W oparciu o podręcznik: Roman Malarz, Marek Więckowski, Seria Oblicza geografii, zakres podstawowy, wydawnictwo Nowa Era.

(1)

Wymagania edukacyjne.

Przedmiot: Geografia.

Cykl nauczania: 5-letni.

Rok szkolny 2020/2021

- kl. 1fg 5T – mgr Anna Chronowska

W oparciu o program nauczania geografii w zakresie podstawowym dla liceum ogólnokształcącego i technikum - Oblicza geografii, autorstwa Barbary Dziedzic, Barbary Korbel i Ewy Marii Tuz.

W oparciu o podręcznik: Roman Malarz, Marek Więckowski, Seria Oblicza geografii, zakres podstawowy, wydawnictwo Nowa Era.

- nr dopuszczenia: 983/1/2019

Wymagania edukacyjne dostosowane do zaleceń zawartych w opinii Poradni Psychologiczno- Pedagogicznej.

(2)

ocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo dobra ocena celująca I. Obraz Ziemi

Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: • podaje przykłady

• dokonuje podziału nauk • opisuje przedmiot i cele • określa miejsce geografii wśród • wykazuje interdyscyplinarny praktycznego zastosowania geograficznych na dyscypliny, • badań geograficznych, • innych nauk, • omawia charakter nauk geograficznych, geografii,, • omawia wymienia źródła informacji wymienia źródła informacji przydatność i możliwości • wymienia przykłady informacji przykłady wykorzystania geograficznej, • wyjaśnia potrzebne do charakterystyki wykorzystania źródeł informacji pozyskiwanych na podstawie narzędzi GIS do analiz znaczenie terminów: mapa, skala, własnego regionu, • wymienia geograficznej, • interpretuje dane obserwacji i pomiarów zróżnicowania

• wymienia elementy mapy, • funkcje GIS, • klasyfikuje liczbowe przedstawione w prowadzonych w terenie, • przestrzennego środowiska wymienia rodzaje map, • omawia mapy ze względu na skalę oraz tabelach, na wykresach i porównuje metody jakościowe i geograficznego, • wykazuje i czyta legendę mapy, • ze względu na treść, • diagramach, • przedstawia ilościowe prezentacji informacji przydatność fotografii i zdjęć rozpoznaje rodzaje map w atlasie, porównuje i szereguje skale, • przykłady zastosowania różnych geograficznej, • interpretuje satelitarnych do uzyskiwania

• rozpoznaje i rozróżnia rodzaje wymienia najczęściej rodzajów map, • stosuje różne zdjęcia satelitarne, • czyta i informacji o środowisku skal. stosowane metody rodzaje skal i je przekształca, • interpretuje treści różnych geograficznym, • wyznacza

prezentowania informacji na posługuje się skalą mapy do rodzajów map, • charakteryzuje współrzędne geograficzne z mapach. obliczania odległości w terenie. działania systemu nawigacji użyciem odbiornika GPS.

satelitarnej GPS.

II. Ziemia we wszechświecie

Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń:

• posługuje się terminami: • charakteryzuje i porównuje • opisuje ciała niebieskie: planety • omawia teorie pochodzenia i • porównuje odległości we gwiazda, planeta, księżyc, planety Układu Słonecznego, karłowate, księżyce, planetoidy, budowy wszechświata, • wszechświecie i uzasadnia planetoida, meteoroid, kometa, • w tym Ziemię, • podaje meteoroidy, komety, • rozpoznaje rozpoznaje wybrane złożoność wszechświata, • wymienia ciała niebieskie przyczyny zmian oświetlenia ciała niebieskie na zdjęciach i gwiazdozbiory nieba wyjaśnia wpływ zmian tworzące Układ Słoneczny, • Ziemi w ciągu roku, • podaje mapach kosmosu, • podaje cechy północnego, • omawia oświetlenia Ziemi w ciągu wymienia kolejno nazwy planet przyczyny zmian długości dnia Ziemi odróżniające ją od innych powstawanie Układu roku na życie i działalność Układu Słonecznego, • wyjaśnia i nocy w różnych szerokościach planet Układu Słonecznego, • Słonecznego, • porównuje cechy człowieka, • wyjaśnia wpływ znaczenie terminów: ruch geograficznych, • wymienia przedstawia następstwa ruchu budowy planet grupy ziemskiej różnic czasu na życie i obiegowy, wysokość górowania skutki ruchu obrotowego obiegowego Ziemi, • opisuje oraz planet olbrzymów, • działalność człowieka.

Słońca, noc polarna, dzień Ziemi, • wymienia rodzaje poszczególne strefy oświetlenia wyjaśnia przyczyny zmian

polarny, • podaje cechy ruchu czasów na Ziemi, • wyjaśnia, Ziemi, • wyjaśnia przyczyny oświetlenia Ziemi w ciągu roku, obiegowego Ziemi, • wymienia czym są czas uniwersalny i zróżnicowania czasu na Ziemi, • • przedstawia dowody na ruch strefy oświetlenia Ziemi i czas strefowy analizuje mapę stref czasowych obrotowy Ziemi, • podaje

wskazuje na mapie świata ich na Ziemi. przykłady oddziaływania siły

granice, • posługuje się Coriolisa i jego skutki w

terminami: ruch obrotowy, czas środowisku przyrodniczym, •

uniwersalny, czas strefowy, • oblicza czas strefowy na

(3)

wymienia cechy ruchu podstawie mapy stref czasowych obrotowego.

III. Atmosfera

• wymienia czynniki wpływające • charakteryzuje czynniki • porównuje rozkład temperatury • wskazuje przyczyny • wykazuje na podstawie na rozkład temperatury powietrza, wpływające na rozkład w lipcu i w styczniu na półkuli nierównomiernego rozkładu schematu związek między

• odczytuje z mapy klimatycznej temperatury powietrza, • północnej i półkuli południowej, • temperatury powietrza na Ziemi, szerokością geograficzną a temperaturę powietrza na Ziemi, • opisuje na podstawie map oblicza średnią roczną • omawia na podstawie rozkładem temperatury wyjaśnia znaczenie terminów: rozkład temperatury powietrza temperaturę powierza w danej klimatogramu roczny przebieg powietrza na Ziemi, • ciśnienie atmosferyczne, wyż na Ziemi w styczniu i w lipcu, • stacji klimatycznej, • wykazuje temperatury powietrza we wyjaśnia mechanizm

baryczny, niż baryczny, • wskazuje na mapie obszary, w zależność ciśnienia własnym regionie, • wyjaśnia cyrkulacji powietrza w strefie odczytuje z mapy klimatycznej których zaznacza się wpływ atmosferycznego od temperatury przyczyny zróżnicowania międzyzwrotnikowej i wartości ciśnienia prądów morskich i wysokości powietrza, • wyjaśnia mechanizm ciśnienia atmosferycznego na wyższych szerokościach atmosferycznego, • wskazuje na bezwzględnych na temperaturę powstawania układów barycznych Ziemi, • opisuje na podstawie geograficznych, • podaje mapie ciśnienia atmosferycznego powietrza, • opisuje na na podstawie schematu, • schematu globalną cyrkulację przyczyny występowania rozmieszczenie stałych wyżów podstawie map rozkład przedstawia warunki niezbędne do atmosfery, • omawia na strefy podwyższonego i barycznych i niżów barycznych na ciśnienia atmosferycznego na powstania opadu podstawie klimatogramu rozkład obniżonego ciśnienia na kuli Ziemi, • wyjaśnia znaczenie Ziemi w styczniu i w lipcu, • atmosferycznego, • wyjaśnia na opadów atmosferycznych w ziemskiej, • wyjaśnia terminu kondensacja pary wyjaśnia przyczyny ruchu podstawie map tematycznych ciągu roku we własnym przyczyny występowania wodnej, • wymienia przyczyny powietrza, • wskazuje na wpływ prądów morskich na regionie, • przedstawia na dużych sum opadów występowania opadów na Ziemi, • mapie obszary objęte wielkość opadów atmosferycznych podstawie mapy synoptycznej i atmosferycznych w strefie wymienia i wskazuje na mapie cyrkulacją pasatową, • na Ziemi, • podaje przykłady zdjęć satelitarnych prognozę klimatów równikowych, • obszary o najmniejszych i wymienia czynniki wpływające obszarów, na których występują pogody dla danego obszaru, • omawia na przykładach największych rocznych sumach na rozkład opadów zmienne warunki pogodowe w uzasadnia znaczenie dynamikę zmian

opadów na Ziemi, • wyjaśnia atmosferycznych, • opisuje na ciągu całego roku, • porównuje prognozowania pogody w zachodzących w atmosferze, znaczenie terminów: pogoda podstawie mapy zróżnicowanie uproszczoną mapę pogody z działalności człowieka na wyjaśnia ich przyczyny oraz prognoza pogody, • wymienia opadów na Ziemi, • wymienia mapą synoptyczną, • omawia podstawie dostępnych źródeł ukazuje ich skutki, • elementy pogody, • ustala sposoby pozyskiwania danych czynniki klimatotwórcze, • opisuje informacji, • charakteryzuje i wyjaśnia, na czym polega warunki pogodowe na podstawie meteorologicznych • na podstawie klimatogramów i porównuje stref klimatyczne i strefowość i astrefowość mapy synoptycznej, • wyjaśnia charakteryzuje pogodę mapy stref klimatycznych typy typy klimatów na Ziemi oraz klimatów na Ziemi, • znaczenie terminów: klimat, strefa panującą na wybranym klimatów, • wykazuje różnicę uzasadnia ich zasięgi, • opisuje wyjaśnia wpływ lokalnych klimatyczna, • wskazuje na mapie obszarze na podstawie mapy między klimatem morskim i cechy klimatu lokalnego w czynników na klimat strefy klimatyczne na Ziemi. synoptycznej, • podaje różnicę kontynentalnym. miejscu zamieszkania. wybranych regionów.

między pogodą a klimatem.

IV. Hydrosfera

• wyjaśnia znaczenie terminu • opisuje cechy • analizuje rodzaje i wielkość • opisuje rodzaj i wielkość • wykazuje znaczenie wody

(4)

hydrosfera, • podaje fizykochemiczne wód zasobów wodnych na Ziemi, • zasobów we własnym regionie, • dla funkcjonowania systemu charakterystyczne cechy morskich, • wyjaśnia, czym są podaje przyczyny zróżnicowania objaśnia mechanizm przyrodniczego Ziemi, • hydrosfery, • przedstawia podział prądy morskie, • przedstawia zasolenia wód morskich, • omawia powstawania i układ omawia wpływ prądów wszechoceanu na mapie świata, • rozkład prądów morskich na problem zanieczyszczenia wód powierzchniowych prądów morskich na życie i wskazuje na mapie wybrane świecie na podstawie mapy, • morskich, • uzasadnia zależność morskich, • omawia na gospodarkę człowieka, • morza i zatoki oraz podaje ich opisuje na podstawie gęstości sieci rzecznej na Ziemi od wybranym przykładzie ze świata przedstawia podstawowy nazwy, • odczytuje z mapy schematu system rzeczny wraz warunków klimatycznych, • znaczenie przyrodnicze i podział jezior ze względu na zasolenie powierzchniowej z dorzeczem, • charakteryzuje przedstawia sposoby zasilania gospodarcze wielkich rzek, • genezę misy jeziornej, • warstwy wód oceanicznych, • na podstawie mapy sieć najdłuższych rzek Europy, Azji, wyjaśnia przyczyny omawia wpływ zanikania wymienia rodzaje prądów rzeczną na poszczególnych Afryki i Ameryki Północnej i występowania granicy pokrywy lodowej w

morskich, • wyjaśnia znaczenie kontynentach, • wyjaśnia Ameryki Południowej, • opisuje wiecznego śniegu na różnej obszarach okołobiegunowych terminów: rzeka, dorzecze, różnicę między lodowcem warunki powstawania lodowców, wysokości, • omawia etapy na gospodarkę, życie

system rzeczny, zlewisko, • górskim i lądolodem, • • omawia wpływ zaniku pokrywy powstawania lodowca górskiego mieszkańców oraz ich

wymienia rodzaje rzek, • wymienia części składowe lodowej na życie zwierząt w tożsamość kulturową.

wskazuje na mapie świata lodowca górskiego, • wskazuje Arktyce V

przykładowe rzeki główne, na mapie świata obszary systemy rzeczne i zlewiska, • występowania lodowców wyjaśnia znaczenie terminów: górskich i lądolodów.

lodowiec górski, lądolód, granica Uczeń wiecznego śniegu.

V. Litosfera. Procesy wewnętrzne

• wyjaśnia znaczenie terminów: • podaje cechy budowy • opisuje właściwości fizyczne • opisuje zmiany temperatury, • wyjaśnia związek budowy litosfera, skorupa ziemska, • wnętrza Ziemi, • wymienia poszczególnych warstw Ziemi, • ciśnienia i gęstości zachodzące wnętrza Ziemi z ruchem płyt wymienia warstwy Ziemi, • powierzchnie nieciągłości we wyjaśnia różnice między skorupą we wnętrzu Ziemi wraz ze litosfery, • podaje przykłady wymienia główne minerały wnętrzu Ziemi, • opisuje oceaniczną a skorupą wzrostem głębokości, • omawia występowania i

budujące skorupę ziemską, • warunki powstawania różnych kontynentalną, • charakteryzuje zastosowanie skał w wykorzystania skał we wymienia podstawowe rodzaje rodzajów skał, • podaje wybrane skały o różnej genezie, • gospodarce, • rozróżnia góry własnym regionie, • skał występujących na Ziemi, • przykłady skał o różnej rozpoznaje wybrane skały, • fałdowe, góry zrębowe i góry wskazuje różnice w wyjaśnia, czym są procesy genezie, • omawia omawia przyczyny wulkaniczne, • opisuje na procesach powstawania endogeniczne i je klasyfikuje, • podstawowe założenia teorii przemieszczania się płyt litosfery, podstawie schematu wybranych gór, na przykład wskazuje na mapie największe tektoniki płyt • odróżnia ruchy • wskazuje na mapie świata powstawanie gór w wyniku Himalajów i Andów, • płyty litosfery i ich granice, • górotwórcze od ruchów przykłady gór powstałych w kolizji płyt litosfery, • podaje wymienia przykłady wpływu wyjaśnia znaczenie terminów: epejrogenicznych, • wskazuje wyniku kolizji płyt litosfery, • przykłady świadczące o ruchach zjawisk wulkanicznych na plutonizm, wulkanizm, trzęsienia na mapie obszary podaje przyczyny ruchów pionowych na lądach, • wyjaśnia środowisko przyrodnicze i

(5)

Ziemi, • omawia budowę stożka występowania ruchów epejrogenicznych, • wpływ ruchu płyt litosfery na działalność człowieka.

wulkanicznego na podstawie epejrogenicznych, • wymienia charakteryzuje formy powstałe genezę procesów

schematu, • podaje na podstawie produkty wulkaniczne, • wskutek plutonizmu, • opisuje endogenicznych, • wykazuje źródeł informacji przykłady wyjaśnia różnicę między rodzaje wulkanów ze względu na zależność między ruchami płyt wybranych trzęsień ziemi magmą i lawą, • wskazuje na przebieg erupcji i rodzaj litosfery a występowaniem występujących na świecie. mapie obszary sejsmiczne i wydobywających się produktów wulkanów i trzęsień Ziemi.

asejsmiczne. wulkanicznych, • wskazuje na mapie ważniejsze wulkany • opisuje przyczyny i przebieg trzęsienia ziemi.

V. Litosfera. Procesy zewnętrzne

• klasyfikuje procesy • wymienia czynniki • charakteryzuje procesy • przedstawia różnice między • wyjaśnia przyczyny

egzogeniczne kształtujące rzeźbotwórcze, • podaje zewnętrzne modelujące wietrzeniem mrozowym a zróżnicowania intensywności powierzchnię Ziemi, • wyjaśnia czynniki wpływające na powierzchnię Ziemi (erozja, wietrzeniem termicznym, • procesów rzeźbotwórczych znaczenie terminów: wietrzenie, intensywność wietrzenia na transport, akumulacja), • omawia genezę wybranych form rzek, wiatru, lodowców i zwietrzelina, • wyróżnia rodzaje kuli ziemskiej, • omawia wyjaśnia, na czym polega krasowych powierzchniowych i lądolodów, mórz oraz wietrzenia, • wyjaśnia znaczenie warunki, w jakich zachodzą wietrzenie fizyczne, wietrzenie podziemnych, • opisuje przebieg wietrzenia, • porównuje terminu kras, • wymienia skały, procesy krasowe, • odróżnia chemiczne i wietrzenie oraz skutki erozji, transportu i skutki rzeźbotwórczej które są rozpuszczane przez formy krasu powierzchniowego biologiczne, • przedstawia akumulacji w różnych odcinkach działalności rzek, wiatru, wodę, • wymienia podstawowe i krasu podziemnego, • czynniki wpływające na przebieg biegu rzeki, • analizuje na lodowców i lądolodów, mórz formy krasowe, • wymienia rozróżnia erozję wgłębną, zjawisk krasowych, • wskazuje na podstawie schematu etapy oraz wietrzenia.

rodzaje erozji rzecznej, • erozję wsteczną i erozję mapie znane na świecie, w powstawania meandrów, • wymienia typy ujść rzecznych, • boczną, • porównuje na Europie i w Polsce obszary opisuje niszczącą, transportową wyjaśnia znaczenie terminów: podstawie infografiki cechy krasowe, • wyjaśnia, na czym i akumulacyjną działalność lodowiec górski, lądolód, • rzeki w biegu górnym, polega rzeźbotwórcza działalność lodowca górskiego i lądolodu, • wymienia rodzaje moren, • środkowym i dolnym, • rzek, • rozpoznaje na rysunkach i porównuje typy wybrzeży wyjaśnia znaczenie terminów: wskazuje na mapie największe fotografiach formy powstałe w morskich, podaje ich abrazja, klif, plaża, mierzeja, • delty i ujścia lejkowate, • wyniku rzeźbotwórczej podobieństwa i różnice, • wymienia czynniki kształtujące wymienia formy rzeźby terenu działalności rzek, • charakteryzuje opisuje niszczącą, wybrzeża morskie, • podaje powstałe wskutek typy ujść rzecznych na podstawie transportującą i budującą czynnik wpływający na siłę rzeźbotwórczej działalności schematu, • dokonuje podziału działalność wiatru, • rozróżnia transportową wiatru, • wymienia lodowców, • omawia proces form rzeźby polodowcowej na na podstawie zdjęć formy rzeźby rodzaje wydm, • wymienia powstawania różnych typów formy erozyjne i akumulacyjne, • erozyjnej i akumulacyjnej rodzaje pustyń, • podaje nazwy moren, • rozróżnia na charakteryzuje formy rzeźby działalności wiatru największych pustyń na Ziemi i podstawie fotografii formy terenu powstałe wskutek

(6)

wskazuje je na mapie. rzeźby terenu powstałe działalności lodowców górskich i wskutek działalności lodowców lądolodów, • charakteryzuje formy górskich i lądolodów • rzeźby terenu powstałe wskutek wymienia przykłady niszczącej rzeźbotwórczej działalności morza i budującej działalności morza, (klif, mierzeja) na podstawie

• rozróżnia typy wybrzeży na schematu i zdjęć, • omawia podstawie map i fotografii, • czynniki warunkujące procesy wymienia formy terenu eoliczne, • omawia warunki powstałe w wyniku powstawania różnego rodzaju rzeźbotwórczej działalności wydm.

wiatru, • wyjaśnia na podstawie ilustracji różnice między wydmą paraboliczną a barchanem.

VI. Pedosfera i biosfera

• porządkuje etapy procesu • charakteryzuje • omawia cechy głównych typów • charakteryzuje procesy i • wskazuje zależność między glebotwórczego, • wymienia najważniejsze poziomy gleb strefowych i niestrefowych, • czynniki glebotwórcze, w tym klimatem a występowaniem czynniki glebotwórcze, • rozróżnia glebowe na podstawie charakteryzuje główne typy gleb, zachodzące na obszarze, na typów gleb i formacji gleby strefowe i niestrefowe, • schematu profilu glebowego, • • opisuje rozmieszczenie i warunki którym jest zlokalizowana roślinnych w układzie podaje nazwy stref roślinnych, • prezentuje na mapie występowania głównych stref szkoła, • opisuje czynniki strefowym, • wykazuje wskazuje na mapie zasięg rozmieszczenie głównych roślinnych na świecie, • wpływające na piętrowe zależność szaty roślinnej od występowania głównych stref typów gleb strefowych i charakteryzuje piętra roślinne na zróżnicowanie roślinności na wysokości nad poziomem roślinnych, • wymienia gatunki niestrefowych, • podaje cechy wybranych obszarach górskich, • Ziemi. morza.

roślin charakterystyczne dla głównych stref roślinnych na podaje wspólne cechy piętrowości poszczególnych stref roślinnych, • świecie, • porównuje na na przykładzie wybranych gór wymienia piętra roślinne na podstawie schematu świata

przykładzie Alp. piętrowość w wybranych górach świata.