Redaktor naczelny dwumiesi´cznika Nowotwory, prof.
Edward Towpik – onkolog, historyk medycyny, humanista – w tym suplemencie wyst´puje z jednej strony jako redak- tor jego cz´Êci bibliograficznej, z drugiej jako autor „Rysu historycznego...”
Bibliografia (375 pozycji!) jest uj´ta w grupy (w na- wiasach liczby pozycji): artyku∏y na zaproszenie (30), ory- ginalne (145), kazuistyczne (21), przeglàdowe (60), re- komendacje i zalecenia (8), o technice napromieniania (6), dyskusyjne artyku∏y (2) i fora (8) oraz – o historii, etyce, varia i wspomnienia (95). Nast´pujà: spis suple- mentów (13), skorowidz tematów (9 stron) i nazwisk (7 stron). Ogólna liczba publikacji, bogactwo ich rodzajów i tematów oraz znane nazwiska autorów Êwiadczà o wiel- kim wk∏adzie Nowotworów w krajowe piÊmiennictwo me- dyczne, a w szczególnoÊci – onkologiczne.
Bogata bibliografia prac na temat historii, etyki, wspomnienia i varia oraz „Rys historyczny czasopisma Nowotwory 1923-2005” majà wa˝ne znaczenie historyczno- lub etycznomedyczne dla onkologii, Polskiego Towarzy- stwa Onkologii, Centrum i Instytutu Onkologii oraz dla samego pisma Nowotwory. Dzieje tego dwumiesi´cznika przedstawia obszerny wyk∏ad, dotyczàcy dwu okresów mi´dzywojennego i powojennego. Pierwsza myÊl z 1906 roku, której autorami byli M. Rejchman i J. Jaworski do- tyczy∏a powo∏ania Komitetu do Zwalczania Raka i od- powiedniego pisma. Polski Komitet do Zwalczania Raka powsta∏ dopiero w 1921 roku i wyda∏ swój Biuletyn, który sta∏ si´ trzecim takim pismem w Êwiecie (po Niemczech i Francji). W 1928 roku otrzyma∏ g∏ówny tytu∏ – Nowotwo- ry – z pozostawieniem dotychczasowego jako podtytu∏u.
Prof. Towpik opisuje rozwój i treÊç pisma oraz jego wybra- nych zeszytów, przypomina sk∏ady komitetu redakcyjnego i wa˝niejsze zjazdy onkologiczne. Podaje biogramy re- daktorów naczelnych: doc. Stefana Sterlinga-Okuniew- skiego, dr. Bronis∏awa Wejnerta i prof. Józefa Hornow- skiego. Wymienia te˝ sekretarzy redakcji, roczniki pisma i 54 wa˝niejszych publikacji z lat 1923-1939. W dalszym ciàgu Autor przedstawia okres powojenny, dzieje i prze- miany pisma oraz stawiane mu przeszkody. Dopiero w 1950 roku uda∏o si´ wznowiç wydawanie pisma, jako jednotomowego rocznika, a w 1958 sta∏o si´ ono kwartal-
nikiem. Kolejnymi zas∏u˝onymi redaktorami naczelnymi byli profesorowie: Franciszek ¸ukaszczyk (do 1956), Wi- told Rudowski (a˝ 18 lat, do 1978), Hanna Ko∏odziejska (do 1991) i Jerzy Meyza (do 1994). Po nim redagowanie przejà∏ Edward Towpik, obecny redaktor naczelny.
W 1998 roku Nowotwory sta∏y si´ dwumiesi´cznikiem.
W dalszej cz´Êci znajdujemy tabel´ sk∏adów redakcji i ra- dy redakcyjnej w okresie powojennym, wymienione sà równie˝ suplementy i monografie oraz aktualne cele pi- sma. W „Rysie historycznym...” znajdujà si´ cenne doku- mentacyjnie ilustracje (17), w po∏owie barwne, w po∏o- wie czarno-bia∏e, przedstawiajàce ju˝ to ok∏adki pisma, su- plementów i monografii, ju˝ to w podobnej liczbie podobizny redaktorów.
Zainteresowani mogà czerpaç z suplementu wiele danych bibliografii onkologicznej i samego Centrum – Instytutu Onkologii, a tak˝e – z kart bibliografii („Histo- ria, etyka, varia, wspomnienia”) i „Rysu historycznego...”
wiele informacji historyczno-medycznych o dziejach pol- skiej onkologii, warszawskiego Centrum i samego dwu- miesi´cznika Nowotwory.
Prof. dr hab. med. Henryk Gaertner Kraków
Oceny ksià˝ek • Book reviews
NOWOTWORY Journal of Oncology •2006 •volume 56 Number 1 •110–111
„Bibliografia prac opublikowanych w latach 2000 –2004”
„Rys historyczny czasopisma Nowotwory 1923 –2005”
red. Edward Towpik
Nowotwory Journal of Oncology 2005, 55, supl. l ISSN 0029-540 X
111
Ksià˝ka pt. Diagnostyka bakteriologiczna pod redakcjà Eligii M. Szewczyk, jako jeden z nielicznych podr´czników z zakresu bakteriologii w j´zyku polskim, adresowana jest przede wszystkim do studentów wydzia∏ów analityki i kie- runków pokrewnych. Mo˝e byç tak˝e przydatna dla dia- gnostów laboratoryjnych i osób pragnàcych zapoznaç si´
z zasadami diagnostyki bakteriologicznej. Ksià˝ka liczy 35 rozdzia∏ów opisujàcych bakterie najcz´Êciej odpowie- dzialne za zaka˝enia u ludzi lub stanowiàce flor´ fizjolo- gicznà cz∏owieka.
Pierwszy rozdzia∏ poÊwi´cony jest ewolucji i taksono- mii bakterii. Opisano w ogólnym zarysie schematy tak- sonomiczne, których podstawà sà wyniki badaƒ moleku- larnych pozwalajàce na ustalenie pokrewieƒstwa filogene- tycznego drobnoustrojów.
W rozdzia∏ach 2-21 przedstawiono charakterystyk´
bakterii najcz´Êciej zwiàzanych z organizmem cz∏owieka.
Sposób prezentacji poszczególnych grup bakterii podykto- wany jest wzgl´dami praktycznymi. Jest bardzo przejrzysty z punktu widzenia potrzeb diagnostyki bakteriologicznej.
W ka˝dym rozdziale poÊwi´conym okreÊlonej grupie bak- terii podane jest jej miejsce w schemacie klasyfikacyjnym, chorobotwórczoÊç lub znaczenie kliniczne, a w dalszej kolejnoÊci cechy danego drobnoustroju, takie jak: morfo- logia, warunki hodowlane oraz zasady ró˝nicowania i identyfikacji drobnoustroju do gatunku. Autorzy podajà najnowszà nomenklatur´, ale tak˝e przypominajà dawne nazwy gatunkowe lub zwyczajowe, co u∏atwia prac´ mikro- biologów zobligowanych do stosowania aktualnie obo- wiàzujàcej terminologii. W rozdziale 22 autorzy podajà ogólne zasady pobierania i transportu materia∏u kliniczne- go, wskazujà tak˝e na bardzo wa˝ny problem, tzn. jakich materia∏ów nie powinno si´ przysy∏aç do badania bakte- riologicznego.
W rozdzia∏ach poÊwi´conych diagnostyce zaka˝eƒ uk∏adowych (23-34) oprócz schematów post´powania z materia∏em klinicznym, w przypadkach, gdy jest to uza- sadnione autorzy podajà sk∏ad flory fizjologicznej, co u∏a- twia interpretacj´ wyników badaƒ bakteriologicznych.
W rozdziale 35 autorzy odnoszà si´ do niezwykle wa˝nego problemu zaka˝eƒ szpitalnych. Oprócz omówie- nia najcz´Êciej spotykanych postaci i czynników etiolo-
gicznych zaka˝eƒ szpitalnych autorzy prezentujà metody typowania epidemiologicznego.
Ksià˝ka zawiera tak˝e „Aneks”, w którym przedsta- wiono przepisy pod∏o˝y bakteriologicznych najcz´Êciej stosowanych w praktyce i metodyk´ wykonywania nie- których testów diagnostycznych. Wa˝nym uzupe∏nieniem sà „Schematy identyfikacyjne” pomocne w post´powa- niu z materia∏em klinicznym najcz´Êciej przysy∏anym do badaƒ bakteriologicznych. Opracowanie zawiera równie˝
„S∏owniczek” okreÊleƒ u˝ytych w ksià˝ce i „Indeks ga- tunków” uwzgl´dniajàcy nowe i dawne nazwy rodzajowe i gatunkowe.
Ksià˝ka napisana jest w sposób przejrzysty, z uwzgl´dnieniem najnowszej wiedzy w dziedzinie bak- teriologii i z pewnoÊcià b´dzie s∏u˝y∏a pomocà we w∏a- Êciwym prze∏o˝eniu danych mikrobiologicznych na po- trzeby kliniczne nie tylko studentom i diagnostom labora- toryjnym, lecz tak˝e lekarzom klinicystom.
Dr Hanna Po∏owniak-Pracka Zak∏ad Mikrobiologii Klinicznej Centrum Onkologii – Instytutu im. Marii Sk∏odowskiej-Curie w Warszawie
„Diagnostyka bakteriologiczna”
pod redakcjà Eligii M. Szewczyk
Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN; 2005, stron 360 ISBN 83-01-14473-4
