Jakie znaczenie w kontaktach z innymi mają stereotypy narodowe?
1. Cele lekcji
a) Wiadomości Uczeń:• zna pojęcie stereotypu,
• zna znaczenie wyrazów obcych występujących w tekście,
• wymienia stereotypy odnoszące się do różnych narodowości.
b) Umiejętności Uczeń potrafi:
• interpretować różne teksty kultury,
• czytać ze zrozumieniem,
• wypowiadać się na temat przeczytanego tekstu,
• wskazać funkcjonujące w obiegowej opinii stereotypy,
• posługiwać się poznanymi terminami,
• korzystać ze słownika wyrazów obcych.
c) Postawy Uczeń:
• kształtuje swój system wartości,
• wyrabia umiejętność krytycznego spojrzenia na funkcjonujące w społeczeństwie opinie.
2. Metoda i forma pracy
Praca z tekstem, poszukująca, praca ze słownikiem, pogadanka.
3. Środki dydaktyczne
Tekst Leszka Kołakowskiego O stereotypach narodowych lub podręcznik do kształcenia literackiego, Słownik wyrazów obcych, Słownik języka polskiego.
4. Przebieg lekcji
a) Faza przygotowawcza
Nauczyciel zadaje pytanie, czy znane jest uczniom pojęcie stereotypu. Prosi o zdefiniowanie terminu zgodnie z ich rozumowaniem i podanie przykładów stereotypów funkcjonujących w świadomości dzisiejszej młodzieży.
W tym czasie jeden z uczniów odnajduje definicję stereotypu w słowniku języka polskiego, pozostali uczniowie zapisują ją w zeszytach.
Stereotyp – funkcjonujący w świadomości społecznej skrótowy, uproszczony i zabarwiony wartościująco obraz rzeczywistości odnoszący się do rzeczy, osób, grup społecznych, instytucji itp., często oparty na niepełnej lub fałszywej wiedzy o świecie, utrwalony jednak przez tradycję i z trudem ulegający zmianom.
[Uniwersalny słownik języka polskiego, pod red. S. Dubisza, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2003, tom 3, s. 1391.]
b) Faza realizacyjna
Nauczyciel wyznacza jednego z uczniów, aby głośno przeczytał zamieszczony
w podręczniku fragment tekstu Leszka Kołakowskiego O stereotypach narodowych [A.
Kowalczykowa, K. Mrowcewicz, Kto czyta, nie błądzi. Literatura i kultura. Gimnazjum 2, Wydawnictwo STENTOR, Warszawa 2000, s. 101-103.]. Pozostali uczniowie śledzą czytany tekst, podkreślając w czasie lektury wszystkie niezrozumiałe wyrazy.
Nauczyciel prosi uczniów o wymienienie wszystkich niezrozumiałych wyrazów,
a następnie zaleca, aby uczniowie odnaleźli ich znaczenie w Słowniku wyrazów obcych lub w Słowniku języka polskiego i zapisali definicje w zeszytach.
[Przykłady:
generalizacja – uogólnienie quasi – rzekomo, prawie, niemal empiryczny – oparty na doświadczeniu korygować – poprawiać, usuwać błędy reputacja – opinia, dobre imię
respekt – szacunek, poważanie
animozja – niechęć, uraza ex nihilo – nic z niczego ]
Następnie nauczyciel proponuje analizę tekstu. W tym celu podaje pytania pomocnicze:
• Czym dla Kołakowskiego są stereotypy?
[Odpowiedź: Są to - pozornie powstałe na podstawie badań, a w rzeczywistości
nieuzasadnione - uogólnienia. Stereotypy, gdy zakorzenią się w ludzkiej świadomości, nie podlegają żadnej weryfikacji, nawet wtedy, kiedy własne doświadczenie świadczyłoby inaczej.]
• O jakich stereotypach narodowych mówi autor? Wymień je.
[Odpowiedź:
Anglicy – są ograniczeni intelektualnie, ale godni zaufania
Niemcy – zdyscyplinowani, poważni, pozbawieni poczucia humoru Żydzi – inteligentni, nietaktowni
Polacy – odważni, ale leniwi i niesystematyczni Francuzi – lubią żartować, niepoważni
Włosi – chętni do zabawy, niegodni zaufania, mają tendencję do oszukiwania Amerykanie – towarzyscy, przyjacielscy i łatwowierni
Czesi – pracowici, drobiazgowi, chciwi ]
Czy zgadasz się z opinią autora?
• Jaki, według Leszka Kołakowskiego, jest mechanizm powstawania narodowych stereotypów?
• Jaki charakter mają stereotypy narodowe? Czy zawsze stanowią zbiór fałszywych ocen i krzywdzących opinii? A może jednak zawierają choć odrobinę prawdy?
• A co ty sądzisz o stereotypach narodowych? Czy miałeś kontakt z reprezentantami innych narodowości? Czy krążące o nich opinie potwierdziły się, czy też
cudzoziemcy zaprezentowali się w zupełnie innym świetle?
c) Faza podsumowująca
W podsumowaniu nauczyciel mówi, iż w stereotypach mają swoje źródło niektóre frazeologizmy. Pyta, czy uczniowie znają takie związki wyrazowe wiążące się z daną narodowością.
[Przykładowa odpowiedź:
Czech: pepik, czeski film, czeski błąd
Włoch: makaroniarz,południowy temperament Francuz: żabojad, francuski szyk, ciasto francuskie Niemiec: pruski dryl
Rosjanin: ruskie pierogi, ruski miesiąc Szwajcar: jak szwajcarski zegarek]
5. Bibliografia
1. Kopaliński W., Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych z almanachem, Świat Książki, Warszawa 2000.
2. Kowalczykowa A., Mrowcewicz K., Kto czyta, nie błądzi. Literatura i kultura.
Gimnazjum 2, Wydawnictwo STENTOR, Warszawa 2000.
3. Uniwersalny słownik języka polskiego, pod red. S. Dubisza, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2003.
6. Załączniki
Zadanie domoweUłóż zdania z wyrazami poznanymi na lekcji.
7. Czas trwania lekcji
45 minut
8. Uwagi do scenariusza
brak
