m, pr6bka (sample) 16 Fig. 18. Crassispora kosankei (P 0 ton i

e

et K rem p) B h a r a d w aj

Otw6r wiert. (bore hole) Dorohucza IG 3, gl~bokosc (depth) 898,7 -901,7 m, pr6bka (sample) 14 Fig. 19. Calamoposra breviradiata Ko san k e

Otw6r wiert. (borehole) Dorohucza IG 3, gl~bokosc (depth) 898,7 -901,9 m, pr6bka (sample) 14 Fig. 20 - 22. Klaryt. Otw6r wiert. Wilga IG 1, gl~bokosc 2499,4 m, poklad I (fig. 20); otw6r wiert.

Parczew IG 4, gl~bokosc 699,4 m, pr6bka 2 (fig. 21); otw6r wiert. Dorohucza IG 3, gl~bokosc 898,7 901,9 m, pr6bka 21 (fig. 22)

Clarite. Borehole Wilga IG 1, depth 2499.4 m, seam I (Fig. 20); borehole Parczew IG 4, depth 699.4 m, sample 2 (Fig. 21); borehole Dorohucza IG 3, depth 898.7 -901.9 m, sample 21 (Fig. 22) Fig. 1-5 pow. okolo 50 x; fig. 6-19 - 500 x; fig. 20-22 200 x

Figs. I - 5 - x c. 50; Figs. 6 - 19 x 500; Figs. 20 - 22 - x 200

K wart. Geo!., nr 3, 1980 r. TABLICA I

7

4

17

2

5

:; 'J

Halina KMIECIK, Stanislawa KNAFEL Znaczenie mikroflory w badaniach nad genez'! poklad6w wr;gla w Lubelskim Zaglr;biu Wr;glowym

TABLICA II

Facja telmatyczna emersyjna - FTE Emersional telmatic fades - FTE

Fig. I, 4. Zonalesporites brasserti (S t a c h et Z ern d t) Pot 0 n i

e

et K rem p Otwor wiert. (borehole) Wilga IG 1, gl~bokosc (depth) 2476,0 m, poklad (seam) 11 Fig. 2. Calamospora sp.

Otwor wiert. (borehole) Wilga IG 1, gl~bokosc (depth) 2476,0 m, poklad (seam)

If

Fig. 3. Triangulatisporites triangulatus (Z er nd t) Pot 0 n i

e

et K rem p Otwor wiert. (borehole) Wilga IG 1, gl~bokosc (depth) 2499,4 m, poklad (seam) I Fig. 5. Setosisporites hirsutus (L 0 0 s e) I bra him

Otwor wiert. (borehole) Wilga' IG 1, gl~bokosc (depth) 2476,0 m, poklad (seam) II

Fig. 6, 11. Densosporites variabilis (Wa I t z) D Y b 0 v a et J a c how i c z var. bacatus (D y - b 0 v a et J a c how i c z) D Y b 0 v a et J a c how i c z

Otwor wiert. (borehole) Parczew IG 4, gl~bokosc (depth) 699,4 m, probka (sample) 3 Fig. 7. Densosporites anulatus (L 0 0 s e) Srn i t h et But t.

Otwor wiert. (borehole) Parczew IG 4, gl~bokosc (depth) 699,4 m, probka (sample) 3 Fig. 8. Dictyotriletes sp.

Otwor wiert. (borehole) Parczew IG 4, gl~bokosc (depth) 699,4 m, probka (sample) 3 Fig. 9. Densosporites controversus D y b 0 v a et J a c how i c z

Otwor wiert. (borehole) Parczew IG 4, gl~bokosc (depth) 699,4 m, probka (sample) 3 Fig. 10. Laevigatosporites vulgaris I bra him

Otwor wiert. (borehole) Parczew IG 4, gl~bokosc (depth) 699,4 m, probka (sample) 3 Fig. 12. Densosporites cf. pseudoannulatus But t. et Will i a m s

Otwor wiert. (borehole) Parczew IG 4, gl~bokosc (depth) 699,4 m, probka (sample) 3 Fig. 13. Duroklaryi. Otwor wiert. Wilga IG 1, gl~bokosc 2476,0 m, poklad II Duroclarite. Borehole Wilga IG 1, depth 2476.0 m, seam

n

Fig. 14. Duryt egzynitowy. Otwor wiert. Wilga IG 1, gl~bok.osc 2476,0 m, poklad II Exinite durite. Borehole Wilga IG 1, depth 2476.0 m, seam II

Fig. 15. Klaroduryt. Otwor wiert. Parczew IG 4, gl~bokosc 699,4 m, probka 1 Clarodurite. Borehole Parczew IG 4, depth 599.4 m, sample 1

Fig. 1-5 - pow. okolo 50x; fig. 6-12 - 500 x ; fig. 13-15 - 200 x Figs. 1 - 5 - x c. 50; Figs. 6 - 12 - x 500; Figs. 13 - 15 - x 200

Kwart. Geol., nr 3, 1980 f. TABLICA II

7

14

Halina KMIECIK, Stanislawa KNAFEL - Znaczenie mikroflory w badaniach nad genezl! poklad6w

w~gla w Lubelskim Zag}~biu W~glowym

TABLICA HI

Facja telmatyczna mieszana (przejsciowa) - FTM Mixed (transitional) telmatic facies - FTM

Fig. 1. Valvisisporites auritus (Z ern d t) Pot 0 n i

e

et K r e mp

Otwor wiert. (borehole) Parczew IG 4, gl~boko.sc (depth) 699,4 m, probka (sample) 2 Fig. 2. Cystosporites giganteus (Z ern d t) Se hop f

Otwor wiert. (borehole) Dorohucza IG 3, gl~bokosc (depth) 898,7-901,9 m, probka (sample) Fig. 3, 4. Triangulatisporites triangulatus (Z ern d t) Pot 0 n i

e

et K rem p

Otwor wiert. (borehole) Wilga IG I, gl~bokosc (depth) 2499,1 m, poklad I Fig. 5, 6. Setosisporites hirsutus (L 0 0 s e) I bra him

Otwor wiert. (borehole) Wilga IG 1, gl~bokosc (depth) 2476,0 m, poklad (seam) II Fig. 7. Tuberculatisporites sp.

Otwor wiert. (borehole) Wilga IG 1, gl~boko§c (depth) 2476,0 m, poklad (seam) II Fig. 8. Densosporites anulatus (L 0 0 se) Srn i t h et But t.

Otwor wiert. (borehoJe) Dorohucza IG 3, gl~boko§c (depth) 898,7 -901,9 m, probka (sample) 39 Fig. 9. Densosporites sphaerotriangularis Ko san k e

Otwor wiert. (borehole) Dorohucza IG 3, gl~bokosc (depth) 898,7 -901,9 m, probka (sample) 39 Fig. 10. Lycospora pellucida (W i c her) S c hop f. W i Iso n et Ben tall

Otwor wiert. (borehole) Parczew IG 4, gl~bokosc (depth) 699,4 m, probka (sample) 2 Fig. 11. Radiizonates striatus (K n 0 x) S tap I i n et J a n son ius

Otwor wiert. (borehole) Parczew IG 4, gl~bokosc (depth) 699,4 m, probka (sample) 2 Fig. 12. Dictyotriletes bireticulatus (I bra him) S m i t h et But t.

Otwor wiert. (borehole) Dorohucza IG 3, gl~bokosc (depth) 898,7 -901,9 m, probka (sample) 16 Fig. 13. Cristatisporites indignabundus (L 00 se) S tap I i n et J a n son ius

Otwor wiert. (borehole) Parczew IG 4, gl~bokosc (depth) 699,4 m, probka (sample) 2 Fig. 14. Lycospora punctata K 0 san k e

Otwor wiert. (borehole) Dorohucza IG 3, gl~bokosc (depth) 898,7-901,9 m, probka (sample) 16 Fig. 15. Granulatisporites granulatus I bra him

Otwor wiert. (borehole) Dorohucza IG 3, gl~bokosc (depth) 898,0-901,9 m, probka (sample) 14 Fig. 16. Cirratriradites saturni (I bra him) S c hop f, W i Iso n et Ben tall

Otwor wiert. (borehole) Dorohucza IG 3. gJ~bokosc (depth) 898,7-901,9 m. probka (sample) 16 Fig. 17. Duryt egzynitowy. Otwor wiert. Dorohucza IG 3, gl~bokosc 898,7-901,9 m, probka 7 Exinitic durite. Borehole Dorohucza IG 3, depth 898.7 -901.9 m, sample 7

Fig. 18. Duroklaryt. Otwor wiert. Dorohucza IG 3, gl~bokosc 898,7-901,9 m, probka 7 Durociarite. Borehole Dorohucza IG 3, depth 898.7 -901.9 m, sample 7

Fig. 19. Klaryt. Otwor wiert. Dorohucza I G 3, gl~bokosc 898,7 - 901,9 m, probka 5 Clarite. Borehole Dorohucza IG 3, depth 898.9 -901.9 m, sample 5

Fig. 1-7 - pow. okoto 50 x; fig. 8 -16 - 500 x ; fig. 17 -19 200 x Figs. 1-7 - x c. 50; Figs. 8 16 - x 500; Figs. 17 -19 - x 200

Kwart. Geol.. nr 3. 1980 r. TABLICA III

Halina KMIECIK, Stanislawa KNAFEL Znaczenie mikr\ll1\lr~ \\ hadaniach !lad geneZq poklad6w

w~gla w Lubelskim Zagl~biu W~glowym

Fig. 1. Naiadites sp.

TABLICA IV

Facja telmatyczna emersyjna - fauna EmersionaI telmatic facies - fauna

Otwor wiert. (borehole) Parczew IG 4, gl~bokose (depth) 699,4 m, probka (sample) 3; 1: 1 Fig. 2, 3. Luska ryby (fish scale)

Otwor wiert. (borehole) Parczew IG 4, gl~bokosc (depth) 699,4 m, probka (sample) 3; fig. 2 - 3 x ; fig. 3 - 4 x

Facja telmatyczna immersyjna fragmenty skutynizowanych tkanek Immersional telmatic facies - fragments of cutinized tissues

Fig. 4. Tkanka skutynizowana z wieloklttnymi komorkami 0 mocno pofaldowanych sciankach, przy- pominajltca nablonek dolnej strony lisci niektorych roslin. Otwor wiert. Dorohucza IG 3, gl~bokose

898,7 -901,9 m, probka 16; pow. 500 x

Cutinized tissue with polygonal cells with strongly wavy walls, resembling cuticle from lower side of some plants. Borehole Dorohucza IG 3, depth 898.7 -901.9 m, sample 16; x 500 Fig. 5. Tkanka skutynizowana z wydluZonymi, wielobocznymi (z. przewaglt czworobocznych) ko- morkami 0 dose grubych sciankach ora~ z dobrze zachowanymi aparatami szparkowymi. Otwor wiert.

Dorohucza IG 3, gl~bokose 898,7 -901,9 m, probka 43

Cutinized tissue with elongate polygonal (mainly rectangular) cells with fairly thick walls and well- -preserved transpiratory apparatuses (trachea). Borehole Dorohucza IG 3, depth 898.7 -901.9 m,

sample 43

Fig. 6. Tkanka skutynizowan'3. z bardzo wydluZonymi, wielobocznymi i klinowatymi komorkami, 0

bardzo wyraznie zarysowanych cienkich sciankach, cz~sto zafalowanych, Otwor wiert. Dorohucza I G 3,

gl~bokos~ 898.7 -901,9 m, probka 14

Cutinized tissue with strongly elongate, polygonal and wedgeshaped cells with very clearly outlined, often wavy walls. Borehole Dorohucza IG 3, depth 898.7-901.9 m, sample 14

Fig. 7. Tkanka skutynizowana z duzymi komorkami czworobocznymi, trapezowatymi i wielobocz- nymi nieregularnymi 0 cienkich sciankach. Otwor wiert. Dorohucza IG 3, gl~bokose 898,7 -901,9 m,

probka 43

Cutinized tissue with large quadrangular, trapezoidal and irregular polygonal cells with thin walls.

Borehole Dorohucza IG 3, depth 898,7 -901,9 m, sample 43

Fig. 8. Gladka lub delikatnie chropowata blonka,bardzo cienka, co jest przyczynlt pofaldowan, licz- nych zmarszczek obserwowanych w preparacie. Otwor wiert. Dorohucza IG 3, gl~bokose 898,7-

901,9 m, pr6bka 43

Smooth or finely rough film. The film is very thin which explains numerous foldings displayed by the preparate. Borehole Dorohucza IG 3. depth 898.7 -901.9 m, sample 43

Fig. 9. Tkanka skutynizowana cienka, 0 bardzo slabo zaznaczonej budowie kom6rkowej, zlozona z wydluzonych kom6rek 0 nieregularnych ksztaltach i drobno pofalowanych (?) sciankach. Otwor wiert.

Dorohucza I G 3, gl~bokose 898,7 - 90 1,9 m, pr6bka 43

Cutinized thin tissue with very poorly marked cellular structure. Tissue formed of elongate cells, ir- regular in shape and with finely wavy (?) walls. Borehole Dorohucza I G3, depth 898.7 -901.9 m, sample

43

Fig. 10. Tkanka skutynizowana, dose gruba, 0 budowie drobnosiateczkowej; komorki wieloboczne o pogrubionych sciankach; rzadko rozmieszczone otwory 0 mocno pogrubionych brzegach, niektore

zamkni~te "przykrywkami" (widoczne w gornej cz~sci fotografii), przytwierdzonymi w jednym punk- cie do pogrubionego brzegu otworu. "Przykrywki" slt grube i gladkie, niewykluczone, ze otwory te stanowilt tak uksztaltowane aparaty transpiracyjne. Otwor wiert. Dorohucza IG 3, gl~bokose 898,7-

901,9 m, probka 43

K wart. GeoL, nr 3, 1980 r. TABLICA IV

Halina KMIECIK, Stanislawa KNAFEL - Znaczenie mikroflory w badaniach nad genez'! pokladow

w~gIa w LubeIskim Zagl~biu W~glowym

Cutinized, fairly thick tissue with finely reticular structure; polygonal cells with thickened walls; open- ings with strongly thickened margins and sometimes closed with "lds" (noticeable in upper part of the Photo), attached in a single place to the thickened margin, are loosely spaced. "Lids" are thick and its is not excluded that they may represent some kind of transpiration apparatus (trachea). Borehole

Dorohucza IG 3, depth 898.7 -901.9 m, sample 43

Fig. 11. Tkanka skutynizowana gladka, z licznymi sierpowatymi komorkami (?). Podobne komorki znane S,! z nablonkow dolnej strony lisci niektoflYch roslin. Otwor wiert. Dorohucza IG 3, gl~bokos6

898,7 -901,9 m, probka 43

Smooth cutinized tissue with numerous crescent cells (?). Similar cells are known from cuticle of lower side of leaves of some plants. 'Borehole Dorohucza IG 3, depth 898.7 -901.9 m, sample 43 Fig. 12. Tkanka skutynizowana 0 siateczkowej budowie, utworzona z drobnych, wielobocznych cien- kosciennych komorek; na powierzchni widoczne g~sto rozmieszczone okr,!gle lub spiczaste wyrostki oraz otwory rozmaitej wielkosci, 0 mocno pognibionych brzegach. Otwor wiert. Dorohucza IG 3,

gl~bokos6 898,7 -901,9 m, probka 16

Cutinized tissue with reticular structure, formed of small polygonal thin-walled cells; the surface dis- plays densely spaced circular or pointed projections and openings varying in diameter and with markedly

thickened margin. Borehole Dorohucza IG 3, depth 898.7 -901.9 m, sample 16

Fig. 13. Tkanka skutynizowana, gruba, z nieregularnymi wielobocznymi, cz~sto takze zaokr'!glony- mi naroznikami komorek oraz z duzymi komorkami (?) sierpowatymi. Otwor wiert. Dorohucza IG 3,

gl~bokos6 898,7 -901,9 m, probka 43

Thick cutinized tissue with irregular polygonal cells often with rounded corners and large crescent (?) cells. Borehole Dorohucza IG 3, depth 898.7 -901.9 m, sample 43

Fig. 14. Tkanka skutynizowana znacznej grubosci, z regularnie ulozonymi, przewaznie pi~ciobocz­

nymi komorkami, 0 mocno pogrubionych sciankach. Otwor. wiertniczy Dorohucza IG 3, gl~bokosc

898,7 -901,9 m, probka 43

Cutinized tissues of marked thickness, with regularly arranged pentagonal cells with strongly thickened walls. Borehole Dorohucza IG 3, depth 898.7 -901.9 m, sample 43

Fig. 15. Tkanka skutynizowana z nieregularnymi, zwykle wielobocznymi komorkami, ktore u1ozo- ne S,! tak, jak gdyby duze komorki 0 grubszych sciankach by1y podzielone na kilka (przewaznie cztery) drobniejszych komorek 0 sciankach cienszych. Otwor wiert. Dorohucza IG 3, gl~bokos6 898,7 -901,9

m, probka 24

Cutinized tissue with irregular, usually polygonal cells. The cells are arranged in such a way that it seems that larger, thick-walled cells are divided into several (ussually four) smaller, thinner-walled ones. Bore-

hole Dorohucza I G 3, depth 898.7 - 90 1.9 m, sample 24 . Fig. 5 -15 pow. 100 x

Figs. 5 -15 - enl. x 100