G E N O M S P. Z O. O. S P. K O M A N D Y T O W A A L E J A A R M I I K R A J O W E J 1 0 B / L O K. 3, W R O C Ł A W

(1)

G E N O M S P . Z O . O . S P . K O M A N D Y T O W A

A L E J A A R M I I K R A J O W E J 1 0 B / L O K . 3 , 5 0 - 5 4 1 W R O C Ł A W

BADANIA

HORMONALNE

SKONTAKTUJ SIĘ Z NAMI, PISZĄC NA

INFO@GENOM.COM.PL LUB DZWONIĄC POD NUMER

(+48) 71 360 41 44 LUB (+48) 515 064 756

(2)

Jeden rozmiar nie dla wszystkich

Hormony to substancje chemiczne produkowane w niewielkich ilościach, ale mające ogromny wpływ na organizm i wszystkie procesy życiowe, niezbędne zarówno do utrzymania zdrowia fizycznego i psychicznego, jak i ogólnego dobrostanu.

Estrogeny to grupa hormonów (estradiol, estron i estrion), która jest powszechnie uważana za hormony żeńskie, a testosteron za hormon, który jest charakterystyczny dla mężczyzn. Trzeba jednak pokreślić, że zarówno mężczyźni, jak i kobiety potrzebują obu tych hormonów w odpowiednich ilościach, a także wielu innych, które muszą znajdować się w równowadze. Brak równowagi jakiejkolwiek kombinacji hormonów może skutkować pogarszającymi się, a nawet poważnymi problemami ze zdrowiem.

Hormony są jak odciski palców, aby osiągnąć optymalny stan zdrowia, należy zidentyfikować indywidualne zaburzenia równowagi hormonalnej pacjenta. Istnieje kilka sposobów badania hormonów (śliny, surowicy i moczu), jednak klinicznie o wiele bardziej istotne jest badanie ilości hormonów dostarczanych do receptorów tkankowych, , które odzwierciedla poziom aktywnych hormonów w organizmie, w związku z tym badanie śliny okazuje jest uważane za najdokładniejszy, najwygodniejszy i najmniej inwazyjny sposób pomiaru stężenia hormonów.

(3)

Dlaczego badanie w ślinie jest najbardziej wiarygodne?

Większość hormonów we krwi występuje w jednej z dwóch postaci:

wolnej (5%) lub związanej z białkiem (95%) i nie poznano jeszcze niezawodnej metody identyfikacji dokładnego stosunku między nimi.

Jeśli chcielibyśmy oznaczyć tylko stężenie wolnych aktywnych hormonów we krwi, białka transportowe musiałyby zostać zmierzone w dodatkowej analizie i odjęte od wartości hormonu.

Hormony steroidowe są lipofilne, mają szkielet cholesterolowy, dlatego aby zostać przetransportowane przez krew do tkanek, muszą związać się z białkami nośnikowymi/transportowymi m.in.

globuliną wiążącą hormony płciowe (SHBG), transkortyną lub albumina, co sprawia, że nie są hormonami aktywnymi biologicznie i nie mogą spełniać swojej funkcji w organizmie. Są zbyt duże, aby mogły zostać przefiltrowane przez błony komórkowe gruczołów ślinowych i przedostać się do śliny, w przeciwieństwie do wolnych hormonów.

Podczas gdy 95% hormonów w organizmie jest związanych z białkami, tylko 5% stanowi wolne hormony aktywne biologicznie, które mogą być w pełni wykorzystane w tkankach, dlatego przy ocenie czynnościowych poziomów hormonów, badanie we krwi jest znacznie mniej dokładnym pomiarem niż ślina. Kolejną przeszkodą związaną ze stosowaniem tej metody do pomiaru stanu wyjściowego pacjenta i skuteczności terapii hormonalnej jest fakt, że badanie krwi wykonywane jest zwykle raz dziennie. Aby uzyskać dokładny obraz stanu wyjściowego i terapii, pomiary musiałyby być oceniane w różnych okresach w ciągu dnia, ponieważ organizm wydziela hormony w sposób pulsacyjny.

Mocz odzwierciedla metabolity hormonów i jest najlepszym medium do oceny sposobu, w jaki organizm metabolizuje i wydala hormony.

(4)

dominację estrogenów, niedobór estrogenów, niedobór progesteronu,

nadmiar lub niedobory androgenów (testosteronu i DHEA), dysfunkcję i zmęczenie nadnerczy.

Hormonalna Terapia Zastępcza

Niektóre z typowych zaburzeń równowagi hormonalnych obejmują:

Umiejętność zidentyfikowania zaburzeń równowagi hormonalnej jest niezbędna do zaprojektowania skutecznego planu leczenia oraz monitorowania miejscowej, transdermalnej lub podjęzykowej terapii hormonalnej. Taka metoda suplementacji skutkuje zwiększeniem poziomu hormonów w tkankach (a więc mierzalnym w ślinie), ale nie wzrasta w surowicy. Ponadto stosowanie HTZ jedynie na podstawie badań w surowicy, często skutkuje podawaniem nadmiernych ilości hormonów, co wskazuje na konieczność zmniejszenia dawek. W związku z tym nie można wiarygodnie stosować badania stężenia hormonów w surowicy do monitorowania miejscowej terapii hormonalnej.

Jeśli pacjent poszukuje bioidentycznej hormonalnej terapii zastępczej (BHRT) lub terapii miejscowej, przed przystąpieniem do określonej terapii należy najpierw ocenić poziom wolnych hormonów.

(5)

Układ hormonalny

Ludzki układ hormonalny jest bardzo złożony. Wiele hormonów oddziałuje, kontroluje, hamuje lub wzmacnia się nawzajem, regulując funkcje organizmu i jego reakcje na otoczenie. Odpowiadają za rozmnażanie, wzrost, trawienie, metabolizm, układ odpornościowy. W tych procesach bardzo ważna jest precyzyjna koordynacja różnych hormonów. Gdy któraś część naszego organizmu zawiedzie, analiza hormonalna wykaże, czy dolegliwości są spowodowane przez nieprawidłową regulację hormonalną.

Najważniejszym organem, od którego zaczyna się cała kaskada hormonalna jest podwzgórze – obszar w mózgu, które kontroluje przysadkę również zlokalizowaną w mózgu. Razem wpływają na wszystkie tkanki ciała, które są w stanie rozwijać i uwalniać hormony. Są to tzw. narządy dokrewne, do których należy tarczyca, trzustka, nadnercza i gonady – jajniki w samice i jądra u samców.

Ze względu na bezpośrednie sąsiedztwo układu hormonalnego i układu nerwowego łatwo wytłumaczyć, dlaczego nasza kondycja psychiczna jest w stanie wpływać na układ hormonalny – i odwrotnie.

(6)

Nasz organizm wytwarza wszystkie hormony steroidowe z cholesterolu poprzez różne etapy pośrednie. Schemat poniżej wyraźnie pokazuje, jak wszystkie hormony steroidowe na siebie oddziałują. W związku z tym zaburzenia równowagi hormonalnej wymagają precyzyjnych, skoordynowanych terapii.

Hormony steroidowe to grupa chemicznie podobnych hormonów do której należą hormony płciowe (estrogeny, progesteron, testosteron), hormon stresu (kortyzol) i jego antagonista DHEA – który jednocześnie jest również aktywny jako hormon płciowy.

Schemat 1. Cholesterol prekursorem hormonów.

(7)

Hormony płciowe

Jak wskazuje termin „hormony płciowe”, są odpowiedzialne za wyrażanie płci, wzrostu, seksualności, a u kobiet także poczęcie i utrzymanie ciąży. Na tym jednak zakres ich działania się nie kończy, bowiem mają one wpływ na wiele innych części ciała, m.in. skórę i włosy, szkielet, mózg, układ odpornościowy, a nawet nasze zachowanie.

Estrogeny (głównie estradiol, estriol i estron), androgeny (głównie testosteron) i gestagen (głównie progesteron) oraz DHEA, które mogą być metabolizowane do estrogenów oraz do androgenów należą do grupy hormonów płciowych. Produkowane są one głównie w gonadach, a także w niewielkich ilościach w nadnerczach.

Producentem estrogenu może stać się również tkanka tłuszczowa, dlatego należy szczególną uwagę zwrócić na otyłych pacjentów, u których mogą występować zaburzenia równowagi hormonalnej, np.

przewaga estrogenowa.

Badanie hormonów płciowych od dawna stanowi podstawę terapii hormonalnych, szczególnie w zakresie ginekologii przy leczeniu zaburzeń cyklu miesiączkowego, PMS, menopauzy lub niepłodności.

Jednak schorzenia te, to nie wszystko, bowiem na skutek zaburzeń hormonalnych składają się również takie objawy jak utrata pewności siebie, obniżone libido, otyłość, zatrzymanie wody i tendencje do obrzęków, osłabienie, łysienie androgenowe, powiększenie piersi (ginekomastia), problemy skórne (trądzik), wypadanie włosów, bóle głowy, zaburzenia koncentracji obniżenie gęstości kości, i zaburzenia funkcji prostaty u mężczyzn

Na ocenę hormonów płciowych składają się estrogeny (estradiol, estron, estriol), progesteron i testosteron. Głównymi hormonami nadnerczy są DHEA i kortyzol. Te siedem hormonów dostarcza kluczowych informacji na temat niedoborów i nadmiarów, dzięki którym można dostosować właściwe podejście do leczenia. Poniżej znajduje się krótki opis każdego z tych hormonów:

(8)

ESTROGENY

Organizm wytwarza trzy formy: estron, estradiol i estriol. Postacią stosowaną we wcześniejszych hormonalnych terapiach zastępczych jest estradiol - hormon proliferacyjny (powodujący wzrost), który zwiększa wyściółkę macicy. Przewaga tego hormonu jest uznawana za przyczynę raka piersi i endometrium (macicy) u kobiet, a u mężczyzn gruczołu krokowego. Preparaty z estrogenem są również stosowane do łagodzenia objawów menopauzy, takich jak uderzenia gorąca, bezsenność i zaburzenia pamięci.

PROGESTERON

Równoważy działanie proliferacyjne estradiolu, dzięki czemu bierze udział w profilaktyce raka piersi i prostaty, a także osteoporozy. Zbyt niskie stężenie progesteronu sprzyja depresji, drażliwości, nasileniu stanu zapalnego, nieregularnym miesiączkom, tkliwości piersi, częstemu oddawaniu moczu i powiększeniu gruczołu krokowego (BPH).

TESTOSTERON

Hormon anaboliczny (buduje tkankę) niezbędny, zarówno dla kobiet, jak i mężczyzn. Jego właściwy poziom warunkuje utrzymanie zdrowych kości, siły mięśniowej, wytrzymałości, popędu i sprawności seksualnej, pracy serca i skupienia psychicznego.

DHEA

Ważny hormon nadnerczy produkowany w największych ilościach, który jest niezbędny do produkcji energii i równowagi glukozy we krwi. Jest prekursorem innych hormonów, głównie testosteronu. Oprócz działania jako prohormonu płciowego, jest także antagonistą kortyzolu. Ponadto pozytywnie wpływa na układ sercowo-naczyniowy, pełni rolę neuroprzekaźnika w mózgu i chroni mitochondria – komórkową

„elektrownię” do produkcji energii we wszystkich naszych komórkach.

Produkcja endogennego DHEA znacznie spada z biegiem lat, dlatego zakłada się korelację między procesami starzenia i jego poziomem. Z wiekiem może zmniejszać tolerancję na stres i zwiększać podatność na infekcje, nasilać dolegliwości związane z przewlekłym stresem, a także odgrywa rolę w przypadku nierównowagi hormonów płciowych i problemów na tle psychicznym. Jego działanie różni się znacznie u mężczyzn i kobiet. U kobiet zmierza bardziej w kierunku testosteronu, a u mężczyzn w stronę estrogenów.

(9)

KORTYZOL

Jest niezbędny do produkcji energii, metabolizmu glukozy we krwi, działania przeciwzapalnego i odpowiedzi na stres. Jego stężenie rano jest najwyższe i odpowiada za motywację i działanie, a spada wieczorem, gdy ustępuje miejsca melatoninie- hormonu snu.

Kortyzol to jeden z naszych najważniejszych hormonów stresu, który produkowany jest wyłącznie w korze nadnerczy. Odpowiada za stymulację niektórych procesów metabolicznych takich jak np. glukoneogeneza, lipoliza w organizmie. Uwalniany jest nie tylko pod wpływem stresu, ale jest szczególnie ważny w kontekście utrzymania 24-godzinnego, prawidłowego rytmu dobowego.

Jego najniższy poziom można zaobserwować około północy. Następnie powoli wzrasta, aż rano osiągnie wysoki poziom, co sprawia, że się budzimy.

Około pół godziny po przebudzeniu osiąga najwyższy poziom tzw. Cortisol Awakening Response, który sprawia, że jesteśmy gotowi do przeżycia kolejnego dnia. Gdy zbliża się wieczór, wartości kortyzolu wyraźnie spadają, aż hormon osiągnie najniższy punkt około północy i ustępuje miejsca melatoninie, która jest hormonem snu.

(10)

W przypadku silnych sytuacji stresowych w ciągu dnia uwolniony zostaje dodatkowy kortyzol, co wyraża się jego szybkim wzrostem i późniejszym spadkiem, co może generować problemy ze snem i trudności w zasypianiu. Poza działaniem stymulującym metabolizm, kortyzol hamuje reakcje układu odpornościowego i spowalnia reakcje zapalne, co wykorzystuje się w terapiach hydrokortyzonem.

Ponadto jest niezbędny do utrzymania równowagi wodno- elektrolitowej organizmu, metabolizmu białek i kontroli poziomu glukozy we krwi podczas długotrwałego głodu.

Kortyzol, a chroniczny stres

Jeśli pacjent cierpi na chroniczny stres, dobowa krzywa uwalniania kortyzolu jest masowo zmieniona. Długotrwały, przewlekły stres może prowadzić do przeciążenia i wystąpienia objawów wypalenia/wyczerpania kory nadnerczy, przez co nie są one w stanie zapewnić adekwatnych ilości kortyzolu. Ma to poważne konsekwencje w kontekście rytmu dobowego i samopoczucia pacjenta.

Do objawów wypalenia nadnerczy należy brak energii, ogromna podatność na stres, częste zapominanie, problemy ze snem i wiele innych.

(11)

Badanie Hormonów w Ślinie

Prosta diagnostyka hormonów w ślinie stanowi podstawę indywidualnych terapii.

Szybka i bezpieczna metoda oznaczenia aktualnego i dobowego poziomu hormonów.

Badanie śliny jest łatwym i nieinwazyjnym sposobem oceny zapotrzebowania pacjenta na równowagę hormonalną i okazuje się być najbardziej niezawodnym środkiem do pomiaru poziomu hormonów. W przeciwieństwie do badań surowicy lub moczu, badanie hormonów ślinowych mierzy biodostępne hormony, tę frakcję, która jest faktycznie dostarczana do receptorów w organizmie. Klinicznie o wiele bardziej istotne jest testowanie tych biodostępnych hormonów, które zapewniają dokładne odzwierciedlenie poziomu aktywnych hormonów w organizmie. To prawdziwy przełom w dziedzinie badań hormonalnych.

wystarczy próbka śliny nie trzeba pobierać krwi do analizy, która jest bardziej inwazyjna, wymaga większej ilości czasu i materiału,

pacjenci mogą samodzielnie pobrać próbkę śliny podczas codziennej rutyny o różnych porach dnia w zależności od badanego hormonu, aby uzyskać dokładny obraz hormonów pacjenta, odkryć ich fluktuacje i ich ewentualne nieprawidłowości wymaganych jest kilka analiz, co jest zaletą testu śliny.

próbkę można pobrać i przechowywać w dowolnym miejscu – bez umawiania się, bez czekania, bez wysiłku,

hormony są stabilne w temperaturze pokojowej przez kilka dni.

Korzyści diagnostyczne:

(12)

zmiany hormonalne związane z wiekiem, kobiet cierpiących na PMS,

kobiet w okresie około- i pomenopauzalnym cierpiących na nieregularne cykle menstruacyjne, uderzenia gorąca i nocne poty, suchość pochwy, niskie libido i utratę masy kostnej,

mężczyzn zaniepokojonych niskim libido, obniżoną erekcją, BPH, utratą masy mięśniowej, wypaleniem i gęstością kości,

kobiet i mężczyzn chcących monitorować poziom hormonów po hormonalnej terapii zastępczej (HTZ),

objawów związanych z nastrojem, zmęczeniem, bezsennością, stresem, problemami z odpornością, problemami gospodarki węglowodanowej, problemami poznawczymi i nadwagą,

kobiet ze zwiększonym ryzykiem zachowania na raka piersi lub innych nowotworów wrażliwych hormonalnie,

zaburzeń miesiączkowania, PCOS,

Estron (E1), Estradiol (E2), Estriol (E3),

Progesteron (Pg), Testosteron (T), DHEA (D),

Kortyzol (C), Melatonina (M),

Wydzielnicze IgA (sIgA).

Wraz z wiekiem skład hormonalny, zarówno u kobiet, jak i mężczyzn może się zmieniać, co wiąże się z najróżniejszymi objawami, dlatego niezwykle istotne jest, aby określić źródło zaburzeń równowagi hormonalnej i opracować optymalny plan terapeutyczny.

Badanie polecane w przypadku:

Dostępne parametry:

Materiał do badania: ślina

(13)

<1,0 wskazuje na zwiększone ryzyko,

>1,0 oznacza niższe ryzyko, optymalny EQ wynosi >1,5

nie ustalono zakresu referencyjnego dla mężczyzn, jednak uważa się, że badanie może dostarczyć informacji w odniesieniu do zdrowia prostaty.

Pakiety badań

1. Kompleksowy Profil Hormonalny Plus: E1, E2, E3, Pg, T, D, Cx4 (AM30, południe, wieczór, noc),

+ stosunek EQ E3/(E1 + E2) (ryzyko raka piersi)

Henry Lemon MD opracował iloraz estrogenów, prosty stosunek ochronnego stosunku E3 do proliferacyjnych estrogenów E1 i E2, aby ocenić ryzyko raka piersi:

Badanie obejmuje analizę hormonów płciowych (estrogeny, progesteron, testosteron), DHEA, a także 4 poziomy kortyzolu w celu oceny dobowego wzorca kortyzolu.

2. Profil Zdrowia Piersi Kobiet: obejmuje dwa wskaźniki oceny ryzyka, iloraz estrogenów i stosunek Pg/E2.

Stosunek Pg/E2 ilustruje związek między estradiolem, który jest hormonem proliferacyjnym, a progesteronem, który równoważy estradiol i spowalnia proliferację komórek.

Informacje uzyskane z tego profilu pomogą w ukierunkowaniu opcji leczenia, takich jak BHRT, suplementacja nutraceutykami i ziołami, a także potencjalne modyfikacje stylu życia.

3. Kompleksowy Profil Hormonalny: E2, Pg, T, D, Cx4

Stanowi podstawę badania męskiego i żeńskiego stanu hormonalnego.

Analizuje hormony płciowe, a także 4 poziomy kortyzolu w celu oceny dobowego wzorca kortyzolu.

(14)

4. Podstawowy Profil Hormonalny: E2, Pg, T, D, C

Zapewnia podstawową ocenę hormonów płciowych i krótki wgląd w funkcję osi HPA. Profil ten jest często używany do ponownej oceny 2-3 miesiące po rozpoczęciu hormonalnej terapii zastępczej w celu monitorowania wartości terapeutycznych.

5. Kompleksowy Profil Funkcji Nadnerczy: D, Cx4, sIgA

Ten profil hormonów ślinowych zapewnia kompleksowy obraz reakcji na stres i funkcji osi HPA/nadnerczy i obejmuje 4 poziomy kortyzolu zebrane w ciągu dnia, a także poziom wydzielania IgA.

6. Dobowy Profil Kortyzolu: Cx4

Profil ten zapewnia kompleksowy obraz funkcji osi HPA/nadnerczy i obejmuje 4 poziomy kortyzolu zebrane w ciągu dnia. Próbki są pobierane 30 minut po przebudzeniu, przed obiadem, przed kolacją i przed snem.

7. Dobowy Profil Kortyzolu CAR: Cx3

Badanie obejmuje pomiar procentowego wzrostu kortyzolu od przebudzenia do 30 minut po przebudzeniu i oczekiwany spadek kortyzolu obserwowany po 60 minutach. Może dostarczyć najlepszych informacji na temat reaktywności i funkcji osi HPA,

Test polecany zwłaszcza w przypadku: uczucia stresu, zmęczenia, bezsenności, nerwowości, zawrotów i bóli głowy, chorób przewlekłych, depresji.

8. Profil Melatoniny: Mx3

Analizuje cykl snu/budzenia w ciągu jednego dnia i może być również dodany do dowolnego badania śliny. Dedykowany zwłaszcza dla osób doświadczających zaburzeń snu.